Tanuki , bonsai ... of ?

Vele jaren geleden kon ik een dood stuk hout van een Juniperus op de kop tikken , een in der tijd uitgegraven yamadori uit de bergen ( boom in de vrije natuur onder extreme omstandigheden gevormd en gegroeid in en door de natuur ) in cascade stijl ( watervalvorm ) die het waarschijnlijk na het uitgraven niet heeft overleeft . Een gleuf werd uitgefreesd in het dode stuk hout waarin dan een Juniperus ( jonge plant ) kon in vast gezet worden . Een jonge Juniperus plant , daarvan is de stam nog gemakkelijk te buigen en in de korte knik bovenaan werd eerst raffia aangebracht om de korte buiging van de stam te kunnen maken zonder dat deze brak . Zo werd deze vast gevezen (inox vijzen gebruiken met kleine kop ) door de stam op het dode stuk hout . De vijskoppen zullen na verloop van tijd ingroeien en overdekt geraken met schors zodat na een tijd niets meer te zien valt van de vijzen . De gesteltakken werden bedraad en in de juiste richting gezet zoals dat behoort voor een cascade . Het geheel werd opgepot in een plastieken emmer om zo goed te laten groeien . Later moet de* tanuki in een speciaal voor cascade gemaakt diepe bonsaipot . De levenslijn ( stuk levende stammetje ) is duidelijk te zien op het geheel . Is dit nu bonsai of … gedeeltelijk bedrog , aan u de keuze ! Als dit goed uitgevoerd is kan u het bijna niet zien dat het geen geheel is , maar opgezet . Na jaren van groeien zal de Juniperus plant ook nog goed vergroeien met het dode stuk hout . Wat eerder waardeloos bleek geeft nu toch nog een functie !!

* Tanuki = levende en dode boom samengebracht en vergroeit tot één mooi geheel waarbij het bijna niet zichtbaar is dat het twee afzonderlijke delen zijn .

* Juniperus of Jeneverbes dankt zijn naam aan de vruchten ( bessen ) die gebruikt worden om jenever te aromatiseren . Jeneverbessen hebben schubvormig en naaldvormig loof . Sommige Juniperus soorten hebben alleen schubvormige , andere alleen naaldvormige en sommige soorten hebben beiden . Het kan bij het snoeien van een schubvormige plant ( die voor bonsai de mooiste is ) dat hij na de snoei naaldvormig loof geeft . Juniperussen verschillen van andere coniferen doordat ze geen kegels vormen maar bessen . Deze soort planten heeft een zeer decoratieve bruine schors en het is een langzame groeier . Juniperus Communis komt in de Kempen ( België ) nog sporadisch in het wild voor . Bepaalde kwekerijen in het Kempense zorgen dat de wilde jeneverbes niet uitsterft . Als bonsai komt Juniperus Rigida en Juniperus Itoigawa ( beiden afkomstig uit Japan ) veel voor . Vele soorten Juniperussen kunnen voor bonsai in aanmerking komen maar Itoigawa , Rigida en Chinensis zijn wel de bekendste in bonsaimiddens . Zijn helaas enkel in gespecialiseerde zaken voor bonsai voorradig .

Taxodium Distichum - Moerascypres .

In 1990 kocht ik mij een taxodium in zo een zwart plastieken pot op een kwekerij . De stam was misschien anderhalve cm dik aan de basis en het plantje 70 cm hoog . Ik snoeide de stam terug tot op de onderste tak . Deze onderste tak zou dan het verlengde ( top ) van de stam worden na bedraden en die tak probeerde ik dan zo recht mogelijk omhoog te buigen . De volgende stap was de moerascypres uitplanten in de volle grond en te laten groeien voor enkele jaren om zo een tapse en dikke stam te bekomen .

Na enkele jaren als de boom twee à drie meter hoog was en ondertussen bij de onderste tak een diameter had van 3 cm werd hij opnieuw ingekort tot op die onderste tak . Een ijzeren staaf werd langs de stam gebonden en de dan onderste tak werd opnieuw vastgemaakt aan die staaf , kwestie van een zo recht mogelijke stam te krijgen . De bewerkte stam zonder takken kon nu opnieuw uitgroeien . Taxodium loopt gemakkelijk weer uit op het oude hout , dit kon dus geen probleem zijn om nieuwe takken te bekomen .

Weet je waarom mijn keuze op een taxodium viel ? Moerascypres heeft de eigenschap zo’n typische imposante kniewortels te maken doordat hij graag langs de waterkant groeit en zijn wortels dreigen te verstikken , zo laat hij wortels boven de grond of het water uitkomen in de vorm van een geplooide knie die dan zuurstof kunnen opnemen .

