Op oudjaarsdag was ik even met de auto naar "Western Tires", een garagebedrijf gespecialiseerd in autobanden. De auto reed niet lekker, hij trilde, spoorde niet helemaal goed; kortom een inspectie leerde dat we twee nieuwe banden nodig hadden. Met mij meldden zich die dag nog meer autobezitters voor hetzelfde; erger nog, er waren er bij die een wiel binnenrolden met iets er omheen wat nog nauwelijks met een band van doen had. De man die na mij binnenkwam en een geweldig dikke en grote band met zich meezeulde, schrok zo van de prijs dat hij rechtomkeerd maakte; had ie maar niet zo'n grote SUV moeten kopen! Zijn band was geweldig gehavend en hij was niet de enige. Door de enorme regenval de laatste maanden, zijn veel wegen nauwelijks meer te berijden door de enorme gaten in het asfalt. Je kunt soms niet eens zien waar de gaten zitten omdat er op veel plaatsen nog zoveel water op de weg staat. En als je dan de snelheid niet aanpast, ontstaan er ook nog gaten in je banden. We slalommen wat af tussen de gaten!
Nu we het toch over het verkeer hebben; op het hele eiland heb je slechts tweebaans wegen behalve rond het "Schottegat", dat door het openbaar vervoer kort aangeduid wordt als "ront". De hele Schottegatweg is vierbaans. En als je dan als Nederlander gewend bent om keurig rechts te blijven rijden, richting aan te geven als je naar de linkerbaan wil om in te halen of voor te sorteren en daarna weer rechts gaat rijden, dan is het even wennen als je auto's permanent op de linkerbaan ziet rijden omdat ze kennelijk vier kilometer verder naar links moeten. Het afwisselend links en rechts inhalen is dus schering en inslag. We slalommen dus wat af! De Julianabrug (Beatrix heeft nog geen brug, wel haar over- en groot- en moeder) is erg hoog; je rijdt stijl naar boven, waarbij je echt naar de hemel denkt te gaan en daarna stijl omlaag in wat ik wil karakteriseren als het Python-effect van de Efteling. En het gekke is: omhoog mag je 80 rijden en omlaag maar 60. Voor de vele oude auto's die hier rijden is die regeling blijkbaar ingevoerd. Ze kunnen dan vaart maken voor ze omhoog gaan om dan net de top te halen, waar ze meestal bijna stil staan. Op deze brug kun je beter niet slalommen; de reling is niet zo hoog!
Toen wij in november 1969 voor het eerst op Curacao kwamen, maakten we meteen al kennis met een aantal bijzondere tradities. En dan heb ik het niet over het Sinterklaasfeest, dat volgens Nederlands voorbeeld al geruime tijd ingeburgerd was en onder invloed van de groeiende drang tot ontworsteling aan het slavenverleden zou uitmonden in een rolwisseling van de goedheiligman en zijn knecht: de zwarte Sint en de witte Piet zouden slechts een kort leven beschoren blijken. Nee, het Nederlandse eiland in de Cariben bleek een Kersttraditie te hebben die, onder invloed van de Nederlandse nonnen, broeders en fraters grote gelijkenis vertoonden met de gebruiken uit het moederland, maar sterk vermengd bleken met uitbundige Amerikaanse versieringen en kerstmuziek waarbij een "White Chtristmas" en "Rudolph" het rendier met zijn rode neus een schril contrast vormden met de zomerse omstandigheden op dit tropische eiland.
Wat wij wel erg sfeervol vonden en helemaal horend bij een Caribische Kerst, waren de uit Venezuela overgewaaide Aquinaldo's: zang- en dansgroepen die op veel plaatsen in en rond Willemstad heel bijzondere voorstellingen gaven en die ons een nieuw soort Kerstgevoel deden ervaren. Ook het bijwonen van de nachtmis in de kerk van Groot Kwartier versterkte dat nieuwe gevoel. Zingen was toen voor mij (Henk) ook al een grote passie en het was dus niet vreemd dat ik in de zesde week van ons verblijf op het eiland al zingend vanaf het koor op de kerkgangens neerkeek (letterlijk bedoeld natuurlijk). Een kleurrijke menigte bevolkte de linkerbeuk van de kerk, want daar zaten de vrouwen; in de rechterbeuk waren de kleuren wat getemperder en meer zoals wij in Nederland gewend waren. De mannen waren wel allemaal keurig in pak, waarbij de fel gekleurde overhemden met stropdas eniszins verborgen bleven onder hun colbertje.
Onlangs waren wij, na 37 jaar, opnieuw in dezelfde kerk, maar nu bij een doopplechtigheid. Onze nieuwe overburen in Soto hadden ons uitgenodigd om de doop van hun dochtertje bij te wonen. Nu wil het toeval dat onze oudste, in Curacao geboren dochter in 1973 ook in dezelfde kerk is gedoopt. Een reden temeer om op de uitnodiging in te gaan. Echter, wetende dat men van elke plechtigheid en elk feest hier een geweldige happening maakt, en ik daar zeker een artikeltje over zou willen schrijven op ons blog, was het een blunder van de eerste orde om mijn camera thuis te laten liggen.
Een beschrijving van de feestelijke, als minibruidjes of -jonkers uitgedoste zuigelingen en peuters temidden van hun in dezelfde stijl en kleuren opgedirkte ouders en overige familieleden, haalt het niet bij de kleurige pixelplaatjes van een camera. En de show, die de pastoor opvoert met als stralende middelpunt .... juist, hijzelf, behoeft ook een opslagmedium als een camera voor beeld en geluid. Maar ik laat het aan uw fantasie over beelden te bedenken bij zijn optreden tijdens het dopen zelf, waarbij hij bij elke dopeling aan de kerkgangers om applaus vroeg, en daarna nog 3 keer op de foto ging achtereenvolgens met de dopeling alleen, samen met de ouders en dan nog eens met de hele familie en dat negen keer (er waren 9 dopelingen). En of dat al nog niet genoeg was werd er nog een groepsfoto gemaakt.
