Start deze wandeling door Bouwel (1) op het stationsplein aan de weg naar Herenthout.
Hier is immers ruime parkeergelegenheid, terwijl je er ook met het openbaar vervoer kunt geraken. Op dit plein stonden vroeger het spoorwegstation en het tramstation. Beide gebouwen zijn echter afgebroken en er bestaat nu nog alleen een stopplaats waar sommige treinen van de lijn Lier-Herentals halt hou- den. De enige herinnering aan de activiteiten rondom het vroegere station is de herberg 'Het Engels huis' (2).
Verlaat het stationsplein en ga links de Herenthoutse weg op. Volg deze weg zo'n 100 m en neem aan de Sint-]ozefskapel de asfaltweg rechts: de Molendreef. Volg deze weg tot aan het einde 500 m verder. Zowat halfweg deze weg, na de bocht naar links en bij het begin van de bomenrij, staat links de Onze-Lieve-Vrouwgrot, terwijl je rechts in de verte al de windmolen ziet staan. Aan het einde van de Molendreef neem je de betonweg naar rechts in de richting van de windmolen (3). Volg deze weg tot aan de splitsing op het einde.
Op deze wegsplitsing laat je de Middeldonk links liggen en wandel je rechts Echelpoel (4) in.
De betonweg gaat nu over in een asfaltweg en je volgt verder een deel van het Molenpad.
Even geen problemen met links of rechts, want je blijft deze weg zo'n 2,5 km volgen tot je aan het einde ervan komt. Als je rechts een spoorwegovergang ziet (niet oversteken !), heb je deze trip al voor de helft achter de rug.
Wandel nu nog 750 m verder langs de spoorweg, tot de weg ten einde loopt. Hier verlaat je Echelpoel en ga je rechts de Binnenheide in waar je al onmiddellijk de spoorweg over moet. Zowat 100 m voorbij de spoorweg ligt rechts de Echelpoelschranshoeve (5), een van de oude boerderijen die Bouwel rijk is.
Onmiddellijk achter deze boerderij neem je de eerste asfaltweg rechts. Na 200 m versmalt deze weg zich en staat er een paal om auto's de weg te versperren. De weg blijft echter verhard en je wandelt nu op een rustig stuk traject, met aan je linkerhand de beboste duinen (6), een van de attracties in deze gemeente. Nadat je dit wandelpad zo'n 650 m hebt gevolgd, steek je aan het kruispunt de weg over naar een straat met een-richtingsverkeer.
Blijf deze klinkerweg naast de duinen volgen tot aan het zesde kruispunt, en draai daar rechts de Kastanjelaan (de straat qa de Kennedylaan) in. Elke straat draagt hier een keurig naambordje, maar je moet wel even omkijken om ze te kunnen lezen.
In de Kastanjelaan draai je na 50 m de eerste straat links, het Kerkepad, in. Volg dit pad tot het einde en je staat meteen midden in het dorp, recht voor de kerk.
De kerk (7) met de beschermde omgeving ervan geeft een zeer goed idee hoe een Kempens dorp er vroeger uitzag. Opvallend is wel dat het driehoekige plein, zoals je dat in veel dorpen aantreft, hier ontbreekt. Deze dorpskern heeft zich volledig rondom de kerk ontwikkeld.
Je kunt deze mooie omgeving rustig bekijken door via het paadje links rondom de kerk te wandelen en over het kerkhof terug te keren. Na dit bezoek aan de dorpskom laat je de kerk letterlijk links liggen en je volgt de lange Dorpstraat over 375 m tot het einde. Halfweg deze straat, aan het eerste kruispunt, zie je links eerst nog de mooie omgrachte boerderij Bouwelhof(8).
Blijf echter rechtdoor wandelen, tot je op het einde van deze weg het dorp verlaat en links de Kasteeldreef indraait. Van op deze weg kun je het kasteel (9) en het omliggende park uitgebreid bewonderen.
Op het einde van de Kasteeldreefkom je weer op de weg naar Herenthout terecht. Hier ga je rechtsaf, in de richting van de spoorweg. Voor je de spoorweg bereikt, zie je rechts het boswachtershuisje (10). En als je 50 m verder opnieuw de spoorweg oversteekt en links 'Het Engels huis' in het vizier krijgt, weet je dat je wandeling rond is.
WEETJES
1 Bouwel ligt niet ver van Herentals net onder de E313. Je neemt dan ook uitrit 20 Herentals-West. 1 km van de uitrit ligt Bouwel links van de N13 naar Nijlen en Lier. Met de trein moet je de lijn Lier-Herentals nemen, hoewel niet alle treinen in Bouwel stoppen!
2 'Het Engels huis' maakte deel uit van de gebouwen op het stationsplein. Bij de aanleg van de spoorweg in 1855 werd ook dit huis gebouwd. Zijn naam ontleent het aan zijn typische bouwstijl die herinnen aan de Engelse landelijke architectuur uit de 19de eeuw. Oorspronkelijk was 'Het Engels huis' omgeven door dienstgebouwen zoals stallen en een koetshuis. Toen het station in 1974 werd afgebroken, vielen ook deze gebouwen onder de sloop hamer. 'Het Engels huis' is van bij zijn oorsprong altijd een herberg geweest.
3 De houten windmolen op de Langenheuvel dateert uit de 18de eeuw en de oudste inkerving vermeldt het jaartal 1732. Hij stond oorspronkelijk in Voonkapel- Westerlo, maar werd in 1925 overgebracht naar Bouwel om de vroegere windmolen te vervangen die tijdens de Eerste Wereldoorlog werd verwoest. Deze molen is beschermd en werd in 1973 gerestaureerd. Als de eigenaar aanwezig is, kan men deze gesloten standaardmolen bezoeken.
4 De naam Echelpoel verwijst naar een vochtige plaats waar men vroeger de bloedzuigers kweekte die in de geneeskunde werden gebruikt.
5 De geschiedenis van de Echelpoelschranshoeve gaat terug tot de 17 de eeuw, terwijl in de gevel het jaartal 1712 vermeld staat. In deze oorspronkelijk met grachten omgeven boerderij konden de bewoners uit de omgeving in geval van nood hun toevlucht zoeken.
6 Deze landduinen maken deel uit van een duinencomplex dat zich van Nijlen tot Kasterlee uitstrekt. Ze zijn ontstaan door zandverstuiving en zijn van 8 tot 20 m hoog en 70 tot 80 m breed. Zeer typisch is hier de plantengroei die zich heeft aangepast aan deze zandige en erg droge grond.
7 De Onze-Lieve-Vrouwkerk en haar omgeving zijn beschermd als
landschap. De oorsprong van dit kerkgebouw ligt rond 1400. In de eerste helft van de 16de eeuw kreeg de kerk haar huidige uitzicht met het koor en de kruisbeuk in witte zandsteen, al werd ze in 1869 vergroot en in 1925-1929 grondig vernieuwd. Het kerkmeubilair, met bijvoor- beeld de mooie koorbanken van rond 1800 en de kandelaars van rond 1700, dateert hoofdzakelijk uit de 17 de en de 18de eeuw. Het interieur bevat ook een aantal beelden en schilderijen, rouwblazoenen en grafstenen.
8 Van dit omgrachte Bouwelhof (of Schrans van Bouwel), een pachthoeve van het kasteel, werd reeds in 1508 melding gemaakt. De huidige gebouwen dateren uit het midden van de 18de eeuw. Merkwaardig is hier vooral de schaapskooi met de machtige oversteek.
9 Het oude slot van Bouwel, een versterkte hoeve uit de 16de eeuw, kreeg zijn huidige uitzicht, toen het net voor de Franse Revolutie in classicistische stijl werd herbouwd. Het kasteel en de fraaie beukendreef, aangelegd in 1791, zijn beschermd als landschap. In het park bevindt zich ook nog een van de zeldzame ijskelders die de provincie Antwerpen rijk is.
10 Het boswachtershuisje werd in 1854 opgetrokken als woning voor de boswachter van het naburige kasteel Met dank aan vakantiegenoegens, deze wandeling komt uit mijn archief en het zou kunnen dat er veranderingen zijn op het parcour, is dit zo dan graag even een seintje,dank
Het vertrek- en eindpunt van onze wandelroute. In deze historische plaats kon u in de beste omstandigheden de 'Hoegaardse bieren" proeven : de befaamde "Witte", de Hoegaarden Spéciale, de Hoegaardse Das, de Verboden Vrucht, de Julius en de Hoegaarden Grand Cru.
2. Voormalige brouwerij Loriers
Dit is niet de eerste de beste brouwerij. Hier werd het bekende Hougaerdse Das bier geboren dat sinds 1996 opnieuw volgens het origineel recept uit 1931 wordt gebrouwen. Dit imposante gebouw met bijhorende fabrieksschoorsteen dateert uit 1832 en is een mooi voorbeeld van de industriële architectuur uit het midden van de vorige eeuw.
3. Gasthuisstraat
In deze straat treft u al enkele fraaie woningen aan uit de 18e eeuw. Opgelet echter: het huis, waarvan de deuromlijsting het jaartal 1718 draagt, is opgetrokken in 1985 met gerecycleerd materiaal. Dit huis was vroeger de oude cinemazaal van Hoegaarden.
4. Gemeenteplein
Centraal op het gemeenteplein staat het gemeentehuis van Hoegaarden, daterend uit 1834. De meeste andere gebouwen dateren uit de 17de en 18de eeuw en werden recent gerestaureerd, vaak met gerecycleerde materialen uit die periode. Uitzondering is het huis nummer 17 dat ondanks zijn historische allures, pas in 1985 gebouwd werd met herbruikte baksteen en Gobertangesteen. Zoals u ziet worden in Hoegaarden zowel de bouw- als brouwtradities eigenzinnig in ere gehouden. De fraaie muziekkiosk dateert dan weer wel uit 1898.
5. Sint-Gorgoniuskerk
Deze kerk gebouwd tussen 1754 en 1759 in zuivere rococostijl, zal tijdens uw tocht regelmatig als herkenningspunt dienen omdat ze het landschap als het ware beheerst. Het is trouwens de grootste rococokerk van België en in die tijd de trots van de welstellende brouwers : door hun welstand konden ze de kerk in zeer korte tijd laten bouwen.
6. Arendsnest
Dit is de oudste nog bestaande hoeve in Hoegaarden. Het oudste gedeelte dateert uit 1640, de rest werd bijgebouwd in de 18de eeuw. In die periode woonden er verscheidene d orpsgriffiers, allen trouw aan het Oostenrijkse bewind. Vandaar de naam van de hoeve die verwijst naar de keizerlijke adelaar.
7. Voormalig Kapittelhuis en Vlaamse Toontuinen
Het oude kapittelhuis, opgetrokken in de tweede helft van de 18de eeuw heeft een opmerkelijke architectuur. Het zijn echter de "Vlaamse Toontuinen" die de meeste aandacht trekken. Eén voor één zijn het meesterwerkjes rond een bepaald thema, een attractie die het bezoeken meer dan waard is.
8. Pastorij
De huidige pastorij van Hoegaarden (huisnummer 30) was oorspronkelijk een hoeve die in 1748 werd opgetrokken door de brouwer en schepen Carolus van Nerum. Nadat het kapittelhuis tijdens de Franse Revolutie verbeurd werd verklaard en verkocht, werd de boerderij ingericht als pastorij.
9. Onze-Lieve-Vrouw-van-Troostkapel
Dit pittoreske veldkapelletje uit de 18de eeuw, verborgen tussen de bomen, wordt vooral bezocht door mensen met liefdesverdriet. De inwoners van Hoegaarden hoeven er alvast niet naar toe te gaan, hun liefde voor de "Ware Witte" is nog altijd even groot.
10. "In de refugie van de elf duysent maegden"
Waarom deze indrukwekkende hoeve uit 1748 zo heet ? Een ding staat vast : er hebben nooit 11.000 maagden tegelijk gewoond. Naast het jaartal prijkt wel een afbeelding van Sint Ursula, een Britse koningsdochter die volgens de legende samen met 11.000 maagden overzee vluchtte om aan een gedwongen huwelijk te ontsnappen.
11. Cruysblochoeve
Deze grote gesloten vierkantshoeve (Tommestraat nr. 1) dateert eveneens uit de 18de eeuw en illustreert nogmaals de welstand van de boeren-brouwers uit die tijd.
