ZWEVEGEM

Op Zwevegem lagen meer dan 40 heerlijkheden. De 2 belangrijkste waren Zwevegem-ter-Kerken of Zwevegem-Dendermonds, een leen van Ingelmunster dat zelf gehouden werd van het leenhof van Dendermonde, en Zwevegem-ten-Kastele, gehouden van de burg van Kortrijk. In 1415 kocht Jan van Halluin, heer van Westrozebeke,

Zwevegem-ter-Kerken. Toen de Halluins in 1437 ook Zwevegem-ten-Kastele kochten, werden beide heerlijkheden in één hand verenigd. In 1665 is Zwevegem  een graafschap geworden ten gunste van Karel Filips d’Oignies.

Een zegel van zaken van de parochie Zwevegem uit 1790 vertoont een ovaal gevierendeeld schild.  Het gaat om het wapen van de familie Nassau-Corroy, afstammelingen van Hendrik van Nassau, graaf van Vianden en laatste heren/graven van Zwevegem.

 Gevierendeeld 1. en 4. in lazuur, bezaaid met blokjes van goud, een leeuw van hetzelfde, geklauwd en getongd van keel 2. en 3. in keel een dwarsbalk van zilver. Het schild getopt met een kroon met 5 fleurons van goud en gehouden door 2 krijgslieden van natuurlijke kleur, geharnast van zilver. Het geheel op een grasgrond geplaatst.

ZONNEBEKE

De gemeente opteerde na de fusie voor een sterk gewijzigde en verbeterde versie van het vroegere wapen van Zonnebeke.

Het huidige wapen gaat terug op een zegel uit 1792 van de parochie en heerlijkheid zonnebeke. Dit vertoont in het veld een zon met 28 beurtelings golvende en rechte stralen, beladen met een hartschild met daarop de hoofdletters BK. Dit hartschild is heraldisch rechts getopt met een mijter en links met een naar buiten gewende krul van een kromstaf. Mijter en krul hellen beide lichtjes naar buiten.

Omstreeks 1072 werd te Zonnebeke een abdij van kanunniken gesticht, die in 1142 de regel van Sint-Augustinus aanam. Vanaf ca. 1112 bezat deze instelling een heerlijkheid met hogerechtspraak. Ze strekte zich uit over de prochien van Sonnebeke, Becelaere, Langhemarcq, Zillebeke, Leinceele, Passchendaele, Nieukercke, Ghelevelt, Hooghelede, Gheyts en daerontrent mitsghaeders in Nederwaestene….

Ten laatste vanaf ca. 1200 maakte de abdij gebruik van een eigen zegel, waarop echter geen wapen voorkwam. Uit de 1ste helft van de 17de eeuw is wel een eigen wapen van de abdij bekend, namelijk in keel een flikkerende zon van goud, beladen met een hartschild van sabel met daarop de hoofdletters BK van goud. Het gaat hier duidelijk om een sprekend wapen : zonne-B(e)K(e).

In 1757 ontving de abt van Zonnebeke van de paus het privilegie om mijter, ring, kromstaf en andere pontificale eretekens te dragen. Het zegel van de parochie en heerlijkheid Zonnebeke uit 1792 vertoont dus het 17de eeuwse wapen van de abdij, vermeerderd met de mijter en de (krul van de krom)staf, die beide bovenop het hartschild zijn geplaatst. Het gaat om het wapen van een kerkelijke instelling die vanaf het begin van de 12de eeuw tot op het einde van het ancien Régime heerlijke rechten bezat en alle rechtspraak uitoefende over uitgestrekte landgoederen in de 4 deelgemeenten.

In keel een zon met 28 stralen van goud;

hartschild : in sabel de hoofdletters BK van goud;

het hartschild getopt rechts met een mijter en links met de krul van een kromstaf, beide van zilver.

ZEDELGEM

Zedelgem was een parochie in het Brugse Vrije die aanvankelijk een afzonderlijk ambacht vortmde, maar later samen met Loppem deel uitmaakte van het ambacht Aartrijke.

Op het grondgebied van Zedelgem lagen verscheidene heerlijkheden en lenen, waaronder het hof van Zedelgem. Aanvankelijk was dit in het bezit van een familie van die naam.Op het einde van de 14de eeuw kwam het door huwelijk in handen van de familie van Haverskerque.

Filips van Zedelgem (+1389), de laatste heer van het gelijknamige hof uit het oude huis, voerde een keper, beladen met 3 schelpen.

Dit wapen werd in 1843 toegekend aan Zedelgem.

In goud een keper van keel, beladen met 3 schelpen van zilver.

WINGENE

Aangezien de wapens van beide deelgemeenten ( …Zwevezele) historicsch niet gegrond zijn, opteerde de gemeente na de fusie voor het wapen van de familie van Haverskerque, die gedurende ca. 40jaar zowel Zwevezele als Wingene bezat.