Wij waren ook uitgenodigd voor het feest, 's middags in Julianadorp. En wetende uit ervaring, dat een doopfeest in grote lijnen te vergelijken is met een bruiloft, hadden wij ons op alles voorbereid. We hadden al eens ooit een doopfeest meegemaakt, in 1970, en ons verbaasd over de hoeveelheid gasten. Bij navraag bij de moeder van de dopeling of zij na een jaar op het eiland al zoveel vrienden en kennissen had, bekende zij dat ze de meeste mensen niet eens kende. Het was, en is nog steeds zo, dat je je buren, je broer en oma allemaal mee mag nemen naar het feest. En er wordt zoveel eten en drinken en bolo's (taarten) ingeslagen, dat er voor iedereen bij het vertrek, keurig in folie ingepakt, nog wat feestelijk eten wordt meegegeven.
Bij onze overbuurtjes, die jarenlang in Nederland hebben gewoond en pas onlangs naar hun geboorte eiland terugkeerden, was deze traditie enigszins verbleekt. Maar we kregen wel ons pakketje lekkernijen mee.
Regelmatig krijgen we van onze kinderen te horen: "Jullie zijn ook nooit thuis, waar waren jullie?". Vrienden en kennissen weten ook al niet beter, maar vragen toch steeds: "Waar waren jullie?". En wij ....... waar wij ons ook bevinden, vragen wij ons af: "Waar waren we gebleven?".
Dat was ook het eerste wat in ons opkwam toen we dit jaar met Pasen, na een verblijf van 7 maanden op Curacao, weer thuis kwamen. Het waren natuurlijk de kinderen en kleinkinderen die de eerste aandacht kregen, maar alras pakten we de draad weer op die we half september hadden losgelaten. Van fietstochtjes tot klussen in de tuin, van kamperen tot oppassen bij de kleinkinderen, van geocaching tot stadswandelingen, van 4Daagse tot ..... vul verder maar in. In de komende tijd zullen we, vooral Toos, enkele van die zomerse activiteiten op ons blog zetten.
In tussen zijn we alweer een week op "ons" mooie eiland in de Caribbean en hopen weer veel inspiratie op te doen voor leuke, interessante, grappige en interessante artikeltjes met de nodige foto's. En die eerste week heeft al enkele sprekende foto's opgeleverd. Zoals je kunt zien, kwamen we echt van de drup in de regen, toen we uit het vliegtuig stapten; het is hier in jaren niet zo nat geweest en dat komt niet alleen door de tropische storm "Tomas". En om met Johan Cruyff te spreken (hij heeft alweer gelijk) "Elk nadeel heb se voordeel"; en dat voordeel is, dat het eiland momenteel geweldig mooi groen is. Iets wat nog beter tot z'n recht komt als de zon schijnt. En als er iets is wat op Curacao zeker is dan is het de zon wel. Alleen nu even niet! En dan ziet het er heeeeel anders uit.
Als ik aan dit verhaaltje begin, besef ik ineens dat vandaag de lente is begonnen; niet de meteorologische lente, want die begint op 1 maart! En dat is nou weer niet erg logisch (nee meterologisch dus), want vandaag staat de zon exact boven de evenaar; logisch dus dat ..........
Zeg maar: wat hadden jullie in Nederland een wintertje zeg!. We hebben het hier allemaal kunnen aanschouwen op tv en internet en op al die winterse foto's die we via de mail toegestuurd kregen. We werden wel jaloers, want eigenlijk houden wij wel van de winter; we overwinteren hier dan ook helemaal niet, integendeel, binnenkort gaan we in Nederland overzomeren. Tja, we hebben het echt wel gemist, tot we het afgelopen weekend onverwacht in een prachtig winters landschap terecht kwamen. Kijk maar naar de foto's. Eerst zagen we een hond met een winterse vacht, we dachten eerst een poolvos te zien, maar dichterbij gekomen bleek het een sneeuwwit, bibberend hondje te zijn die over het ijs op ons toe kwam lopen. Wat verder zagen we enkele wandelaars, duidelijk Hollandse toeristen (hier noemen ze die makambas) die duidelijk op hogere temperaturen gerekend hadden, gezien de verkleumde staat waarin zij zich bevonden. Het had blijkbaar, tijdens de vorstperiode, ook nog hard gewaaid, wat af te leiden was uit de ijsschotsen die we tegenkwamen. Bijzonder was ook het tegen de wal opgestuwde zeewater dat door de vorst een dikke ijskorst had gevormd. Al met al een schitterend landschap waar we doorheen liepen. Maar toen we door het verre lopen wat dorst hadden gekregen, zochten we vergeefs naar een koek- en zopietent. Nee, en dan die hap sneeuw die we namen, een en al zout! We waren meteen weer terug uit dromenland en stonden met twee benen op de grond in de zoutpannen van Jan Tiel. En warm dat we het ineens hadden!
In oktober stond er een advertentie in de krant voor vrijwilligers om te collecteren voor de Cliniclowns. Ik had belangstelling en heb meteen geïnformeerd. De Cliniclowns bestaan 2 jaar op Curaçao en hebben 2 fulltime clowns en 2 parttimers in dienst. Nederland springt op dit moment financieel nog bij maar het is de bedoeling dat de Cliniclowns zich hier zelf gaan bedruipen. Ik heb in november gecollecteerd bij enkele grote bedrijven o.a. bij Banco di Caribe. Er zijn nadien nog allerlei acties geweest maar toen kon ik er niet bij zijn. Enkele weken geleden kreeg ik weer een vraag om op zaterdag 13 februari te collecteren in de Mall van Zuikertuintje. Ze kwamen nog mensen te kort en Henk wilde ook wel helpen. Om 13.00 waren ter plaatse, kregen een T-shirt met opdruk van de Cliniclowns erop, kochten een rode neus en voelden ons meteen ook clown. De Mall van Zuikertuintje is een vrij nieuwe, prachtige Mall met voornamelijk alleen maar dure winkels. Omdat er een carnavalsoptocht op Banda Bou was waren er op die zaterdag niet zoveel mensen maar het was er toch heel gezellig en de meeste mensen gaven heel gul. Er waren ook mensen die nog nooit van de Cliniclowns gehoord hadden maar bij de meeste mensen zijn ze bekend. Er was een mevrouw uit Colombia die vertelde dat er in haar stad ook Cliniclowns zijn. Leuk om dat te horen. Veel bezoekers dachten dat wij ook clowns waren maar helaas. Nu moet ik zeggen dat Henk deze rol geweldig speelde. Hij vermaakte niet alleen kleine kinderen maar ook vele volwassenen kreeg hij aan het lachen. Hij zou echt een clown moeten kunnen zijn, het is hem op het lijf geschreven! De kleine kinderen waren zo blij, zo vreselijk leuk om te zien. We hebben samen, dus niet alleen de kinderen die er waren, een hele fijne middag gehad. Volgende keer willen we weer graag collecteren voor dit geweldige doel en hopen dat de Cliniclowns hier ook kunnen blijven bestaan.
