Het verschijnen van het item ‘hanenzetten’ in het nieuws van vorige zaterdag 19 maart 2016 op VTM vervangt alle bureaucratie of het met documenten bewijzen  van activiteit inzake het embleem van ‘Vlaams Immaterieel Cultureel Erfgoed’.  Het kabinet van cultuurminister Gatz wil vijf jaar na het toekennen van de titel ‘het hanenzetten’ al weer schrappen van de lijst. We moesten dat vernemen langs de pers, die blijkbaar zelf geen probleem had om ons te vinden en het nog bestaan van het oude volksgebruik te verifiëren. </br>

We werden twee weken geleden voor meer informatie over de oude Vlaamse volkssport gecontacteerd door een reporter van De Zondag. Pas uit zijn bijdrage op zondag 13 maart 2016 vernemen we wat het probleem is. Daar wordt Vlaams parlementslid Sabine Vermeulen (NVA) geciteerd : “Wie op die lijst staat, moet zelf maatregelen nemen om het behoud te verzekeren. Precies zoals de garnaalvissers in Koksijde doen. Maar helaas voelt niemand zich geroepen om de zorg voor het hanenzetten op zich te nemen.”

Dat het volksgebruik ondanks de soms moeilijke omstandigheden nog niet is uitgestorven is juist het bewijs dat een aantal figuren de zorg voor hun volkse liefhebberij op zich nemen.  De zetting van vorige zondag in Kanegem kan al model staan. De Statiekraaiers in Kanegem is een betrekkelijk jonge vereniging in het officieel verbond van Vlaamse Kraaihanenliefhebbers.  Die bond bestaat verder nog uit de Beekkraaiers Kruishoutem en de Cartouchekraaiers Zingem.  Verder zijn er in West-Vlaanderen ondermeer  nog de Molenkraaiers init Moere-Gistel, de Markhovekraaiers in Kortemark, enz.  We zagen Willy Degryse de zetting leiden. Zo heeft elke vereniging heeft zijn organisatoren en trekkers, die ervoor zorgen dat de hanenliefhebbers tussen september en maart elke zondagvoormiddag kunnen samenkomen en hun haantje kunnen laten spelen. Catherine De Stoop gaf enkele jaren geleden de liefhebberij nog een nieuwe elan.  Haar vader Prudent De Stoop speelde al met de kraaihaantjes in de jaren 50. Zij volgde ook het voorbeeld van het haar oom Dees De Stoop omstreeks 1970 met contacten tussen de krieleniers van Oost- en West-Vlaanderen  en de kraaihanenliefhebbers in Limburg.

Zoals ook in de nieuwsreportage van VTM aan bod komt, biedt het Vlaams Gewest noch andere instantie geen enkele financiële ondersteuning voor dit stukje Vlaams Immaterieel Cultureel Erfgoed. Toch toont het VTM-nieuws nogmaals duidelijk dat dit volksgebruik echt erfgoed is en waarom ‘het hanenzetten’ die titel verdient. Uit de bijdrage in De Zondag vernemen we nog van minister Gatz (Open VLD) : “Het beleidskader voorziet op dit moment niet dat een als erfgoed erkend volksgebruik terug wordt geschrapt van de lijst van Immaterieel Erfgoed. Maar bij het actualiseren ervan zal het dynamisch karakter van de inventaris centraal staan”.  We begrijpen dat politici zich graag bezighouden met regulering, zelfs als dit naar Kafka leidt.  Er is voor de hanenkraailiefhebberij geen enkele toelage of andere steun verbonden aan de titel. Zoeken de politici een stok om de eenvoudige volkse mensen, die hanenliefhebbers zijn, in hun fierheid te treffen? Het volksgebruik is al tientallen jaren aan het uitsterven, maar zal met enig begrip en misschien echte steun ook nog wel jaren kunnen blijven worden uitgeoefend.

Kunnen we nog even teruggaan naar de VTM-uitzending zelf.  Voor de sfeer zelf van de hanenzetting langs het voetbalveld in Kanegem verwijzen we naar de beelden zelf van de nieuwsuitzending van vorige zaterdag.  Zie  http://nieuws.vtm.be/moet-je-zien/183328-hanenzetten-een-vergeten-volkssport  Iedereen die ooit een hanenzetting heeft meegemaakt, voelt hierbij nostalgie en verbondenheid met dit stukje erfgoed.

Gedurende een uur tellen hoeveel keer de hanen kraaien: dat is in een notendop waar hanenzetten om gaat. Vroeger was het een populaire volkssport, maar nu is het bijna helemaal verdwenen.  “Het gekraai van krielhanen tijdens een hanenzetting, dat is een geluid dat we misschien binnenkort niet meer zullen horen.”, aldus journalist Klaas Danneel, “De hobby is met uitsterven bedreigd. Streepjes zetten telkens de haan kraait, dat zet jongeren niet echt meer aan de zondagmorgen.”</p>

Rene Ghyselinck : “ Ze gaan uit tot 10 u s’morgens en ze gaan maar weg om 23 u.. Ze kunnen niet meer met de hanen spelen.” 

Daarom dreigt de volkssport van de lijst van het immaterieel cultureel erfgoed geschrapt te worden.  Om daarop te blijven staan moet je jaarlijks documenten  invullen. Maar de krieleniers willen zich daar niet meer bezighouden omdat ze er te weinig voor terugkrijgen. Vraag aan Willy Degryse (Statiekraaiers Kanegem)  : Erfgoed wil dat zeggen dat jullie gesteund worden?   “ Financieel nergens, niets. We moeten rondkomen met tombola’s de zondagvoormiddag. We zijn een uitstervend ras aan het worden, denk ik…  Latten op de grond. Ringcontrole voor alle hanen.”</p>

In de jaren 60 was hanenzetten wel nog populair met meer dan drieduizend leden. Daar blijven daar nu slechts 200 van over. Alleen in Limburg en een paar regio’s in West- en Oost-Vlaanderen bestaat het nog. Maar ook daar verdwijnt de traditie.

Voor een mooi slot zorgt Pedro Declercq en zijn haan: “Ik zou het heel spijtig vinden. Dat zou een hobby minder zijn. (haan kraait…) en hij ook. Hij zou het ook spijtig vinden.”