16 April 1942 “Donderdag. Spanning. Ik ben nog steeds vol vraagtekens. Ik vraag niks dan dat er opheldering kome. Zou er geen oplossing komen ?”

Boom, April 1942 (apart briefje)

“Deze grillige maand heeft heur naam niet verloren gekregen. Dat is bewezen. Het weer bracht veel wind, weinig zon en een portie regenwater. Dat heet Aprilse grillen.

Het humeur van ons mensen is ook grillig. Geweldig. Dat staat bloot aan elke weersgesteldheid. Op’t werk is de rekening er. Buiten ’t werk de zorg om eten.

’s Nachts komen de Tommies en de Duitsers zorgen voor knap vuurwerk dat de lui doet sidderen van plezier in hun bed.

Benevens dit alles is er een kapitale zaak. In de Larousse vind ik: menstruer. Heerlijke, harmonieuse woorden. Ze klinken als zilveren klokken maar eer dat ze bing-bangelen is er tijd nodig. Heel veel tijd. Die tijd hoeft danig verstandig doorgebracht en idiote te ver drijvende gevaarlijkheden hoeven ter zij gelaten. Moeilijk is het! Maar des te aangenamer als je de fijne klokjesklank in je brein voelt klinken.

Filosofie in ’t begin der grillenmaand.

Vandaag trouwen er veel paartjes. De Aankondiger van Boom hoeft een blad meer uit te geven doordat ze te veel lijntjes moest bezigen voor huwelijken. Vrienden trouwen: Lowie van ’t kotje, de Swa van Wiske en De Gaston. Wat een massa, wat een galanterie!

De Gaston zijn wijf, die plezante van krollemie heeft een pees verrokken. Ze gaat met ’n bamboe. En de Swa van Wiske is de grootste sukkelaar. Hij vertrekt maandag al naar Duitsland en zijn vrouw schonk hem met de gauwte een jonge zoon juist den dag voor hun huwelijk. Schoon affaire, zeg, maar heel treurig voor dezen die hem beleeft.

Het is den getrouwden mens die met overtuiging kan beweren dat het bij hem niet voorvallen zou en dat hij karakter en zij moed heeft. Maar die misschien op den drempel gestaan hebben van heel anders te zijn. Gelukkig dat er een stuk of wat mensen gevonden worden die dat met een eerlijk oog durven bezien. In feite zijn we daar nog geen steek verder mee want…

Realiteit: de realiteit is datgene wat vaak het meest geweigerd wordt en dat het delikaatst en meest broos is. Het is datgene raak is en meest treft en waarom me het liefst ons mondje houden. En tenslotte buigt eenieder voor de waarheid want tegenover de waarheid haalt men ’t niet. Ineens barst het!

14 April is de verjaardag van Dillie en van broer. Het is een merkwaardige dag t.t.z. dezen dag behoort zeker al tot de reeks onevenwichtige soorten die me zenuwziek en bijna suf den worden.

Het is een ziekelijke periode bij Dillie. Op donderdag 9 April zou Dillie’s vakantie daar moeten zijn. Ze is ten achter en we zijden het aan de zondag voor de week der vakantie toen ik zo plots bij heur ben weggegaan en toen heeft ’t meisje gerild. Ze had zo’n drollig voorgevoel en nu konstateren we dat we een van de akeligste tijdperken doorspartelen die we als jong mens al ontmoetten.

Ten opzichte van moeder ben ik altoos openhartig. Ik wou heur ’t al zeggen maar als ik heur blik zie, als ik in heur ogen kijk heb ik er genoeg van en doet er me iets altijd zwijgen en wachten tot morgen. Het is misschien dan ook niet nodig dat ik nog iemand méér betrek in die gruwelperiode en dat vieze wachten op iets dat je toch niet betwijfelt weg te blijven en waar je toch bang van hebt op grote schaal.