In de tijd dat we hier woonden op Fuik (van 1969 t/m 1973) gingen we heel vaak naar Barbarabeach om te zwemmen. Het was een prachtige baai waar je 10 gulden betaalde om binnen te komen. Het was in die tijd "onze" baai. Op diverse plaatsen stonden manzaliñabomen en men had ons gewaarschuwd ga daar nooit onder zitten want: als het regent (een boom kan dan bescherming bieden) en het water druppelt vanaf de takken en de bladeren op je dan zou van het bijtende sap uit de boom overal blaren kunnen krijgen. Ook in de heerlijke geurende appeltjes moest je je tanden niet zetten want daar kon je dood van gaan. Je kunt maar beter een nat pak krijgen dan blaren over je hele lichaam. Wie zet nu zijn tanden in iets dat hij niet kent zou je denken. Maar toch gebeurt dat wel eens. Je staat dan van binnen in brand en moet meteen opgenomen worden in het ziekenhuis. Als je geluk hebt overleef je dit. De manzaliñaboom behoort tot de Euphorbia familie. Hij draagt als een van de weinige bomen het heel jaar blad. Er zijn weinig bomen waarbij dat het hele jaar door het geval is. De wayaká is er een van, maar daar valt geen kwaad van te vertellen. De manzaliñaboom draagt het hele jaar door blad omdat de duivel er in huist. Althans dat wordt gedacht. De Cariben kenden de werking van het gif van de manzaliñaboom al en gebruikten het om er hun pijlpunten mee in de smeren. De Arowakken en de Taino indianen gebruikten een aftreksel van arrowroot als tegengif. Er zijn meer leden van de Euphorbia familie die gevaarlijk zijn en toxische effecten teweeg kunnen brengen. Het gekke is dat geiten ongevoelig zijn voor de effecten die het sap bij mensen wel teweeg kan brengen. In het sap van de manzaliñaboom zit physostigmine, een uitermate giftige stof, die verantwoordelijk is voor alle ellende die contact met de boom teweeg kan brengen. Bij inname kan het misselijkheid, duizeligheid, hoofdpijm, pupilvernauwing, diarree, maagpijn, braken, heftig transpireren en in het ergste geval zelfs de dood tot gevolg hebben. In de geneeskunde wordt physostigmine, in heel erg verdunde vorm natuurlijk, toegepast in oogdruppels tegen glaucoom, Dat is een van de meest voorkomende chronische aandoeningen op Curaçao, waarbij er sprake is van een te hoge druk in de oogbol.
Elk land en elke cultuur heeft zo zn gewoontes en bijgeloof. Vroeger vertelden de mensen, het vaakst vrouwen, dat er donkere schimmen door het huis hadden gelopen maar ze waren er niet erg van onder de indruk of angstig door. Misschien is het niet zo merkwaardig dat het vooral vrouwen waren. Die zijn over het algemeen toch gevoeliger en opener dan mannen. Het waren schimmen van overleden mensen die hen waren komen opzoeken was dan vaak de verklaring. Ze gaven er vaak mee aan dat het binnenkort waarschijnlijk tijd was om deze wereld te verlaten. We kennen op Curaçao de grote zwartbruine vlinder als voorbode van een naderende dood, van een familielid of iemand die je goed kent. Hij wordt ook wel bishita genoemd. Bishita betekent bezoek. Zon grote vlinder heet Barbulete di Morto, of Mot di Morto. De spanwijdte van de vleugels kan wel vijftien centimeter zijn. Eigenlijk is de barbulete geen vlinder maar een mot, en motten zijn over het algemeen nachtdieren. Het bijzondere is dat het net lijkt of er op de vleugels een oogzit. Dat is niet zo, maar het lijkt er wel erg op. In Sambumbu, een serie boekjes van Pater Brenneker, is te lezen dat een vlinder met een dik lijf de dood van een man zou voorspellen en een vlinder met een dun lijf die van een vrouw. Een Nederlandse vrouw vertelde eens dat haar ongeloof toch een keer stevig aan het wankelen werd gebracht. Op een dag had een hele grote zwarte vlinder zich in een plooi van een gordijn in haar woonkamer vastgezet. Hij zat daar doodstil en leek erg zijn best te doen op te vallen. Hij zat daar van s morgens vroeg tot laat in de avond zó nadrukkelijk, dat ik tegen de anderen in huis zei: Kijk die vlinder nou eens. Hij lijkt niet van plan weg te gaan. Zou het toch iets betekenen? Die avond kregen we bericht dat iemand, die we goed kenden, was gestorven. Toeval of niet .?
Er zijn nog meer tekenen die sommigen als een voorbode van de dood zien. Een vleermuis bijvoorbeeld. Als die je huis binnen komt vliegen brengt hij een doodsaankondiging. Daar geloven sommigen mensen in. Ze schieten s avonds regelmatig als donkere schimmen door het huis, als een raket langs je heen. Omdat ze een soort sonar in hun kop hebben vliegen ze gelukkig nergens tegen aan. Verder als een chuchubi fluit, daarna de lucht in gaat, naar beneden kijkt en terug keert en daar op de grond gaat liggen met de poten omhoog, dan kun je spoedig een sterfgeval verwachten. Heel spoedig. Zou het niet de chuchubi zelf zijn? Als er een spiegel van de muur valt zou dat ook een voorbode van een naderende dood zijn. Je moet de dood niet tarten, door bijvoorbeeld twee verschillende schoenen aan te trekken of je hand op iemands hoofd te leggen. Je moet niet met je schaduw spelen of om iemand heen lopen.