Zowel Wingene als Zwevezele zijn dus, respectievelijk in 1607-1687 en 1643-1781, in het bezit geweest van weliswaar 2 verschillende takken van de familie Haverskerque.

In goud een dwarsbalk van keel.

WIELSBEKE

Sint-Baafs-Vijve en Wielsbeke waren vanaf een niet nader te bepalen tijdstip tot op het einde van het Ancien Régime in het bezit van de heren, later baronnen, van Ingelmunster. In 1538 werden Ingelmunster en een groot aantal andere heerlijkheden en lenen gekocht door de familie de Plotho uit de streek van Magdeburg, die deze goederen behield tot aan de Franse Revolutie.

Zegels van Wielsbeke en Sint-Baafs-Vijve uit respectievelijk 1776 en 1778 vertonen het wapen de Plotho, getopt met een kroon met 5 fleurons.

Gevierendeeld 1. en 4. in zilver een lelie van keel

2. en 3. in keel een uitkomende moor, omgord en gekroond van goud, gekleed van sinopel, de armen naakt en gekruist achter het lichaam; hartschild : in lazuur een hertekop van natuurlijke kleur, bezaaid met hermelijnstaartjes van zilver.

WEVELGEM

De dorpsheerlijkheid van Wevelgem werd gehouden van de burg van Kortrijk. In 1396-1423 was ene Arnold van Maarke heer van Wevelgem. De heerlijkheid bleef in het bezit van de van Maarkes tot ze in 1470 werd verkocht aan Wouter III van der Gracht. In 1740 kwam Wevelgem in handen van de d’Esclaibes. Bij de dood van de erfdochter, Francisca Carolina, moest wegens schulden een deel van haar nalatenschap worden verkocht . Wevelgem kwam via een stroman in het bezit van de Guldenbergabdij, een Cisterciënzerinnenklooster dat in 1214 te Moorsele was gesticht en in het midden van de 13de eeuw naar Wevelgem was overgebracht. De abdis van Guldenberg was dus vrouwe van Wevelgem en bleef dit tot op het einde van het Ancien Régime. Dit blijkt ook uit het zegel van zaken van de parochie Wevelgem ( 1772,1779). Dit zegel vertoont een ovaal schild met een berg - duidelijk een verwijzing naar Guldenberg - .

Een 18de eeuws handschrift tenslotte geeft aan de abdij van Wevelgem een  wapen van lazuur met een berg van goud op een grond van sinopel. Vanwege de sprekende naam van de abdij, den cloostere van den Ghuldenberghe alias Wevelghem (1551), gaf de de fusiegemeente uiteindelijk de voorkeur aan een berg van goud. Lazuur en goud zijn bovendien de kleuren van het familiewapen van Margareta van Guines die in 1214 de abdij stichtte.

In lazuur een berg van goud

WERVIK

Op Wervik, dat tijdens de Gallo-Romeinse tijd al een vrij belangrijke nederzetting was, lagen er verscheidene heerlijkheden. De belangrijkste waren Oosthove en Wervik, waarvan het kasteel op de zuidelijke ( thans Franse) oever van de Leie lag. Wervik was bekend om zijn lakennijverheid, die haar grootste bloei kende in de 14de eeuw. Misschien dateren de stadsrechten van Wervik uit dezelfde periode.

Wervik, dat te paard zat op de Leie, kwam door het Verdrag van Nijmegen (1678) in Franse handen. Ingevolge het Verdrag van Utrecht (1713) keerde Wervik-Noord terug naar de Oostenrijkse Nederlanden, terwijl Wervicq-sud een Franse gemeente bleef.

Het Wervikse gemeentewapen, dat in 1819 werd erkend en in 1842 bevestigd, gaat terug tot de 13de eeuw. Aan een oorkonde uit 1277 hing het wapenzegel van Walter, heer van Wervik (1277-1285). Uit het bewaarde fragment van dit zegel blijkt dat de heer van Wervik een wapen voerde met een schuinbalk en 6 rozen, zoomsgewijze geplaatst. De schepenbank van Wervik nam het wapen van deze 13de eeuwse heer over.

In goud een schuinbalk van keel, vergezeld van 6 rozen van hetzelfde, zoomsgewijze geplaatsts. Het schild getopt met een stedekroon met 5 torens van goud.

Bijlagen:
http://www.arroieper.be/nl   

WAREGEM

Na de fusie koos de gemeente voor een doorsneden wapen, met elementen uit de vroegere wapens van Sint-Eloois-Vijve en Desselgem.