12. Museum " 't Nieuwhuys"
In dit 18de-eeuwse huis bevond zich het Heemkundig Museum. Dit kan je nu bezichtigen in de Tuinen van Hoegaarden
13. Ernest Ourystraat
Het meest imposante gebouw in deze straat is ongetwijfeld de laat 18de-eeuwse rijwoning op de nummers 16 tot 20. Het fronton dateert uit de 19de eeuw en geeft het gebouw een classicistisch karakter. Het meest verrassende huis vindt u op het nummer 13. Dit huis in puur Engelse cottage-stijl geeft een internationaal accentje aan dit Vlaamse brouwersdorp.
14. Vroentestraat
Ze blijven mooi om naar te kijken : de typische woonhuizen opgetrokken uit baksteen en zandsteen, soms bezet met cement en afgewerkt met arduin. Zolang u dit soort huizen tegenkomt, bent u niet verdwaald.
15. Kasteel "des Lilas"
Komt deze villa u bekend voor? Dan heeft u goed naar het etiket van de "Hoegaarden Grand Cru" gekeken, het neusje van de zalm van de meesterbrouwer van Hoegaarden! Aan het einde van het pad ziet u de kleine molen.
16. Onze-Lieve-Vrouw-van-Scherpenheuvelkapel
Deze kapel werd gebouwd in 1835 en moest een verkleind model worden van de basiliek van Scherpenheuvel. In de volksmond wordt deze kapel ook weleens de Marollenkapel genoemd naar het Marollenklooster of voormalige Bogaardenklooster, aan wie de kapel toebehoorde.
17. Sint-Katharinakapel
Deze laatgotische kapel werd in de 16de eeuw vooral bezocht door mensen met een huidziekte die "het rad van Sint-Katharina" genoemd werd. Een ziekte die zowel de mens als het vee kon treffen. De klokkentoren werd er pas in de 17de eeuw bijgebouwd. Met dank aan HOEGAARDEN ( De plaats en het bier)
Ooit van de Islek gehoord? Wees gerust, het ligt niet aan het eind van de wereld, maar in de Duitse Eifel. Met natuurpracht en gastronomie als speerpunten is deze regio bovendien een ideale dichtbijbestemming. Dit groene hart van Europa met zijn rivieren, bossen, burchten en kastelen vormt een schitterend decor voor wandelingen en fietstochten. Islek is bovendien gastronomisch niet te versmaden. Arzfeld, Bitburg en Krautscheid zijn ook geknipt als uitvalsbasis voor excursies. Een kennismaking.
Waar wij een hotelletje hebben gevonden is in Karlshausen,vlak bij Daleiden
Het noemt Zur Karlshausener Muhle, een prachtig gelegen hotel restaurant
Aan de rand van de rivier De Irsen,en ook aan de rand van het immens groot en prachtig natuurgebied De Islek,en het gehucht noemt Falkenauel
Hier hebben we gelogeerd voor een meer dan schappelijke prijs met een rijk gevulde tafel.
Maar nu over naar de wandeling
De wandeling zelf is ongeveer 8 km en je doet er 2,5 a 3 uur over
Die begint bij het hotel en gaat links omhoog richting
Karlshausen.Men volgt de weg tot men aan de linkse kant van de weg een blauw bordje of geverft teken ziet met een witte 7 in.Dat is nu de wandeling die we gaan volgen.De rest kan je makkelijk op het kaartje volgen.
In het dorp Karlshausen is er mogelijkheid tot aankopen in een winkel,geld uit de muur en ook een cafeetje is er te vinden en dan ben je ook half weg
Ik wens iedereen een goed verblijf en een leuke wandeling in dit prachtig natuurgebied
Het adres van ons hotel is noemt Zur Karlshausener Muhle D-54673 Karlshausen
Afstand : 11.5 km Aard van de weg : Verhard,geschikt voor kinderwagens Bewegwijzering : Geen Parkeren : Aan de kerk of aan herberg - restaurant "De Horne" in de Brugstraat De wandeling :
Start deze wandeling bij herberg 'De Home' in de Brugstraat te Vechmaal . Aan de rotonde achter deze oude hoeve stap je rechts de Heurnestraat in. Links zie je hoge bomen en de eerste kasteelhoeve.
Na 500 m bereik je de splitsing van de Hekslaan (links) en de Langstraat (rechts).
Je wandelt rechtsaf tot aan het volgende kruispunt .
Hier ga je naar links (voorzichtig oversteken !) en je volgt de wegwijzers naar Tongeren en Borgloon.
Langs het macadam van deze Monnikenlaan kun je zo'n 300 m het voetpad volgen en daarna wordt het wel even uitkijken.
Na 1,7 km ligt links de prachtige Monnikenhoeve met een reusachtige inrijpoort.
Deze hoeve behoort tot Heks en ligt op een van de hoogste punten van de gemeente in de buurt van de Ster en Zalesberg (121 m).
Na een kijkje bij de poort stap je verder en na zo'n 1,4 km bereik je het kruispunt met een asfaltwegje. Recht voor je staat het kerkje van Bommershoven, een deelgemeente van Borgloon. Je draait hier links het asfalt van de Lod. Lavkistraat (met het bordje 'Vlaanderen fietsroute') in.
Even flink doorstappen nu langs deze unieke holle weg zoals je die alleen nog in Haspengouw aantreft.
Zo'n 3,8 km na de start bereik je het gemeentebordje van Heks. Rechts ligt een bos en achter je een fraai landschap met de spits van het kerkje van Bommershoven. Het gaat nu bergaf.
rechtdoor wandelen met het kasteel bos aan je linkerkant.
Voorbij het kruispunt van deze wegen zie je links de ingang naar het kasteel toe. De Hoogstraat is niet toegankelijk voor wandelaars. Ga verder tot aan het kruispunt en neem daar links de Hekslaan.
Na 400 m kom je aan de kerk met ernaast een gedenkplaat voor jeugdschrijver Lod. Lavki . Wandel tot aan de Molenstraat (rechts), met de kasteelmuur aan je linkerkant.
Om de voorgevel van het kasteel te bekijken moet je nog 200 m verder stappen.
Keer dan op je stappen terug, want je moet rechts de Molenstraat in (met een kapelletje op de hoek).
Daal met de weg mee en je komt na 6,8 km wandelen aan de Henestraat die Horpmaal en Heers verbindt. De weg naar Horpmaal is een holle weg die naar de tumulus of Romeinse grafueuvel van Home leidt. Jij draait echter met de macadamweg mee en kunt dan op een bank rechts even uitblazen.
Op stap maar weer, tussen velden, akkers en beemden in om dan opnieuw links af te draaien. Rechts van de weg (Heurnestraat) staat een bank onder een boom.
Volg je links de Heumestraat mee.
Recht voor je staat de prachtige Sint-Pieterskapel (zie kaderstukje) Van Vechmaal, met banken op het pleintje ervoor en een kwadraathoeve links.
Na een rustpauze volg je rechts het klinkerwegje en 200 m verder ga je weer rechtsaf. Links staat een van de mooiste kwadraathoeven
Draai links de Tongersestraat in. Langs dit macadamwegje zie je rechts een mooie hoeveschuur en weer een kwadraathoeve. Op het land achter de hoeve ligt het Zouwveld, waar in 1989 een badgebouw en een deel van een Romeinse villa werden blootgelegd. Wat verder zie je links beneden een kerkje en een voetbalveld. kom je aan een stukje kasseiweg. Steek voorzichtig de Sint-Martinusstraat over en stap rechtdoor. Rechts op de hoek van het kruispunt staat een hoger gelegen kapelletje. In de omgeving bevinden zich ook de gesloten turf- en mergelgroeven .
Daarna wandel je door een met bomen afgezoomde holle weg en 300 m verder draai je links Henisdael in.
Je komt aan je linkerkant voorbij de kasteelhoeve Hinnisdael met een merkwaardige inrijpoort. In de weide rechts bevindt zich de bron van de Molen- of Herkebeek.
Op het einde van de weg sla je links de Vechmaallaan in. Rechts zie je weer een kwadraathoeve en na 300 m dwars je wederom de Sint-Martinusstraat en je stapt rechtdoor opnieuw de Brugstraat in. Als je zin hebt in een ommetje, kun je rechts de Sint-Martinusstraat nemen. Aan de kerk van Vechmaal neem je links de Peuskensstraat en vervolgens links de Suskensstraat tot aan de Brugstraat. Onderweg kom je voorbij het parochiaal ontmoetingscentrum, een café met de naam van zijn voetbalploeg, de gemeenteschool en de neoclassicistische Sint-Martinuskerk (1840) met de calvarie errond.
Op de hoek van de Brugstraat staan wegwijzers naar herberg 'De Horne' en de Sint-Pieterskapel. Bij je startplaats kun je terecht voor een natje en een droogje. Dat kan een streekbiertje zijn of een stuk Heerse Tattepoem of dikke appeltaart (tarte-aux-pommes), boerengebak gevuld met moes van appelen uit de eigen boomgaarden waaraan rozebotteljam werd toegevoegd.
WEETJES
op de E40 Brussel-Luik neem je uitrit 29 (Waremme) en dan linksaf de weg Oreye- Tongeren (N69); voorbij Oreye linksaf naar Heks en Vechmaal. In Vechmaal aan het eerste kruispunt linksaf naar Sint- Pieterskapel Heurne en herberg 'De Home'. De Walen noemen dit hoekje 'Au passage du Jourdin', naar het bijbelverhaal over de Jordaan, daar er een beekje voor het hoevetje stroomt. De naam Home is wellicht afgeleid van het Germaanse 'hore' (modder) en werd al in archieven uit 1175 aangetroffen. Vanaf 1657 kwam de samenstelling Hom Sint-Peter voor. De naam is tevens afkomstig van de voormalige heerlijkheid Home. Op het grondgebied van Vechmaal bestonden de heerlijkheden Vechmaal, Home en Hinnisdael, die Dionijs van Hinnisdael tussen 1610 en 1616 allemaal in zijn bezit kreeg.
2 Het Monnikenhof of Munckhofin Maaslandse renaissancestijl, een boerderij van zo'n 100 ha groot, werd op het einde van de 12de eeuw gebouwd door de monniken van Graethem voor de cisterciënzerabdij van Villers. De kwadraathoeve werd in 1582 eigendom van het Sint- Lambertuskapittel van Luik (zie beeld op het dak van de stallingen bij de grote inrijpoort). Tijdens de Franse Omwenteling besloeg het goed nog 169 ha, maar daarna werd het zoals de meeste kerkgoederen door de staat verkocht.
3 Achter deze vierkantshoeve, het Manshovenhof, ligt het gelijknamige bos. De hoeve staat op een hoger gelegen plateau bij de Sint-Servaas- berg (90-110 m) op het grondgebied van Borgloon, hoewel de hoeve is georiënteerd naar Heks.
4 De eerste steen van de huidige kerk van Onze-Lieve-Vrouw Ten- hemelopneming werd in juni 1850 gelegd door pastoor Dirix. De kerk werd ingewijd door Mgr. Van Bommel, bisschop van Luik. De vroegere kerk dateerde wellicht reeds van voor 1666 en was toegewijd aan de heilige Aldegonde met de heilige Barbara als patrones. Bezienswaardig zijn: het kerkmeubilair met een preekstoel in Luikse rococo en op het kerkhof een grafkruis uit 1654.
5 Aan het voormalige gemeentehuis naast de kerk werd in 1967 door de Vlaamse Toeristenbond een gedenkplaat onthuld voor Lod. Lavki (pseudoniem van Ludovic Van Winkel). Deze priester-schrijver (1893 Heks-1954 Hasselt) schreef een vijftigtal avontuurlijke jeugdromans. 6 Het kasteel van Heks, een van de mooiste stijlkastelen van België, werd in 1770 gebouwd als zomerverblijf en jachtslot voor een van de laatste prins-bisschoppen van Luik, de kunstzinnige graaf Karel von Velbrück. Het U-vormige, classicistische kasteel met rococodecorum werd opgetrokken in rode baksteen met raamlijsten in kalksteen. Het sobere gebouw heeft als enige versiering een driehoekig fronton met jachtgodin Diana in reliëf. Het kasteel, nu eigendom van gravin d'Ursel, ligt verscholen in het groen van een Engels park en is omringd door een Franse tuin met een vermaarde rozentuin, dit alles omgeven door loofbossen. Sinds 1948 zijn het kasteel met het smaakvolle interieur, de parken, tuinen en bossen beschermd als monument én als landschap. Het kasteel zelfis normaal niet toegankelijk, maar in de zomer worden enkele open-tuindagen georganiseerd. De boerderij bij het kasteel dien- deals decor Voor de film' Adriaan Brouwer'.
7 Deze eerder vervallen hoeve was vroeger eigendom van de patriciërs- familie Bossch (zie wapenschild boven de inrijpoort). De witte hoeve Berloz uit 1743 heeft een bijbehorend kasteeltje en een park. In dit domein werd in 1970 een deel van de film 'Monsieur Hawarden' van de Vlaamse regisseur Harry Kümel opgenomen.
