De vroegste inschrijving in Wontergem Van de familie vinden wij, tot hiertoe, voor HAERINCk Joannes x Van SPEYBROECK Joanna, 2.1.6.1, Zoon van HAERINCk Adriaan x Turquin Martine van Machelen, 2.1.6 en kleinzoon van HAERINCk Joannes ex Waregem 2.1. De kinderen werden te Wontergem gedoopt als HARINCk.
Een latere tak van, nl. Felix ARICKX x Marie Louise VANDE WEGHE,1.2.6.3.1O.8 heeft zich in 1889 in Wontergem gevestigd, ex Aarsele, en de nakomelingen daarvan zijn daar nog woonachtig. 1.2.6.3.1O.8.4.7.
n een charter, opgetekend tussen lO09 en 103O kennen wij de benaming Guntringem, wat woonplaats van een Gunther Zou betekenen. In 123O komt de naam Gonterghem voor, en in 132O vinden wij Wonterghem. De overgang van G naar W is niet ongewoon: Guilhelmus Willem, Gualterus Walter, Gal Wal of Waal ,enz.
De parochie maakte deel uit van het land van Nevele, en viel juridisch onder de Roede van Tielt. Volgens een jaarregister van 144O der stad Gent, behoorde de heerlijkheid toen toe aan de heer van Antoing, burchtgraaf van Gent. Ze werd verpacht, samen met de heerlijkheid Etickhove aan een Gillis Toreel, mits 2OO pond parisis 's jaars. Geen nadere inlichtingen zijn beschikbaar ,tot hiertoe.
Als eigenaars van de meest bekende heerlijkheden of "Goeden" kennen wij.
-het Goed, of heerlijkheid Ter Donkt, toebehorende aan Jan de Gheendt °12. O7.14O5 Hij werd met zijn vrouw Agnes van der Helst, te Wontergem begraven + 25.O9.1456..Het was initiaal 36 bunder groot ,en de laatst gekende eigenaar was Jozef Jan Karel l de Ghent ° O2. O2.1743 te Geeraardsbergen, heer van ter Donkt en Laatgoed.
-het Goed te Reage of Rehage, 35 bunder groot ( Sanderus noemt het Rijkhagen) eigendom in 145O van Lieven en Antoon van den Hole, en, na verkoop en erfopvolging rond 1656 aan Pauline-Margareta della Fai lle, van Asper en Zingem.
-het Goed ten Houte, omwald en 6 bunder groot, werd in 1593 door Boudewijn van den Bundere verkocht, doch kwam door erfopvolging aan zijn zuster Catharina van den Bundere, getrouwd met Joost Lievens, en in 1664 bij erfenis aan Anna Lievens. - het leen te Deinsveld of Te Roelkins, 6 bunder groot onder bos en water, eigendom in 1659 Van Willem van der Meere, zoon Van Gillis, heer van Asper en Zingem en in 1683 van Izabella de Buck.
-- het Goed te Wiericx, 6 bunder groot, met initiaal 25 bunder uit het geslacht va Van de Beer's en de familie de Gruutere ( zie Grammene) en in 1745 toebehorende aan Maria Danneels.
Deze pachthoven zijn op heden verdeeld, verkaveld, en veelal per gedeelten verkocht, en de benamingen vervaagd of verloren gegaan.
Wontergem is 5O9 Ha groot ( 340 morgen volgens Sanderus in 164O )en had de wijkbenamingen: 't Peerdshoofd, 0osthoek, ter Donkt, westhoek, het was in hoofdzaak een landbouwgemeente met 's winters meerdere spinners en spinsters.
Dagloon 1846 : 5O centiem voor de mannen, 3O c. Voor de vrouwen, en de kost.
De oude kerk, in Romaanse stijl en de kruisvorm, dateerde uit de Xe en XIe eeuw, ressorteerde onder het kapittel van Doornik, later van Gent. op 15.O9.1857 legde de bisschop van Gent, Mgr. Delebecque, de eerste steen voor een nieuwe kerk die ook door hem werd ingewijd op 1O.1O.1859. kostprijs 26.986 Fr plus de steen, boerekareelsteen, ter plaatse gebakken en geleverd door het kerkbestuur, de totale kost is aldus begroot op 32.421 fr .De kerk is toegewijd aan de H. Macharius en de H. Agnes. De opschriften Van de grafzerken uit de oude kerk werden overgeschreven, en een kopie daarvan wordt in de pastorie bewaard.
Met ingang 1.1.1977 is Wontergem gefusioneerd met Deinze en maakt dus deel uit Van de bestuurlijke agglomeratie groot Deinze.
