KAREL   OOMSSTRAAT

Wist U dat ... ?

- deze straat gelegen is tussen de Desguinlei en de Jan Van Rijswijcklaan, die de Doornelei en de Korte Lozanastraat kruist. 

               zicht op de Karel Oomstraat richting Gerard Legrellelaan (foto van Alfons Van Camp)

   zicht op de Karel Oomsstraat vanaf de Korte Lozanastraat richting Jan Van Rijswijcklaan (foto avc)

- de straat genoemd werd naar de Vlaamse kunstschilder

                  Karel Ooms  geboren te Dessel op 27 januari 1845 en gestorven te Cannes op 18 maart 1900. 

- hij studeerde in de Kunstacademie van Antwerpen waar hij in 1865 als laureaat afstudeerde. Zijn bekendste werk is De verboden lezing

P.S. : bijkomende gegevens bekomen van Frits Schetsken :KAREL OOMS – DE STRAAT HEET NAAR HEM, HET HUIS WAS VAN ZIJN VROUW
Op de Katteberg in Dessel wordt hij op 27 januari 1845 geboren als zoon van een eenvoudig landbouwer. Maar als hij op z’n 12de uitstekend blijkt te kunnen tekenen, financiert het gemeentebestuur van Dessel zijn opleiding aan de Antwerpse Koninklijke Academie voor Schone Kunsten. Hij krijgt er les van Nicaise De Keyser himself en acht jaar later kan hij als laureaat beginnen aan een zelfstandige carrière als schilder. Hij blijft in Antwerpen wonen en verdient goed met portretten van de gegoede, kunstminnende burgerij. Maar hij gaat ook op reis, zowel binnen Europa als in het Midden-Oosten, waar hij Palestina en Egypte bezoekt, wat later tot een oriëntaalse toets in enkele werken zal leiden. Vandaag nog amper bekend, maar in zijn dagen geen lokaal talent, want prijzen voor zijn werk in Praag (1877), Amsterdam (1883), Adelaide (1887), Melbourne (1888) en Chicago (1893). Zijn oeuvre omvat niet minder dan 220 schilderijen, waarvan zowat een derde portretten.
Hij is al 52 wanneer hij aan trouwen denkt en wel met een weduwe van 56, Edith van Eersel, voorheen gehuwd met Emile della Faille en dan ook een rijke dame, bovendien interesse voor kunst. Na de huwelijksvoltrekking in 1897 gaan ze in haar herenhuis in de Warandestraat wonen, zoals het deel van de vroegere Wilrijksebaan tussen het huidige Koning Albertpark en de Brialmontvesting in de 19de eeuw wordt genoemd. Omdat Ooms het aan zijn hart heeft, verhuizen ze niet lang nadien naar Ediths villa in Cannes. Wanneer daar echter op een dag in maart 1900 wordt ingebroken, is Karel daarvan zo van slag, dat hij op 18 maart ter plaatse overlijdt. Mede op aandringen van Edith wordt de Warandestraat in 1911 omgedoopt in Karel Oomsstraat.
In de Reyndersstraat hebben Les Filles de la charité de Saint-Vincent de Paul hun klooster in het pand waar vandaag café De Groote Witte Arend aan een fraaie binnenplaats huist. Terzijde kan je door een glazen afscheiding een blik werpen in de tot kapel omgebouwde salon van deze zusters, de neogotisch versierde Chapelle Saint-Charles à la mémoire de Karel Ooms. Op Karel, prosit ! 