De heerlijkheid Sint-Eloois-Vijve was zeker vanaf de 2de helft van de 13de eeuw tot, het einde van het Ancien Regime in het bezit van de heren, later baronnen van Ingelmunster. Ingelmunster en Sint-Eloois-Vijve werden gehouden van het grafelijk leenhof van Dendermonde. Het wapen dat Sint-Eloois-Vijve in 1960 kreeg, gaat terug op een zegel uit 1776 met het wapen van de Duitse familie de Plotho die in 1583 Ingelmunster, Sint-Eloois-Vijve en nog andere heerlijkheden had gekocht.

Te Waregem bestonden 2 heerlijkheden van die naam, Waregem-Dendermonds en Waregem-Vijvains, in de 16de eeuw beide in het bezit van de heer van Ingelmunster. Als houder van Waregem-Dendermonds was hij ook heer van de parochie Waregem. Het wapen dat in 1892 aan Waregem werd toegekend, gaat terug op zegels uit 1774-1775 met het familiewapen de Plotho, toen heren/baronnen van o.a. Ingelmunster, Sint-Eloois-Vijve en Waregem. Op verzoek van de familie Descantons de Montblanc werd het gemeentewapen van Waregem in 1893 gebroken door een barensteel  met 3 hangers van lazuur. Bijna heel het grondgebied van de vroegere gemeente Desselgem werd rond  950 door Arnulf I, graaf van Vlaanderen, geschonken aan de Gentse Sint-Pietersabdij. In 1698 had de schepenbank der prochie van Desselghem heerelyckhede van Sinte Pieters een eigen zegel. Het vertoont een schild met 3 sleutels- het wapen van de Gentse Sint-Pieters abdij - getopt met een mijter.

Het huidige wapen van Waregem is dus een combinatie van de wapenschilden de Plotho (Sint-Eloois-Vijve en Waregem) en Sint-Pietersabdij van Gent ( Desselgem en Beveren-Leie). Omdat het wapen de Plotho tweemaal 2 gelijke kwartieren heeft, werd in 1980 in de bovenste helft van het gemeentewapen enkel het 1ste en het 2de kwartier overgenomen. In de onderste helft ervan prijkt het wapen van Sint-Pieters. Het hartschild van het wapen de Plotho is over alles heen geplaatst.

Doorsneden 1. gedeeld a. in zilver een lelie van keel

                                                             b. in keel een uitkomende moor, omgord en gekroond van goud, gekleed van sinopel, de armen naakt en gekruist achter het lichaam

                     2. in keel 3 sleutels van goud;

hartschild: in lazuur een kertekop van natuurlijke kleur, bezaaid met hermelijnstaartjes van zilver.  

VEURNE

De nederzetting Veurne wordt voor het eerst vermeld in een akte van Karel de Kale uit 877. Binnen een versterking tegen de Noormannen verrees een kapel die in de 10de eeuw de relieken van Sint-Walburga en haar broers verwierf.

On 1060 is er voor het eerst sprake van een Veurnse handelsnederzetting. Ze werd in de 14de eeuw op haar beurt ommuurd en kreeg een eigen kapel, gewijd aan Sint-Niklaas. Veurne had inmiddels stadsrechten verworven en was sinds de 11de eeuw de hoofdplaats van een kasselrij. Er zetelde een burggraaf als gevolmachtigde van de graaf van Vlaanderen. Hij werd bijgestaan door de burgemeester, landhouders, schepenen en keurheren van de kasselrij.

Een zegel van zaken van de stad Veurne uit 1409 vertoont een schild met een gewone leeuw. Volgens Gailliard (1557) voerde Veurne daarentegen in goud een leeuw van sabel met op de borst een klaverblad van sinopel             (hoewel dit laatste in andere bronnen soms ontbreekt). Voortaan staat de zwarte leeuw op een gouden veld .

Het wapen dat in 1819 aan Veurne werd toegekend, volgde de beschrijving van Gailliard, maar de leeuw werd omgewend en kreeg een rode tong. Het schild werd getopt met de Nederlandse markiezenkroon. Het huidgie wapen wijkt enigzins af : de leeuw heeft geen rode tong meer, maar hij is volledig van sabel, zoals bij Gaillaird.Anderzijds is het wapen getooid met het Franse Oorlogskruis.

In goud een omgewende leeuw van sabel met op de borst een klaverblad van sinopel. Het schild getopt met een markiezenkroon en getooid met het Frans Oorlogskruis met palm.