Verleden zondag gingen we naar Schelle naar Frans en Leonie. Het waren gezellige uurtjes al was ik door m’n geweldige zenuwachtigheid en mijn gedurig prakizeren niet al te goed. De toestand voor gehuwden is zeker erg…

’s Avonds kuieren we efkens door Niel, ’t was kermis. In Niel wordt er ook gedanst. We waren in een café of 2. Alles proppens vol.”

19 April 1942 (2^de apart briefje)

“Ontspanning! Ja, zeker! Ik adem eens diep vooraleer ik begin te kribbelen. Ik adem eens diep om m’n ideeën bijeen te franselen. Ik adem eens diep om eens naar waarheid, raak en juist te weten vertellen hoe de gewenste ontspanning kwam.

Ze kwam opeens, zonder inleiding, verrassend! Maar kontent dat ik was, ongelooflijk!’

Zondag 19 April was de gewichtige dag.

’s Morgens vroeg uit de veren om naar d’ achturenmis te gaan. Wat heb ik daar vurig gebeden. Echt en gemeend. In den nood staat een mens nauwe bij God.

Na de mis was er wit brood maar ik at niet. Dan bad en daarna Nonkel Bert om eieren. Ik kreeg ze aan 5 frank. Ik ben tevree daarover. Dan ga ik tot bij Dillie, ik bezie heur wezen. Het zegt me niks nieuws. Ik zwijg, zij ook, dus…

Ik speel klarinet hetgeen mijn zinnen verzet. Daarna lees ik het potige boek van Felix Timmermans ´Boerenpsalm`. Een leuk boek. Zo opmonterend en eklatant als ’t groot is. ’t Geeft zo wat zon in een bewolkte hemel!

Dan lopen we naar den tram van 12h55. We zitten gepakt als haringen. Ik praat over koetjes en kalfjes aan Dillie maar raak ons delikaat onderwerp niet eens een sekonde aan. Dat was heel natuurlijk goed voor Dillie’s manoeuver. Maar… we raken bij de vrienden.

Goede God! Een vriendenhart is altoos zo zeer konsekwent dat het ook maar zijn kan en we waren nog niet in den gang van nr. 44 Borgerhout of Julian zei al lakoniek en welklinkend: ´Wat een gezicht trekt gij nu zeg ?` Dat kan een vriend, een echte vriend alleen. Die tast op een millimeter na je gevoelens en die meet zonder het te voelen je harteklop.

Dat is niet al, ook de mamie en de papie van Maria konstateerden m’n vieze tronie. Doch werkte ik dat min of meer weg onder een paar schertsende klanken en wat gemoedelijk praten zoals ze je daartoe noodzaken in zo’n fris heerlijk milieu als bij Mit.

Maar Dillie profiteerde van elke second en ze fluisterde Julian en Mit wat in ’t oor. Ik wist van niks en daarna zijn we op tourné gegaan door de drukke Antwerpse straten.

Verloren loop je tussen de mensen. Doch is me dat hartelijke Antwerpen van vroeger weer sympathiek geworden en houd ik er van om onder de vrienden wat rond te klawieteren en hier en daar hoogst zakelijk voor een vitrine te blijven hangen en onder de stiekeme drukte van dezen tijd als goede huisvader te handelen.

Maar, o wee, de meiskens hangen voor de modeshow, hangen voor de winkels waar schoenen van de nieuw orde prijken. Maar ze blijven ook staan voor winkels van kindergoed en breiwol en allerlei zaken die een kinderkorf aangaan. Wel das wel te kras. Proficiat, jullie!!!

We kunnen ze met hand en tand er weg trekken…
In ´veni-vidi-vinci` het café op ’t hoekske op ’t terras waar alles wat naar ’t stad ruikt daar is ’t gekomen. Ja, onverwacht maar onverbiddelijk. D’ één keek naar d’ ander en d’ander naar d’ één. Ik keek naar allen en allen naar mij. En dan zei Mit: ´Toe, zeg ’t hem maar, anders sterft dat jonk nog.` ´Ja, vriend` zei Dillie, ´’t Is zo!`. Ik zuchtte. Ik ging de lucht in juist zoals als die balonnen die die vent juist toen droeg. Ze zouden de lucht in gaan als ze van ’t koordeken en de stok los konden. Alles werd paars, geel, blauw en rood. Wel was me dat een ontploffing. God dank! De volgende pint smaakte eens zo zoet. ’t Was die van Dillie, daar was roje groseil in. Zoet als honing. Dat was de kloe van al die maanden oorlog!

