De wederzijdse betwisting van een groot aanrtal percelen grond en het ontbreken van een degelijke registratie leidde tot een groot aantal rechtszaken tussen de beide gemeenten en steeds vaker werden de hogere overheden geconfronteerd met Baarlese ruzies. Na de mislukte militaire en juridische pogingen in de 17de en de 18de eeuw werd voor het eerst geprobeerd om door middel van diplomatiek overleg tot een oplossing te komen voor de grensproblemen. Vaak lag de traagwerkende bureaucratie aan de basis van vele mislukkingen. Zo had men b.v. ooit tien jaar nodig enkel om onderhandelaars aan te stellen. Bovendien stonden België en Nederland vanaf het begin erg vijandig tegenover mekaar. Geen van beide landen wou zijn stukje Baarle afgeven.

In Baarle werd door de steeds groter wordende verschillen tussen de Belgische en Nederlandse wetgeving het dagelijkse leven erg gecompliceerd. Omdat de hogere overheden niet tot een akkoord kwamen, moest voor meer en meer problemen een praktrtische oplossing gezocht worden.

Pas op 27 februari 1967 werd een Belgisch-Nederlande commissie ingesteld die daar verandering in moest brengen. Het duurde tot 22 december 1972 alvorens de opdracht duidelijk omschreven was volgens de enclave-situatie.

Op 26 april 1974 is dan op het stadhuis van Turnhout door Nederland en België een verdrag tot definitieve grensvaststelling tussen de palen 214 en 215 gesloten.

 De enclaves van Baarle.

In 1843 kon de Nederlands-Belgische grenscommissie voor het gebied tussen grenspaal 214 en 215 geen duidelijke grenslijn bepalen. Dit is een afstand van zo’n 50 km. In plaats daarvan werd een overeenkomst gemaakt waarbij van 5732 percelen de afzonderlijke nationaliteit werd vastgesteld.

Een beetje geschiedenis.

In 1198 stond Godfried II van Schoten, Heer van Breda, dit gebied af aan Hertog Hendrik I van Brabant, die het hem als leengoed direct weer teruggaf. Daarmee voorkwam hij een oorlog met Graaf Dirk VII van Holland. Als dank kreeg Godfried uitgestrekte bossen, heidevelden en vennen bij zijn leengoed, waardoor Baarle onder Breda ontstond. De Hertog hield zelf alle bewoonde cijnsgoederen van Baarle: Baarle van de Hertog, ofwel Baarle-Hertog.

Tot het leen van Breda behoren vanaf dat moment de gronden in Baarle die nog niet ontgonnen zijn: het latere Baarle-Nassau.

De opdracht van de lokale overheden was er voor te zorgen dat de rechten en de plichten van de inwoners van Baarle-Hertog en van Baarle-Nassau volledig gelijk waren.

De Vrede van Münster in 1648 betekende de splitsing van het Hertogdom Brabant. Voor het eerst golden er verschillende wetten binnen Baarle en werd het op termijn moeilijker om de gelijkheid van de twee bevolkingsgroepen te garanderen.

Na een mislukte poging om de enclaves militair te annexeren (in 1648) werd getracht om via juridische spitsvondigheten zeggenschap te krijgen over de Hertogse enclaves. Er ontstond een machtsstrijd tussen de Rooms-Katholieke pastoor en de Hervormde Schout, die onrechtstreeks draaide rond het voortbestaan van de Hertogse enclaves.

wordt vervolgd.

Voorbeeld van een verslag van de schouwing van grenspalen:

In 1847 werd er dus een reglement opgesteld waarin het onderhoud en instandhouding van de grenspalen werd vastgelegd. Enkele passages hieruit:

"Reglement voor het onderhoud en de instandhouding der grenspalen, geplaatst op het frontier tusschen de Nederlanden en België, uit krachte der grensovereenkomst, gesloten te Maastricht den 8 augustus 1843.

Art.1 De plaatselijke besturen der aangrenzende gemeenten, zullen in de lente van elk jaar, de op de grens geplaatste palen doen nagaan, ten einde te verzekeren dat ze in goeden staat zijn. Ingeval van beschadiging of verplaatsing, zal er een proces-verbaal in duplo worden opgemaakt.

Art.2 Die stukken zullen, zonder verwijl, aan den gouverneur der provincie worden opgezonden, die de noodige maatregelen zal voorschrijven, om, des vereischt, degenen, die zich aan zoodanige beschadiging hebben schuldig gemaakt te doen vervolgen."

Grenspaal nr 191 staat op de grens tussen Lommel (B) en Luyksgestel (Nl).
Bijzonderheid:  deze paal staat op het hoogste punt van Noord-Brabant.

Tot 1818 liep de grens hier heel anders. Luyksgestel was toen een soort Belgische enclave binnen Nederland, zoals Baarle-Hertog nu nog steeds is en Lommel was Nederlands. Maar de gebieden zijn uiteindelijk uitgeruild.

De grondruil gaf helderheid voor de Kempenaren én voor de grenswachten, want die hadden hier veel werk te doen: de smokkel tierde welig.
Vooral in het donker zagen soldaten deze palen dikwijls aan voor het silhouet van een persoon.  Twee kogelinslagen aan de zijkant van de paal zijn hier getuige van.