Iets over de gebruikelijke oude munten in onze streken.

***********************************************

Het bepalen van een vergelijkbare waarde van de oude munten tijdens de middeleeuwen en tot + 1835 is, door de verscheidenheid aan munten, een van de moeilijkste disciplines van de geschiedeniswetenschap.

Voor ons lijkt het van belang te weten, bij het lezen van de oude geschriften die wij kunnen ontmoeten, welke verhoudingen ongeveer gehanteerd worden.

In de vroege middeleeuwen hadden, behalve de keizer, koning of landvorst, alle belangrijke heerlijkheden, abdijen of steden eveneens het recht ( en ook de gewoonte )eigen munten te slaan.

Nochtans waren praktisch alle munten die in omloop gebracht werden door de onderscheiden machten, afgeleid of onderdelen van het rekenmuntsysteem uitgedokterd onder de regering van Karel De Groote ( 742/814).

Dit rekenmuntsysteem, dat ongeveer duizend jaar heeft stand gehouden was als volgt ingedeeld:

1 libra : lb = 20 solidus : s = 240 dinarii :

pond                schellingen             penningen

Engeland tot 1970    1 pound : b = 20 shillings = x 12 = 240 pence

Keizer Karel V voerde op 4.2.1521 de gouden en zilveren karolusgulden in vervanging van de grote verscheidenheid aan diverse reële munten .Verhoging: 1 pond was 6 Karolusgulden, 1 Karolusgulden = 20 stuivers, 1 stuivers is 40 groten ( dus 1 groten was 1 penning. )

De "Groot" werd in Venetië aangemunt sedert 1202/1203 en verspreidde zich door de handel van Venetië met Brugge, Antwerpen, Hamburg, Rotterdam en andere, over heel west Europa, doch onder diverse benamingen, die nochtans alle dezelfde verhoging hadden: pond Vlaams groot, pond Brabantse groot, pond franse groot, enz .Men kende alzo muntstukken van vierdubbele groot, dubbele groot, enkel groot halve groot en kwart groten.

wat de reële koopkracht was Voor de gewone landman, boerenmeid , wever of ambachtsman laat zich moeilijk verduidelijken. De prijzen van graan, melk, vlees en andere levensmiddelen, waren zeer veranderlijk naargelang de meeval van het seizoen, of naargelang de diverse legers, die bijna ononderbroken onze streken aandeden, grote opeischingen of plunderingen begingen.

Nemen wij aan dat in hoofdzaak dit onderscheid gold:

a/ de reële munten (fysieke) : zwarte munten = uit koper en/of zilver de zilvermunt = hoofdbestanddeel uit zilver de goudmunt = hoofdbestanddeel uit goud.

b/ de rekenmunt (rekeneenheid) een optelling van grotere bedragen Voor de verrekening tussen landheren, steden, kasselrijen, abdijen, enz.

Grosso modo zouden wij kunnen stellen dat de gewone man:

- zijn brood en zijn bier kocht en betaalde met kopermunten, - zijn loon ontving en zijn huur betaalde in zilvermunten, - een huis of een stuk land kocht en betaalde in goudmunten.

wij menen ons te herinneren dat tussen 1850/1880 een landwerkman werd betaald met 8/ 9 stuivers daags en de kost .Dat tot in de jaren 1920/1930/ een stuk van 5 centiem in de volksmond "een stuiver" werd genoemd

Dit alles zijn benaderende gegevens.

dubbele dukaat = oude Spaanse gouden munt ( doblon ) waarde + 13 florijn later dubbele escudo of pistool genoemd; gangbaar tot 1868.

Dukaat of dukaton ) oude gouden munt van 3, 50 gulden, het eerst ges lagen door Venetië vanaf 1272 later door Duitsland, Spanje en Nederland

een zilveren dukaat = = een Hollandse rijksdaalder = 2, 50 gulden

een oord geldwaarde voor 1/4e van de munteenheid ( 1/4e stuiver .aldus genoemd naar de munten die door een kruis hoeken in vier werden verdeeld. = oorden

een penning was 1/16e stuiver ,oorspronkelijk zilver, later koper.

1795 Invoering van het tiendelig stelsel.

Bij dekreet van 18 germinal III (7 april 1795) werd de decimale frank ingevoerd, en bij wet van 28 thermidor III ( 15 augustus 1795 ) kreeg deze frank een standaardwaarde van 5 gram zilver, met een gehalte van 9/10e fijn.

De zilveren vijffrankstukken, uitgegeven door de franse regering tussen 1796 en 1801 ( 17.200.000 stuks ) zorgden voor een geleidelijke terugkeer naar een normaal geldverkeer, na het fiasco van de franse // Assignaties// papieren geld.

Voor het toekomstige en derhalve ook de franse België van die periode golden de munten en muntstelsel.

franse wetten

Get :Marcel Arickx

Stamboomonderzoek
******************

Genealogie

**********

Genealogie (stamboomonderzoek); de leer van de ontwikkeling en verwantschap van geslachten (families).