De eerste familie ARICKX die wij terugvinden in Grammene is ARICKX Cornelius ( ø + 1612) X 03.09.1637 te Zeveren met DE L00F Joanna met 6 kinderen geboren-te Grammene tussen 1638 en 1655.
De benaming van de heerlijkheid Grammene vinden wij terug in 1121 als Grinmine, in 1144 als Gremmine, in 1156 als Grenmene, in 1163 als Grammine in 1171 als Gramina en vanaf 1241 en 1278 Grammene . Er worden drie wijken vermeld : de Driesch, de Panne en de Verloren hoek.
In oorkonden van 1141 tot 1188 werd de vroegst bekende familie opgetekend aan wie de "heerlijkheid" Grammene toebehoorde ; Eustaas de Gramina, kamerling, met recht van opvolging, van de graven van Vlaanderen~
De heerlijkheid Grammene is aan meerdere families overgegaan door huwelijk En door erfopvolging: rond 1300 vinden wij de familie " van Schuurveld" rond 1388 Willem de Tollenaere, en andere door verkoop.
Vanaf het einde van de 15E eeuw was de heerlijkheid Grammene eigendom van de familie de Beer. Jan de Beer, ridder, heer. van Grammene, Lendelede, t Halewijnsche, Hemsrode, Vossebholee. e.a.
Deze Jan de Beer trouwde met 1/Margareta de Baenst enmet 2/Cornelia Veyse, vrouwe van Nieuwkerke en Meulebeke zonder kinderen uit zijn 1Ehuwelijk had hij 5 zonen en 2 dochters uit zijn 2e huwelijk. Hij stierf op 28.06.1495.Frans, 2E zoon van Jan met Cornelia Veyse, erfde de heerlijkheid -Grammene;
hij overleed jonkman en kinderloos en werd opgevolgd door zijn broeder Jan.
Walter de Beer, een zoon van een andere Jan de Beer ( +21,07.1586 ) X Adriana van der Gracht ( + 1592 ) was de laatste van deze familie die heer van Grammene was.
In 1628 vinden wij' Antoon van den Heede als heer van Grammene en Hemsrode, deze verkocht de beide heerlijkheden aan Adriaan van den Heede heer van Spiere, De familie van der Gracht vonden wij terug in de beschrijving van de gemeenten Moeskroen en Zulte. Daarna kwam Grammene in het bezit van de baron van Poucke.
Dit was het tijdperk, + 1655, waarop Cornelius in Grammene woonden en er hun gezin hebben gesticht.
Arickx X Joanna De Loof
Grammene behoorde tot de kasselrij Kortrijk, Roede van Deinze, later Tielt, en was 305 Ha groot ( 250 morgen volgens Sanderus rond 1640 ). Landbouw en vlasteelt en bewerking waren de inkomstbronnen .
Teelten 1846' , 6, 6 Ha tarwe, 103 Ha rogge, 32 a. gerst,10 Ha haver,19 Ha vlas, 23 Ha aardappelen , en meerdere andere en mindere gewassen.
De kerk is toegewijd aan SST. Jan de Doper, feestdag en kermis "gilde' op 24 juni. De eerste kerk werd op het einde van de 16e en in de 18e eeuw gedeeltelijk gewijzigd en heeft vee l van haar oorspronkelijk karakter verloren, de eikenhouten ribben in het gewelf dateren van 1762, de biechtstoel en het doksaal dragen het jaartal 1654, de achthoekige voet van de doopvont, in blauwe hardsteen, is van de 15e eeuw,
Het patronaat over de kerk werd in 1121 door Lambert, bisschop Van Doornik, aan de St. Baafsabdij van Gent overgedragen, en verviel alsdan aan de bisschop.
HET GEZINSVERBAND UIT DE ONDERSCHEIDEN OPGENOMEN GEGEVENS. ****************************************
Aan de hand van de beschikbare in lichtingen dient de gezinstoestand te worden samengesteld, en de opvolging voor de dragers van de familienaam .wij hebben aangenomen alleen de mannelijke erfgenamen verder op te nemen omdat het onbegonnen werk is ook alle gegevens over de vrouwelijke nakomelingen over een zo lange periode te voren. dit zou men tegenwoordig "discriminatie" kunnen noemen tegenover de vrouwen, maar toch hebben wij deze moeilijke keus moeten maken.