 EEN GODDELIJKE AUTO UIT ANTWERPEN
Wie Karel Oomsstraat zegt, zegt Minerva. Aan weerszijden van het zuidelijke deel van deze straat hebben de fabrieks- en kantoorgebouwen van dit automobielbedrijf gestaan, waarvan nu enkel nog een gemoderniseerd restant overeind is gebleven bij een inrit naast de Albert Heijn-supermarkt.
Het begon ook bescheidener. Op 5 juni 1868 wordt in Amsterdam Salomon de Jong geboren binnen een joodse familie. Het gezin verhuist in 1881 naar Brussel en Sylvain – zoals Salomon intussen wordt genoemd – blijkt een technische knobbel te hebben. Hij begint in 1883 fietsen te verkopen, maar wil daar meer van weten en trekt daarvoor naar Engeland.
In 1895 start Sylvain met zijn broers Henri en Jacques en nog drie Antwerpse handelaars met het vervaardigen van fietsen onder de naam Mercury Cycle Corporation. Maar na een studiereis in 1896 naar de Verenigde Staten besluit Sylvain in 1897 een eigen fietsenfabriek te beginnen in de Jacob Jacobsstraat, in het Antwerpse Jodenkwartier. De firma CVS de Jong & Co telt al snel veertig werknemers, die fietsen produceren onder de merknaam Minerva – de Romeinse godin van de Wijsheid en de Kunst.
Dat heeft zo’n succes dat al in 1898 uitgekeken moet worden naar een grotere fabrieksruimte en die wordt gevonden in de Warandestraat op de hoek met de Briartstraat. Vanaf 1899 worden hier ook motorfietsen geassembleerd met De Dion Bouton motoren, waarna een jaar later de Minerva motorfiets het daglicht ziet. Eigenlijk eerder een fiets met daarop een 1 cilinder motortje gemonteerd, dat pas echt succesrijk wordt als werknemer Jan Olieslagers – jawel, dé Jan Olieslagers – het geval onderhanden neemt. Intussen produceren tweehonderd werknemer zo’n 200 fietsen per week.
In Londen worden de Minerva motorfietsen geďmporteerd door Nederlander David Citroen, een neef van André, welke laatste na de Eerste Wereldoorlog in Parijs de Citroenfabriek zou beginnen. De Minerva’s worden in onderdelen naar het Verenigd Koninkrijk vervoerd en daar geassembleerd. David heeft een verkoper in dienst, een zekere Charles S. Rolls, die ook nog even in de Antwerpse fabriek zal werken om dan in 1904 met Frederick Henry Royce het wereldberoemde merk met de twee RR’s op te starten.
Maar intussen heeft Minerva ook zijn eerste kleine auto gereed en in 1903 wordt NV Minerva Motors opgericht, waarna op 28 december 1904 een nieuw fabrieksgebouw op de hoek van de Warandestraat en de Wilrijkse Vest (nu Desguinlei) in gebruik wordt genomen, waarbij het aantal personeelsleden stijgt tot 550. Vanaf november 1906 worden die auto’s uitgerust met een motor zonder kleppen, een vinding van de Amerikaan Charles Yale Knight, die ook andere merken zullen gebruiken. De zaken gaan uitstekend en in 1910 komt er alweer een nieuw fabrieksgebouw bij, nu aan de kant van de Briartstraat. Met 1600 werknemers is Minerva dan de grootste fabriek van heel België.
De Eerste Wereldoorlog doorkruist de groei, de directie verhuist naar Amsterdam in het neutrale Nederland, maar keert terug zodra die oorlog voorbij is. En dan volgt de bloeiperiode van Minerva met automobielen die kunnen concurreren met Rolls- Royce. Voortaan worden de motoren gemaakt in de op 16 augustus 1921 in Mortsel-Luithagen geopende Minervafabriek, waarna ze in Antwerpen in de luxueuze auto’s worden gemonteerd, die onder meer worden verkocht aan koningen, filmsterren en zelfs aan Henry Ford. In 1922 ontstaat de beroemde Minerva-radiatordop, een ontwerp van Pierre de Soete. Minerva telt stilaan 6500 werknemers en Sylvain de Jong heeft nog plannen om uit te breiden en trekt investeerders aan, maar het tij keert als op 24 oktober 1929 de Wall Street crash de vraag naar luxeauto’s doet verdampen. Maar de neergang is Sylvain bespaard, hij overlijdt op 16 augustus 1928 aan kanker. Als Salomon de Jong wordt hij in de Brusselse randgemeente  Elsene begraven.
Investeerders zetten het bedrijf nog een tijd voort, maar in 1935 neemt automobielfabriek Imperia van Mathieu van Roggen – weer een Nederlander, die nabij Luik is neergestreken – het bedrijf over.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog leggen de Duitsers beslag op alle bedrijfsgebouwen. In Mortsel vestigen ze er de Frontreparatur betrieb Erla VII in, waar Messerschmidt vliegtuigmotoren worden onderhouden en hersteld. Om dat te verhinderen voeren de geallieerden op 5 april 1943 een bombardement uit op dat bedrijf, waarbij veel bommen op het centrum van Mortsel-Oude God terechtkomen en daar 936 dodelijke slachtoffers onder de bevolking maken.
Intussen is in 1939 een deel van de Antwerpse fabriek afgebroken, waarbij het Minerva-embleem verhuist naar de Nijverheidsschool in de Rodestraat, waar veel Minerva-technici zijn opgeleid. Na WO II doet Imperia een poging om het merk Minerva opnieuw leven in te blazen, maar dat lukt niet en tussen 1956 en 1960 zijn de resterende Antwerpse Minervafabrieken grotendeels gesloopt, waarmee het bedrijf uit het stadsbeeld is verdwenen. Op een deel van het fabrieksterrein zou later het Louise-Marie kinderziekenhuis gebouwd worden, maar dat is intussen ook alweer afgebroken.