Dood gaan we vroeger of later natuurlijk allemaal, ook al zouden we het misschien niet willen. Dood hoort net als geboorte nu eenmaal bij het leven. Voortdurend zullen er mensen van de levensweg en langs de kant weg gehaald worden. Het is maar goed dat we over het algemeen niet weten wiens beurt het is.
Alleen al op onze eilanden bestaan er meerdere soorten bolcactussen die allemaal vreselijk veel op elkaar lijken. Zelfs deskundigen weten niet tot welke soort onze bolcactussen behoren. De meest voorkomende heeft 12 ribben die bezet zijn met roodbruine doornen.
Als de cactus bloeit verschijnt er bovenop een wit viltig kussentje en hierop staan de kleine rose bloempjes. Bij elke volgende bloeiperiode groeit dit kussentje zodat sommige bolcactussen hele schoorstenen op hun hoofd hebben staan. Vroeger werd deze pluim gebruikt in de tondeldoos (sakadó). De vruchtjes zijn goed te eten maar er zit weinig smaak aan.
Helaas worden veel bolcactussen uit de grond gerukt om thuis in de tuin gezet te worden. Bolcactussen hebben hele lange wortels die zich ondiep in de grond uitstrekken zodat ze zoveel mogelijk vocht kunnen verzamelen. Als zon cactus losgescheurd wordt beschadigt men de wortels en loopt men het risico dat ze niet overleven. Jammer want het is een prachtige plant.
Van diverse mensen hadden we gehoord dat er verschillende boten tochten maken naar Klein Curaçao. Je kunt met de Insulinde (een grote zeilboot), een catamarang (de Jonalisa) en de Mermate meevaren. Afgelopen woensdag waren we in Punda en lag de Insulinde aan de Handelskade. Het is een prachtige boot en meteen had ik zoiets van daar wil ik mee naar Klein Curaçao.
Henk durfde het met deze boot ook wel aan dus we stapten aan boord en vroegen wat informatie. Thuisgekomen hebben we besloten te boeken voor zondag 14 februari, Valentijnsday en hebben ons aangemeld. Kosten Naf 100,-- per persoon. Of we meteen kwamen betalen, maar vanuit Soto rijd je niet even naar de stad. Gelukkig maakte men een uitzondering en konden we op zondag afrekenen. Uitslapen was er niet bij en we stonden om 4.00 uur op. Eerst stevig ontbijten was het advies en om 4.45 uur reden we naar Punda en kwamen daar om half 6 aan. Om tien over 6 vertrok de boot en voeren we uit. Leuk dat de Pontonbrug voor jou alleen open gaat. Omdat het het beste is met volle maag te varen was er meteen weer een ontbijt. Het was nog donker dus we zagen niet zoveel van Curaçao op de heenreis. Het was een hele heerlijke ontspannen tocht en na 2,5 uur varen kwamen we bij Klein Curaçao.
Met een rubberbootje werden we naar het onbewoonde eiland gebracht. Veel is er niet te beleven, er staat een vuurtoren en er liggen twee scheepswrakken maar het strand is er geweldig mooi. Eerst hebben we wat gewandeld, foto's gemaakt van de vuurtoren en de scheepswrakken en daarna heerlijk gezwommen in het prachtige blauwe water.
Om 12.00 uur werden we weer opgehaald en met de rubberboot naar de zeilboot gebracht waar een heerlijke bbq klaar stond. We zijn nog even teruggegaan naar het eiland, weer gezwommen en even lekker geduft. Om half 3 ging de scheepstoeter en werden we weer opgehaald. Om 15.00 uur vertrok de boot weer richting Curaçao. Op de heenreis was de boot op de motor gevaren, op de terugweg gedeeltelijk op de zeilen. Die werden dus gehesen; maar wat is dat een karwei zeg! Zulke grote zeilen hijsen is een zware klus. Intussen nam Henk het roer even over!
We voeren heel rustig terug en hoopten onderweg dolfijnen te zien maar helaas bleven ze weg. We werden nog getrakteerd op heerlijke watermeloen en ananas. Om zes uur was dit geweldige avontuur weer voorbij en hadden we voor de zoveelste keer genoten van iets wat Curaçao te bieden heeft.
Begin dit jaar stond er een advertentie in de krant van een mevrouw die een oppas zocht voor na de middag voor haar 2, 5 jaar oude dochtertje. Ik heb daar op gereageerd maar dat is uiteindelijk niets geworden. Een week later belt deze mevrouw me en zegt dat diegene die een peuterspeelschooltje heeft er alleen voorstaat en of het misschien iets voor mij is om daar te gaan helpen. Ik ben gaan kijken en ben niet meer weggegaan. Ik help daar nu een ochtend in de week, op donderdag, en geniet ontzettend van al die kleine kindjes. Het schooltje heet Pippeloentje en Xandra leidt het. Er kunnen elke ochtend 20 kindjes komen maar ze zijn er bijna niet altijd allemaal. Tussen 8 en 9 uur worden ze gebracht, ze mogen dan vrij spelen tot half 10, daarna eten en drinken ze wat zittend aan een tafeltje. Als ze allemaal klaar zijn gaan we in een kring zitten en worden er allerlei liedjes gezongen en voorgelezen uit een boek. Het zijn allemaal nog kleine ukjes die moeite hebben met zitten blijven. Het liefst zingen ze liedjes waarbij ze kunnen dansen of bewegen. Het zijn allemaal zon knuffels. Dit week-end is het het carnavalsweekend. Omdat er kinderen zijn die geen karnaval mogen vieren had Xandra een kabouterfeest bedacht. De weken er voor had ze de kinderen al paddenstoelen en mutsen laten verven en rode T-shirts voorzien van rode stippen. Het zag er de tijd ervoor al heel gezellig uit. Alles wat de kinderen maken wordt opgehangen, ook ter versiering van de ruimte. Donderdag 11 februari was het dan zover. De kinderen kwamen in het rode met witte T-shirt aan, kregen de muts op en het feest kon beginnen. En het waren echte kabouters allemaal. Ze waren zo echt, zo lief. De dag zag er hetzelfde uit als andere dagen alleen stond alles in het teken van kabouters. Xandra heeft heel veel fotos gemaakt en ik zal er enkele toevoegen zodat jullie kunnen zien dat ik er echt geweest ben!! Het was een geweldige leuke ochtend en ik heb met volle teugen genoten van dit kabouterfeest.
