RIJNKAAI

Wist U dat ... ?

- deze kaai gelegen is langs de Scheldekaai, tussen de Sint-Laureiskaai en het Sasdok.

                               zicht op de Rijnkaai (foto van Alfons Van Camp)

- dit gedeelte tussen de vroegere Bonapartesluis en de Sint-Laureiskaai, aangelegd werd  door de Maatschappij van de Belgische Spoorwegen in 1843-44 samen met de Rijn-, haven- of handelsspoorweg, die een rechtstreekse verbinding beoogde tussen de Rijn in Keulen en de Schelde in Antwerpen. "Rijnkaai" genaamd werd in 1847.

- de verlenging tot aan het Sasdok na het slechten van de Spaanse wallen gebeurde in 1860-64.

- de Waagnatie zich bevindt op de Rijnkaai.

                                             zicht op de Waagnatie (foto van Alfons Van Camp)  

- er tevens de gebouwen van de "Red Star Line" zijn gevestigd

                                                                             oud gebouw van de Red Star Line

 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

P.S. : bijkomende gegevens van onze mederwerker en freelancer Frits Schetsken.

                  WAAROM LANGS DE SCHELDE DE RIJNKAAI LOOPT
Als in 1830 het Koninkrijk der Verenigde Nederlanden uiteen valt en België de geschiedenis binnen stapt als onafhankelijke staat, zit de Antwerpse haven met een probleem. Tot dan werden goederen voor Duitsland via de Nederlandse binnenwateren getransporteerd, maar dat wordt nu uiteraard lastig. Koning Leopold I dringt er bij zijn diplomaten die over het scheidingsverdrag onderhandelen op aan om te zorgen dat België voldoende land overhoudt om een verbinding met Duitsland tot stand te brengen. Maar omdat die scheiding niet van een leien dakje verloopt en het steeds duidelijker wordt dat een groot deel van Limburg bij Nederland zal blijven, wordt alvast naar een alternatief gezocht.

Dat wordt geen kanaal, maar een spoorlijn van Antwerpen naar Aken, om dan via Duitse spoorlijnen langs Düren de binnenhaven van Keulen te bereiken. De aanleg vergt wel wat tijd en de nodige technische hoogstandjes om hellingen bij Ans nabij Luik te overwinnen. Locomotieven krijgen daarbij hulp van stoommachines die hen over hellingen trekken. In 1843 is deze verbinding met Duitsland gereed. Dit is de alternatieve IJzeren Rijn.

In Antwerpen wordt vanaf het station Antwerpen-Oost (zoals onze Middenstatie dan nog heet) een goederenlijn getrokken via de latere Van Schoonhovenstraat, De Coninckplein, Sint-Jansplein naar de Rijnpoort, waar de vestingwerken worden doorbroken voor deze spoorlijn. Aan de Ankerrui komt het Gare Principale – goederen zijn in die dagen belangrijker dan reizigers voor de spoorwegmaatschappijen. Een aftakking langs de Entrepotkaai en het Willem- en Bonapartedok tot aan de Schelde komt in 1844 gereed en als in 1847 ook nog het emplacement aan de Scheldekaai gereed is, krijgt dat stuk de naam Rijnkaai. De brede uitmonding van de Amsterdamstraat op de Rijnkaai is daarvan een laatste reliek, daar lagen dus ooit sporen. Ingenieur van Bruggen en Wegen August de Marbaix heeft dat slotstuk van de IJzeren Rijn ontworpen en krijgt er een straatnaam voor in de Slachthuiswijk.

Intussen is op 19 april 1839 het scheidingsverdrag met de Nederlandse koning Willem I getekend, waarin is vastgelegd dat België op eigen kosten een weg- of kanaalverbinding mag aanleggen door Nederlands Limburg tot aan de Pruisische grens. Dat wordt nog eens vastgelegd in het IJzeren Rijn-verdrag van 1873 en dan lijkt het ineens aantrekkelijker om voortaan de goederentreinen vanuit Antwerpen te laten rijden via Mol, Hamont, het Nederlandse Weert en Roermond en dan bij Dalheim de Duitse grens over tot Mönchen-Gladbach, waar aansluitende verbindingen met Düsseldorf en Keulen bestaan. Op 20 juli 1879 wordt die nieuwe IJzeren Rijn in dienst genomen door de Compagnie du Grand Central Belge, een privémaatschappij. Er hebben zowel goederentreinen als personentreinen op gereden. Tot WO I zaten er vooral veel emigranten op weg naar de Verenigde Staten in die personentreinen om hier in te schepen op de Red Star Line-boten. Omdat al in 1874 de ringspoorlijn naar Antwerpen-Dam gereed is
 gekomen, wordt een goederenstation Antwerpen Dokken en Stapelplaatsen gebouwd aan de Ellermanstraat als nieuw eindpunt van de IJzeren Rijn. In 1991 heeft de laatste goederentrein tussen Roermond en Dalheim gereden.

Al heel wat jaren doet de Belgische regering pogingen om deze verbinding opnieuw te activeren, maar Nederland ligt dwars en het verdrag  uit 1873 had een geldigheidsduur van 99 jaar en die zijn in 1972 verstreken. Bovendien heeft België toen de spoorlijn aan Nederland verkocht en is er intussen bij Vlodrop nabij de Duitse grens een natuurgebied ontstaan. Maar er wordt nog steeds onderhandeld …
                                          

                                                            -o-o-o-O-o-o-o-