Ik wilde de uitdaging aangaan en zoals vele bonsailiefhebbers kniewortels bekomen aan mijn taxodium –bonsai . Tot op heden ( 2009 ) is dit bij mij nog niet gelukt , ik heb nog zo geen bonsai gezien met kniewortels , maar wij blijven ijveren !

Nadat de boom weerom een aantal jaren had gegroeid in de volle grond en ondertussen een goede tachiagari had ( onderste deel van stam tussen wortelvoet en onderste tak ) stamdiameter van 8 cm zo tot 50 cm boven de wortelvoet ( waar onderste tak recht werd gezet ) . Zo 15 cm hoger , bij de tweede tak werd de stam opnieuw verwijderd en met die tak werd opnieuw een top van de stam gemaakt , nu nog één jaar in volle grond , natuurlijk had ik om de paar jaar de wortels doorgestoken om zo een compacte wortelkluit te behouden !

De stam was ondertussen ideaal taps en zo 70 à 80 cm hoog . Het moment was aangebroken om de boom op te potten in een grote bonsaischaal , de stam werd ontdaan van alle takken want ik wilde de nieuwe takken op de ideale plaats . Een explosie van nieuwe takken kwam het daaropvolgende jaar te voorschijn en die liet ik het volgende jaar gewoon doorgroeien tot ze een ideale dikte hadden om te kunnen bedraden en in een hoek te plaatsen van 45 ° ten opzichte van de stam , niet zo met een boogje , maar bonk zo uit de stam ! Nu nog takken en twijgen bijkweken om zo een beter geheel te bekomen . Ja, de bonsaischaal staat ieder jaar tijdens het groeiseizoen in een grote teil met water ondergedompeld om toch hopelijk maar die kniewortels te bekomen , dit zou toch de max zijn !!! Blijven experimenteren lijkt de boodschap !

Taxus Baccata als bonsai

Op een kille zaterdagmorgen ergens in de winterperiode was ik op stap van de ene tuinplanten kwekerij naar het ander tuincentrum op zoek naar een geschikte taxus voor bonsai uit te vormen. Na lang zoeken vond ik een geschikte taxus baccata met een mooi gegroeide voet , schuin opgaand . De struik was ongeveer 1 m hoog met een nogal rechte stam . Het enige wat mij bekoorde was de goed gevormde wortelvoet , met de rest zouden we dan wel zien ! Ik kon die plant voor een schappelijke prijs op de kop tikken . Thuis gekomen , ik kon het niet laten , begon de eerste vormgeving . Naar mijn bescheiden mening werden bruikbare takken over gehouden en al het overtollige werd weggeknipt . De wortelkluit werd van de overtollige aarde ontdaan ( oppassen voor het schenden van de bij taxus , vlezige wortels ) en in een mengsel van potgrond en kiezel ( andere bonsai grond was toen nog niet voorradig ) werd de bonsai in wording in een voorlopige bonsaischaal opgepot . Ondertussen was het al wat laat geworden , mijn zaterdag zat erop , blij gezind met het bekomen resultaat ! De boom kon zo een jaartje groeien . Ondertussen werden de overgebleven takken bedraad en in de juiste positie gezet . Enkele jins (dode wit gebleekte takken ) werden gemaakt en een shari ( gedeeltelijk van schors ontdane stam ) werd op de stam aangebracht vertrekkende vanuit de wortelvoet tot boven in de boom uitmondend op een dode tak ( jin ) . Ik vond de boom ook te hoog en een gedeelte van de stam ( top )werd weggenomen , zo kwam de boom proportioneel beter tot zijn recht . Rechts werd vanuit de bovenste takken een sterk naar omlaag vallende tak gekweekt , zodoende kwam de taxus dichter bij het beoogde doel , namelijk bonsai worden . Weerom mocht de boom voor een lange tijd doorgroeien om zo fijnere vertakking op de gesteltakken te bekomen die dan op hun beurt konden bedraad worden en in de juiste richting gezet worden . Ondertussen kreeg de bonsai in wording een beter passende schaal . Om de tweede reeks vertakking dikker te laten worden werd de boom een jaar gerust gelaten , groeien was de bedoeling er wel oplettend dat de bedrading niet teveel ingroeide ( tijdig verwijderen ) . Na het opnieuw uitdunnen en stilleren werd de spitse top door groeien en knippen afgerond wat een beter resultaat gaf . Nu kan de bonsai nog vele jaren door trimmen ( nijpen van nieuwe groei ) en groeien alleen maar beter worden ! Fijne loofetages moeten nu gevormd worden om de bonsai tot een top niveau te brengen !