De abdij hoeve laat je achter je liggen, terwijl je ook de vroegere pastorij aan je linkerhand voorbijwandelt.
Trek in de Trapstraat naar 'boven', in de richting van de velden. Na een 400 m kom je op een kruispunt waar je rechts niet naast een huis kunt kijken waartegen een kruisbeeld is aangebracht. Neem echter links.
Deze weg van bijna 1 km lengte leidt je door het Strik- en Kruisveld, vroeger eigendom van de priorij. Links heb je een mooi vergezicht op onder andere Bogaarden en Heikruis.
Rechts probeert het kerkje van Pepingen op te vallen.
Beneden gekomen laat je de 'staande wippen' (2) rechts liggen, tenzij er een wedstrijd bezig is, want dan moet je toch even pauzeren.
Draai dan links naast de muurkapel mee tot op de bredere betonweg: Hoesnaeke heet het hier. Houd links aan tot je zowat 500 m verder nogmaals links een weg vindt die zich 1,2 km door het Pajottenlandse landschap wil kronkelen. Niet alleen mode- en publiciteitsfotografen, maar ook filmploegen hebben hier al menig beeldje geschoten met de imposante en beschermde abdij gebouwen op de achtergrond.
Aan de monumentale maar toch enigszins vervallen boerderij 'Hof ter Kammen' betreed je een grotere weg op het grondgebied van Bogaarden. Ook hier weer naar links, de driesprong voorbij (Kriekelaerestraat), tot je even voorbij de bibliotheek aan je rechterhand een asfaltWeg naar beneden ziet slingeren.
Daal deze Terheugenstraat zo'n 400 m af tot aan een brugje over een niet zo proper beekje en trek nu links weer de glooiende velden in. Meteen ben je halfweg de wandeling.
Na 1 km bereik je door een mooie dreef het kasteel 'Den Dael' (3) dat rond 1650 in Franse stijl werd opgetrokken. Het is omringd door een park met vijvers - uitgewerkt door Le Notre die ook de hovingen van Versailies ontWierp - maar daar merk je hier niet zoveel van.
Terug naar links om 400 m verder een scherpe bocht te maken naar én in de Daelestraat. Die volg je 1 km, tot ze ornhoogkruipt naar een kruispunt.
Ga rechtdoor de Dorekensstraat in. Links in de verte oogt het Terloo-torentje (4) vrediger. Zo'n 600 m verder, op de driesprong, volg je de Hoevestraat die je vrij snel de kerk van Beert openbaart.
Net voor de eerste boerderij links ('De Eik') trekt een bonkige kasseiweg, naast een vijver en tussen de stallingen van het hof, naar het hoogste punt van deze tocht.
Je neemt daar de Kattenholstraat (5), tot je na 300 m naar links zwenkt in de richting van de huizengroep, in de volksmond nogal hautain 'Klein Brussel' (6) gedoopt.
Je wagen vind je van hieruit zeker terug.
Als je het geluk hebt om de abdijkerk (7) open te vinden, wat nietvanzelfsprekend is op een weekdag, ga dan zeker binnen. En een blik door de toegangspoort van de abdij hoeve (8), nog iets verderop in deze doodlopende straat, mag je zeker niet missen.
Het hofbeweken is een moeilijker aangelegenheid.
WEETJES
1 Bellingen bereik je best via de steenweg Halle- Ninove. Even voor het
dorpscentrum van Pepingen (als je uit Halle komt) of erna (als Ninove je vertrekpunt was) staan twee wegwijzers onder elkaar: Hondzocht Bellingen. Terwijl de 'hond' er 2 km over doet om zijn Bellingse bestem- ming te halen, sta jij al na 1,5 km aan de kerk.
2 In de buurt die Wanake wordt genoemd, stond ooit het kasteel van Engelbert van Edingen. Na een geschil met de graaf van Henegouwen kwam hij zich hier op het einde van de 12de eeuw vestigen om, indien nodig, vlug naar het naburige en veiliger Brabant te kunnen overwippen. Engelbert en zijn vrouw werden overigens in Bellingen begraven. 3 Het kasteel 'Den Oael' was ooit de heerlijkheid 'Ledale' en bezat een eigen meier, schepenen en schandpaal. Van de 17 de tot het begin van deze eeuw was het kasteel eigendom van de uit Gent afkomstige familie van Hoobrouck de te Walle. Deze familie leverde niet alleen vele Bellingse burgemeesters af, maar bezat tevens het grootste deel van de gronden van deze gemeente en van Bogaarden.
4 Terloo, een vroegere kasteelhoeve die nu als dorpsschool en klooster dienst doet, bestond reeds in de 13de eeuw als heerlijkheid. Vermoe- delijk was het door een slotgracht omwald en via een dreefverbonden met het kasteel van 'Den OaeI'.
5 Kattenhol, ook Kartenhof genoemd, is het hoogste punt van de gemeente Beert. Tot in 1940 stond hier nog een windmolen van waarop je volgens sommige bronnen vijftien kerktorens kon aanschouwen. Volgens professor Lindemans betekent de naam zoveel als 'gronduitholling bevestigd met paal- en rijswerk'. Op Kattenhol zouden twee secundaire Romeinse heirbanen elkaar hebben ontmoet: enerzijds de verbinding Beert-Saintes-Rebecq en anderzijds de lijn St.-Pieters- Leeuw-Beert-Kester waar aansluiting werd gemaakt met de grotere Bavai-Asse-route.
6 Met de spotnaam Klein Brussel wordt een groep armelijke huizen aangeduid die vroeger Alvereie heette. Alvereie is een Romaans woord dat zijn wortels heeft in albaretum, wat abelenbos betekent.
7 De laat-gotische Onze-Lieve-Vrouwkerk (1619-1623) bevat een
oudere sacristie: de voormalige grafkapel van de Heren van Edingen. Aan de noordkant heeft deze kerk geen vensters, daar tegen deze blinde muur het klooster was aangebouwd. Het ruime koor bewijst dat het klooster ooit dichtbevolkt was. Het meubilair is overwegend classicistisch, terwijl de kansel in rococostijl is. Er hangen ook twee schilderijen van de Antwerpenaar Hubertus Sporckmans die tot de school van Rubens behoorde. Wapenborden en grafzerken - zowel binnen als buiten - verwijzen steeds naar de abdij of naar de bewoners van de omliggende heerlijkheden.
8 De abdij hoeve die samen met de omgeving in 1982 werd beschermd,
was een gedeelte van het klooster dat heel zijn eigendom met hoge muren liet omgeven. De schuur en de stallingen zijn bijna intact gebleven, net als de toegangspoort waarboven het wapen van Cantimpret prijkt. Het geheel is nu eigendom van de niet-onbemiddelde familie De Clerck, die in februari 1992 in het nieuws kwam door de ontVoering van (klein)zoon Anthony.
Wist u dat de Vlaamse volksheld Jan Breydel eigenlijk Van Bellinghen heette? En dat de prachtige abdijhoeve in het Pajotse dorpje Bellingen eigendom is van textielbaron Jan De Clerck?
Met de rug naar de kerk gericht vertrekken we naar rechts en volgen de Vollezelestraat en dit 328 meter tot aan een Twee-sprong links die we in slaan , dit is de Hazelaarswijk. We wandelen nu rechtdoor en dit 209 meter , tot aan een T-splitsing waar we rechts af slaan en wandelen verder de Frankrijkstraat door om na 287 meter links te volgen.Deze weg volgen we 468 meter tot aan een T-splitsing met de Viergatenstraat die we links in slaan.
We volgen de Viergatenstraat 109 meter tot aan de eerste Twee-sprong rechts , daar slaan we in en volgen nu de Schavolliestraat 1019 meter tot aan een T-splitsing , waar we links van ons een kapel waarnemen. We slaan aan de T-splitsing links in en wandelen nu in de Bontestraat , deze straat blijven we volgen over een afstand van 1181 meter tot aan een Twee-sprong links , onderweg komen we nog een kapel aan de rechter zijde tegen.
We blijven de Bontestraat verder volgen en wandelen over de Hollandse Beek heen , na 676 meter komen we aan een kruising met rechts van ons een kapel . Na de kruising wandelen we rechtdoor en volgen nu de Hollandstraat 1023 meter tot aan een Twee-sprong rechts , maar blijven links de Hollandstraat volgen en dit tot aan een T-splitsing na 757 meter.
Aan de T-splitsing staan we in de Peverstraat , we slaan deze straat rechts in en volgen 120 meter tot aan de volgende T-splitsing , waar we in de Goteringenstraatstraat staan die we links in slaan.We volgen deze straat over een afstand van 215 meter tot aan de eerste Twee-sprong links , deze weg slaan we in en volgen 149 meter tot aan een Twee-sprong , die we links in slaan.
Deze straat heet terug de Frankrijkstaat en volgen deze nu tot aan de eerste kruising en dit over een afstand van 1184 meter , waar we rechts de Kasteelstraat in slaan . Na 80 meter slaan we links tussen de huizen een pas geasvalteerde voetweg in om over een afstand van 582 meter in de Pastoriestraat uit te komen , waar we links na enkele meters aan ons vertrekpunt terug uit komen
Deze parochiekerk werd in 1858 opgetrokken in neogotische stijl. Bezienswaardig zijn het met snijwerk versierde altaar, de glasramen, de monumentale kruisweg in 1867 geleverd door de Ninoofse beeldhouwer Jacobs, de schilderijen van E. Van Hove en de prachtige schilderijen van kunstschilder P. De Clercq, daterend van 1860.
Kasteel Van Heetvelde
Kasteel in Brabantse renaissancestijl dat in de volksmond "Het Waterkasteel" genoemd wordt. Het gaat in feite om een oudere waterburcht die in de 17de eeuw gedeeltelijk werd heropgebouwd door Pieter Collins, heer Van Heetvelde. Het kasteel bestaat uit een vierkante donjon (woontoren), een ronde toren, een kapel en een ronde verdedigingstoren aan de westkant. Dit kasteel is niet te bezichtigen.
Vertrek : Aan de voorkant van de basiliek Met de rug naar de ingang van de kerk vertrek je links Afstand : 9 km De weg : Goed begaanbare zand- en asfaltwegen Bewegwijzering : onvoldoende Parking : Achter de basiliek aan het voetbalveld
Bezienswaardigheden Scherpenheuvel
HET ONTSTAAN
Magische Boom
Scherpenheuvel is de meest bezochte bedevaartplaats van België. De oorsprong verdwijnt in de donkere middeleeuwen. Tussen Zichem en Diest op de heuveltop stond een heilige eik in kruisvorm. Een vrome man gaf aan deze eik een christelijke betekenis door er een Mariabeeldje aan te hangen. Vele mensen kwamen hier bidden. De toeloop van het volk begon zeer groot te worden, toen een herder zijn schapen kwam hoeden op de heuvel en het beeldje op de grond zag liggen; wellicht had de wind het van de stam gerukt. Hij nam het op en wilde het mee naar huis nemen, en zie, een ongekende kracht hield de man ter plaatse, juist alsof hij aan de grond genageld was. Door schrik bevangen, begon de schaapherder te bidden, doch het lukte hem niet één voet te verzetten. Ongerust over het wegblijven van zijn knecht, trok de schapenboer erop uit en vond de knaap met het beeldje in de hand op de Scherpe-Heuvel. "Ik wilde", zo sprak de jongen gans terneergeslagenn "het beeldje naar huis brengen om het daar te vereren." "Laat ons liever dat beeld op zijn oude paats terugzetten", sprak de boer en hij plaatste het terug op het kleine voetstuk; onmiddellijk kon de knecht opnieuw vrij bewegen. Tot daar de legende.....
Rond het midden van de zestiende eeuw pelgrimeren de inwoners van het Brabantse Zichem naar de Scherpenheuvel. Het is een wat geïsoleerde heuvel die zich op 3 km van het stadje bevindt. Boven op de heuvel staat een oude eik en daaraan hangt een eenvoudig Mariabeeld. De Zichemnaren wenden zich vooral tot de Madonna om genezing van koortsen af te smeken.
Godfried van Thienwinckel, die in Zichem opgroeide en er ruim een kwarteeuw pastoor was, verklaart dat zijn ouders op de Scherpenheuvel om genezing gingen bidden toen hij als kind erg ziek was.Aan hun gebed schrijft hij zijn voorspoedige genezing toe. Anderen leggen gelijkluidende getuigenissen af. Zo tekent zich een beeld af van een sacrale plaats met een erg lokale achterban.