Een genealoog is dan ook iemand die de afstamming en verwantschap van families naspoort; de stamboom uitzoekt. Dit kan in de vorm van een stamreeks, een genealogie, een kwartierstaat of een parenteel.
Stamboomonderzoek is een spannende bezigheid. Zoeken naar de namen en levensdata van grootouders, overgrootouders enzovoort. Feiten vinden die lang vergeten waren en die mensen van vroeger weer in beeld brengen, met hun naam en hun eigen levensgeschiedenis.

Een stamreeks

*************

Een stamreeks is een in generaties geschikte opgave van iemands wettige voorouders in de mannelijke lijn en vrouwelijke lijn. De oudste voorouder waarop het onderzoek is vastgelopen (de stamvader) krijgt het nummer I en vervolgens nummert u door met Romeinse cijfers.

Een kwartierstaat en cirkeldiagram

******************************

Een kwartierstaat is een in generaties gerangschikte opgave van de wettige voorouders van een bepaalde persoon. De persoon waar de kwartierstaat vanuit gaat noemt men de kwartierdrager. Hij of zij heeft 2 ouders, 4 grootouders, 8 overgrootouders enz. Iedere generatie verdubbelt het aantal voorouders. Elke voorouder heeft zijn eigen nummer. De kwartierdrager is nummer 1, de vader moeder 2 en 3, de grootouders 4 tot en met 7, de overgrootouders 8 tot en met 15 etc. Om een nummer te berekenen van iemands ouders vermenigvuldig je het nummer van de persoon met 2, voor de moeder tel je bij het gevonden nummer 1 op.

Een parenteel

************

Een parenteel is een in generaties gerangschikte opgave van de wettige afstammelingen van één bepaald ouderpaar, in mannelijke en vrouwelijke lijn. Het samenstellen van een parenteel is daarom de meest uitgebreide vorm van voorouderonderzoek

IETS OVER OUDE LANDMATEN.

--------------------------------------------

Bij het lezen van oudere geschriften en familiegegevens komen wij regelmatig de oude landmaten tegen. Hierna brengen wij in herinnering de meest gebruikelijke lengte en oppervlaktematen van toepassing in de gewesten waar onze vroegere familieleden het -meest hebben geleefd.

Het metriek stelsel dateert sedert de franse inlijving van onze gewesten wet van 18 germinal an III ( 1797 ) ( 1803 ) moesten vergelijkende tafel ;worden opgemaakt ( basis was 1 voet Brussels =0,276m))

Volgens een Bes luit van 13 brumaire an IX tussen de oude en de metrische maten Brussels ~ O, 276 m ).

Tijdens het Nederlands bewind ( 1815 / 1830 ) werden in sommige akten de oude benamingen gewoon overgenomen op de metrische maten, soms met de verwijzing ” nieuwe of Nederlandse maat”. Er ontstond hieruit enige verwarring.( wet van 21.08.1816 art. 12 staatsblad No 30, en Koninklijk Besluit van 29 maart 1817 art. 4 en 6, staatsblad No 15 : verhouding der Nederlandse landmaten en de landmaten voormaals in de gemeente gebruikelijk.)

De oude landmaten zijn blijven door leven in de spreektaal van de landelijke bevolking, lang nog na hun wettelijke afschaffing. Een duim, een voet, een el, een roede of persse, een gemet, honderdlants, bunder enz .waren vertrouwd en gemeen goed bij de boeren en landwerkers van de vroegere generaties .Zij bleven gebruikelijk in de streektaal tot en met 1940 ongeveer en leven nu nog nadrukkelijk in het geheugen van de oudere landbouwers.

Na wereldoorlog II, vervaagde dit gaandeweg uit de spreektaal: mede door het verplichte onderwijs tot 14 jaar had de nieuwe generatie de metrische maten in het hoofd en de vingers.

Gewesten        voet         1 roede         1 rode2                  1 gemet                  1bunder

                       =m.           =m               m2                          m2                         1 Ha

Brugse vrije      0,27439            3,8416                 17,74456        4423,68                  1,3271

 Ieper kasselrij   0,273857         1,644314             14,6995           4409,87

 Veurne kasselrij   0,2781            3,8934                15,5924          4677,72                  1,4033

 Gent burggraafschap     0,2753       3,8542            14,8548          4455,99                  1,336798

 Aalst graafschap           0,27721       5,544            30,7456           3074,56                  1,229825

oudenaarde kasselrij         0,2851       5,702            35,5117           3251,17                  1,30468

Dendermonde heerlijkheid 0,27557    5,797             33,5936           3348,94                  1,339575

 Kortrijk kasselrij               0,27759       2,9759         8,85598                                        1,4169

( 1 grote roede =4 x 1 kleine roede 35,42392)

( 1 honderlands =100 perssen of 885,598 m2)

Het gemet wordt in sommige streken (Aalst, Dendermonde, 0udenaarde )een dagwand genoemd, wat verondersteld werd een dagtaak te zijn voor een volwassen landwerkman.

Er was blijkbaar niet veel verschil in de lengte van de voeten onzer voorvaderen, maar daarentegen valt er wel een merkbaar verschil in veronderstelde dagtaak van steek tot streek.

Wij menen dat dit alles nogal breed mag worden geïnterpreteerd!

Get.Marcel Arickx