Marianne Kros, een vriendin van ons, had enige tijd geleden een wandeling gemaakt onder leiding van Harold Welvaart. Ze was zo enthousiast dat ze een groepje van 20 mensen bij elkaar kreeg om samen met Harold deze tocht nog een keer te maken. Op 13 februari kwamen we bij het museumcunucuhuisje bij landhuis Ascencion bij elkaar. Vervolgens reden we het straatje naast het huisje inen parkeerden de auto's bij Harold, die achter dit huisje woont, in de tuin. Nadat we de volière en de mooie plantentuinbewonderd hadden ennaar de wc geweest waren vertrokken we om half 9. Harold is geen officiële natuurgids maar hij is van jongs af aan erg geïnteresseerd en weet er daardoor veel van af. Franklin Clementia, een collega van mij vroeger op school en nu natuurgids bleek zijn beste vriend te zijn. We volgden een pad door de cunucu dat wij nog niet kenden.Dat hij inderdaad veel weet merkten we al vlug. Hij vertelde heel enthousiast over allerlei bomen bv. de manzaliña, de kalabasboom, de kibrahacha, de dividivi, enz. enz. De bladeren van deze bomen krullen om in een droge periode en dat beschermt hen tegen uitdroging. Hij vertelde het verschil tussen een datu en een cadushi, dit zijn veel voorkomende cactussen op Curaçao. Zij zijn op een bijzondere manier aan het droge klimaat aangepast. Ze hebben geen bladeren maar doornen zodat ze geen water kunnen verliezen door verdamping via de bladeren.
De datu vertakt meteen al vanaf de bodem en vormt metershoge takken. De datu heeft een donkergroene kleur en heeft korte, dikke doornen, 7 tot 13 per aureool.
Ze hebben een langwerpige vrucht die dadel genoemd wordt en 's nachts open gaat. De troepiaal en de chuchubi, twee veel voorkomende vogels, eten deze vruchten vooral in de droge tijd. Deze vogels zijn voor een deel van hun voedsel afhankelijk van de vleermuizen die de bloemen moeten bestuiven. Datu's werden gebruik als erfafscheiding, en zie je zo maar ergens een rechte rij datu's staan dan kun je er zeker van zijn dat daar vroeger een plantagegrens liep.
De cadushi begint met een enkele stam en begint zich pas hogerop te vertakken; bovendien heeft geledingen. De kleur is grijsgroen en ze heeft dunne, lange, dicht op elkaar zitten doornen. Elk aureool heeft 8 tot 20 doornen. De vrucht (tampaña) is rond, langwerpig en kan gegeten worden. Het vruchtvlees van jonge vertakkingen wordt gebruikt om soep van te maken. In het woord cadushi zit het woord dushi wat lief maar ook lekker betekent. Op de wandeling komen we langs de plasticbaai. De baai wordt zo genoemd omdat er heel, heel veel plastic aanspoelt. En niet alleen plastic van Curaçao maar plastic van allerlei andere eilanden in de buurt. Waarom dat precies daar aanspoelt is niet bekend. De baai heet eigenlijk Ascencionbaai maar in de volksmond plasticbaai. Helaas. Vandaar klimmen we naar boven en via een pad verder naar beneden komen we op de vlakte van Hato uit. We lopen door naar de vlakte van St. Patrick naar de Boca St. Patrick. Daar pauzeren we enige tijd en eten een heerlijk stukje watermeloen. Na deze rust gaan we via een voor ons weer onbekende weg terug naar de auto's. Het zou een wandeling van 2 tot 2 1/2 uur zijn, het werden er 4. Maar iedereen heeft zeer genoten en isvoldaan naar huis gegaan. Harold bedankt, het was zeer de moeite waard.
Trouwe lezers van onze blog (of is het ons blog) zullen nog steeds wachten op onze volgende creatie: het tafeltje met mozaïk in de stijl van, en uit de tijd van Rietveld, Mondriaan, Theo van Doesburg en anderen.
We hebben geprobeerd ons helemaal onder te dompelen in de tijd van genoemde kunstenaars. Dat was helemaal niet zo moeilijk met de stoelen en schilderijen om ons heen. Zittend op een Rietveldstoel en met een van de schilderingen in het vizier, maakte Toos een ontwerp voor het tafelblad. We kochten wat tegels en toen kon ik aan de slag.
Met een geleende tegelsnijder, dia allesbehalve scherp was, een nieuwe nijptang die Toos uit Nederland had meegebracht, en een schuurschijf op mijn boormachine, ging ik de tegels te lijf en volgde ik zoveel mogelijk het ontwerp. Aanpassingen waren onvermijdelijk omdat sommige tegels wat al te weerbarstig waren en, het woord zegt het al, niet altijd barstten zoals ik dat had gewild.
Een tweede tafeltje is inmiddels in de maak en dat mozaïk is in de stijl van Mondriaan (dit in plaats van de Mondriaankussentjes op de Rietveldstoelen).
