De zonnewende
De zonnewende (Latijn: solstitium oftewel zonnestilstand) is de gebeurtenis waarbij de zon, vanuit de aarde gezien, de meest noordelijke of zuidelijke positie bereikt. Op aarde wordt deze positie gemarkeerd door de beide keerkringen.xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
Naarmate de zon zich schijnbaar beweegt in de richting van de noordelijke keerkring worden de dagen op het noordelijk halfrond langer, en op het zuidelijk halfrond korter. Wanneer de zon zich schijnbaar naar de zuidelijke keerkring beweegt, is dit precies andersom. De zonnewende is het moment waarop de zon precies boven de noorder- of Kreeftskeerkring dan wel zuider- of Steenbokskeerkring staat.
Het middelpunt tussen beide punten wordt bereikt als de zon precies boven de evenaar staat. Er is dan sprake van een equinox of nachtevening. Dag en nacht zijn dan overal op aarde even lang.
De zomerwende of midzomer (Latijn: solstitium aestivum), die op het noordelijk halfrond in de zomer plaatsvindt, luidt het begin in van de zomer. De dag, meestal 21 juni, maar soms ook al 20 juni, is dan het langst.
De winterwende of midwinter (Latijn: solstitium brumalis), die op het noordelijke halfrond in de winter plaatsvindt, luidt het begin van de winter in. Deze dag, meestal 21 december, soms 22 december, is het kortste.
De zomerwende op het noordelijk halfrond valt samen met de winterwende op het zuidelijk halfrond, en vice versa. De datum valt niet altijd precies op de aangegeven datum, maar vaak ook op de voorafgaande dag.
Van een aantal schriftloze culturen weten we, dat men het verschijnsel van de zonnewende kende en mogelijk zeer van belang achtte (bijv. Stonehenge en het Goseck observatorium). Denkbaar vierde men ook toen al feesten tijdens beide gebeurtenissen. Deze feesten spelen in diverse moderne culturen nog steeds een rol.
In de Saksische traditie en onder aanhangers van hedendaagse natuurreligies zoals Wicca, Paganisme en hekserij wordt op de dag van het zomersolstitium, 21 juni, het Lithafeest gevierd als tegenhanger van het midwinterse Joelfeest of Yule. Afhankelijk van landstreek en/of precieze geloofsovertuiging staat het Lithafeest met name in het Verenigd Koninkrijk en Ierland ook wel bekend als Feill-Sheathain, Jani, Alban Hefin, Juhannus, Midsommarafton of Saint John's Eve.
In Litouwen wordt Joninės gevierd tijdens midzomer, dit werd in het verleden onder andere op de Raganų kalnas (heksenheuvel) gevierd. In Rusland kent met Иван-Купала en in Polen Noc Kupały of Noc Świętojańska. In Letland viert men Jāņi.
Geschiedenis :
In de 7de eeuw waarschuwde Sint Eligius de inwoners van Vlaanderen, die nog maar pas waren bekeerd tot het Christelijke geloof, voor het heidense zonnewendefeest. Christenen mochten niet deelnemen aan deze feestelijkheden. Later werd dit feest, net als de winterzonnewende op 24 december (het kerstfeest), verchristelijkt tot de feestdag ter ere van de geboorte van Johannes de Doper op 24 juni.
De viering van midzomernacht werd in vroegere tijden gelinkt aan de zomerzonnewende. De mensen geloofden dat planten op midzomer geneeskrachtige en magische krachten hebben en hiervoor plukten ze op deze nacht. Vreugdevuren werden ontstoken om zich te beschermen tegen de duistere krachten waarvan werd geloofd dat ze vrij spel hadden vanaf het moment was aangebroken waarop het aantal uren daglicht opnieuw afnam.
In Zweden, Finland en Estland wordt Midzomernacht beschouwd als het grootste feest van het jaar, alleen vergelijkbaar met Walpurgisnacht, Kerstavond en Nieuwjaar
|