In die periode maakt Zichem deel uit van de baronie Diest, een betrekkelijk groot leen dat eigendom is van Willem de Zwijger, prins van Oranje. Die band met de leider van de opstand komt het stadje duur te staan. (meer, zie geschiedenis Zichem) .
Alle uitingen van katholicisme worden met harde hand onderdrukt. Zo moet ook het beeldje in de eik eraan geloven. Op een dag is het verdwenen, zonder dat iemand precies weet wat er mee gebeurd is. Het herstel van het Habsburgse gezag in 1583 doet de rust niet weerkeren. De voortdurend heen en weer trekkende legers maken de streek nog lang onveilig. Bovendien slaan de garnizoenen van Diest en Zichem meer dan eens aan het muiten.
In al die verwarring duurt het tot 1587 vooraleer vrome inwoners van Zichem een nieuwe Madonna in de eik plaatsen. Agnes Frederix, een kosteres uit Diest, heeft het beeldje geschonken. Later is wel eens beweerd dat het oorspronkelijke beeld op die manier naar zijn standplaats is teruggekeerd. Dat is erg onwaarschijnlijk. Geen enkele tijdgenoot komt met die bewering voor de dag. Nochtans zou iemand als pastoor Van Thienwinckel het oude Madonnabeeld beslist hebben herkend en zou hij er alle belang bij hebben gehad om dat kenbaar te maken. Het nieuwe beeld wordt immers het voorwerp van een snel aanzwellende devotie.
Basiliek Aanvankelijk was Scherpenheuvel slechts een gehucht van de aloude Brabantse stad Zichem, maar kreeg in 1605 stadsrechten en stadsgrachten en werd zo een zelfstandige stad. Samen met deze stadsrechten kreeg Scherpenheuvel ook zijn specifieke grondplan in de vorm van een zevenpuntige ster met als centrum de basiliek. Dit wijst op het grote belang van de symboliek, waarmee uitdrukking wordt gegeven aan de zeven vreugden en de zeven smarten van Maria.
Met de bouw van deze prachtige barokbasiliek werd in 1609 begonnen onder impuls van de aartshertogen Albrecht en Isabella, volgens plan van de hofarchitect Wenceslas Cobergher. Het gebouw werd voltrokken in 1627, Cobergher liet zich waarschijnlijk inspireren door de Italiaanse barok en wellicht door de Dom van Firenze van architect Brunelleschi die 200 jaar daarvoor gebouwd was om het Pantheon uit het oude Rome te evenaren.
Cobergher kreeg de hulp van de gebroeders Nole, die lid waren van de Sint-Lukasgilde van Antwerpen en die de beeldhouwwerken van de engelen, profeten en evangelisten vervaardigden die het interieur van de kerk sieren. Theodoor van Loon verfraaide de kerk met zijn ingetogen barokschilderijen van mariale taferelen, die in de kranskapellen en boven het altaar hangen.
De koepel is belegd met lood tegen insijpelend water en versierd met 298 zevenpuntige vergulde sterren. Opmerkelijk aan deze koepel is het feit dat er geen lichtopeningen zijn.
De zijkapellen die rond de koepel tot op halve hoogte gebouwd zijn, werden opgetrokken in ijzerzandsteen die in het naburige Langdorp ontgonnen werd.
De vierkante toren, achteraan de koepel, werd opgetrokken in zandsteen en telt vier verdiepingen die een beiaard met 49 klokken huisvest.
Aansluitend op deze toren vinden we de gerestaureerde barokgang, deze gang is een overblijfsel van het Oratorianenklooster dat in 1624 werd gebouw, maar ging grotendeels verloren tijdens woelige de Franse Revolutie.
In de omgeving van de basiliek worden sinds honderden jaren kleine kramen uitgebaat door inwoners van Scherpenheuvel, die objecten van devotie, snoep en prullaria verkopen aan de talrijke bezoekers die jaarlijks weer een bezoekje brengen.
Waterput In de onmiddelijke omgeving van de basiliek kunnen we de waterput bezichtigen. Deze waterput, 42 meter diep, diende vroeger voor de watervoorziening van de bevolking. De put dateert uit 1632 en is grotendeels opgetrokken uit de typische ijzerzandsteen van de streek. Het gebouwtje waar de put zich in bevindt, dateert van 1871-1872. Mariahal
Omdat de capaciteit van de kerk te klein was, werd begin jaren zeventig besloten tot de bouw van een grote hal voor eucharistievieringen, die vooral in de meimaand honderden mensen kan herbergen. De hal werd in 1972 afgewerkt en heeft een capaciteit van 2000 zitplaatsen. Oratorianenklooster & college
De Oratorianen werden in 1574 te Rome gesticht door de H. Philippus Nerius. In 1624 wordt het Oratorium opgericht door aartsbisschop Jacobus Boonen, de eerste overste is pastoor Brouckaert. Rond dezelfde periode begint men ook te bouwen aan het klooster, hetzelfde jaar nog wordt het Oratorium bekrachtigd door Paus Urbanus VIII.
De Oratorianen richtten te Scherpenheuvel in 1656 een Latijns college voor humaniorastudenten op. Dit college was op de plaats waar nu het onthaalcentrum De Pelgrim is gevestigd.
De Barokgang die de laatste jaren gerestaureerd werd, heeft zijn oorsprong in 1660, toen er een verbinding gemaakt werd tussen het klooster en de sacristie van de Basiliek.
In de periode van de Franse Revolutie (1797-1798) werden de vijf laatste paters uit Scherpenheuvel verjaagd , Proost Van Bael kon ontsnappen, de vier overigen werden naar Cayenne in Frans Guyana gedeporteerd, waar zij stierven. De gebouwen ondergingen hetzelfde droeve lot en werden bijna volledig verwoest. Huis Aartshertogen (Gulden Vlies)
'Het Gulden Vlies' werd omstreeks 1600 gebouwd als een afspanning, het is één van de oudste huizen van Scherpenheuvel en werd gebouwd in de Renaissance-stijl, dit in tegenstelling tot de de Basiliek, die opgetrokken werd in de nieuwere Barokstijl.
Deze afspanning of herberg zorgde voor en tijdens de bouw van de Basiliek voor onderdak aan de talrijke medewerkers zoals steenhouwers, schilders enz.
De Aartshertogen Albrecht en Isabella zouden bij hun bezoeken aan Scherpenheuvel gelogeerd hebben in dit prachtige huis.
Ook talrijke gewone bedevaarders die reeds van voor de bouw van de Basiliek naar Scherpenheuvel afzakten hebben decennia lang onderdak gevonden in 'Het Gulden Vlies', één van de talrijke afspanningen die Scherpenheuvel sinds het begin van de 17de eeuw rijk was en die door de eeuwen heen honderdduizenden pelgrims te slapen gelegd hebben.
Volgens bepaalde bronnen zou er vroeger zelfs een onderaardse verbinding gelopen hebben tussen de Basiliek en 'Het Gulden Vlies'.
Onthaalcentrum 'De Pelgrim'
De plaats waar nu 'De Pelgrim' gevestigd is, aan het Isabellaplein, heeft sinds eeuwen een opvoedkundige betekenis gehad.
In 1656 openden de Oratorianen op deze plaats hun Latijns College voor humaniorastudenten.
Na de Franse Revolutie (1797-1798) verdwenen de Oratorianen uit Scherpenheuvel, waarna de Zusters van Liefde deze gebouwen bewoonde tot in 1830.
In 1830 kocht pastoor Lambertz van Tildonk het college en de herberg de 'de Drie Snoeken', waarna de Zusters Ursulinen het gebouw betrokken en er een kostschool openden, het 'Pensionaat der Ursulinen'. Tot 1950 werden alle vakken hier nog in het Frans onderwezen en voor de Tweede Wereldoorlog had men heel wat Engelse, Schotse en Zwitserse leerlingen, zij gingen enkel in de grote vakantie naar huis.
Na de jaren vijftig werd de naam veranderd naar Sinte-Lutgardisluceum, waarna in de jaren 1990 de activiteiten van de school traag maar zeker volledig tot een einde kwamen.
Monografie van Scherpenheuvel
Scherpenheuvel ligt op 50°53° Noorderbreedte en op 4°51' Oosterlengte van Greenwich.
Het grenst: ten Noorden aan Messelbroek en Zichem, ten Oosten aan Kaggevinne en Assent, ten Zuiden aan Kaggevinne, Bekkevoort en Onze-Lieve-Vrouw Tielt, ten Westen aan Rillaar en Messelbroek. Het behoort tot de provincie Vlaams-Brabant, administratief en gerechterlijk arrondissement Leuven, gerechterlijk kanton Diest.
Het is gelegen in het Noorden van het Hageland met een oppervlakte van 682 ha.
De Basiliek ligt op 61 m. boven de zeespiegel.
Het hoogste punt van Scherpenheuvel ligt op de Eggersberg, 77m.
Het laagste punt bij de grens met Rillaar, 25 m.
Het waterpeil van het grondwater ligt op ± 9 m. diep.
Aard van de weg : langs de demer onverhard ,maar meestal goed begaanbaar
Vertrekplaats : aan de kerk van zichem
St.-Eustachiuskerk van Zichem
Zoals de meeste kerken in de Demerstreek is de Sint-Eustachiuskerk van Zichem opgetrokken uit ijzerzandsteen. Dit vroeg-gotische gebouw heeft enkele laat-gotische delen en een ietwat merkwaardig interieur: blinde nissen en kapiteelloze zuilen. Vooraan in het koor, in het midden, pronkt het prachtstuk van de kerk: het oudste glasraam van België. Achter de kerk staan de kruisbeelden voor Zuster Valentina, Zuster Monica en Zuster Hyancinta. Deze drie nonnen speelden een belangrijke rol in het Zichems onderwijs en in het leven van Ernest Claes. Zuster Hyacinta heeft dan ook model gestaan voor "Moeder Cent" in het oeuvre van Claes.
Het is een aangename wandeling die gaat vanuit het dorp van Zichem
Langs de Maagdentoren,daar waar de witte van zichem de held van vlaanderen
Speelde, langs de oude trambedding richting Scherpenheuvel ,terug naar de lager
Gelegen beemden en vijversom tenslotte langs de oevers van de demer
Terug richting Zichem te wandelen
Zichem dankt zijn bekendheid in Vlaanderen aan de nog altijd populaire schrijver Ernest Claes, die in vele romans zijn geboortestreek heeft beschreven. Het hoevetje waar "Nest" op 24 oktober 1885 het levenslicht zag, is nu ingericht als stedelijk museum met een authentiek 19de-eeuws interieur. Het museum en het omliggende landschap zijn erkend als beschermd gebouw en gebied. Al de uitgaven en vertalingen van de werken van Claes vindt u er terug. Zijn meest gerenommeerd boek is ongetwijfeld "De Witte". Het werd gepubliceerd in verschillende talen en haalde tweemaal het witte doek. Vele herinneringen huizen in dit kleine Kempense boerderijtje waarin zich het jeugdleven van de schrijver heeft afgespeeld.
Locatie : Ernest Claesstraat 152, Zichem Openingsuren : Juli en augustus: dinsdag t.e.m. vrijdag: van 13 tot 17 uur zon- en feestdagen: van 13 tot 18 uur
Marktplein van Zichem Zichem was tijdens de middeleeuwen met zijn lakennijverheid een bloeiend stadje. Ook in de 21ste eeuw blijft het bezoekers lokken. Zowel de fervente toerist als cultuurliefhebbers komen aan hun trekken: het aangename dorpsplein met kiosk, diverse restaurantjes, gezellige caféetjes en verschillende bezienswaardigheden liggen op een boogscheut van elkaar. Drie monumenten sieren het plein. Eén met taferelen uit het boek "De Witte", een beeld van Ernest Claes met zijn romanheld op de schouders (opgericht ter ere van de 100ste verjaardag van de schrijver) en het "Oorlogsmonument". Op de markt staat de afspanning "Het Witte Paard". Dat is het oudste huis (1617) van Zichem, dat fungeerde als tolhuis voor het scheepvaartverkeer op de Demer. 200 meter verder kijkt u tegen het 17de - eeuws Oranjekasteel aan. Filip-Willem van Oranje, heer van Zichem, liet dit bouwen op de plaats waar vroeger een waterburcht stond. Deze werd in de 16de eeuw verwoest. Als u de markt afwandelt richting Diest, ziet u op 800 meter "Hoeve Craenenburgh" (17de eeuw), een typisch voorbeeld van een Brabantse hoeve.
