Simon Johannes Carmiggelt werd geboren in Den Haag op zeven oktober 1913. Deze Nederlandse schrijver en columnist is vooral bekend geworden door de krantencolumns in het Parool die hij schreef onder het pseudoniem Kronkel. Carmiggelt kwam uit een socialistisch middenstandsmilieu. Hij begon als journalist, aanvankelijk bij Het Vaderland en in 1932 bij de Vooruit, de Haagse editie van het socialistische Het Volk, als toneel- en filmrecensent. Daar begon hij cursiefjes te schrijven over het Haagse leven onder de titel Kleinigheden. In zijn stamkroeg had hij inmiddels Tiny de Goey leren kennen, een moderedactrice, en in 1939 trouwde het stel. Toen de Duitsers Nederland binnenvielen, namen ze de drukpersen in beslag en rantsoeneerden het papier. Uit protest nam Carmiggelt ontslag bij de krant en ging hij als freelancer aan de slag. Via vrienden raakte hij in Amsterdam betrokken bij het illegale pamflet Het Parool. Hij zorgde voor de productie en de verspreiding en werd tijdens een razzia door de bezetter opgepakt en in de gevangenis gegooid. Van de drukproeven die hij bij zich had, kon hij het grootste deel doen verdwijnen. Carmiggelts broer Jan was inmiddels gestorven in het concentratiekamp Vught. Hij was door de SS aangehouden wegens hulp aan de joden en de illegale distributie van voedselbonnen aan onderduikers. Na een week werd Simon Carmiggelt vrijgelaten wegens gebrek aan bewijzen en hij hernam meteen zijn illegale activiteiten. Verschillende latere biografen verklaren uit deze gebeurtenissen Carmiggelts latere pessimisme en vooral zijn felle anti-totalitaire (en daarom anti-communistische) standpunten. Zou kunnen natuurlijk, maar dat pessimisme zat er altijd al in denk ik. Na de bevrijding werd Het Parool een heus dagblad en Carmiggelt kreeg de leiding over de kunstrubriek. Hij begon toen ook met cursiefjes, aanvankelijk drie keer per week, later elke dag. De eerste Kronkel verscheen op vijfentwintig oktober 1946 en tot aan zijn dood in november 1987 zijn er ruim tienduizend verschenen. Een selectie van vijftig stukjes uit elke jaargang werd elk jaar door De Arbeiderspers in boekvorm uitgegeven. Overigens verspreidde de Arbeiderspers vroeger boeken onder arbeidersgezinnen; voor heel weinig geld konden arbeiders op deze manier met literatuur in contact komen. Een zeer nobel initiatief! Simon Carmiggelt schreef tussen 1948 en 1956 ook drie bundels ironische verzen onder het pseudoniem Karel Bralleput, in 1961 samen uitgegeven onder de fraaie titel Torren aan de lijm. In 1974 verscheen onder zijn eigen naam de gedichtenbundel De gedichten. Dat is dan weer een mindere titel... Carmiggelt hield jarenlang lezingen doorheen heel Nederland. Verder schreef hij ook nog teksten voor cabaretiers als Wim Sonneveld en Wim Kan, verzorgde filmcommentaren en las voor uit eigen werk, wekelijks op de VARA-radio en maandelijks op de VARA-televisie, waar hij laat op de avond één van zijn columns voorlas. Dat deed hij op een wijze die misschien het best te omschrijven is als 'somber en ontroerend'. Of heel anders. In ieder geval werd zijn voorleesprogramma al snel enorm populair. Carmiggelt schreef zijn stukjes thuis, in het park, in de kroeg, op een terrasje... Dat schrijven in de kroeg was niet zo'n goed idee want daar hield hij een drankprobleem aan over. Als het stukje klaar was, deponeerde hij het in een speciaal daartoe aangebracht busje onder zijn deurbel. Een koerier van de krant kwam het daar dan elke dag ophalen. Slenterend door de stad - onvermijdelijk hem vaak tegen te komen, in z'n regenjas - vond hij zijn thematiek: hij maakte van een banaal voorval een compleet verhaal, luisterde naar mensen en gebruikte elementen uit hun conversaties. Iedere situatie kende een grote vorm van herkenbaarheid en identificatie. 