Anderzijds kan elk geïnteresseerd familielid, indien gewenst, aanvullende gegevens bijwerken voor de vrouwelijke familieleden van zijn tak; b. v. per kwartierstaat, teruggaande tot de grootouders, of overgrootouders. ,
Classificatie 'Een eenvormige rangschikking drong zich op om de Verre voorouders terug te vinden, Een numerische codificatie werd aangenomen, doorlopend voor elk oudste lid van de volgende generatie, als de meest geëigende voor een gebeur lijk latere invoering in een computerbestand.
Aldus :
1 voor de stamvader ARICKX Judocus x Velghe Judoca, uit Zeveren
1.1– 1.2 – 1.6 enz. voor de kinderen van Judocus
1.21.1.1 – 1.2.1 - 1 6.1 enz, voor de volgende generatie, en zo verder,
2voor de stamvader HAERINCK Pieter, uit Waregem 2.1– 2.2 enz, voor de kinderen van Pieter,
2.1.2- 2.1.3 - 2.1 5 enz voor de volgende generatie
en verder,
3 voor de stamvader HERI Michael l x VANDEVELDE Catharina uit Aarsele
3,1 - 3,2 -- 3,1.2 - 3,1,3 enz, als hierboven
Ieder familie lid kan uiteraard, voor zijn eigen kwartierstaat, op een andere dan deze classificatie beroep doen,
Voor het samenstellen per gezin geven de parochieregisters. , - in de doopakten, de namen van de ouders, peter en meter. ( de ouders van de vader en de moeder waren, bij leven, peter en meter van' het oudste kind, daarna de zusters en broeders van de ouders, en zo verder.)
- in de huwelijksakten werden de ouders ( in de eerste periode ) niet of zelden uitdrukkelijk vernoemd, wel de getuigen, meestal de naaste familieleden,
- in de overlijdensakten werd de naam van de ouders mede door de talrijke kindersterfte.; voor de gehuwden komt de vermelding weduwe of weduwnaar voor de eerst -overleden echtgenoot.
,
De "Poorters lijsten" en de " weesenboucken" ( zie verder) zijn eveneens nuttige aanwijzingen .Poorterslijsten zijn de processen-verbaal van inschrijving van een burger, en van de betaling van zijn bijdrage, als poorter van een stad ;de weesenboucken, in voege sedert + 1398 tot 1796, kregen de inschrijving van de processen-verbaal van de nalatenschap van een der ouders, indien er minderjarige kinderen waren, en wanneer in de nalatenschap onroerende of roerende bezittingen zijn, dieren of gereedschappen, dit om de erfenis Van de minderjarigen te vrijwaren,.
Na 1796, met de inlijving der zuidelijke Nederlanden bij Frankrijk, en het in voege treden van de franse wetgeving, van dan af te boek gesteld en bekend onder " Code Napoleon" werden de "weesenboucken" vervangen door de processen-verbaal van aanstelling van een familieraad en voogden, voor de kantonale vrederechter. Deze moest dan waken over de vrijwaring van de rechten van de minderjarigen.
Wanneer beginnen met de familiegegevens of geschiedenis?
WANNEER BEGINNEN MET DE FAMILIEGEGEVENS 0F - GESCHIEDENIS ?
***************************************
Voor de familiegegevens over de Arickx. gaan wij terug tot de periode rond 1570/1550 , De parochiegeestelijken moesten, in toepassing van de besluiten van het Concilie van Trente 1545/1563, doops- , huwelijks- m overlijdenregisters opmaken van hun parochianen,
Gegevens uit de vroegere Poorters- en /of Weesenboeken, kunnen enkel een verwijs of een aanvulling zijn aangezien het hier om welbepaalde families gaat.
Voor onze familiegegevens vertrekken wij van drie stamvaders, elk rond 1600:
ARICS ( ARIC KX ) Judocus x VELGHE Judoca , waarvan wij de kinderen terug vinden geboren te Zeveren en /of te Deinze St. Maarten = Petegem kerk, Uit deze tak zijn de talrijke afstammelingen nu geregistreerd onder ARICKX ,ARIX en ARRECKX. Kenmerkend voor hen ook dat zij, tot + 1500 allemaal terug te vinden zijn in de parochiën van de linker oever leieoever Zeveren ,Grammene ,Totem ,Wontergem ,Aarsele, Kanegem en Tielt. .
HAERINCK (Harynck) Pieter of Petrus, waarschijnlijk van Zwevegem , doch met 6 kinderen die wij hem toeschrijven, alle geboren te Waregem tussen 1610 en 1625.HAERINCK Joannes was ingeschreven als zoon van Peter, en buitenpoorter te Kortrijk van 1633 (zijn huwelijk ) tot 1670 ( jaar van zijn overlijden) Deze tak was meest gevestigd rond Waregem ,Desselgem ,Deerlijk, doch een tak heeft zich verplaatst naar Machelen, en vandaar naar Gottem en Wontergem waar zij veelal werden ingeschreven onder Arics en Arickx.