De Maagdentoren De Maagdentoren ligt naast de Demer, op wandelafstand van het centrum van Zichem. De "donjon" of middeleeuwse woontoren werd op het einde van de 14de eeuw gebouwd door Reinier II Van Schoonvorst. Het bouwwerk heeft een buitendiameter van 14.80 meter, een muurdikte van 4.10 meter en telt 4 niveau's. Volgens de legende, waaraan de toren zijn naam dankt, werd Rosita, dochter van de Heer van Zichem, verliefd op een eenvoudige soldaat. Dit zinde haar vader niet en hij sloot haar op in de toren samen met twee nonnen. Omdat dochterlief haar trouwplannen weigerde te wijzigen, liet haar vader de drie dames aan elkaar vastbinden en in de Demer gooien. Uit berouw doolde de man 's nachts rond de toren en hoorde voortdurend het geween van zijn dochter. Hierdoor werd hij krankzinnig. De vzw "Red de Maagdentoren" zoekt samen met Erfgoed Vlaanderen en stad Scherpenheuvel-Zichem naar een nieuwe toekomst voor de toren.
Bezienswaardigheden Zichem
Sint-Eustachiuskerk
De oudste vermelding van Zichem dateert van 1134: Sichene. De kerk van Zichem is toegewijd aan Sint- Eustachius en gezellen.
Volgens een akte van 1134 was Meinardus pastoor van Zichem. Er was dus al vroeg een kerkgemeenschap in Zichem. Het huidige kerkgebouwdateert uit de 14de, 15de en 16de eeuw. De kerk werd voltooid in 1557.
Het gebouw is opgetrokken in de typische demergotiek, gebruikmakend van ijzerzandsteen die plaatselijk ontgonnen werd.
Pronkstuk van de kerk is het glasraam, midden vooraan in het koor. Dit glasraam is het oudste van ons land, doch slechts gedeeltelijk oorspronkelijk. Het stelt Christus aan het kruis voor en onderaan vindt men het wapenschild van de schenker, Reinier van Schoonvorst, die het in 1387 in het koor deed plaatsen.
Watermolen
Het huidig gebouw dateert uit 1771 en onderging regelmatig wijzigingen. De 'Grote' molen werd enkele jaren geleden grondig gerestaureerd door de huidige eigenaars.
De molen werd vooral beroemd als decor voor de verfilmingen van 'De Witte', het bekende boek van Ernest Claes. Dit gebeurde reeds in 1934 door Jan Verheyden met Jefke Bruyninckx in de hoofdrol. Later, in 1979, nog eens door Robbe De Hert met Erik Clerckx in de hoofdrol.
De borden aan de muur herinneren nog aan de 'Stuw Zichem'.
Marktplein
Op en langs het marktplein van Zichem vinden we nog enkele prachtige gebouwen en monumenten:
Afspanning Het Witte Paard: dit is het oudste huis van Zichem, daterend uit 1617. In de voorgevel zijn nog enkele kanonsballen te zien, waarschijnlijk achterblijvers uit de woelige Spaanse periode. Dit was een 'tolhuis', waar de tol geïnd werd van de boten die op de Demer voeren.
Monument '100 jaar Ernest Claes', uitgevoerd door de kunstenaar T. Frantzen. Dit monument werd ingehuldigd in 1985 naar aanleiding van de geboorte van Ernest Claes, 100 jaar eerder. Het monument beeldt de schrijver uit die zijn romanheld 'de Witte' op de schouders draagt.
Het 'Wittemonument' werd geschonken door de VTB in 1964 ter gelegenheid van de 100ste uitgave van het boek 'De Witte', geschreven door E. Claes. Er worden 7 taferelen uit het Witte-verhaal afgebeeld. Beeldhouwer van dienst was Dhr. Poels uit Borgerhout
De eerste vermelding van de Buulmolen dateert van 1362: Walterus Smeyers de pecio terre... molendinum de bule. In juli 1744 brandde de molen af, maar hij werd in het najaar en de winter heropgebouwd. In 1936 moest hij plaats maken voor de aanleg van het Albertkanaal. Hij werd gedemonteerd en overgebracht naar het Noordkasteel (Antwerpen). Toen de haven uitbreidde werd hij verplaatst naar de nabijheid van de Hogere Zeevaartschool, waar hij stond te verkommeren tot hij in 1986 werd gedemonteerd. In 1991 werd de stad Antwerpen bereid gevonden, om de molen af te staan aan de gemeente Olen. Aanleiding was de viering 1000 jaar Olen in 1994. De viering was een succes, maar de molen stond er niet! De heropbouw en de maalvaardige restauratie gebeurde pas in 2002-2003 en de feestelijke inhuldiging gebeurde op 1 augustus 2003.
Bij de start is het even opletten, we moeten de drukke "Industrielaan" over.
We gaan even naar links om de eerste straat rechts in te draaien.
De onbewaakte overweg over - nog steeds in gebruik voor industrieel vervoer over het spoor - en we kunnen al een kijkje gaan nemen op het "Sluizencomplex Olen" van het Albertkanaal.
Het Albertkanaal werd gegraven in de periode 1930-39. Het werd in 1940 in gebruik genomen, maar door de Tweede Wereldoorlog werd de eigenlijke exploitatie verschoven naar 1946. Het verbindt Antwerpen met Luik en is 129,5 km lang. Tussen Luik en Antwerpen is er een hoogteverschil van 56 m. Dit verval wordt overbrugd door zes sluizen: vijf met een hoogteverschil van 10 m (Genk, Diepenbeek, Hasselt, Kwaadmechelen en Olen) en één in Wijnegem met een verval van 5,45 m. In de dertiger jaren van de vorige eeuw, duurde het 7 dagen om van Antwerpen naar Luik te varen, momenteel ca. 18 uur. Een schip kan via dit kanaal van Antwerpen tot aan de Zwarte Zee varen. De indrukwekkende sluisdeuren worden hydraulisch bediend. Vroeger gebeurde dat mechanisch, met behulp van tandwielen. De opening van de sluizen gebeurde in 1938. De grote sluis (200 x 24 m) kan schepen met een gezamenlijke tonnenmaat tot 12 000 ton versassen. Per etmaal passeren er gemiddeld 120 schepen de sluizen
Wanneer we uitgekeken zijn, zetten we onze tocht verder over het sas en dan onmiddellijk rechts. Hier zien we de woningen staan - met verzorgde voortuintjes - van het personeel dat instaat voor de goede werking van de sluizen.
Een honderdtal meter voorbij de huizen kunnen we links de "Sluizenweg" in.
Recht voor ons zien we één van de vier bunkers die in de Tweede Wereldoorlog moesten zorgen voor de bescherming van de drukke vaarweg.
Sommige van deze bunkers hebben nu een andere bestemming: het zijn nl. tehuizen geworden voor de "Olense vleermuizen". Door sommige gaten dicht te metselen wordt de tocht geweerd uit de bunker en wordt er voor een constante temperatuur gezorgd. Deze temperatuur en een vochtig klimaat zijn uitermate geschikt voor de vleermuizen.
Na enkele meter gaan we links in, juist voor een waterloop. We wandelen nu achter de huizen van het saspersoneel, de waterloop aan onze rechterzijde.
Wanneer het pad uitloopt op een kasseiweg, gaan we naar rechts de onverharde weg in.
Langs deze weg loopt een beek. Het niveau van deze beek wordt zodanig geregeld dat de omgeving van het kanaal steeds vochtig genoeg blijft zodat er geen breuken in de dijken ontstaan.
Op het einde loopt de onverharde weg uit op een asfaltbaan "Vennestraat", die we links opdraaien.
Aan de rechterzijde van de weg kunnen we nog een mooie veldkapel opmerken.
De weg neemt ter hoogte van een elektriciteitscabine een bocht naar links om uit te komen op een T-kruispunt.
Aan dit kruispunt wandelen we naar links Dikberd in. We stappen nu door een rustig industriepark Dikberd en de hondenschool Sint-Bavo. Daarachter, liggen een paar voetbalvelden. Hier werd ooit topvoetbal gespeeld. De damesploeg van Herentals werd er drie keer landskampioen. Voorbij een manège lopen we onder een hoogspanningslijn door. De verharde weg gaat terug over in een onverharde bosweg, die we rechts inslaan.
We krijgen een mooi zicht op de brug met grote bogen. Deze brug overspant het Albertkanaal zonder een steunplaats. De vroegere brug is ingestort omwille van grondverzakkingen
Enkele honderden meter verder komen we aan een zeer drukke weg. Hier gaan we links de brug op, gebruik makende van het veilige voetpad.
Over de brug zien we links de gebouwen van de "Smeerpijp". De pijp ligt in het Albertkanaal en is gebouwd om vervuild water te vervoeren richting Antwerpen, wegens technische
problemen is deze pijp nooit hiervoor gebruikt geweest. Vandaag wordt de pijp gebruikt om drinkwater te transporteren.
Achter een groene afsluiting van deze gebouwen kiezen we links terug voor een rustiger weg: een smal "mooie" voetpad tussen de draad en de houtkant.
Na een honderdtal meter komen we op een onvervalste Vlaamse kasseiweg, die we ten einde wandelen - op de hoek staat een oud molenhuis, want lang geleden stond ook hier een molen - en komen zo aan de "Industrielaan", die we recht oversteken (gebruik bij voorkeur de veiligere oversteekplaats aan de verkeerslichten).
Nu lopen we letterlijk in het "Paradijs", eerst een betonweg, later overgaand in een onverharde weg.
We stappen door een drinkwaterwinningsgebied van PIDPA (de watervoorziening voor een groot gedeelte van de provincie Antwerpen).
Wanneer we de onverharde weg over driehonderd meter hebben gevolgd kunnen we links "De Rijtestraat" in. Onze wandeling kronkelt nu tussen de weiden en we krijgen een prachtig zicht op de molen.
Enkele tientallen meter vooraleer de onverharde weg overgaat in een asfaltbaan kunnen we links een veldpad in.
Dit pad slingert door de weiden.
Wanneer we over een mooi bruggetje moeten, bereiken we snel ons einddoel: de in 2003, in opdracht van de gemeente Olen, gerestaureerde Buulmolen.
Bezichtiging van de molen:
Je kan de molen elke laatste zondag van de maand bezoeken van 13.00 tot 18.00 uur in de zomermaanden of van 13.00 tot 17.00 uur in de wintermaanden. Indien er voldoende wind staat om te malen, zal de molenaar ook op andere zondagen aanwezig zijn.
Je kan eventueel ook op andere dagen de molen bezoeken. Je maakt gewoon een afspraak met onze molenaar.
Het bezoek aan de molen is gratis. Indien je echter een afspraak maakt om de molen te bezoeken, dan vraagt onze vrijwilliger-molenaar een verplaatsingsvergoeding van 5 euro.
Ham is een fusie van de gemeenten Oostham en Kwaadmechelen. De gemeente bestaat uit vier kerkdorpen, met name Genebos, Genendijk, Oostham en Kwaadmechelen.
Het gebied maakte historisch deel uit van de heerlijkheid Ham.
De voornaamste bezienswaardigheden zijn de 10e - eeuwse toren van de O.L.V. geboortekerk te Oostham ( de oudste kerktoren van de Benelux) en de 17e eeuwse pastorie van Oostham.
WEGBESCHRIJVING
We houden de kerk van Oostham (V), met de oudste kerktoren van het land (ca. 1000) en het beeld van 'De Brave Burger' aan onze linkerkant en wandelen het Heldenplein helemaal af.
We negeren daarbij een straat rechts, steken een kruispunt je over en vervolgens de weg Ham-Leopoldsburg.
Daar nemen we de Beukenlaan.
Op de splitsing met een kapelletje houden we rechts.
We stappen voorbij de Essenweg en de Dennenstraat, lopen aan het kruispunt rechtdoor en vervolgen onze weg door de Boskant.
Enkele straatjes negeren we en het voetbalveld van E. Gerhees stappen we voorbij tot een niet zo duidelijk te herkennen vijfsprong.
Het driehoekig graspleintje links kan je evenwel niet missen.
Hier slaan we linksaf.
Op de T, naast een boerderij, rechtsaf.
We wandelen nu over een rustig asfaltweggetje tussen weiden en velden.
Het weggetje rechts laten we voor wat het is. Verder gaat het over de Kolverdijk.
Hier houdt het asfalt op, we lopen nu over sintels en kiezel. Aan gaspaal 588 trekken we het bos in. Alle zijpaden negeren we en we stappen voorbij gaspalen 587 en 586.
Het pad is ondertussen behoorlijk stoffig.
Tegenover het straatnaambordje 'Gerhees nr. 91, 92, 93' nemen we de brede kiezelweg links.
