Toen pater Alfons Bastiaensen kwam te overlijden op 15 augustus 2019 had de abdij een nieuwe bibliothecaris nodig. Het oog van abt Frederic viel op pater Nicolaas die destijds prior en pastoor was van de pastorale eenheid H. Augustinus … Ondanks zijn reeds goed gevulde dagen zei deze ‘ja’ op de opdracht. Aanvankelijk was het één dag per week, maar dat was veel te weinig aangezien het plan werd opgevat om alle boeken digitaal te registreren …Hij zag dus uit naar helpers … De abdijbibliotheek van Postel zorgt voor de veilige bewaring van een unieke collectie manuscripten, incunabelen, post-incunabelen en Plantijn-drukken. Deze collectie is van onschatbare erfgoed-waarde en verdient het om veilig gesteld te worden voor de toekomst. Anderzijds is de bibliotheek een actieve gebruiksbibliotheek voor de abdijgemeenschap. Het totaal aantal boeken wordt op 70.000 geschat.
Bibliotheekteam
Maria, Paula en Chris zijn nu reeds enkele maanden als vrijwilliger aan de slag. Zij hebben al heel wat ervaring met religieus erfgoed, want ook de inventarisatie van de Retiese Sint-Martinuskerk en de kapel van Werbeek brachten zij al mee tot een goed einde. Zo leerden ze Annelies kennen, de medewerker cultureel erfgoedzorg die ook het project in de abdijbibliotheek ondersteunt vanuit de erfgoedcel, Stuifzand (vroeger k.erf). Samen met pater Nicolaas vormen ze een gedreven team dat van aanpakken weet! Iedereen bracht zijn eigen expertise mee in het project, maar de wereld van de oude drukken was voor iedereen nieuw, dus gingen ze te rade bij de experts van de Vlaamse erfgoedbibliotheken.
Vorming
In een tweedaagse vorming die plaatsvond op het Kontaktcentrum van de abdij begin december 2021, vertelden Dr. Steven van Impe, conservator Oude Drukken van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience in Antwerpen en Dr. Zanna Van Loon, projectleider van STCV (het registratieproject voor Vlaamse oude drukken) aan een 20-tal boekenliefhebbers alles over de oudste gedrukte boeken in de Europese geschiedenis. Hoe zien ze er uit, waarom zien ze er zo uit, hoe ga je er veilig mee om? Hoe werden ze gemaakt, waar komen ze vandaan, waar kan je op letten bij registratie …? En moet je nu wel of niet handschoenen dragen bij het hanteren van oude boeken?
Droogreiniging
Maar wat doen we nu allemaal, met die pas vergaarde kennis, in de abdijbibliotheek? Elk boek wordt voorzichtig uit het rek gehaald, kundig drooggereinigd (dat is de officiële term voor afstoffen, van niet te onderschatten belang in de erfgoedzorg!), geregistreerd in een digitale catalogus en terug in het rek geplaatst. Ook de huidige toestand van de boeken, en eventuele schade, worden genoteerd. Ondertussen werd een heel jaar lang de temperatuur, luchtvochtigheid en lichtsterkte gemeten en de aanwezigheid (of in ons geval afwezigheid, gelukkig!) nagegaan van schadelijke insecten. Zo bekomen we stilaan, legplank per legplank, rek per rek, een stofvrije bibliotheek, waar de eeuwenoude boekenschat van de abdij van Postel veilig bewaard kan worden. En binnen enkele jaren ... zal de fichebak ingeruild kunnen worden voor een vlot raadpleegbare digitale catalogus volgens het BIDOC-systeem dat reeds in meerdere abdijbibliotheken in voege is. In de toekomst zal er dan ook gemakkelijker tegemoet kunnen gekomen worden aan aanvragen tot gerichte consultatie terplaatse.
Monnikenwerk
Boekenwerk is – wie het ook doet – monnikenwerk … het vraagt veel geduld en taaie volharding, maar gelukkig mogen we ook ervaren wat op het glasraam van de bibliotheek als boodschap meegegeven wordt: Wijsheid ligt in boeken en in verder zoeken… Vrijwilligerswerk En de vrijwilligers …? Die hebben er duidelijk zin in … Zo getuigt Chris: ‘Het is prettig, leerzaam en ook ontspannend om hieraan te mogen meewerken. Natuurlijk blijven we soms hangen bij mooie foto’s, prachtige miniaturen, oude landkaarten, of een grappige boodschap in een boek, zoals: Graag gegeven van het ene slechte karakter aan het andere … Er wordt hard gewerkt op maandag, we leren altijd wel iets bij, maar er wordt ook veel gelachen, zodat we zelfs de bijnaam werkgroep pret en verzet gekregen hebben … Ik ben blij dat ik in dit toffe team ben terechtgekomen!’ Paula schrijft: ‘Elke maandag installeren we ons in de bibliotheek tussen de schijnbaar eindeloze rijen boekenrekken in de abdij van Postel. Het heeft iets mysterieus: de gewijde sfeer van de abdij, de donkere kloostergangen, de ijle beiaardklanken elk kwartier en de duizenden, meestal eeuwenoude en vaak mooi geïllustreerde, kostbare boeken. Wie heeft ze ooit in zijn handen gehad, doorbladerd en bestudeerd, wie liet, in de kantlijn, zijn bijna onleesbare notities achter? Soms vinden we tijdens het poetsen en registreren van de boeken tussen de bladzijden briefjes met aantekeningen, doodsprentjes, krantenknipsels, een opdracht van de schenker en zelfs tekeningen. De inhoud van de boeken is heel uiteenlopend: van religie, politiek, filosofie, wetenschappen, onderwijs, literatuur tot maatschappelijke werken, getuigenissen uit de koloniale tijd enzovoort. Het is heel boeiend werk en ik hoop er nog lang mee door te kunnen gaan. Gelukkig is het einde nog lang niet in zicht.’
Tentoonstelling(en)
Bij de abdijbibliotheek hoort ook een mooi gerenoveerde toonzaal waarin een keure van de oude boekenschat tentoon is gesteld. Groepen kunnen een gidsbeurt aanvragen bij de Molse Gidsenkring via de Dienst Toerisme Mol (014 33 07 85). Op Erfgoeddag 24 april 2022 zal in de toonzaal een collectie merkwaardige oude schoolboeken uit de abdijbibliotheek te zien zijn en is het bibliotheekteam in actie tijdens de gidsbeurten om 14.00en 16.00u. Inschrijving is gratis maar wel noodzakelijk.
Annelies Vanherck, pater Nicolaas, Chris Frenken, Paula Van Gestel, Maria Slegers
16-01-2022, 00:00
Geschreven door Parochie Sint-Martinus
|