Toen we eens flink gelachen hadden met het ´paradijs der jonggezellen` regende ’t als we terugkwamen. Verder hadden we een gezellige en doorgelukkige dag die we nooit of nooit vergeten. We geraakten goed aan wal en zo liep 19 April als dag van ´volledige ontspanning`…”
Frans beleeft enkele bange weken wegens het uitblijven van de maandstonden van zijn vriendin.
Er wordt veel gehuwd als anticipatie op de verplichte tewerkstelling daar gehuwde vrouwen niet in aanmerking werden genomen.

20-09-2011 om 11:27 geschreven door uw neef

“De meimaand is de heerlike vertolking van jeugddromen en schitterende sprookjesgedachten. De Meimaand is de maand van Ons Lieve Vrouwken. De kapellekens zijn versierd met duizend kleuren en de banden papier en zilveren bollen en allerlei slierten zijn een bonte wemeling van eergetooi. Dat is het bewijs dat de mensen Maria nog niet vergeten zijn en er in het diepste van hun hart een zweem liefde overblijft voor de Heilige Moeder.

De Meimaand is er des te schoner in betekenis door. Al het groen herleeft. Alles is als statievol. Ik geniet er van als ik er eens op los pedaal. Zo gingen we op zondag 10 Mei naar Booischot.

Het was een fijne reis en we hadden een knap weer. Het was zo echt lekker en om van te genieten. Dat deden we dan ook. We vertrokken rond 9 uur te Boom en we waren, mits in ’t groen en op een terras te blijven haperen, rond 12 uur bij de familie. We gingen van daar op Houtvenne af om ons aardappelkontrakten te laten in regel brengen. Dat liep goed af en we aten eens dapper. Smakelijk!!!

Zeker en vast was het mijn grootste hoop dat het den komende zondag ook zo goed mocht wezen. Sint Antonius is het ideaal plekje en de zomer van het verlopen jaar is het weer niet schitterend geweest en we zouden veel meer kunnen genieten hebben. Nu zouden we alvast onze schade moeten inhalen.

De Meimaand: ziekte!

Ons Theo viel er alweer bij. Is er iets te pakken dan pakt hij het. Hij heeft in ’t hoofd gesukkeld en dan de keel. Dr. Jacquet kwam er bij te pas en dusdanig heeft hij alweer wat verlet op ’t werk en slikt hij pillekes en drinkt fleskes. In de Plaza droeg hij voor. Hij deed het goed zo zegt men. Ja, ambitie genoeg voor alles voor het goeie en het kwaje. Maar tenslotte is het en blijft het ons Theo met z’n apart karakter dat ik soms als een groot vraagteken op me zie laten. Was hij nu maar rap weer hersteld want d’ ouders zitten er mee.

De familie van Polientje is ook altijd bij de kwalen present. Kristienne is ook een sukkeltje. Dat kind mankeert vlug wat. Spijtig want Maria doet er ook zo heur best voor. Maria zei: ´Ons Martha en ons Mariette bezien een kind hebben nog altijd zo van de ideale kant maar als je dat schaapje daar zo ziet liggen dan is het een heel andere kijk want kinderen hebben is een heel moeilijk en veeleer ondankbaar werk.`

O, heerlijke moederschap! Dromen van een jong meiske! Ontboezeming van een minnend paar! Lyriese bezwijking van een dichter! De kreet in een moederhuis! Amen.