Het is de eerste weg die loodrecht op onze weg staat. Ook nu negeren we alle zijpaden.
We wandelen eerst nog een stuk door het dennenbos en vervolgens tussen velden en weiden.
Aan een mooi, wit huis, steken we een kruispuntje over en lopen opnieuw over asfalt.
Een paar honderd meter verder steken we de provinciegrens over (1) en wandelen een stukje op het grondgebied van Olmen.
Op de eerste viersprong, rechtdoor. Op de volgende nemen we rechts Heihuizen, een breed kiezelpad.
Op de splitsing houden we links aan. Heerlijk rustig is het hier, tussen weiden en velden.
We passeren een modem landbouwbedrijf. '(H)eerlijk Belgisch kalfs, gewoon het beste', lezen we. Even verder, linksaf.
Stotert heet dit asfaltweggetje.
Op het einde slaan we links af.
We negeren een zijstraat rechts en de Hamsestraat links.
Tegenover deze straat is er een mooi pleintje met kapel (2).
Op het volgende kruispunt draaien we,achter café Het gouden Wiel,linksaf
Ook deze straat heet Stotert,
Op het einde van deze weg belanden we op een kiezelweg, Die volgen we naar rechts,
Een asfaltweggetje rechts negeren we -alweer Stotert - en nemen op het volgende kruispunt je links de Ploegstraat,
Op het einde, aan een hoeve met een kapelletje onder een boom en een haag eromheen, bochten we met ons weggetje mee naar links en nemen onmiddellijk het betonweggetje naar rechts,
Een paar honderd meter verder verandert ons wegdek in asfalt en wandelen we terug in Limburg (3).
We steken een kruispunt je over, negeren een zijweggetje links en rechts en aan het pleintje met de wilde kastanjeboom en enkele dennen, houden we links aan.
Vanaf hier volgen we de Kerkhofstraat.
Die brengt ons langs het kerkhof naar de weg Ham-Leopoldsburg.
Oversteken en aan het eerste kruispunt je rechtsaf tot aan de kerk. (~V)
In Gemmenich moet u de pijlen 'Trois Bornes' (Drie Grenspalen) volgen. Door een bos wordt u klimmend naar een grote parkeerplaats geleid, tussen de uitkijktoren en de drie grenspalen. Aan de achterzijde van de Boudewijntoren bevindt zich een ruime, voor bezoekers GRATIS toegankelijke, parkeergelegenheid. Toegankelijk voor mindevaliden.
De schitterende bossen van de Drielandenregio vormen het decor voor de Boudewijntoren welke majestueus boven het landschap uitrijst. Met zijn 50 meter hoogte vormt hij een imposante verschijning. Een glazen lift brengt bezoekers in een mum van tijd naar de panorama ruimte, waar een adembenemend uitzicht wacht. De panorama's over België, Nederland en Duitsland zijn uniek. Door middel van een tweetal trappen kunnen bezoekers vervolgens nog naar het dakterras. Ervaar hier, in elk jaargetijde, de schoonheid van het uitgestrekte landschap
Beginpunt
U neemt plaats met de rug naar de drie grenspalen en met het gezicht naar de Boudewijntoren. U gaat, rechtdoor, deze uitkijktoren voorbij. Even verder komt u op een kruispunt van wegen (rechts verwijst een pijl u naar Gemmenich) en daar kiest u de meest linkse weg, met voorin het grafmonument je van Pierre Roiseux, die er omkwam op Kerstdag 1944, in de leeftijd van twintig jaar.
De wandeling
De asfaltweg die u thans volgt, is de Koningsweg, en hij leidt u achtereenvolgens door een loofbos, een eind gekapt bos, vervolgens langs enorme sparren en door een open plek met jonge sparrenaanplant.
Na zowat twintig minuten stappen bereikt u het kruispunt met de Biltweg, bij een kruisbeeld (rechts van u). U moet deze Biltweg naar rechts op, en u wandelt door een gemengd bos met onder meer fraaie partijen beuk.
Even goed opletten nu, want na een paar honderd meter moet u de brede bosweg naar links verlaten.
U bevindt zich op een landweggetje, dat in dalende lijn langs jonge sparrenaanplant slingert. Even verder versmalt het tot een pad dat nog steeds daalt. U volgt het gewoon rechtdoor.
Een kleine tien minuten later komt u uit op een kruispunt je van boswegen en u kiest daar rechtsaf.
Rondom ruist een machtig loofwoud met veel beuk en eik. Het pad gaat nu lichtjes aan het stijgen en slingert wat verder naar links een heuvelflankje op. Boven komt u in een open plek terecht en het te volgen pad verloopt naar rechts, langs de open plek, die dus links van u blijft.
Zo'n 30 meter verder kruist een ander pad onze weg, en daar zwenkt u rechtsaf, nog steeds klimmend.
Weldra verbreedt dit pad zich tot een echte bosweg en klimt verder op tot op een halfverharde bosweg, bij - aan uw linkerhand - een groen kruis, waarop u kunt lezen 'Die Aachener Pilger 1860' (De Pelgrims van Aken).
U gaat de halfverharde bos weg naar links op. Wat verder ontmoet u andermaal een kruis (links), dit keer wit van kleur met een bruine Christus erop.
Nadat u zo'n kwartier de halfverharde bosweg hebt gevolgd - dus van bij 'Die Aachener Pilger' -, bereikt u het kruispunt 'Croix Rouge' (Rood Kruis), maar dat rode kruis is verdwenen; er is alleen nog een klein kruisbeeld over, aan een grote naaldboom links.
Op dit kruispunt moet u rechtsaf en dan dadelijk de meest rechtse weg volgen, die nogal stevig aan het klimmen gaat. Een kleine tien minuten verder bereikt u alweer een kruispunt, met links, tussen de bomen, een hoge brandweetoren. Hier moet u rechtsaf en wandelt u langs prachtige lariksen (de enige naaldboomsoort, die in de herfst zijn naaIden verliest).
Nog zeven minuten verder wacht alweer een kruispunt je: u kiest daar de naar rechts verlopende weg en u wandelt voorbij een dwars op uw weg liggend ruiterpad (gemerkt door middel van hoefijzers in blauwe verf).
Vrij spoedig komt u vervolgens uit op een 'groot' kruispunt in het bos, het laatste op onze tocht. U moet hier haaks naar links, een tamelijk brede weg op. Vooreerst blijft u temidden van uitgestrekte naaldbossen, maar even verder duikt aan uw rechterhand een bijzonder mooi berkenbos op. In de lente, als de frisgroene bladeren fel contrasteren met de witte bast van de bomen, kunt u hier fraaie kiekjes maken.
Spoedig komt dan, recht vooruit, de Boudewijntoren in zicht. Hij steekt hoog boven de vóór u liggende heuvel kam uit.
Nu eens dalend, dan weer klimmend, bereikt u voorbij het berkenbos een gemengd woud, namelijk bij een zoveelste kruis (rechts) waarop vermeld staat: 'Wandelaar, denk aan Laurent van Ruyskensvelde, t 21.9.75'.
U blijft hier gewoon rechtdoor houden, en na een laatste klimpartij bereikt u zonder verdere moeilijkheden het punt waar deze erg groene wandeling begon. Andere wandelingen Wandelpaden De bossen beschikken over een uitgebreid netwerk aan wandelpaden. U kunt er uren genieten van flora en fauna. De diverse rondwandelingen kunt u op ieder gewenst ogenblik bij een der paaltjes starten. Rood = 5km, Zwart = 5km, Geel = 5km
VERTREKAan de kerk van sGravenwezel (er is parking) De kerk van s-Gravenwezel bereik je door de E313 te verlaten bij afrit 18-Wommelgem en de R11/N12 richting Turnhout te nemen. 1 km voorbij het Albertkanaal sla je links af naar s-Gravenwezel.
BEWEGWIJZERING : witte zeshoekige bordjes met rode pijl
Eten en drinken:
Brasserie-restaurant Afspanning Keysershof: Kerkstraat 33-35, 2970 s-Gravenwezel, tel. 03 658 23 33, geopend vanaf 10.00 u, ma. gesloten, kleine en grote kaart. Taverne-restaurant De Keysershoeve: Bergsebaan 2, 2960 Sint-Job-in-t Goor, tel. 03 636 10 59, fax 03 636 46 65, ma. gesloten, reserveren in het weekend
'Huysen van Playsantie' werden de fraaie buitenverblijven van de Antwerpse welstellende
ambachtslui en handelaars in de zestiende eeuw genoemd.
De Metropool beleefde toen zijn economische en culturele hoogtepunt. Velen zaten niet om geld verlegen en ook toen al ontvluchtte men op zondag graag de drukte van een wereldstad (toen toch) voor de rust en de stilte van de groene buiten.
Rust in het groen Die rust vonden ze in dorpen als Schoten, Brasschaat en Schilde. Toen waren deze gemeenten nog kleine boerennederzettingen te midden van grote bospartijen.
Overal verschenen er kastelen. Geen stoere burchten die een gebied moesten verdedigen, maar fraaie buitengoeden waar men zich kwam ontspannen door te jagen, feestpartijen te organiseren of gewoon niks te doen.
Later zouden vele Antwerpenaars het voorbeeld van deze eerste stadsvluchters volgen. Grote villawijken knaagden aan het groen. Ieder probeerde in de mate dat zijn bankrekening het kon dragen, zijn eigen kasteeltje te bouwen. En dat gaat vandaag rustig verder zijn gangetje. De ene protserige villa duikt op naast de andere. Deze wandeling laat je van beide enkele voorbeelden zien.
Overwoekerd anti-tankkanaal Je vertrekt in de dorpskern van 's Gravenwezel. Een veldpad voert je naar een dreef die naar een bosgebied leidt. Tussen de bomen ontmoet je enkele open snippers met heide en een vijver. Gauw kom je bij een nog grotere partij water uit. Het lijkt een kanaal dat gedeeltelijk dichtgegroeid is met waterplanten en waterminnend struikgewas. Deze streep water is het anti-tankkanaal. Het was de bedoeling dat dit in de eerste helft van vorige eeuw uitgegraven kanaal tijdens de Tweede Wereldoorlog de Duitse tanks tegenhield bij hun opmars naar de haven van Antwerpen. Het breek echter geen onneembare hindernis te zijn.
Vandaag wordt het kanaal een tweede keer door een invasie ingepalmd. Deze keer door de natuur, die de waterpartij en de groene oevers als een geschikt biotoop heeft ontdekt. Fietsers en wandelaars kunnen er langs de oever in alle rust van genieten. Onderweg herinneren enkele bunkers en forten aan het oorspronkelijke doel van het kanaal.
Groot Kasteel Voorbij de Sint-Jobsesteenweg blijf je dit oude kanaal nog een poos volgen. Tot bij een vervallen bunker. Hier slaat de route rechts af, langs de boord van een beek. Bij huizen bereik je een grotere weg. Die wandel je links op. Recht voor je uit loopt een lange schitterende toegangsdreef naar het Groot Kasteel, het - inderdaad - grootste kasteel van 's Gravenwezel. Het kasteel werd al in de twaalfde eeuw gebouwd als een waterburcht. Het huidige uitzicht is echter vijftiende-eeuws. Toen werden ook de stoere, ronde torens gebouwd. Het kasteel diende immers om de goederen rond het dorp én Antwerpen te verdedigen. Pas in de achttiende eeuw verloor het zijn verdedigingsfunctie en werd het een oord van 'playsantie'. Er werd vooral gefeest en gejaagd. In 1984 kocht de bekende Antwerpse antiquair Axel Vervoordt het goed. Het kasteel telt meer dan vijftig vertrekken. Het kan enkel twee keer per jaar bezocht worden tijdens de opendeurdagen. Ook de landelijke omgeving van het kasteel is intact gebleven. Daar kunnen wandelaars wél elke dag van het jaar van genieten.
De wandeling maakt een lus die het volledige kasteeldomein omsluit. Daarvoor ben je wel een eindje aan het wandelen. Ondertussen krijg je nog andere doorkijkjes op het domein en herken je nog andere riante stulpjes. Je wandelt er voornamelijk door bos. Een laatste bospad voert je terug naar de dorpskern van 's Gravenwezel. Bron;GVA Veel wandelgenot
AARD VAN DE WEG Verhard en niet-verhard; niet geschikt voor kinderwagens.
PARKEREN Op het dorpsplein bij de kerk.
Start je wandeling op het dorpsplein (1) dat tevens dienst doet als parkeerterrein, schuin tegenover
de Onze-Lieve-Vrouwkerk (2) en recht voor het oud-gemeentehuis.
Van op de parking ga je rechts, door de Dorpstraat.