Het zoeken naar de voorouders is op Curaçao monnikenwerk: broers, zussen, moeders en kinderen hadden dikwijls verschillende achternamen. Niet (alleen) doordat zij verschillende vaders hadden, maar doordat zij bij de emancipatie ieder andere achternamen kregen, of door fouten in de loop der tijd gemaakt bij de inschrijvingen in de registers van de Burgelijke Stand. De meeste slaven die werden gemanumitteerd of bij de afschaffing van de slavernij in 1863 hun vrijheid kregen, hadden weinig te vertellen over de achternaam die hen op dat moment werd toebedeeld. Hun voormalige eigenaar bepaalde onder welke naam zij werden ingeschreven in de burgerregisters. Regel was dat ex-slaven geen bestaande achternaam mochten krijgen. Maar er zijn uitzonderingen. Onduidelijk is in hoeverre slavinnen vrij waren voornamen voor hun kinderen te kiezen. Wat te denken van de tweeling Remus en Romulus. Zou hun moeder Maria zo goed onderlegd zijn geweest dat zij haar zonen naar deze bekende figuren uit de Romeinse oudheid vernoemde? Door gebrek aan communicatie tussen slaveneigenaren kon het gebeuren dat slaven dezelfde achternaam kregen zonder dat er sprake was van enige familieband. De band tussen vrijgemaakte en slavenhouder bleef vaak bestaan via de achternaam die de ex-slaaf kreeg toebedeeld via een verbastering van de naam van de eigenaar. Vooral Jeserun heet tot tal van variaties geleid :Jassurun, Juserun, Zurien, Seroen, Ceroen, Zeroen, Zerun, Zurun, Zurum, Soerum, Zoeroem, Surun, Esurun, Ezurun. Het is beslist niet juist te denken dat deze slaven buitenkinderen waren van hun eigenaar! Slaven kregen soms als achternaam de naam van de plantage zoals Muizenberg, Santa Rosa, Zeelandia of Vredelust. Slaven van een en dezelfde familie kregen vaak een andere achternaam omdat ze niet meer als familie samenwoonden maar doorverkocht waren naar een andere eigenaar. Het kon dus gebeuren dat niemand van een familie dezelfde achternaam had. Veel namen die in 1863 aan de ex-slaven zijn gegeven zijn verdwenen. Maar er zijn ook nog families waarvan de roots terug te traceren zijn tot de plantages waar hun voorouders hebben gewerkt en gewoond. Zo liggen de wortels van de familie Cijntje op de plantage Savonet. Stammoeder is Francijntje, die in 1860 op 92-jarige leeftijd is overleden. Bij de afschaffing van de slavernij drie jaar later kregen haar afstammelingen de achternaam Cijntje.
In het AD van 29 december zit een bijlage over namen van slaven. Het liefst had ik dit in z'n geheel (met toestemming van de schrijfster) overgenomen. Het is een zeer boeiend stuk, het is te groot maar ik wilde er toch iets van vertellen.
Enige tijd geleden heb ik onze porch verfraaid met enkele schilderijen uit de Stijlperiode. Dat staat uitgebreid beschreven in mijn eerdere berichten. Maar omdat de porch eigenlijk als huiskamer wordt gebruikt (we eten er, lezen de krant, doen er spelletjes, ontvangen er bezoek), wilden we het geheel nog verder "aankleden". En omdat we nog een zithoek wilden creëren en daarbij helemaal in stijl moesten blijven, vonden we, besloten we vier "Rietveldstoelen" te maken. We zochten op internet naar Rietveld en ontdekten tot onze verbazing dat er niet alleen een beschrijving van de stoel was, maar ook een werktekening, een stapsgewijze handleiding en een complete materialenlijst. Bovendien werd er verwezen naar het boekje "Rietveld meubels om zelf te maken". Nu was ik in Nederland een werkplaatsje gewend met allerlei machinerieën en gereedschappen; hier moest ik me behelpen met een boor- en vlakschuurmachine en wat handgereedschappen. Het heeft even geduurd, maar het resultaat mag er zijn. Overtuig u zelf! Het tafeltje bij de stoelen is een kabelhaspel, die inmiddels een tegelmozaïk heeft gekregen, jawel in Stijl. Maar daarover later.
Al eerder schreef ik dat ik als gastzanger bij het Curaçaose Bachkoor mee mocht doen met de beroemde "Misa Criolla" van de Argentijnse componist Ariel Ramirez. Op 23 december was het zover; met de voortreffelijke begeleiding van het Argentijnse "CHE'nsemble en de medewerking van tenor Javier Rodriquez, werd het een geweldige avond.
Een Kerstconcert in een Zuidamerikaanse sfeer is voor ons Europeanen een wel heel bijzondere belevenis. Het horen van de instrumenten alleen al namen ons mee naar Indiaanse sferen. De panfluit, de charango (een klein soort gitaar met 5 maal 2 snaren), de bombo (een trommel) en de quena (een Indiaanse fluit) geven dat typische geluid dat we zo goed kennen van de indianen, en dat naast de klassieke instrumenten als de piano, clavecimbel en het orgel. Het is duidelijk een mix van twee culturen. En dan die ritmes en meeslepende melodieën; zelfs tijdens het zingen kreeg ik er kippenval van!
Javier Rodriquez en zijn ensemble brachten zelf ook een aantal Argentijnse liederen ten gehore, deels van Ramirez en ook een nummer geschreven door de solist, een folkloristisch lied.
Behalve de "Misa Criolla"en de "Navidad Nuestra", zong en speelde het volledige gezelschap tot slot de "Salmo 150" uit de "Misa por la Paz y la Justicia". Tijdens dit nummer droeg de solist, op uitdrukkelijk verzoek van zijn leermeester Ramirez, een schitterende poncho. Normaal gesproken is de componist bij de uitvoering persoonlijk aanwezig en draagt hij dan zelf die poncho, maar vanwege zijn hoge leeftijd (88) reist hij niet meer naar verre bestemmingen.
De kerk van Brievegat is waarschijnlijk nog nooit zo vol geweest als deze avond. In de verre omtrek was geen parkeerplaats meer te vinden. Maar de mensen hebben genoten! Een staande ovatie benadrukte nog eens de lof van het publiek voor deze geweldige avond.
Er waren nog geen foto's beschikbaar, wellicht dezer dagen!