In de kinema te Mechelen, toen we soldaat waren, kregen we een super film te zien dat we er bijna stiepel van werden. Het begin was: ´Mei… tijd van gemakkelijke veroveringen.` We zagen een park, een bankske, een soldaat…

Wat den oorlogstoestand betreft krijgen we weinig nieuws… De toestand wordt nijpender en dat weten we ook aan den buik. We zijn nog niet van de slechtsten maar we konstateren toch dat er geen vooruitgang is. Ook is de inspanning om aan eten te geraken nog 100% verhoogd. Dillie staat ons daarin goed bij. Als is het voor dat meiske soms ook een heel netelige positie. Maar ik bedank heur ten allen kant. Dillie is nu tevreden over heren Frans. Ik kan ook niet genoeg doen om mijn fout ietwat te herstellen, die fouten van verlejen jaar, laten we daar over zwijgen.”

Polientje is de volksnaam voor Maria Paulina Veeckmans (1881-?) en zus van Anna Maria Veeckmans, echtgenote van Karel Augustijn Van Cammeren (1887-?), een andere stiefnonkel van Frans. Maria (1911-?) is een dochter van Polientje, Martha (°1914-2011) ook.

27-09-2011 om 16:50 geschreven door uw neef

“Nadat de Meimaand ons een paar dagen mooij weer gaf is de zon zoek geraakt. Regen en kilte brengt Juni. Toch trapten we zondag 14 Juni naar Sint Antonius voor d’ eersten keer. Het was er zoals ’t moest zijn: aangenaam en varieerend. We kwamen na een zeer gelukkig verlopen reis behouden aan wal rond half elf. Al van de maand tervoren hadden we afspraak om naar ’t Kempenland te stevenen maar altijd tegenslag. Nu is ’t er eindelik van gekomen en we beklagen ons geenszins onze heerlijk verlopen reis.

Deze maand brengt ons een nieuwe dosis wendingen. We vatten de ernstige lust op om naar de KNS te gaan. Ze voeren op: Kommedianten Revue. ’t Moet prachtig zijn. Misschien zie ik het als alles goed en wel meevalt.

Verder is moeder aan de ziekelijke zijde geraakt. Ze heet een week getornd en dan bleef ze zitten met reumatiesme in den voet. Het betert nu toch wel. Vader is door dit slechte regenachtige weer niet gezond. Het is voor hem zeer lastig.

Nu gaan de oude petaten afgedaan hebben en we geraken stilaan aan onze laatste. Nu moeten de nieuwe maar vlug daar zijn want we wachten. Die petatenkwesties zijn er van het leven want nu zit Peet als zonder petaten en ze stelt zich met een rogge boterham tevree ’s middags en daar een bord bier-waterpap bij. Het zijn rare toestanden om nooit te vergeten.

Het is wel een door en door moeilike tijd ook. Ik trap al eens naar Breendonk. Ik praat gaarne over zaken en nu leverde ik toch al weer een zeemvel. Het één plezier is het andere waard. De schone zeemvellen gaan tot  frank voor een normaal grootte.

In de familie is er één die alweer de beste zaken drijft en dat is nonkel Bert. Zaligheid wie met hem in aanraking komt. Pluimen doet hij elk kieken. En hij laat zich door niemand vangen. Hij levert dan ook alles wat je hebt te verlangen. Maar toch hebben we geen klagen en zeker van tantje Anna niet die ons aldoor heeft weten bij te staan.

We kunnen dezen tijd de mensen moeilik kennen. We hebben nog al een talrijke vriendenschaar maar er is dan ook verschil in vriendschap…

Ik heb sandalen gekocht en een lichte regenjas. Ik ben daar zeer gelukkig mee.

Er is dan ééne die me bijzonder bijstaat en dat is Dillie. Dat weet ik en onthoud ik. Dillie is ook iemand die voor heur danige goedheid alleen maar wat inschikkelijkheid wilt en een portie genegenheid van mijnentwege. Ik wil heuren dat dan ook graag geven als is Frans soms een zeer ongenaakbaar individu.

