Kleur is de kwaliteit van het licht. In de impressionistische zienswijze bestaat er geen traditionele clair-obscur* als spanning tussen licht en donker, maar komt alles tevoorschijn uit een eeuwig licht. Schaduwpartijen behoren niet langer meer tot het obscur , maar zijn ook clair, als het oog maar gevoelig genoeg is om zelfs in de donkerste partijen nog kleur van elkaar te onderscheiden. Daarom werken impressionistische schilders met een licht palet en is zwart uit den boze.
Hoe kun je een moment vastleggen, dat als een vuurwerk van kleuren uiteenspat? Dat is het probleem van het impressionisme. Vanuit de zienswijze dat al het zichtbare een vluchtig spel van licht is, waarin de kleuren leven, ontwikkelden de impressionisten een unieke werkwijze, een soort schildersteno waarin ze snel de veranderlijke werkelijkheid probeerden te vangen in losse toetsen.
De impressionistische blik hecht zich niet aan het detail, maar aan een bepaalde lichtval. Deze probeert door te dringen in de atmosfeervan het beeld.Het beeld ontstaat vanuit de kleur, en in het schilderij zijn de bouwstenen van het beeld de losse toetsen of taches* die over het witte doek wemelen als fotonen in de ether. Hier ligt natuurlijk altijd het gevaar van vormloosheid op de loer, maar als de onderlinge samenhang van losse toetsen goed is, blijft de vorm bewaakt en kan het beeld niet uit elkaar vallen.
Impressionisten blijven trouw aan de zichtbare werkelijkheid. Hun zienswijze en werkwijze heeft een hoge graad van abstractie, maar nooit zullen ze de band met de concrete werkelijkheid doorsnijden. De vorm verwatert op zekere hoogte maar blijft altijd herkenbaar. In de abstracte schilderkunst wordt de herkenbare wereld wel verlaten en zoekt men naar die hogere werkelijkheid die de vertrouwde werkelijkheid overstijgt. Het impressionisme maakt deze sprong niet en houdt vast aan het alledaagse, omdat het ervan overtuigd is dat juist in het alledaagse die hogere werkelijkheid te vinden is
De impressionisten schilderden de wereld de wereld direct om hen heen, de moderne wereld zoals zij deze zagen, dat wil zeggen realistisch, naturalistisch en zelfs illusionistisch. Hun leer van realisme spoorde hen aan om direct naar het onderwerp te schilderen en als dit zich in de open lucht bevond, dan schilderden zij buiten. Deze concentratie op het zichtbare openbaarde hun een optische wereld, die bestond uit ontelbare kleurfragmenten, waarin niet noodzakelijkerwijze afzonderlijke, driedimensionale vormen voorkwamen Met de ontwikkeling van de optische wetenschappen, die net als veel andere wetenschappen toen hun huidige vorm kregen, kwam men erachter dat het hele kleurscala gebaseerd is op een paar basiskleuren, rood, blauw en geel. En men kwam erachter dat het oog deze kleuren mengt tot de kleurnuances die wij zien. Dit was het uitgangspunt van de impressionisten. Ze zetten deze elementaire kleuren door middel van kleine streepjes naast elkaar. Het oog mengt de kleuren vervolgens. Dit proces heet Optische Vermenging. Het werkt eigenlijk net als wanneer je leest en je automatisch een weggevallen letter aanvult.
Materiaal en techniek
Palet Monet: Wit, Cadmium geel, red cinnabar, carmine red, cobalt blue emerald green.
Techniek Monet: Schilderde meerdere dikke lagen over elkaar (zelden nat-in-nat). Toets na toets, die elkaar gedeeltelijk overlappen, zodat de onderlaag gedeeltelijk zichtbaar blijft. Losse toetsen verspreid over het gehele beeld, maar wel vorm gericht. Aparte, niet gemengde, contrast rijke en gesturale borstelstreken, die gedeeltelijk bedoeld waren voor bijdrage aan de vibratie van het oppervlak. Creëerde een ruw vibrerend oppervlakte, dat constant verandert door licht reflecties. In sommige schilderijen wordt extra textuur aangebracht om de oppervlakte op het canvas hoger te maken. Behalve de borstelstreken is ook de kleur verantwoordelijk voor de optische vibraties. Gebruikte lichtdonker, warm koud en complementaire kleur contrasten. Voor kleurmodellering gebruikte hij geeloranje naar rood en violetblauw naar groen. De schaduw schilderde hij in de complementaire kleur van het object, dat de schaduw veroorzaakte.