Dinsdag 15 december is een feestdag op de Antillen n.l. Koningskrijkdag. In 1954 werden de koningskrijkstatuten getekend en deze dag is sindsdien een nationale feestdag. Iedereen heeft dan vrij en dat gebeurt niet zo vaak op Curaçao. We hebben samen met Annie (mijn zus) en Johan (haar man) afgesproken met Gaby, Ernie en hun 2 kinderen, Paco en Kumi naar Caracasbaai te gaan. Johan heeft vorig jaar leren snorkelen en hij is zo enthousiast geworden dat hij het vaker wil doen. En wat is er dan leuker om naar het loodsbootje dat gezonken is in de Caracasbaai te zwemmen en daar te snorkelen. Om 9.15 uur vertrekken we vanaf Soto, we gaan langs Ernie en Gabie en rijden dan samen door naar Chogogo waar Annie en Johan voor ruim 3 weken verblijven. En dan naar de baai. Het is er nog vrij rustig als we er aan komen maar gelukkig wordt het drukker. Johan, Gaby en ik (Toos) gaan gewapend met een flesje (met een gaatje in de dop) waarin verdunde melk en gekruimelde koekjes zitten naar het scheepswrak. De afstand is minder lang om te zwemmen dan ik dacht. Als ik begin te spuiten met het flesje komen er meteen honderden vissen om mee heen. Helaas ken ik ze niet allemaal met naam maar het is een geweldig schouwspel. Ze zwemmen vlak onder me door en om me heen. Ook Johan geniet met volle teugen. Als de flesjes leeg zijn zwemmen we weer terug. We eten en drinken wat en zwemmen regelmatig om af te koelen. Opeens realiseer ik me dat ik dominostenen heb meegenomen. Dat is een spel dat zeker aan de baai gespeeld moet worden. Zelfs Paco van 7 jaar vindt het geweldig. Om half 5 eten we de huzarensalade die ik gemaakt heb en daarna gaan we in alle opzichten voldaan maar ook moe naar huis. Het was zoals zo vaak een hele gezellige, leuke dag.
Enige tijd voor Kerst wordt al gewerkt aan delicatesse's voor deze feestdag. Een van die voorbereidingen is het maken van ajaca's. Vorig jaar heb ik voor het eerst gezien hoe die gemaakt worden. Marian Kros had ook dit jaar allerlei mensen gevraagd om gezamenlijk ajaca's te maken bij haar. Het is een gezellige bezigheid. Iedereen bereidt thuis een en ander voor zoals het maken van het funchideeg en de kippenragout. Het is geen kippenragout zoals wij die kennen maar veel vaster. Er stonden enkele tafels en iedereen had z'n eigen spulletjes meegenomen. Bananenbladeren worden gebruikt als omhulsel. Je legt een stuk bananenblad, smeert dat in met olie, neemt een hoeveelheid funchi (witte funchi) en drukt dat uit op het blad. Daarop doe je wat van de kip en verder wat piccalily, uitjes, augurk, olijven, kappertjes, rozijntjes en pruimen. De funchi is zo geplet dat, als je het bananenblad opvouwt, de uiteinden op elkaar komen. Als het bananenblad helemaal opgevouwen is zodat je geen funchi meer ziet knoop je er een touwtje omheen en klaar is de ajaca. Maar bij thuiskomst moet je dan de ajaca's 1 uur koken zodat de funchi gaar wordt, laten afkoelen en dan invriezen. Met Kerst moeten ze bijtijds uit de vriezer en kook je de ajaca's nog een keer om ze op te warmen. Ik heb begrepen dat het een delicatesse is die in Zuid-Amerika meer gemaakt wordt. Agnes had alle voorbereidingen gedaan ook voor mij. Ik heb 10 ajaca's gemaakt en ik hoop dat ze zullen smaken met Kerst. Ik vind het erg leuk dingen te maken die speciaal van hier zijn en ajaca's zijn er daar een van.
Terwijl in Nederland het tuinseizoen al even stil ligt, behalve bij de onverbeterlijke, niet te stuiten enthousiasteling, die de winterperiode gebruikt om zijn tuin eens helemaal overhoop te gooien en zijn op de tekentafel vorm gekregen ideeën in de modder te boetseren, wordt er hier volop getuinierd. Eigenlijk kun je zeggen dat het hele jaar door de tuin aandacht verdient maar in de regentijd vooral, omdat we dan te maken hebben met een groeiexplosie. Alleen dit jaar niet; het heeft wel geregend maar niet de hoeveelheid die we bij voorbeeld vorig jaar over ons heen kregen. Maar hoe anders zijn hier de tuinwerkzaamheden! Snijd je in Nederland gemakkelijk met je schoffel door de aardkluiten, hier heb je een pikhouweel (in het Papiamentu een Piki) nodig om de taaie planten met wortel en al uit de grond te hakken. En soms nogal diep ook, want door de droogte hebben planten hier lange wortels nodig om uit de diepte het nodige water te kunnen halen. En waarom zo'n zwaar stuk gereedschap? Om de doodeenvoudige reden dat de grond voor het grootste deel bestaat uit diabaas, een soort vulkanisch stollingsgesteente. Bovendien zijn goede werkhandschoenen onmisbaar. Kijk maar eens naar de foto en probeer je eens voor te stellen wat je voelt als je een dergelijke plant met je blote handen uit de grond probeert te trekken. En het is een en al stekelplant en stekelboom of -heester hier. Je kunt hier ook echt niet een wandelingetje maken buiten de paden; dat laat je echt wel uit je hoofd. Maar al die gemene prikplanten kunnen ook heel nuttig zijn als je ze gebruikt als erfafscheiding; geen indringer zal een poging wagen om je erf op te komen als er grote agaves of metershoge cactussen om je tuin staan. Alleen die van ons zijn nog een beetje klein, maar je moet ergens beginnen, nietwaar.
Voor eenieder die Curaçao bezoekt is het Christoffelpark een van de highlights die een bezoek meer dan waard is. Van de vakantiegangers die 10 tot 14 dagen op het eiland verblijven schijnt echter maar een klein percentage de tocht naar dit ongerept stukje natuur te maken; hooguit met een sightseeingtour! Maar het is echt de moeite waard.