Nu maakte mijn meisje weer een frakske voor op de fiets. Een zeer mooij model en ik dank Dillie. Dat is ook een van heuren grootste pleziertjes mij er knap te zien voorkomen. Ik op d’ eerste plaats en dan heuren zelve…”
Nonkel Bert heet officieel Jan Albrecht Michiels (1901-1966). Hij is een broer van de moeder van Frans. Hij en zijn vrouw Anna Jozefina de Bruyn (1904-1997) hebben een soort drogisterij en doen gouden zaken o.a. met de verkoop van zeemvellen.

07-10-2011 om 10:05 geschreven door uw neef

“Het einde van Juni was heel verschrikkelek. Onze kleine, lieve Walter (foto) stierf. Op 25 Juni 1942 te 2^1/2 uur namiddag is dat guitig, fijn ventje van ons weggesleurd. Het is zo plotseling uit ons leven gebannen en alle ogen zijn vragend gericht naar den hemel of dat het hier wel een noodzaak gold om onze Walter van ons weg te halen. In onze ogen waren tranen. Ik heb die kleine gezien op zijn ziekbedje. Veel heeft hij gelejen om zo’n klein pagadderke te zijn. Zijn moeder heeft zeker heur part daarmee gehad en alles is zo rap gebeurd. Donderdag’s zaagt ge ’t al dat hij te sterven lag. En het is me zo’n dwarse steek door ’t hart als ik daaraan terugdenk hoe dat ventje daar lag te hijgen en te kreunen. Zo akelig ver dat die adem ratelde en altijd regelmatig zo’n geluid als ´moe, moe, moe`. Het zijn harde noten om te kraken. Het licht in huis is uitgedoofd. De zon is weg. Al het gekweel en gespeel is doodgelopen en uitgeput, verdrietig is elk getiktak van de horloge.

We hebben de Walter naar ’t kerkhof gedragen op Zaterdag 27 Juni 1942. Het was een schone begrafenis en een grote schaar mensen vergezelde ons aller kameraadje naar zijn ruststee.

Moederharten zijn zeker hard onder den indruk geweest van die nijpende tragedie.

Ik was de vriend van onze Walter. ´Fa` zei hij, ´Fa!`Ik zie nog steeds die kinderoogjes flikkeren. Ik voel hem nog op m’n schoot. Ik hoor hem praten en tateren. Ik heb hem nog heel en gans bij me. Ik versta waarlek niet dat dit alles zo rap is gebeurd. Zo rap dat we die kleine man hoefden te missen. Het is onindenkbaar.

´Beste Walterken,

Je waart nog zo heel klein en broos in dit leven. Je had nog zo’n hopeloos gedacht hoe er de wereld uitzag. Je had een moe die voor je zorgde, je vertroetelde en bij elk zuchtje of kuchje voor jou naar de dokter liep. Je had een vader die je ook zielslief had, dat weten wij allen. Hij die voor jou ballen en speelgoed kocht en die zijn maïzena en rijst voor jou spaarde voor jouw pap, mijn kleine pagadder. Je had een schare van lui die heel en al opgingen in je wakkerheid en je levendigheid. Mensen die je allen doodgaarne zagen. Die je hadden als een meest gewenst levensgeschenk. En toch gingt ge van ons weg, kleine kerel. Toch verliet je ons! Nooit vergeven we je dat, nooit!

Je mocht honderd redenen hebben om ons zo opeens te verlaten. Dat heeft geen tel, wij hielden van jou, das al.

Walterken, als je als een engelken hier hoog bent bij onzen Lieve Heer en je ziet hier neer op dezen zotten boel vraag Hem dan eens heel beleefd of Hij er nu eens niks kan aan veranderen om hier een nieuwe geest te scheppen en opdat de mensen mekaar wat meer lief hadden.

Kleine man, wij zullen altijd op je denken als de radio speelt van ´Schenk me je glimlach, Maria Magdalena`, dan schokt het door ons heen. Rust zacht lieve jongen, allemans vriend.` 

Jef is thuisgekomen op Zondag 28 Juni, die vent verschoot zich bijna dood en heeft nogal geschreid.

Elza verjaart op 29 Juni. Voor heren kado kochten we een kader met spiegels voor de foto van ons Walterken.”

11-10-2011 om 11:14 geschreven door uw neef