HERI ( HERRI) Michael te Aarsele ,Juliana, xx Catharina Vandevelde waarvan wij 5 kinderen terugvinden geboren te Aarsele tussen + 1620 en 1640 Balduinus , Boudewijn zoon van Michiel vinden wij ingeschreven als buitenpoorter te Kortrijk op 06.01.1660. Bij het eerste huwelijk van Balduinus in 1649 te Zeveren met Joanna Blancke is hij ingeschreven als Arics Balduinus. Drie kinderen geboren te Zeveren uit dit eerste huwelijk werden er ingeschreven als Arics. De parochiepriester van Zeveren moet geweten of vermoed hebben dat Balduinus verwant was met Judocus Arics .Uit het tweede huwelijk van Balduinus met Blondeel Francisca werden de te Dentergem geboren kinderen ingeschreven als Heri en Herry .Uit zijn derde huwelijk met Judoca Verlinde uit Wontergem werden de te Gottem geboren kinderen onder Herri, Heri en Arrye .ingeschreven. .
De juiste band achterhalen tussen sommige geslachten is soms moeilijk voor wat de beginperiode 1600 tot + 1700 . De in liturgisch Latijn gestelde akten zijn veelal zeer beknopt en voor sommige perioden onvolledig wegens oorlogsof andere omstandigheden. Het mag een wonder genoemd worden dat er nog zoveel bewaard gebleven zijn, die nu veelal worden gekopieerd.
Het vergelijken van de peter en meter bij de doopakten, en de getuigen bij de huwelijksakten zijn daarvoor een goede aanwijzing voor het familieverband, Het wederkerig voorkomen in de drie takken van peters, meters en /of getuigen sterken het vermoeden dat het ergens om werkelijke familie gaat.
De algemene kerkvergadering, Concilie van Trente 1545/1563, gaf opdracht aan ieder parochiepriester om drie registers bij te houden voor zijn onderhorigen: - het geboorteregister, datum, naam~ ouders, peter en meter van iedere geboorte.; - het overlijdensregister, datum, naam en voornamen van de aflijvige en twee getuigen, aanvullend de ouders, of de vader, of de weduwe of. weduwnaar, - het huwelijksregister, datum, naam en Voornamen van de trouwers, verplichtend twee getuigen, later ook de ouders of de melding indien een der trouwers weduwe of weduwnaar was.
In de eerste periode, 1600/1670, werd in de geboorteakte de naam van de moeder wel eens vergeten, en de naam van de vader stemt niet altijd overeen met deze van zijn geboorteakte .Het huwelijk moest worden geregistreerd in tegenwoordigheid van twee getuigen om geldig te zijn ( om de kwaal van de clandestiene huwelijken in te dijken ).
2.- De burgerlijke stand
Met de inlijving door Frankrijk van de Zuidelijke Nederlanden(1796) werd door de franse bezetter gedecreteerd. dat deze registers door moesten worden bijgehouden, en in het Frans. ( Zie verder) Daarbij moest de Republikeinse kalender ( zie verder)gebruikt worden .
Wegens het verzet van sommige geestelijken, voornamelijk in. de beginperiode, werd dit in meerdere parochiën wel eens verwaarloosd, of kwam er dubbel gebruik met de parochieregisters. Nogal vlug werden de beide weer bijgehouden.
3. - De bevolkingsregisters.
Bij koninklijk Besluit van 30. 06.1846 moest elke gemeente een Bevolkingsregister, volgens officieel model, bijhouden, vanaf 01. 01. 1847. De 0nderrichting dd 30. 09.1846 van het Ministerie van Binnenlandse Zaken gaf de nodige toelichting .Per gezinshoofd en per woonst, werden alle leden van het gezin ingeschreven, met inbegrip van de inwonende knechten, meiden of dienstboden. Deze toestand werd aangevuld met alle mutatie ,overlijden, vertrek, aankomst van nieuwe leden, enz
4.-Admistratieve schikkingen.
De toegankelijkheid voor niet-belanghebbenden tot de akten van de burgerlijke stand wordt thans beperkt om reden van de bescherming van de privacy. Niettemin zijn nu veelal de akten voor 1914 in te zien in de meeste gemeenten .Voor de jongere jaren, dus in principe na 1914, is samenwerking met een lid van een verwante familietak het best aangewezen. uitwisseling van overlijdensberichten huwelijks- of geboorteaankondigingen, of kopieën er van, helpt het vlugst.