Om het kleuren mengen en de algemene kleurschemas , die beschikbaar zijn , te begrijpen moet men bekend zijn met het kleurenwiel. Er zijn verschillende kleurenwielen maar de meest gebruikte is het triad kleurenwiel. De twaalf kleuren zijn zo op de cirkel geplaatst, dat men gelijkzijde driehoeken kan vormen , die de primaire, secondaire en tertiaire kleuren voorstellen. Secondaire kleuren worden gevormd door gelijke hoeveelheden van 2 primaire kleuren te mengen. Tertiaire kleuren worden gevormd door een primaire en secondaire kleur in gelijke hoeveelheid te mengen. Kleuren die naast elkaar op het kleuren wiel liggen worden analoge kleuren genoemd, terwijl kleuren die tegen over elkaar liggen op het wiel complementaire kleuren zijn
Het gebruik van expressieve kleuren is niet voldoende; kleurenharmonie is essentieel.
De volgende schemas helpen bij de keuze, welke kleuren het best het essentiële van een onderwerp weergeven. Stel de eigen kleur voorkeuren vast en beschouw de psychologie en de symbool waarde van de kleuren. Regels zijn er om gebroken te worden. Regels en principes zijn een goede start, maar ze beperken de creativiteit. Maar het tegengestelde is ook waar, zomaar kleuren kiezen, zonder schema, kan leiden tot een chaotische kleurenharmonie.
Primair kleurschema (Geel, Rood, Blauw)
Zorg ervoor dat een van de drie primaire kleuren als overheersende kleur fungeert
-Direct en energetisch
-Dramatisch weergave
Secondair kleurschema (Oranje, Groen, Violet)
Zorg ervoor dat een van de drie secondaire kleuren als overheersende kleur fungeert
Zorg ervoor dat een van de drie tertiaire kleuren als overheersende kleur fungeert
Analoog kleurschema
De term analoog betekent een familie van kleuren die verwant zijn en die naast elkaar op de kleurcirkel liggen.
-Als nauwe verwanten creëren de analoge kleuren automatisch een harmonie
-Start met de hoofdkleur van de familie, de kleur die overheersend wordt, en voeg eventueel de kleuren aan de zijde van de overheersend kleur op het kleurenwiel toe.
-Iedere kleur op het kleurenwiel met zijn nabije buren kan voor dit kleurschema gekozen worden
Complementairkleurschema (Bijvoorbeeld Groen en Rood)
Tegen over elkaar liggende kleuren op het kleurenwiel creëren een aantrekkelijk middel om een kleurharmonie tot stand te brengen.
-Een kleur komt tot leven als het direct naast zijn complement wordt geplaatst
-Contrasterende kleuren stimuleren het oog en de attentie van de beschouwer naar dat deel van het schilderij
-Ideaal om een sterk dominant punt in het schilderij te maken
-Zorg ervoor dat 1 van de twee kleuren weer als dominante kleur overheerst.
Laat 1 van de 4 kleuren overheersen en maak de andere ondergeschikt
Split Complementairkleurschema
(Bijvoorbeeld Geel en Oranje met Blauw violet)
Dit is een drie kleurschema;
1 kleur met 2 kleuren die onmiddellijk naast zijn complement liggen in plaats van het exacte complement
-Kies 1 van de drie kleuren als overheersende kleur
Monochroom kleurschema Bijvoorbeeld blauw
- Slecht 1 kleur met eventuele toevoeging van zwart of wit
Complementair kleurschema met disharmonie Bijvoorbeeld Blauw/Groen met Groen en Blauw, het complement Rood/Oranje en de disharmonie kleuren Geel/Oranje en Rood/Violet
-Kies eerst de kleur die als overheersend kleur gaat fungeren (bijvoorbeeld Blauw/groen) Het complement wordt dan Oranje/Rood.
-Trek een gelijkzijdige driehoek met de over heersende kleur op de kleurencirkel en vindt de disharmonie kleuren Geel/Oranje en Rood/Violet
-Dit schema bevat ook de analoge kleuren die direct naast de overheersende kleur liggen ( Groen en Blauw)
- Disharmonie zijn brilliantjes die het meest effectief zijn en een dramatische impact hebben als men ze nabij het centrale punt van het schilderij plaatst
>
Kleurenwiel