Wandel rechtdoor, met de nieuwe woonwijk Lindenhof aan je linkerhand.
Op de hoek van de Poelbosstraat en de Pastorij straat staat een oude linde met een stenen wegkapel ter ere van de drie zusters.
Volg de geasfalteerde Pastorijstraat. Links zie je de pastorie en rechts liggen enkele visvijvers.
Wandel onder de brug van de Al-snelweg door.
Stap nog 30 m rechtdoor en neem dan links de bocht naar Wissenbeemd.
Aan je linkerhand bevindt zich een varkensvetmesterij.
Rechts stroomt de Begijnenbeek door een bos van elzen, eiken, kastanjes en esdoorns. De verharde weg gaat over in een kiezelweg.
Links duiken de flanken van de Hermansheuvel op.
Voorbij twee kleine boerderijen aan je rechterkant neem je scherp links de veldweg door het bosje.
Voor je hier naar links gaat, loont het wel de moeite om even de beek over te stappen en van het prachtige panorama te genieten.
Zet nu de wandeling door het bosje verder en volg de smalle veldweg met links de beboste helling van de Hermansheuvel (3). De veldweg, die op veel plaatsen met hoog gras is begroeid, mondt uit op een asfaltweg. Rechts ligt de prachtige hoeve 'Elzenhout' (4).
Neem rechtdoor de Zelliksebaan.
Na 100 m kom je aan een stenen wegkapel van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes (5). Hier neem je de weg die naar links de velden inloopt. Het asfalt gaat over in een prachtige holle weg. Na een 200 m is de weg niet meer verhard. Op het hoogste punt van de holle weg zie je schuin rechts voor je de kerktoren van Waanrode.
Dan daal je langzaam af tot aan een T -splitsing waar links een stenen wegkapel (6) staat.
Hier neem je een andere onverharde holle weg naar links. Deze weg, die omwomd is met acacia's, stijgt langzaam.
Neem de eerste veldweg rechts waarna je wordt beloond met een prachtig uitzicht over heel de streek.
Na 400 m dwars je een smal bos en je zet je wandeling verder tussen laagstam -boomgaarden met appelaars en perelaars aan beide zijden van de weg.
Volg deze weg tot het einde bij een T -splitsing. Om dit wandeltraject te volgen moet je hier linksaf. (Als je hier rechtsaf gaat, 300 m de holle weg volgt tot op een betonweg en dan weer rechts gaat, 100 m verder, kom je aan de wijnhoeve 'Elzenbosch' (7) links van de weg. De wijngaarden liggen rechtover de hoeve tegen de zuiderhelling.)
Terug nu naar de T -splitsing en daar linksaf. Volg de onverharde holle weg tot op een betonweg en ga daar naar links. Laat na 600 m de scherpe bocht rechts liggen en loop rechtdoor door de Struikstraat. Even opletten nu !
Neem de tweede straat naar rechts: deze geasfalteerde holle weg heet ook Struikstraat. Intussen ben je aan de linkerkant een bloemisterij voorbijgelopen.
Via de Struikstraat klim je naar 78 m hoogte. Op een viersprong ga je rechtdoor naar Doornhof.
Neem de voetgangerstunnel onder de snelweg. Draai dan de eerste asfaltweg links in waar je links een kippenslachterij ziet.
Neem nu de eerste veldweg rechts en je ziet het centrum van Assent aan je voeten liggen.
Je kijkt ook uit op de fabrieksterreinen van Theuma. In het groene glazen gebouw rechts is een tropische tuin ondergebracht die echter niet te bezichtigen is.
Daal de kronkelende veldweg verder af, met links een oud eenzaam hoevetje. Rechts kom je aan de eerste huizen van de woonwijk Lindenhof.
Links zie je de kapel aan de hoek van de Poelbosstraat en de Pastorijstraat.
Ga hier rechts: terug naar de kerk en je vertrekpunt.
WETENSWAARDIGHEDEN
1 Assent ligt op 4 km van Diest en 25 km van Leuven, langs de staatsweg N2 Leuven-Diest.Als je via de A2-snelweg komt, neem je afrit 24 te Bekkevoort en dan de N2 Leuven-Diest. Het centrum ligt rechts van de N2 als je uit de richting van Leuven komt.
2 De eenbeukige Onze- Lieve- Vrouwkerk werd in 1844 gebouwd en in 1847 gewijd. Deze classicistische kerk is opgetrokken in baksteen met sierelementen in natuursteen. Het belangrijkste meubilair is afkomstig uit de vroegere kerk van het Klein Begijnhofin Leuven en werd daar in 1861 gekocht.
Bij dat meubilair behoren onder andere het beschermde orgel, in 1721 gebouwd door
Joannes Wauters uit Leuven, en het 17 de-eeuwse altaar in gemarmerd hout met het schilderij 'Voorspraak van Onze- Lieve-Vrouw bij de Heilige Drievuldigheid' (Vlaamse School, 17de eeuw).
3 De voornaamste voorhistorische vondsten van Groot-Bekkevoort werden gedaan op de
Hermansheuvel. Daar ontdekte Henri Claes een belangrijke landbouwnederzetting uit de
Michelsbergercultuur. Hij verzamelde er duizenden bijlen, pijlpunten en andere gebruiksvoorwerpen, naast fragmenten van maal- en slijpstenen. Dit zijn de eerste sporen van een blijvende nederzetting in deze streek. Veel van deze voor- werpen bevinden zich nu in het Hagelands Museum van Tielt- Winge.
4 De naam Elzenhout wordt in 1292 vermeld als die van een bos dat aan de abdij
van Sint-Truiden toebehoorde. In 1660 werd voor het eerst vlak in de buurt daarvan een pachthoeve vermeld die toebehoorde aan jonker Constantin Sohier, in 1671 baron de Sohier genoemd. Van 1688 tot 1752 werd jonker Niclaes Sohier als eigenaar vermeld en van 1756 tot 1793 ene kapitein Okelli. In 1793 werd de hoeve zelf voor het eerst 'Het Elzenhoud' genoemd. In de jaren 1820-1830 behoorde ze toe aan Thérèse Fleury, weduwe OkeUi, rentenierster uit Brussel.
5 De Kapel van Onze- Lieve-Vrouw van Lourdes werd betaald door ene Frans Janssens.
Hij werd op 31 januari 1839 te Bekkevoort geboren als zoon van welstellende landbouwers, die in de Klein-Kempen te Bekkevoort woonden. Frans bleef ongehuwd. In 1865 werd hij lid van de kerkfabriek te Bekkevoort en bleef dit tot aan zijn dood op 25 januari 1900.
6 De Kapel van de Heilige Familie staat op het einde van de Ieemkuilstraat op de grens met Waanrode. De bouw van deze kapel werd bekostigd door dezelfde Frans Janssens.
7 De wijnhoeve Elzenbosch wordt geëxploiteerd door de familie Boyen.
Je kunt er wijn proeven en er worden ook regelmatig tentoonstellingen gehouden met werk van kunstenaars uit de streek. De zuidelijke hellingen van Assent blijken zich uitstekend te lenen voor wijnbouw. Vooral de Duitse rassen uit de Moezelstreek gedijen goed op de Rijnrodeberg. Je treft er heel wat variëteiten aan: vooral Müller- Thurgau, maar ook Optima, Riesling en zelfs Pinot Noir.
Meer en meer toeristen ontdekken dat een stevige wandeling en een fris glas Hagelandse wijn best samengaan Wandel en geniet
Aanbevolen vertrekpunt : Kapel Saint-Laurent in Piétrebais, het dorp ligt bij
Het kruispunt van de N91 Leuven-Namen en de N240
Parkeren in de omgeving
Wanneer je in Waals-Brabant een plekje zou zoeken dat spre- kend op de Ardennen lijkt, dan is Piétrebais het uitverkoren dorp. Een ingesloten vallei, hoog gelegen plateaus, beboste horizonten, herenhoeven... Het dorp heeft alle troeven in handen om je een pittoreske wandeling te garanderen
Geografische ligging
Piétrebais ligt in het noordoosten van Waals-Brabant, ongeveer halfweg tussen Waver en Jodoigne (Geldenaken) , bij het kruispunt van de RN91 Leuven-Namen met de RN24°.
Vertaald zou Piétrebais 'de Beek van Peter' betekenen.
Dit hoofdzakelijk agrarische dorp ligt in de leemstreek langs de grens van het Brabants en Haspengouws Massief. Het ligt op een hoogte van 70 tot 120 m. De Piétrebais vormt de kern van het rivierenstelsel
in deze gemeente. Deze waterloop gaat van oost naar west en mondt uit in de rivier de Train te Grez- Doiceau. Een zijriviertje hiervan is de Beausartbeek die door het dal van het Beausartbos in het noorden loopt. Het rivierenstelsel behoort tot het Scheldebekken
Geestelijke heersers
Van de Middeleeuwen tot het einde van het ancien régime hebben kloosters en abdijen de overgrote meerderheid van de gronden en de hoeven geëxploiteerd. Zo bezaten de abdijen van Waulsort en Hastières de befaamde hoeve Deux-Chises, die van Aulne mochten prat gaan op het schitterende domein van Beausart en het kapittel van Cambrai mocht zich beroemen op de grootste agrarische exploitatie van Piétrebais. De lekenheren moesten zich tevredenstellen met de overige gronden, die door de geestelijk macht ongeschikt werden geacht. Vandaag worden de gronden geëxploiteerd door een paar professionele landbouwbedrijven, meer bepaald de hoeven Sarte, Deux-Chises en Grande Haquedeau.
De kapel Saint.Laurent (1)
rijst op aan de rechteroever van de Piétrebais. Hoewel deze vrij recent werd gebouwd, is de stijl neoklassiek. Saint-Laurent wordt aanbeden ter genezing van huidziekten. Je loopt de rue de la Procession naar beneden. Hier neem je de cen- trale weg door het dorp, de rue Marcel Louis tot bij de rue Ecole des Filles.
Nu kom je bij de site Grosses Pierres [2J. Dit erfgoed is een geologische merkwaardigheid: hier vind je nog megalieten van zandsteen die dateren uit het primair tijdperk. In de loop van tientallen eeuwen werden deze door erosie blootgelegd. Het zijn prachtige voorbeelden van de onderlaag van de Brabantse ondergrond. De site bevindt zich langs de oever van de beek, bij het kruispunt van de rue Fond du Village (centrale verkeersader door het dorp) en de rue Ecole des Filles. Neem de linkeroever van de beek en begin aan de beklimming van de heuvel. De veldweg leidt naar een plateau en vervolgens naar de hoeven
Grande Hequedeau [3J en Petite Haquedeau [4J.
De geschiedenis van deze hoeven gaat terug tot in de 17de eeuw, toen deze achtereenvolgens aan een aantal geestelijke heren en lekenheren toebehoorden. De eerste hoeve is een zeer mooie, typisch Brabantse vierkantshoeve die zijn originaliteit uitstekend heeft kunnen bewaren. Nu kom je opnieuw op het platteland, vooraleer je verdwijnt in de beschutting van een klein, ingesloten bosje. Maar je loopt weldra terug tussen de akkers en de weiden. Op de top van een andere heuvel kom je langs de hoeve van Sarte [5J. Sedert de 18de eeuw staat deze majestueuze vierkantshoeve op de top van
het plateau van Hèze, een gehucht van Grez-Doiceau. Ook deze hoeve zou vroeger aan enkele welstellende heren hebben toebehoord. Op het vervolg van je weg kom je nog langs verschillende andere woningen. Eens hier voorbij kun je heerlijk lanterfanten te midden van de velden. De tweede weg aan je linkerkant loopt naar het dal in de richting van Piétrebais. Na een korte, idyllische etappe langs de beek kom je terug in het dorp.
Vertrek : Aan de kerk Afstand : 11 km Bewegwijzering : Geen
Sombeke is een gehucht van Waasmunster, gelegen langs de weg naar Elversele (deelgemeente van Temse). We starten aan de 17de eeuwse St.-Rochuskerk, met westgevel in barokstijl.
Met de kerk in onze rug dalen we, via de sfeervolle driehoekige Sombeke Dries, af naar de Smoorstraat.
Op het einde draaien we rechts de Kasteelstraat in.
Links van ons staat het kasteel van Sombeke (18de eeuw) (1).
Volgen tot op het einde waar we de binnendijk opgaan.
Op de splitsing wandelen we rechtdoor.
Aan het bord 'doodlopende straat', volgen we de dijk naar rechts.
We bereiken weldra de Durme, die we stroomopwaarts volgen.
Zalig rustig is het hier! Links de Durme, rechts beemden en weiden.