'Hij is,' merkte Jan Greshoff ooit op, 'nooit geestig ten koste van iemand of iets.' Klopt, maar in het dagelijks leven was Carmiggelt een stuk minder aardig. Zo heft hij een keer een optreden van Ted de Braak volledig verpest, zodanig dat de Braak bijna jankend het toneel verliet. Nou geef ik toe dat het geen lolletje is om naar een optreden van Ted de Braak te moeten kijken en luisteren maar om dan maar kwetsende dingen tegen hem te gaan roepen... Aan het eind van zijn leven ontwikkelde hij een ouderdomsdiabetes die hij niet naar behoren verzorgde, ook al doordat zijn snel blind wordende vrouw nogal wat zorgen nodig had. Misschien was het drankprobleem uit zijn verleden mede de oorzaak van zijn diabetes, hoewel Carmiggelt zich sinds 1978 van sterke drank onthield. Zijn diabetes kreeg hij niet onder controle waardoor hij in 1987 in het ziekenhuis belandde en de dag na zijn ontslag een hartinfarct kreeg. Na revalidatie kon hij weer naar huis, waar hij enkele weken later in zijn slaap door een tweede infarct kwam te overlijden. Na zijn dood schreef Renate Rubinstein een bijzonder portret van de schrijver in Mijn beter ik. Ze had jarenlang een geheime verhouding met Carmiggelt die haar liefdesbrieven gewoon bij hem thuis liet bezorgen omdat zijn vrouw toch bijna blind was. Hij las ze dus gewoon in haar bijzijn! Tegenwoordig is Simon Carmiggelt bijna helemaal vergeten krijg ik de indruk. Vreemd, want hoewel hij zeker geen wereldschrijver was, zitten er toch zeer aangename stukjes tussen al zijn Kronkels. Wat weinig mensen weten, is dat Carmiggelt ook een detectiveroman heeft geschreven: Johan Justus Jacob. Hij was er zelf niet bepaald trots op. Op het Amsterdamse Weteringplantsoen, tegenover zijn woning, staat een beeldje van Carmiggelt.
Gekrulde haren, gekrulde zinnen, sprak de oude man op de overzetboot Wat je van buiten ziet, zit ook van binnen, ging hij door en de lucht kleurde rood
want de avond viel met geluid van golven, met de geur van rijshout en herinnering Weerloos werd ik onder weemoed bedolven terwijl iedereen van de boot afging
De veerman poogde een psalm te zingen en ik voelde een diep verdrongen pijn, veroorzaakt door de onzegbare dingen die begaan zijn in dit dorp aan de Rijn
Maar wat is mijn leven inmiddels meer dan wat sluimeren tussen de struiken, dan aan ontluikende rozen ruiken
tot ik in de lichte roes zal geraken die geslagen wonden weer heel zal maken maar gedane zaken nemen geen keer.
Wendelien en ik kenden elkaar van de PABO. Sommige mensen, onder wie de dochter van tante Heleen, mijn lievelingstante die ik op m'n vijftiende voor de laatste keer had gezien, dachten bij het woord PABO aan de gelijknamige erotiekshop maar het betrof hier de opleiding tot leraar basisonderwijs. We hadden het allebei een jaar volgehouden op dit geitenwollensokkenbolwerk om vervolgens de evenmin vreugdevolle wereld van het tijdelijk werk te betreden. Wendelien en ik maakten iedereen wijs dat we ons aan het beraden waren op onze toekomst - misschien geloofden we er zelf langzamerhand ook wel in. Met haar vriend Igor, een Oost-Europese asielzoeker die ze tijdens haar laatste tijdelijke baan in de Efteling had ontmoet, woonde ze illegaal in een pand aan de Keizersgracht in Amsterdam. Het meubilair bestond o.a. uit een kapotgesneden zwartleren bank die ze van de straat hadden gehaald en een Boeddhabeeld dat ze van een vage kennis hadden gekregen. Om het huiselijk geluk compleet te maken, hadden ze sinds kort een katertje in huis. Het beestje werd aanvankelijk Snoop Catt genoemd, naar Snoop Dogg, maar toen hij hartstochtelijk bleek te gaan mauwen bij het horen van Griekse muziek, had