- - - -- - - - - - - - - - -- - -

DE ROEM VAN DE ANTWERPSE KUNSTSCHOOL AAN DE KAREL OOMSSTRAAT
Op nr.24 in de Karel Oomsstraat sta je op een plek waar de kunst zich al bijna 150 jaar thuis voelt. Een 19de-eeuws landhuis aan wat dan de Warandestraat heet, krijgt rond 1870 nieuwe bewoners. Hij heet Nicaise, zij Isabella, of zeg maar Bella. Zijn voornaam heb je vast vaker gehoord en inderdaad, het is dé Nicaise van de Antwerpse De Keyserlei. Hij heeft dan al een hele weg afgelegd, van schaapherder in Zandvliet, waar hij op 26 augustus 1813 geboren is, via succes als schilder in 1836 op de Brusselse salon met zijn monumentale doek ‘De Slag der Gulden Sporen’ (het origineel is verloren gegaan bij een bombardement op Kortrijk tijdens WO II, maar van drie voorstudies bevindt zich er een in Museum 1302 in diezelfde stad), tot zijn aanstelling als directeur van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen in 1855. Intussen is hij op 6 oktober 1840 getrouwd met Isabella Telghuys, zelf ook schilderes van genrestukken.

Ze laten architect Jos Schadde hun nieuwe woning helemaal aanpassen en uitbreiden in neorenaissancestijl, waarbij hij in 1882 het koetshuis ombouwt tot schildersatelier. Wanneer Nicaise op 17 juli 1887 in zijn woning overlijdt, wordt zijn lichaam onder enorme publieke belangstelling overgebracht naar de familiekelder die hij in 1881 heeft laten aanleggen achter het koor van de Sint-Gertrudiskerk in zijn geboortedorp, kort na het overlijden van zijn vrouw in 1879.

Het huis aan de Warandestraat wordt gekocht door Henri Fester, zoon van een Duits zakenman die in 1840 vanuit Frankfurt naar Antwerpen is gekomen. Samen met Adolf Mund heeft Henri in 1874 de verzekeringsmaatschappij Mund & Fester opgericht met kantoor aan de Groenplaats. Henri zal het herenhuis van Nicaise vanaf 1892 uitbouwen tot een echt kasteel in neo-Vlaamse renaissance, waarvoor hij architect Henri Thielemans in de arm neemt. Links en rechts wordt rond 1900 de voorgevel van het bestaande huis aangepast en uitgebreid en er komen ook een biljartzaal en een wintertuin. Fester is niet enkel in eigen huis kunstliefhebber, hij is medestichter van de Société de Musique en de Koninklijke Maatschappij der Nieuwe Concerten. Die laatste vereniging haalt de grote kleppers naar Antwerpen om zelf hun composities te dirigeren: Gustav Mahler, Sergei Prokofiev, Sergei Rachmaninov, Igor Stravinsky. En om eigen talent te stimuleren is Henri lid van Kunst van Heden, een belangrijke kunstena
 arsvereniging in die dagen.

Maar tijdens de Duitse invasie op 8 en 9 oktober 1914 wordt het huis van deze Duitse inwijkeling niet gespaard, amper de restanten van de gevels staan nog overeind. Maar nog tijdens die oorlog laat de familie Fester zijn imposante verblijf helemaal opnieuw opbouwen en ze zullen er tot in de jaren 1930 gebruik van blijven maken. Net voor de volgende oorlog overlijdt Henri, in 1939.

Als dat nieuwe oorlogsgeweld ook weer voorbij is, komen er waterratten in kasteel Fester, want het wordt nu een Rijksinternaat voor Schipperskinderen. Dat duurt tot 1984 als de Kunst het heft opnieuw in handen neemt en hier het Rijksinstituut voor Kunstsecundair Onderwijs zijn intrek neemt. Niet meteen een goed bekkende naam. Vandaag klinkt het dan ook een stuk zelfbewuster, want nu is hier de campus van de!Kunsthumaniora.
(teksten van Frits Schetsken)

                                                             -o-o-o-O-o-o-o-