BRUSSEL - U besteedt een deel van uw kantoortijd aan privézaken? U voelt zich moe en lusteloos als u thuiskomt, na een stressloze dag op het werk? U loopt het risico op een knoert van een bore-out. Het omgekeerde van een burn-out, maar niet minder ernstig. Probleem: hoe vertel je de baas dat je je stierlijk verveelt?

van onze redacteur



'Mijn baas wil al het belangrijke werk zelf doen. Ik heb te weinig omhanden, ik probeer het er met hem over te hebben, maar hij luistert niet. Het is de hel, ik word er helemaal depressief van. Als ik thuiskom, kan ik alleen nog uitgeput in bed vallen, terwijl ik de hele dag geen klap heb uitgevoerd. En ja, ik schrijf dit op het werk, want ik heb tijd zat.' Aan het woord is ene Anon, op het webforum van The Times.

Het is ook altijd iets: ofwel krijgen mensen stress omdat ze te veel werk hebben, ofwel omdat ze te weinig werk hebben.

Twee Zwitserse wetenschappers, Peter Werder en Philippe Rothlin, hebben dat laatste fenomeen een naam gegeven: bore-out. 'Het is precies het omgekeerde van een burn-out', schrijven ze in hun zopas verschenen boek Boreout!, dat wellicht nog voor het jaareinde in Nederlandse vertaling verschijnt.

'Als mensen te weinig werk hebben, voelen ze zich algauw nutteloos. Bovendien schamen ze zich, en proberen ze te verbergen dat ze niets te doen hebben.'

Dat is in deze tijden van alomaanwezige kantoortechnologie niet zo moeilijk: internet, e-mail en gsm zijn de gedroomde instrumenten om te veinzen dat je het druk-druk-druk hebt. Er zijn nog tal van trucs: altijd langer op kantoor blijven dan de baas, maar intussen rustig spelletjes spelen op je pc. Of 's avonds met een aktetas vol 'werk' naar buiten lopen, die je thuis in een hoek slingert. Veel mensen komen ermee weg, maar op termijn wreekt het zich, volgens Werder en Rothlin: mensen worden lusteloos, geagiteerd, agressief en op termijn depressief. Precies dezelfde symptomen als bij een burn-out.

De Zwitsers hebben voor hun onderzoek honderd managers, bankiers en andere executives ondervraagd. Daaruit concluderen ze dat zo'n vijftien procent van de mensen met een kantoorbaan zich vaak stierlijk verveelt. Dat sluit tamelijk nauw aan bij een onderzoek van de Amerikaan Dan Malachowski uit 2005, waarin een derde van de tienduizend respondenten toegaf zich twee van de acht kantooruren per dag met privézaken bezig te houden.

Alweer een beschavingsziekte erbij, horen we u denken: mensen worden ziek door lui te zijn. 'Dat is een verkeerde voorstelling van de feiten', zegt stressconsulent Luc Swinnen. 'Er zijn natuurlijk mensen die met plezier hun werkdag in ledigheid doorbrengen, maar die zijn echt wel dun gezaaid. Veel werknemers verkommeren door een gebrek aan verantwoordelijkheden en uitdagingen op het werk. Ze willen daar wel iets aan doen, maar hoe moet je dat in godsnaam bij je baas aankaarten? Er rust een huizenhoog taboe op: je kunt bij wijze van spreken nog makkelijker toegeven dat je een alcoholprobleem hebt dan dat je te weinig werk hebt. Een burn-out, daar oogst je respect mee, een bore-out is iets voor luilakken.'

Maar hoe komt het dat het ziektebeeld nu pas de kop opsteekt? Verveling op het werk is toch van alle tijden? 'Dat klopt', zegt Swinnen, 'en dat is net de tragiek. Bore-out is net als burn-out een “energieziekte,, met identieke symptomen. Bore-outpatiënten zijn daardoor jarenlang gediagnosticeerd als burn-outpatiënten. Wat is dan de remedie die ze kregen voorgeschreven? Juist, het wat kalmer aan doen. Precies wat bore-outpatiënten ziek maakt. Sinds enkele jaren weten we voldoende over de ziekte om ze correct te kunnen vaststellen en er ook iets aan te doen. Het is de verdienste van Werder en Rothlin dat ze het kind een naam hebben gegeven, maar het fenomeen was al enkele jaren bekend.'

Mensen met een bore-out hebben geen depressie, maar het lijkt er wel sterk op: je schaamt je, je zelfbeeld raakt ondermijnd, je breekt je eigen persoonlijkheid tot op de bodem af.

'Je ziet het vaak bij langdurig werklozen of mensen die tegen hun zin met pensioen worden gestuurd', zegt Swinnen. 'Ik ben ervan overtuigd dat ook sommige lijders aan het chronisch vermoeidheidssyndroom eigenlijk een bore-out hebben. Die mensen kunnen geholpen worden als we er tijdig bij zijn: wie zes maanden met een niet-behandelde bore-out blijft aanmodderen, is doorgaans verloren voor de arbeidsmarkt. Zo ernstig is het. Daarom is het zo belangrijk dat de overheid de aandoening ernstig gaat nemen: ik zie niet in hoe we straks mensen tot hun vijfenzestigste of langer aan het werk kunnen houden als we blind blijven voor dit probleem.'