We negeren een eerste asfaltstrook die zich van de dijk verwijdert, juist voor een vijver. Bij de tweede mogelijkheid, onder de kabels van een hoogspanningslijn, verlaten we de dijk wel.
Deze asfaItstrook is afgeboord met metalen platen en kronkelt rond een domein met een groot huis.
Als je de afslag moest missen, kom je aan het natuurreservaat 'De Rietsnijderij' (2).
We belanden in de bocht van een asfaltweggetje, waar we rechtsaf gaan.
In de volgende bocht draaien we mee naar rechts. We bevinden ons nu in de Wareslagstraat en wandelen door een mooi agrarisch gebied.
Op de viersprong, linksaf, de E.Verstraetendreef. Er staan inderdaad bomen langs deze weg.
Op het eerste kruispunt steken we voorzichtig de weg over en bewonderen nu enkele riante villa's.
Aan het volgende kruispunt lopen we alweer rechtdoor.
We belanden dan in de Fortenstraat, die we naar links volgen, het wandelgebied in van de gemeente Waasmunster, met enkele gezellige Horeca-zaken.
Juist voor de 16de eeuwse laatgotische Heidekapel (3) (links) en de 18de eeuwse afspanning De Lekkerbek (rechts), draaien we rechts de L. Ontropdreef in.
Die volgen we tot we rechts, de Oude Heirweg - Heide kunnen inslaan.
Deze brede zandweg, op de topografgische kaart vermeld als Romeinse Heirweg, wordt druk bewandeld, maar is eigenlijk niet meer dan een brede weg tussen villa's.
We blijven deze heirbaan volgen tot juist voorbij Taverne De Zilverspar.
Aan een vijfsprong gekomen stappen we rechts de Schrikkestraatin.
Op net kruispunt, met rechts een benzinestation, steken we schuin links over en wandelen de Pelkemstraat in. Onze weg slingert zich rond de Pelgrimshoeve.
Wat verder krijgen we links een mooi heuvelend landschap.
We kruisen dan het weggelje naar Sombeke en dalen aan de andere kant, de onverharde weg af.
Tegenover een visvijver aan de rechterkant, nemen we de bosweg links.
We moeten hier door een soort ijzeren sas en dat gebeurt wat verderop nog een keer.
Vervolgens naderen we opnieuw de bewoonde wereld.
Op de viersprong, wandelen we niet de Binnendijk op, maar stappen we de straat links in.
Vervolgens nemen we rechts de Sportstraat, die we tot op het einde volgen.
Zo bereiken we opnieuw de Smoorstraat.
Eventjes links nu en we bereiken opnieuw ons vertrekpunt. Andere wandelingen in Sombeke
Sombeke-Oude Durmeroute in Waasmunster/Hamme De route is opgesplitst in twee delen. De Sombeke-wandelroute (5 km) laat ons kennis maken met het gebied ten noorden van de Durme. We starten aan de kerk van Sombeke, naar het kasteeldomein en richting Durme, waar we op de dijk wandelen. We ontdekken de prachtige natuur, met slikken en schorren. Startplaats van de tweede wandelroute Oude Durme is de Durmebrug van Waasmunster-Hamme. Op deze wandeling (7 km) ontdekken we het gebied ten zuiden van de Durme. We wandelen vooral op en langs de dijken Deze zijn bewegwijzerd
Met de kerk aan onze linkerkant, stappen we in de richting van Schriek.
Dan nemen we de tweede straat rechts, de Bosweg.
We wandelen links voorbij het kerkhof en blijven op ons betonbaan.
We volgen tot op de T -splitsing.
Rechtsaf en vervolgens de eerste straat links, tussen akkers en weiden.
Aan het volgend kruispunt gewoon rechtdoor en dat doen we ook als er rechts een weg op ons pad uitkomt.
We komen op een viersprong en volgen hier de Schaliehoevestraat naar rechts.
Na het uitkomen van de bocht naar rechts, nemen we links de Steenpuntstraat en volgen deze tot op het einde en gaan dan linksaf.
Op de volgende viersprong, zien we voor ons de robuuste kerktoren van Beerzel, hier gaan we rechts af.
Dan nemen we de eerste weg links. Op de T gaan we rechtsaf.
Dan draaien we met ons baantje rond de Grote Witte Hoeve .
We wandelen verder tussen de weiden en zien links van ons de bossen van het Pelgrimshof.
Op het einde van ons baantje moeten we rechtsaf.
Wie graag het Pelgrimshof wil bekijken, kan hier even zo'n 300 m naar links wandelen en bereikt dan, via een onverharde weg, de slotgracht van dit domein.
We keren op onze stappen terug en wandelen nu voorbij het baantje, waar we daarstraks uitkwamen.
Aan de viersprong lopen we rechtdoor de Heistse Hoekstraat in.
We moeten nu noodgedwongen een bredere en drukkere weg volgen, om niet op onze heenweg terecht te komen. We wandelen eerst door een woonzone en vervolgens voorbij een merkwaardig hek.
De latten zijn namelijk als kleurpotloden geschilderd. Wat verder zal blijken dat we eigenlijk in industriezone D van Heist-op-den-Berg wandelen en eenmaal de baan naar Schriek (rechts) voorbij, wandelen we in Industriezone C.
Vanaf hier kunnen we op het brede fietspad wandelen. Al bij al is er hier van industrie weinig te zien.
Na ruim een kilometer, gaan we in de bocht, de Kleine Langeveldstraat in. We bochten met deze weg mee naar rechts en bijna onmiddellijk terug links.
Vanaf hier kunnen we opnieuw genieten van het rustige landschap.
We steken de Rashoevebeek over en vervolgen onze weg rechtdoor.
Schuin links voor ons, zien we de kerktoren van 't Goor al boven de bomen uitsteken.
We naderen een hoeve en hier wordt de weg bijzonder slecht en slijkerig. Eenmaal voorbij de hoeve wordt onze weg terug beter.
We bochten eerst naar links en vervolgens naar rechts.
Op de T- splitsing, gaan we linksaf en nemen vervolgens, de eerste straat rechts, de Misweg.
We zien de kerk nu heel dichtbij. We draaien met onze weg tussen twee dennenbossen naar links en kiezen wat verder, op de splitsing, voor de rechtse weg.
Zo belanden we opnieuw in het centrum van 't Goor. Nog eventjes naar links en we staan terug aan ons vertrekpunt, de kerk. Veel plezier
Vertrekpunt:natuur- en recreatiedomein Ter Heide, Vakenstraat 18, Rotselaar.
Ruime parkeermogelijkheid aan de polyvalente halDe Meander,
Vakenstraat 18.
Andere mogelijke vertrekplaatsen:
Kerk Rotselaar-Centrum
Kerk Wakkerzeel
Kerk Werchter
Routebeschrijving
We vertrekken aan de plas van Rotselaar, in het 30 ha groot domein Ter Heide.
Tijdens de zomermaanden kan je hier zwemmen of zonnen op de ligweide of het zandstrand. Surfers vinden er een geschikte oefenplaats om het plankzeilen onder de knie te krijgen. Vissers kunnen hun lijn uitgooien, maar ook natuurliefhebbers komen hier aan hun trekken. De Plas is een geschikte rustplaats voor trekvogels.
Vanuit een vogelkijkhut kan je ze rustig observeren. Rond het meer werd een fiets- en wandelpad aangelegd om optimaal van de natuur te genieten. We verlaten het domein in noordelijke richting en volgen links destraat gedurende 600 meter. We slaan linksaf en vanaf hier verlooptde wandeling meestal over onverharde veldwegen en kanje kennis maken met het landelijk karakter van Rotselaar enWerchter. De Demer en de Dijle die in Werchter samenvloeien,zullen je een tijdje begeleiden.Langs bossen, weiden en beemden komen we in Rotselaar dorp.
De Norbertijnenpastorie uit 1631, de neogotische Sint-Pieterskerk heropgebouwd in 1846 en de vroegere brouwerij Mena zijn er de opvallendste gebouwen.Op het dak van het gemeentehuis zie je een windwijzer in de
vorm van een heks op haar bezemsteel. Deze heks, symbool van het Harzgebergte in Duitsland, is een geschenk van de stad Bad Gandersheim, waarmee Rotselaar officieel is verzusterd.
Op het Dorpsplein naast het postgebouw, nemen we een klein voetpaadje. Wandelend in een vruchtbaar akkerlandschap komen we aan de Dijle en de watermolen Van Doren. Vanaf de 16de eeuw werd dit molencomplex herhaaldelijk uitgebreiden gerestaureerd. Al deze bouwfasen bleven bewaard, zodathet gebouw thans een indrukwekkend overzicht biedt van zijnarcheologisch en industrieel verleden. Er werd een nieuwe turbinegeplaatst, zodat er thans opnieuw elektriciteit kan worden opgewekt.
Langs de Achterheidestraat, een veldweg op de Dijleoevers en een idyllische weg, omzoomd door knotwilgen, wandelen we naar Wakkerzeel . Het fraaie kerkje van Wakkerzeel, mooi ingeplant in het groene landschap, blijft steeds onze blikvanger. De kerk die in 1742 afbrandde, werd vervangen door een kerk metgotische toren in combinatie met een sierlijke gevel in barokstijl.De kerk is toegewijd aan Sint-Hubertus en is sedert 1962,beschermd evenals het ongemeen rijk interieur.
We vervolgen onze tocht via een voetpad tussen de woningen links van de kerk. In een aangenaam kader van velden en bossen bereiken we Werchter. De Sint-Jan-De-Doperkerk uit 1439, herhaaldelijk
heropgebouwd en voorzien van een opmerkelijk fraaie peerspits, domineert er de dorpskom. Dit Vlaams-Brabants dorpje is bekend om zijn rockfestival. De festivalweide ligt links van onze wandelweg rustig te wachten op de 100.000 bezoekers tijdens het eerste weekend van juli.
Aan de verkeerslichten steken we via het zebrapad de rijweg over en wandelen naar de kleine, ijzeren brug aan de samenvloeiingvan Demer en Dijle.
We volgen nu op de linkeroever de Demer stroomopwaarts. Onderweg komen we voorbij een paar oude meanders, overgeblevenna een rechttrekking van de Demer en zien we ook vanop eenbrugje de monding van de Winge. Aan de Soldatenbrug, begin van de jaren 50 aangelegd door Belgische geniesoldaten, volgen we rechts het Meanderspad. Deze weg door een populierenbos leidt ons naar het vertrekpunt van de wandeling.
Wandeltips bij de Demer- en Dijlewandeling
Een zeer mooie, gevarieerde wandeling in een landelijke omgeving. Velden, weiden en bossen, enkele historische gebouwen en de kronkelende Demer-en Dijleboorden, maken van deze wandeling een echte aanrader.
In de omgeving van de plas, eindpunt van de wandeling, liggen enkele eet-en drankgelegenheden. Daarenboven liggen mooi verspreid over de wandeling voldoende rustpunten onder de vorm van een gezellig café of taverne. In de meeste van deze horecazaken, vind je folders en informatie over andere wandelingen en fietsroutes.
De watermolen van Rotselaar op de Dijle kan bezocht worden. Afspraak voor een rondleiding tel. 016/ 44 84 35.
Deze wandeling is een natuurwandeling. Bijgevolg kan het bij nat weer op sommige plaatsen modderig zijn. Het is dan ook aangewezen, zeker bij slecht weer, om waterdicht schoeisel aan te trekken.
In de herfst, winter en lente straalt de omgeving van de plas een weldoende rust uit. Wanneer je komt wandelen tijdens de zomermaanden, breng dan je zwempak mee. Het water en het zandstrand nodigen uit voor een frisse duik en zonnebad.
De afstand is 9,7 km en er zijn geen verkortingen mogelijk. De start van het Boudewijnpad is het station van Olen. Bewegwijzering :Blauwe pijl op witte achtergrond. Voor meer informatie en het wandelplan, klik op volgende link http://www.wandelpeters.be/Boudewijnpad/Index.htm
Afstand : +/- 9 km Aard va de weg : goed begaanbare wegen in zowel asfalt en zand Bewegwijzering : in voorbereiding Start : Aan de kerk van Veerle-Heide waar er voldoende parking aanwezig is
De wandeling : Is een natuurwandeling die in grote mate dooe de bossen van De Merode loopt , de bossen zijn recentelijk verkocht aan de Vlaamse Gemeenschap die de gemeenten en Natuurpunt heeft aangesproken om ze als wandelgebied open te stellen voor het publiek
Geniet van de natuur en draag er zorg voor
In de compilatiefoto heb je een paar voorbeelden van plaatsen die je op de wandeling tegenkomt