Raadpleging van de kiezerslijsten per gemeente kan helpen zover een kiezerslijst beschikbaar of verkrijgbaar is bij een mandataris.
Voor andere familiale aanvullingen, beroep, woonplaats, of andere, om het geheel en de presentatie op te fleuren met oudere foto’s, afdrukken van documenten, of oudere familieberichten kunnen een persoonlijke stempel drukken.
Tussendoor ook het een en ander over Politieke en militaire voorvallen in de streek en andere ingrijpende gebeurtenissen.De vroegere leefgewoonten.
Het is niet de bedoeling volledig te willen zijn .Iedere familietak van de huidige generatie kan dit bijwerken met een eigen kwartierstaat ,vertrekkende van al de vrouwelijke leden van dergelijke kwartierstaat .
De naamafwijkingen Arickx ,Arynck ,Arix ,Arreckx ,Haerinck ,Harynck ,Herri ,Heri en andere moeten ons niet verwonderen .Tot hiertoe hebben wij evenwel de takken Haerinck en Herry niet helemaal volledig kunnen bijwerken.
De geïnteresseerden zullen hierin wel terugvinden waar en wanneer deze afwijkingen beginnen of samenvloeien .
Er is meen ik,geen pasklaar antwoord op de vele aspecten van de familie en heemkunde ;men moet een keuze maken.
Er waren :de professionele banden ,de beroepen ,die zich verenigden in gilden ,de rederijkerskamers ,broederschappen ,met eigen vlaggen en kentekens ;
·de oude en moderner gebruiken rond geboorten ,huwelijken ,overlijdens ,welke diepgaand evolueren met de sociale vooruitgang van de steden en buitens ;
·de wapenkunde :het identificeren van wapenschilden ,de erfopvolging in de adel die dikwijls halve of hele parochiën in eigendom bezat ;en dus de verpachters waren van de landman.
·de oorsprong van de familienamen waarvoor de heer Frans De Brabandere een omvangrijk alfabetisch naslagwerk heeft opgesteld.
Ieder zoeker kan ,naar eigen smaak ,een persoonlijke opmaak nastreven.
Naar aanleiding van de studie ,met als titel 400 jaar van 1600 tot 2000 over de families Arickx -Arix -Arreckx- Harynck-Haerinck -Herry- Heri ,gemaakt door Marcel Arickx in 1999 ,heb ik deze genealogische informatie via deze weg ter beschikking gesteld aan belangstellenden. Verder zal ik een geografisch overzicht brengen van de gemeenten waar de naam Arickx en aanverwanten voorkwam en in sommige nog voorkomt. Momenteel zijn de drie takken te raadplegen via geneanet :
Geografische Oorsprong van de stam Arickx **************************
De streek waar het geografisch om gaat situeert zich tussen de loop van de Leie (Deinze -Kortrijk via Grammene ,Machelen ,Olsene ,Sint Eloois Vijve ,Bavikhove en Harrelbeke ) dit is de zuidelijke begrenzing ,in het noorden hebben we de Poekebeek (Nevele ,Poeke ,Ruiselede ,Tielt).Tussen deze twee waterlopen bevind zich de Mandel die een zijarm is van de Leie en zijn weg vindt via Wakken, Oostrozebeke en Ingelmunster.Waar de werkelijke oorsprong ligt van de stam Arickx kan moeilijk worden achterhaald. Als we echter afgaan op de bestaande bronnen zoals parochie en bevolkingsregisters is het duidelijk datin die streek de naam Arickx en aanverwanten voor het eerst te vinden is en ook in belangrijke getallen. Ik heb me geconcentreerd op drie gebieden ontstaan door de fusies der gemeenten in 1977.Beginende met Tielt (Aarsele ,Kanegem ,Schuiferskapelle )vervolgens Dentergem (Markegem ,Oeselgem ,Wakken) en tenslotte Deinze (Astene , Petegem aan de Leie ,Zeveren behoorde reeds bij Deinze sinds 1971,Gottem ,Grammene , Meigem ,Sint Martens Leerne ,Vinkt, Wontergem).De naam komt uiteraard ook voor in andere streken en zeker als men naar de jaren 1900 toegaat ,danis er een duidelijke verspreiding over de provincies West en Oost Vlaanderen, een lijst daterende uit 1989 geeft een overzicht. De lijst bestaat uit 476 naamgenoten, geboren tussen 1891en 1989.Naast de zuivere genealogische opzoekingen vond ik het nuttig een algemeen overzicht te brengen van de streek dit aan de hand van bestaand geschiedkundig werk aangevuld met eigen interpretaties en materiaal.