Wendelien hem herdoopt in Snoupos Roussos. "Naar Demis Roussos, die dikke Griekse zanger," had ze Igor uitgelegd want die had geen idee waar de nieuwe naam op sloeg. Hij moest erom lachen maar het klonk niet gemeend. Die middag was ik weer eens bij hen op bezoek. Snoupos schreeuwde om aandacht, die ik hem in ruime mate gaf want ik vond het een heerlijk beest. Mijn tante Heleen had ook een katertje gehad, de mooie Theodoor genoemd. Ze woonde in de buurt van een gebouw waarop de woorden 'Alles van waarde is weerloos' stonden, een regel uit een gedicht, gebruikt als reclameboodschap voor een verzekeringsmaatschappij. Deze regel ben ik altijd met haar en Theodoor in verband blijven brengen. "Toen ik een paar jaar geleden op vakantie was in Leipzig, zat er een man bij ons in het hotel die sprekend op Snoop Dogg leek maar hij sprak Duits," vertelde ik. "Enge kop heeft die gast. Nou ja, wij tenslotte ook," merkte Wendelien op. Nadat Igor ons thee had gebracht, gezet met heet water uit de samowar, keken Wendelien en hij me op een vreemde manier aan. "Alinde, we hebben groot nieuws. Zeg jij maar, Wendelien..." Igor straalde van oor tot oor terwijl zijn vriendin zat te grinniken. Ik had geen idee wat ik te horen zou krijgen, hield alles voor mogelijk: emigratie naar Rusland, een huwelijk om Igor meer kans op een verblijfsvergunning te geven, een enorme winst in de staatsloterij... "Ik ben in verwachting." Sprakeloos staarde ik Wendelien aan. Ze was nog maar eenentwintig, dat was toch waanzinnig jong voor een kind? Igor was zestien jaar ouder en had al een (kinderloos) huwelijk in Moskou achter de rug; zijn ex en hij hadden geen enkel contact meer, wist ik van Wendelien. "Geweldig!" riep ik uit en omhelsde de aanstaande ouders. "Pjotr is helemaal door het dolle heen, dit wordt zijn eerste kleinkind tenslotte." De vader van Wendelien was tot zijn vervroegd pensioen door het leven gegaan als Piet maar had besloten dat bij een nieuwe levensfase ook een nieuwe naam hoorde. De keus was gevallen op Pjotr, wat hij lekker exotisch vond klinken. Toeval bestaat niet: zijn jongste dochter kreeg een paar maanden later een Russische vriend; hijzelf had inmiddels een Russische penvriendin, Svetlana, een kennis van Igors moeder. Hij peinsde er echter niet over om te gaan hertrouwen want na de vroeg overleden Bep wilde hij niemand anders meer. Hij beweerde dat Sveta net zo beroerd Engels schreef als hij, dat schepte een band blijkbaar. Igor haalde gebak uit de keuken terwijl Wendelien honderduit vertelde over de komende gezinsuitbreiding. Igor en zij wilden niet weten of het een jongetje of een meisje zou worden, ze waren van plan om in Wendeliens geboorteplaats Castricum te gaan wonen, ze zou waarschijnlijk drie dagen in de speelotheek kunnen gaan werken, misschien zouden Igor en zij snel gaan trouwen want dat wilde Pjotr zo graag... Eerlijk gezegd luisterde ik maar met een half oor. Mijn enige vriendin ging het volwassen leven in en dat drukte me met mijn neus op het feit dat ik ook niet eeuwig kon blijven flierefluiten met een baantje hier, een uitkerinkje daar, een gehuurde zolderkamer als schamel dak boven m'n hoofd... Toen ik een uur later vertrok, liep ik in gedachten verzonken naar de Waalstraat. Tussen de post zat een voor mij bestemde rouwkaart. Ik opende 'm met kloppend hart en trillende vingers. 'Alles van waarde is weerloos', las ik. 'Na een kortstondig ziekbed is heden, toch nog onverwacht, overleden onze geliefde moeder en schoonmoeder Helena Woutera Morelisse...' Op dat moment kreeg ik het onaangename gevoel dat mijn jeugd voorgoed voorbij was. Zuchtend besloot ik op internet naar vacatures te gaan speuren, maar eerst had ik een stevige borrel nodig!
