De gele structuren op de tekening hiernaast duiden de hersendelen aan die verantwoordelijk zouden zijn voor ons 'bewustzijn'.

“Ik denk, dus ik ben.” Tenminste, dat meende de Franse filosoof René Descartes eind 16e, begin 17e eeuw. Nu kun je dit een heel diepzinnige gedachte vinden of gewoon grote kul, vast staat dat die kerel toch niet helemaal gek moet zijn geweest: zonder bewustzijn zou je inderdaad niet weten dat je bestaat. Alleen: wat is bewustzijn precies?

Er zijn nog steeds mensen die beweren dat je ‘het bewustzijn’ niet gewoon kunt verklaren met de biologische werking van de hersenen. De meeste wetenschappers zijn echter overtuigd dat het wél te verklaren moet zijn. Dit neemt niet weg dat ze de nodige problemen tegenkomen op hun weg naar wetenschappelijke voldoening.

Bewustzijn kan nu nog getover lijken, maar met wat geluk is er in 2050 een goede biologische basis voor gevonden.

Bewustzijn zou je kunnen verdelen in 2 eigenschappen:

·         De ‘film-in-je-hoofd’
Deze film bestaat uit alle sensorische prikkels (visueel, gehoor, reuk, aanraking) die je een soort multimediale ervaring geven, het bewustzijn, dat je in de wereld rondloopt.

·         Het gevoel dat je jezelf bent en dat die film jóuw film is
Wernicke en Broca (van de taalgebieden) waren de eersten die beweerden dat een bepaalde locatie in de hersenen een vaste functie had. Inmiddels kunnen we door middel van PET en fMRI eigenlijk heel goed zien waar bijvoorbeeld de verwerkingsplek ligt van kleur, geur of geluid. Ook het onderzoeken van mensen met een bepaalde hersenbeschadiging kan helpen.

Het lukt ons vrij goed om bij een bepaalde handeling een actief gebied in de hersenen te vinden. Het lijkt een kwestie van tijd tot de techniek verfijnd genoeg is om tot op één zenuwcel nauwkeurig de hersenen door te meten. Daarmee hoeft de film echter nog niet helemaal verklaard te zijn want uit bepaalde onderzoeken blijkt dat bepaalde functies bij iedere mens op een andere plaats liggen. Ook het feit dat wij de wereld als één totaalervaring meemaken zonder dat er een centrale controle- en regelkamer in onze hersens ligt, blijft merkwaardig.

Uit evolutionair oogpunt is het voor de hand liggend dat wij een gevoel moeten hebben dat we onszelf zijn. Want waarom zou je vluchten als de film in je hoofd een roofdier laat zien dat dichterbij komt, en je niet in de gaten hebt dat jíj persoonlijk bedreigd wordt daardoor.

Het kan akelig lijken dat we over een bepaalde tijd precies weten waar al deze gevoelens vandaan komen, maar kennis over ons bewustzijn zal het ingewikkelste orgaan wat er is op aarde niet minder mooi maken.
Zoals Damasio het zegt: ‘Je bewustzijn zal een verklaring overleven, net als rozengeur waarvan de molecuulstructuur weliswaar bekend is, maar die nog steeds even lekker ruikt.’ (Thinkquest)