Parochie Sint-Martinus Retie

De Bijbel vertelt ons niet erg veel over Maria. We lezen in het evangelie volgens Lucas dat ze nog niet getrouwd is met Jozef wanneer de engel Gabriël haar opzoekt en zegt dat ze een kind zal krijgen door de Heilige Geest. Dat kind moet ze Jezus noemen. Hij zal koning worden tot in eeuwigheid. Maria antwoordt eenvoudig: Ik ben de dienares van de Heer. Laat met mij gebeuren wat u gezegd hebt.

Maria zou Jezus haar hele leven volgen en op die manier letterlijk en figuurlijk plaats in zichzelf maken voor God.

Als Maria bij haar nicht Elisabeth komt, die op dat moment zwanger is van de latere Johannes de Doper, jubelt ze van blijdschap. Het Magnificat, een prachtig loflied schetst een strijdbare vrouw: Met heel mijn hart roem ik de Heer. Machtigen stoot Hij van hun troon, maar geringen verheft Hij.

De plaats van Maria in het katholicisme

Meteen krijgen we twee karaktertrekken van Maria te zien, die door de eeuwen heen in de theologie en de kunst verder uitgewerkt werden en soms met elkaar in conflict raakten. Zo groeide er een tendens om Maria te vergoddelijken. Ze werd zo vroom voorgesteld dat alle menselijkheid uit haar verdween. Zo heeft het Mariabeeld van Banneux geen borsten, wat het voeden van een kind toch wel bemoeilijkt. Op sommige afbeeldingen zit Maria op een troon naast Christus, bijna een vrouwelijke God.

Het Tweede Vaticaans Concilie wijdde daarom een belangrijk hoofdstuk aan de mariologie.

Het concilie waarschuwde voor valse overdrijving en sentimentaliteit in de Mariaverering. Zij verwijst altijd naar Jezus. Via Maria aanbidden we God.

Maria is helemaal mens en daardoor heel herkenbaar en troostvol voor ons. Door alle vreugde en verdriet heen die ze als mens beleefde, koos ze altijd weer voor Jezus. Zo is ze een voorbeeld voor gelovigen.

Het laatste wat de evangelist Lucas (deze keer in de Handelingen van de apostelen) over Maria schrijft, is dat ze na de dood en verrijzenis van Jezus samen met de leerlingen eensgezind in het gebed bleef. De Kerk neemt aan dat Maria gestorven is zoals alle andere mensen, wat niet wegneemt dat God haar met geest en lichaam bij zich heeft opgenomen. Het verschil met ons, gewone stervelingen, is dan dat ze niet het verval van de dood kende.

In de volksmond spreken we nog over Maria Hemelvaart, wat eigenlijk niet klopt.

Het dogma van de Tenhemelopneming

Maria Tenhemelopneming werd eind 6de eeuw door keizer Mauritius in Byzantium ingevoerd. Later nam de heilige paus Sergius I (687-701) het feest over. Dat heette toen nog Dormitio Mariae oftewel de ontslaping van Maria.

Pas in 1950 werd de tenhemelopneming onder paus Pius XII ook een dogma (leerstelling) in de Kerk. Het conciliedocument Lumen Gentium verwoordt dit dogma als volgt: Tenslotte is de onbevlekte Maagd, gevrijwaard van ieder smet van de erfzonde, in het voltooien van haar aardse levensloop, met lichaam en ziel in de hemelse heerlijkheid opgenomen en door de Heer verheven tot koningin van het heelal om zo gelijkvormiger te worden aan haar Zoon, de Heer der heren en de overwinnaar van zonde en dood. (Lumen Gentium 59)

Maria in de liturgie

Het kerkelijke jaar kent veel mariale feesten. 4 ervan zijn hoogfeesten.

8 december: Maria Onbevlekt Ontvangen
1 januari: Maria, Moeder van God
25 maart: de Aankondiging van de Heer (Maria Boodschap)
15 augustus: Tenhemelopneming van Maria

Samen vertellen deze feesten het leven van Maria en vormen ze een richtsnoer voor gelovigen door het jaar heen. De evangelielezing bij de Tenhemelopneming van Maria is het hierboven geciteerde loflied van Maria in het evangelie volgens Lucas in hoofdstuk 1, verzen 39 tot 56.

Zoals vaak wordt in de prefatie van de eucharistie (het inleidend gebed bij de tafeldienst) de inhoud van het gevierde feest kernachtig samengevat. De voltooiing van Maria’s leven is voor de gelovigen een reden om te hopen: Want op deze dag is de Maagd, de Moeder van God, ten hemel opgenomen. Zij is het begin, het beeld van de Kerk der voleinding. Zij houdt de hoop in ons levend en is een troost voor het volk onderweg. Terecht hebt Gij haar het bederf van de dood niet laten zien omdat zij op wonderbare wijze de Moeder is geworden van uw Zoon, de gever van alle leven.

Meer weten

(Kerknet)

Bisdom Antwerpen dankt paus Franciscus voor de uitnodiging om samen na te denken over onze verantwoordelijkheid voor de toekomst van de Kerk. Drie jaar hebben we gewerkt met het boek Handelingen van de Apostelen. Wie getuigt vandaag van de Blijde Boodschap? Wie bouwt vandaag aan de kerkgemeenschap? Waarin staan we sterk en waarin staan we zwak? Hoe kunnen wij ‘een kleine apostel’ zijn? In dat licht zijn we een ‘synodale weg’ gegaan, zoals paus Franciscus die aanbeveelt. Tal van groepen en personen hebben hun inbreng gedaan, mondeling of schriftelijk. Uit deze veelheid van reacties hebben we een selectie gemaakt, geordend rond drie hoofdthema’s. Deze synthesetekst is besproken en afgewerkt op een verruimde bisschopsraad.
Welke klanken komen in ons bisdom het sterkst naar boven?