Toen wij 40 jaar geleden voor het eerst op het eiland kwamen, waren grote delen van het eiland nog puur: geen resorts, geen vakantieparken, geen drukte, maar veel natuur. Toen echter steeds meer mensen besloten om een (tweede) huis op Curaçao te laten bouwen, sprongen projectontwikkelaars daar gretig op in en stampten het ene resort na het andere uit de grond. Ten koste helaas van veel natuur. Gelukkig kwam men al rap op het idee om grote stukken natuur een beschermde status te geven, waaronder het Christoffelpark rond landhuis Savonet. Onlangs kon je op een aantal donderdagen met een ranger mee op excursie in het noordelijke deel van het park. We meldden ons aan en in een open pick-up, met maximaal 8 personen, maakten we een safaritocht om een of meerdere Curaçaose herten te spotten. Het schijnt dat het erg moeilijk is om in het Curaçaose landschap het aantal dieren te tellen, maar men schat dat het er minstens 400 zijn; veel minder dan enkele decennia geleden. De eerste twee zagen we al vrij snel vanaf een hoge uitkijktoren; maar ze waren nogal ver van ons vandaan. Kort daarna, staand op een hoge rotsmuur niet ver van de noordkust, hadden we het geluk dat een vrouwtje met jong zich uitgebreid liet bekijken; ze hield ons overigens wel voortdurend in de gaten. Het volgende hert zagen we opzij van ons, heel dichtbij, maar de gemaakte foto is niet voor publicatie geschikt omdat hij gemaakt is vanaf een rijdend voertuig in de schemering. Jammer, het was een prachtig exemplaar. Terwijl de ranger maar bleef vertellen over Curaçao, de flora en fauna, het landschap en de talloze vragen van ons beantwoordde, werden we nog even getracteerd op een schitterend uitzicht op de Christoffelberg bij een ondergaande zon.
Als je het woord "criollo" opzoekt, kom je verschillende betekenissen tegen die allemaal als gemeenschappelijke factor hebben: Zuid-Amerika. Na de ontdekking van dit werelddeel hebben vele Europeanen er zich gevestigd en zich gemengd met de lokale bevolking. Er ontstonden aldus verschillende types die verdeeld werden in kastes. Een van die kastes was de criollo, een mengvorm van Spanjaarden met de oorspronkelijke Zuidamerikaanse bewoners. De Spanjaarden brachten bovendien van alles mee uit hun land, waaronder paarden. En de afstammeling van die in de 16e eeuw geïmporteerde paarden is de criollo, een ras dat tegenwoordig vooral in Argentinië wordt bereden door de gaucho's om het vee bij elkaar te drijven. Nu hebben wij de afgelopen weekenden criollo gegeten; en dan zie ik je denken: of jullie aten paardenvlees, of jullie zijn kannibalen. Nou geen van beiden! Het is het traditionele Curaçaose eten. En als je weet dat hier op de eilanden in de loop van de geschiedenis Spanjaarden, Portugezen, Engelsen, Nederlanders en niet te vergeten de Afrikaanse negerslaven zich hebben gevestigd en zich met elkaar hebben gemengd, dan is het niet vreemd dat de term criollo ook hier voorkomt. Vorige week zondag gingen we met Alex, Lia, Charles en Jeanette naar een achterafstraatje in Mahuma, waar de bewoners in hun koraal (tuin) allerlei heerlijke Curaçaose gerechten hadden bereid. Iedereen kon daar, tegen een redelijke prijs, zijn eigen menu samenstellen: vlees, vis, groenten, rijst, funchi (een van maismeel gemaakte brei), soep, en allemaal volgens Antilliaans recept. Heel lekker vind ik de stoba van geitenvlees, zeg maar op z'n Hollands: gestoofd vlees. Laatste zondag waren Toos en ik op de "Dia di Sint Willibrordus"; in dat dorpje was het feest met natuurlijk muziek, kraampjes waar je allerlei lokale produkten kunt kopen en ..... natuurlijk eten. Wij kozen daar voor Toetoe ku bakijou; toetoe is funchi met boonchi (een soort zoete boon), werkelijk heel erg lekker, en bakijou is gedroogde vis, vermengd met allerlei toevoegingen zoals kruiden, lokale groenten en pica (een soort hele hete peper).
Eerst zagen we een hond met een winterse vacht, we dachten eerst een poolvos te zien, maar dichterbij gekomen bleek het een sneeuwwit, bibberend hondje te zijn die over het ijs op ons toe kwam lopen. Wat verder zagen we enkele wandelaars, duidelijk Hollandse toeristen (hier noemen ze die makambas) die duidelijk op hogere temperaturen gerekend hadden, gezien de verkleumde staat waarin zij zich bevonden. 
Dat is niet zo, maar het lijkt er wel erg op. In Sambumbu, een serie boekjes van Pater Brenneker, is te lezen dat een vlinder met een dik lijf de dood van een man zou voorspellen en een vlinder met een dun lijf die van een vrouw. Een Nederlandse vrouw vertelde eens dat haar ongeloof toch een keer stevig aan het wankelen werd gebracht. Op een dag had een hele grote zwarte vlinder zich in een plooi van een gordijn in haar woonkamer vastgezet. Hij zat daar doodstil en leek erg zijn best te doen op te vallen. Hij zat daar van s morgens vroeg tot laat in de avond zó nadrukkelijk, dat ik tegen de anderen in huis zei: Kijk die vlinder nou eens. Hij lijkt niet van plan weg te gaan. Zou het toch iets betekenen? Die avond kregen we bericht dat iemand, die we goed kenden, was gestorven. Toeval of niet
.? 
Maar hoe anders zijn hier de tuinwerkzaamheden! Snijd je in Nederland gemakkelijk met je schoffel door de aardkluiten, hier heb je een pikhouweel (in het Papiamentu een Piki) nodig om de taaie planten met wortel en al uit de grond te hakken. En soms nogal diep ook, want door de droogte hebben planten hier lange wortels nodig om uit de diepte het nodige water te kunnen halen. En waarom zo'n zwaar stuk gereedschap? Om de doodeenvoudige reden dat de grond voor het grootste deel bestaat uit diabaas, een soort vulkanisch stollingsgesteente.
En het is een en al stekelplant en stekelboom of -heester hier. Je kunt hier ook echt niet een wandelingetje maken buiten de paden; dat laat je echt wel uit je hoofd. Maar al die gemene prikplanten kunnen ook heel nuttig zijn als je ze gebruikt als erfafscheiding; geen indringer zal een poging wagen om je erf op te komen als er grote agaves of metershoge cactussen om je tuin staan. Alleen die van ons zijn nog een beetje klein, maar je moet ergens beginnen, nietwaar.