* Taxus is een Europese boom ,goed geschikt voor bonsai . Vroeger werden de veerkrachtige takken gebruikt voor pijl en boog . Taxussen kunnen ongelooflijk oud worden maar komen langs hier in het wild groeiend niet veel meer voor . In Lo-Reninge ( België ) staat er nog een zeer oude taxus uit de tijd van Julius Caesar , daarom noemt de boom ook de Caesarboom . Hij is volledig uitgehold door de tijd en is ondersteund om te kunnen overleven . Deze taxus is beschermd in 1939 . Dit ter zijde .Taxus laat zich goed snoeien en loop zeer goed uit op het oude hout ( kale stam en of takken )Taxus is zeer giftig opletten bij kinderen ! Wordt ook nooit aangeplant bij boerderijen waar vee graast .Enkel het rode vlezige omhulsel van de bessen is niet giftig , de bessen zijn wel uiterst giftig! Taxus heeft een bruinrode schors die na verloop van tijd afschilfert , zeer mooi . Taxus is ook een traag groeiende boom en verdraagt kalk in de grond . Mijn taxussen doen het zeer goed met een standplaats in de half schaduw ! Uit alle taxussoorten kan mooie bonsai gevormd worden . Volgende keer beschrijf ik de Taxus Media Hicksii waaruit ik eveneens een mooi exemplaar kon neerzetten . Weliswaar is de Taxus Cuspidata ( Japanse soort ) wel het best geschikt voor bonsai omdat hij een zeer compacte groei heeft . Deze soort is niet courant maar wel in de gespecialiseerde handel te verkrijgen .

Bonsai van Taxus Media Hicksii .

Ook op een kwekerij van tuinplanten vond ik een mooie taxusplant met een dikke stam van ongeveer 10 cm diameter die nogal vlug verdunde naarmate je hoger de stam volgde tussen de massa takken . De plant was ongeveer 80 cm hoog en de kruindiameter bedroeg ongeveer 60 cm. Ik zag dat het loof van deze taxus anders was dan bij de gekende taxus baccata , de plant had groenere en dikkere naalden . Benieuwd vroeg ik de naam aan de plantenkweker van die voor mij gedeeltelijk onbekende taxus en hij voegde er nog aan toe dat de plant zeer dichte en zeer veel nieuwe knoppen maakt bij het snoeien . Dus was dit voor mijn doel , namelijk bonsai maken , een goede aanwinst ! Eerlijk gezegd , ik had de plant gekozen voor de imposante dikke stam aan de wortelvoet maar met die loofpartij wist ik geen raad ! De plant werd opgepot in een grote klassieke zwarte bloempot , zo liet ik de taxus zeker één jaar onaangeroerd groeien in zijn kuip alleen werd mest en regelmatig water toegediend .

Regelmatig werd de plant toch eens onder handen genomen om uit te kijken wat ik daarvan kon maken , helaas lang zonder resultaat . Wat zou ik daarmee aanvangen ? Plots zag ik het zitten , via de wortelvoet werd een voorkant gekozen en werd de kruin zeker voor de helft ingekort en uitgedund . Hoe meer ik aan de boom knipte hoe beter ik zag wat de volgende stap zou worden . Ik had wel een probleem : de stam was taps van 10 cm dik aan de voet naar diameter 3 à 4 cm 30 cm hoger op de stam maar dan was dit plots een dunnere stam van 2,5 cm die tot 80 cm hoogte overal even dik en recht was . Ik heb de stam dan maar afgezaagd op ongeveer 35 à 40 cm hoogte vanaf de voet . Van de bovenkant van de stam heb ik met een bovenfrees machine ( machine gebruikt in de houtbewerking ) twee stammen gemaakt door het middenstuk weg te frezen , zo bekwam ik twee stammetjes in jin die de top van de bonsai werden . Met de hand werden die stukken gefreesd hout nog wat bijgewerkt tot ze een natuurlijk uitzicht kregen en zo een dode top van de bonsai konden worden. Insmeren met Californische pap ( vloeistof op basis van zwavel en kalk gebruikt in de tuinbouw tegen bepaalde aandoeningen ) die de typische grijs/witte kleur geeft aan de dode tak of stam . Drie gesteltakken stonden zo nog aan de stam , één links , één rechts met een stompje omhoog en een vallende tak en één tak op de achterzijde die de diepte aan de boom zou geven . De takken werden dan maar bedraad en in de juiste groeirichting geplaatst . Bij het oppotten werden de bovenste wortels in jins gemaakt , dit gaf nog een zwaardere voet tot gevolg en op de stam werd een shari aangebracht . De bonsai werd na enkele jaren opnieuw in een houten kist gezet om de boom de gelegenheid te geven sterker te groeien en fijnere vertakking te geven , zodoende kan ik twee groei jaren in één groei jaar bekomen .

Volgend jaar gaat de bonsai opnieuw in zijn ronde schaal en krijgt hij met de jaren een nog fijnere afwerking !