1. Ambt

Veruit het sterkste appel betreft de ambtsvoorwaarden. Vanuit alle mogelijke hoeken klinkt de roep om het gewijde ambt open te stellen voor vrouwen en gehuwde personen. De argumenten daarvoor zijn divers: van het tekort aan gewijde bedienaars, over de kwaliteit van het pastoraat en het geluk van de pastores tot de principiële geloofwaardigheid van het instituut.

Het thema staat in onze Kerk al lang op de voorgrond. Vanuit de dynamiek van Vaticanum II leefde de verwachting dat gehuwde mannen al priester zouden kunnen worden in de jaren zestig van de vorige eeuw. Het is in die periode dat een golf van uittredingen de Kerk zwaar heeft geraakt. Vele goede, warme en bekwame herders verlieten het ambt om te huwen. Gemeenschappen bleven verweesd achter, vol onbegrip om de starre houding van de Kerk. De vraag naar de wijding van gehuwde mannen (zgn. viri probati) vraagt om een positieve aanpak op korte termijn.

Een gelijkaardig gevoel van onrechtvaardigheid betreft de plaats van de vrouw in de Kerk. De redenen waarom vrouwen niet worden toegelaten tot het ambt zijn voor menig gelovige ontoereikend, meer nog: ze klinken wereldvreemd. In oudere generaties leeft bij vele gelovigen wrok hierover. Bij jongere generaties is het nog erger: de ongelijkwaardige behandeling van de vrouw is voor velen de belangrijkste reden om de Kerk links te laten liggen. Dan wordt wrok onverschilligheid.

Een citaat uit een gesprek met leerlingen van een Antwerps Jezuïetencollege:

“Ik heb me altijd afgevraagd waarom vrouwen in de katholieke kerk geen priester mogen worden. Is deze houding niet bijzonder conservatief? Is het juist niet door alle stemmen en alle ideeën een kans te geven om te spreken, dat we uiteindelijk onze waarheid vinden? Vrouwen en mannen zullen ongetwijfeld bepaalde situaties uit een andere ooghoek bekijken.”

2. Taal

Dagelijks botsen we op onze onmacht om het Evangelie te verkondigen. Er is een breed gedeeld aanvoelen dat de boodschap van de Kerk niet aansluit bij het leven van mensen in onze samenleving vandaag. Dat uit zich onder meer in de taal. Voor mensen die buiten het christelijke geloof staan, slagen we er nauwelijks in op een inspirerende manier getuigenis af te leggen van wat ons drijft. Voor wie toenadering zoekt, vallen we terug op verkondiging en catechese die niet aanstekelijk genoeg is en dus niet werft. Voor wie mee komt vieren, gebruiken we liturgische taal die vervreemdend werkt. We moeten werk maken van vertaling en vertolking van de Blijde Boodschap voor de concrete context van onze samenleving.

Een citaat uit een reactie van een geëngageerde leek:

”De gebruikte taal slaat eenvoudig niet meer aan. Zelfs niet een beetje. (…) Ofwel moet men toegeven dat het geloof een boodschap was voor een rurale, agrarische maatschappij en dat die boodschap geen plaats meer heeft in de eenentwintigste eeuw – wat ik weiger te geloven, maar dat heeft dan tenminste het voordeel van de duidelijkheid. (…) Ofwel wordt er – dringend – werk gemaakt van een taalgebruik en een aanpassing aan de actuele en toekomstige context, om de schade nog te beperken.”

3. Geloofwaardigheid

In Vlaanderen is het bon ton om te zeggen: ‘Ik ben wel katholiek opgevoed, maar ik heb niets met het instituut.’ De Kerk als organisatie wordt ervaren als oubollig, star, machtswellustig en wereldvreemd. Tegelijk doen mensen een beroep op het lokale pastorale aanbod om de belangrijke momenten in het leven te vieren en te begeleiden. Dan blijkt dat er wel degelijk een groot verlangen bestaat naar een geloofwaardige Kerk. De grote uitdaging is deze twee werelden met elkaar te verbinden. Hoe kunnen we de kracht van de Blijde Boodschap laten weerspiegelen in de institutionele structuur?

Velen hebben het moeilijk met de Kerk als structuur of als instituut omdat in hun ervaring de afstand tot de feitelijke geloofsgemeenschap te groot is. Sommigen botsen op obstakels in de communicatie op het niveau van de pastorale eenheid, anderen op het niveau van het bisdom en nog anderen op het niveau van het universele leergezag. Het vaakst verwijzen mensen dan naar het ethische discours over relatie en gezin. Er is vraag naar open dialoog en flexibiliteit.

Het probleem en de aanpak van het seksueel misbruik is niet voorbij. Het heeft de geloofwaardigheid van de Kerk en haar verantwoordelijken diep aangetast. Gelovigen en pastores vragen om een transparant beleid en consequente beslissingen.

Een citaat uit het gesprek in de priesterraad:

“Een vereenvoudiging van de kerkelijke structuren zou kunnen helpen om dichter bij de mensen te staan. De wereldkerk moet oprecht de eenheid in verscheidenheid erkennen en moet zich aanpassen aan de lokale noden, gewoontes en gebruiken. De kerkgemeenschap, het “Volk van God onderweg” heeft ook nood aan een Kerk die verbindt om echt onderweg te kunnen gaan.”

Voor de syntheseteksten van de andere Belgische bisdommen alsook de nationale synthese van het synodaal proces, kan u op deze overzichtspagina terecht.