Roofvogel
Inleiding

Hoewel de roofvogels vaag in één orde (Falconiformes) worden ingedeeld. De list of recent ‘Holarctic bird species’(1977) in 3 ordes: Cathartiformes (gieren van de Nieuwe Wereld), Falconiformes (valken en caracara’s) en Accipitriformes (overige soorten). De 3 ordes omvatten ca. 290soorten, verspreid over alle werelddelen met uitzondering van Antarctica. Dat het aantal niet precies kan worden opgegeven, komt omdat men het in een aantal gevallen niet eens is of een populatie de status moet hebben van soort of slechts die van ondersoort.

De verdeling van de soorten over de wereld is niet evenredig. De leefomstandigheden in de verschillende klimaatzones zijn daarvoor te uiteenlopend. De tropen herbergen de meeste, met een min of meer gelijk verdeling tussen de savannen en de regenwouden. Hier worden, zowel broedend als overwinterend, respectievelijk circa 130 en 125 soorten, en in totaal circa 210 regelmatig broedende soorten aangetroffen. Dit getal komt overeen met circa 72% van het totaal aantal soorten. Hiertegenover staat de arctische toendra met slechts vier werkelijk aangepaste soorten en daarnaast vier andere regelmatig broedende soorten die niet bijzonder aangepast zijn aan het leven in deze koude gebieden. Dit is slechts 1.5% of nauwelijks 3% van het totaal aantal soorten als we de laatstgenoemde vier soorten meerekenen. Dit is een duidelijke weerspiegeling van het verschil in de aantallen prooidieren die deze twee gebieden te bieden hebben.

Kijken we naar de verdeling van soorten over verschillende continenten, dan blijkt er verbazingwekkende uniformiteit voor de drie grootste; Amerika, Eurazië en Afrika. In de twee eerstgenoemde broeden circa 100soorten, in Afrika bijna 90. het is lagere aantal is waarschijnlijk slechts bestaat uit tropische en subtropische klimaatzones. Het iets kleinere Australische gebied herberg minder soorten –in totaal bijna 50.

Een aantal soorten broedt in meer dan een van de genoemde geografische gebieden. De meeste roofvogels zijn uitstekende vliegers, die zonder problemen grote afstanden kunnen overbruggen. Bovendien bestaan er tussen enkele continenten landbruggen, waardoor het voor de vogels mogelijk is van het ene naar het andere te trekken.

Gezien deze omstandigheden is het wellicht nog het meest opvallend dat slechts circa 40 van de 290 soorten op meer dan één continent voorkomen en dat slechts zeer weinige –in totaal 4- erin geslaagd zijn er 3 in te nemen. Slecht 2 soorten, visarend en slechtvalk, zijn kosmopolitisch en broeden in alle vier de geografische gebieden.

De overlap in aantal soorten is het grootst tussen Afrika en Eurazië met circa 20 soorten en tussen Eurazië en Australië met ruim 10 soorten. Opmerkelijk is dat 8 soorten in zowel de Oude als de Nieuwe Wereld broeden. Naast de twee al genoemde kosmopolieten gaat het om voor ons zeer bekende soorten als havik, ruigpootbuizerd, steenarend, zeearend (groenland), blauw kiekendief, smelleken en giervalk waarvan de meeste hoog in het noorden broeden, waar de afstand tussen de twee continenten het kleinst is.

In de West –Palearctis broeden in totaal 46 roofvogelsoorten (twee echter onregelmatig), waarvan 34 uit de orde Accipitriformes en 12 uit de Falconiformes. Van de 46 soorten komen er slechts 3 uitsluitend in de West Palearctis voor: rode wouw, Balkansperwer en Eleonora’s valk. De andere hebben een grotere verspreiding.