TORHOUT

Torhout was aanvankelijk een wellicht door Sint-Amandus gestichte verblijfplaats voor geloofszendelingen, waarvan de kerk later in het bezit geraakte van de graaf van Vlaanderen. In 1073 maakte Robrecht 1 de Fries er een collegiale kerk van met een kapittel van reguliere kanunniken, waarvan Sint-Pieter de patroonheilige was. Uit dezelfde tijd dateren de bekende jaarmarkt van Torhout en het kasteel van Wijnendale. In 1183 verleende Filips van de Elzas stadsrecht aan Torhout. Op een zegel uit 1308 prijkt een eigenaardig kasteel tussen 2 bomen. Het tegenzegel vertoont 2 afgewende sleutels. Terwijl  bij Gaillard en op de afbeelding uit die tijd de toren slechts begeleid was door sleutels , staan hier aan weerszijden van de toren zowel een sleutel als een boom. Waarschijnlijk was deze versie gebaseerd op de thans onvindbare afdruk waarnaar in 1817 werd verwezen. In 1993 verving de stad de kroon door een voor de stad meer verantwoorde gouden stedenkroon met 5 torentjes.

In zilver een burchttoren van sabel tussen 2 bomen van sinopel, het geheel geplaatst op een losse grond van hetzelfde en begeleid door 2 afgewende sleutels van sabel. Het schild getopt met een stedekroon met 5 torens van goud.

TIELT

Tielt ontstond vermoedelijk in de  9de-10de eeuw, kreeg einde 11de eeuw een kerk en in de 12de eeuw stadsrechten, die in 1172 bevestigd werden door Philips van de Elzas. Gaaandeweg kreeg het stadje een omwalling, een weekmarkt en een halle. Vanaf 1359 mocht in Tielt laken worden vervaardigd en vanaf 1393 een jaarmarkt worden gehouden, vooral gericht op de laken en linnenindustrie. Uit dezelfde tijd dateren de oudst bekende stadszegels : exemplaren uit 1438-1444 vertonen een schild met een keper en 3 omgewende (= met de baard naar heraldisch links gerichte) sleutels, getopt met een eveneens omgewende leeuw. Begin 17de eeuw voerde Tielt het wapen dat voorkomt op haar zegels: in zilver een keper van keel, vergezeld van 3 omgewende sleutels van sabel.

Dit wapen werd in 1819 erkend en in 1838 bevestigd. In beide beschrijvingen staat echter een fout: het veld is in goud beschreven en niet in zilver. Maar ook met de tekeningen liep het fout: de sleutelsbaarden zijn naar heraldisch rechts gewend, dus niet omgewend, zoals de beschrijvingen en de oude zegels aangeven.

In 1981 werden deze twee 19de eeuwse fouten verbeterd. Ook werd de markiezenkroon vervangen door een gouden stedenkroon met 5 torens .

In zilver een keper van keel, vergezeld van 3 omgewende sleutels van sabel. Het schild getopt met een stedekroon met 5 torens van goud.

STADEN

De heerlijkheid Staden werd in 1648, samen met Westrozebeke verkocht aan Antoon de Carmin.

Het Gruuthuusemuseum te Brugge bezit een originele matrijs van het zegel van het graafschap Carmin en Staden. Het vertoont een ovaal schild, beladen met 3 leeuwegezichten, getopt met een kroon met 9 parels en gehouden door twee klimmende en aanziende leeuwen. Gezien de kroon met 9 parels kan deze matrijs niet ouder zijn dan 1712. Het afgebeelde wapen is dat van de familie de Carmin. Het gaat immers om een Franse gravenkroon, toegekend door Lodewijk XIV toen hij in dat jaar het graafschap Carmin-Staden stichtte.

In keel 3 leeuwegezichten van goud, getongd van lazuur. Het schild getopt met een gravenkroon met 9 parels en gehouden door 2 klimmende en aanziende leeuwen van goud.

ROESELARE

Roeselare wordt in 822 voor het eerst vermeld in een oorkonde, bestemd voor de Sint-Amandsabdij te Elnone. Vanuit Roeselare beheerde de abdij haar goederen in het huidige West-Vlaanderen. Na 1119, kwamen deze goederen met de overheidsrechten erop in lekenhanden. In 1250 zou Margareta van Constantinopel stadsrecht hebben geschonken aan dit deel van de parochie Roselare. Wellicht stond te Roeselare al vanaf het midden van de 10de eeuw een burcht waar een burggraaf, vertegenwoordiger van de Vlaamse graaf, zetelde. Hij stond in voor het bestuurlijk en militair beheer van Roeselare-ambacht.

Het oudst bewaarde zegel van de stad Roeselare (1309) vertoont in het veld een Sint-Michiel, patroon van de parochiekerk, die een draak neervelt. Aan weerszijden van de aartsengel staat een patriarchaal kruis. Het patriarchaal kruis was al voor 1500 het wapenteken van de stad Roeselare. In de 2de helft van de 15de eeuw voerde Roeselare in zilver een patriarchaal kruis van sabel. De herkomst van het patriarchaal kruis in het wapen van Roeselare is niet helemaal duidelijk. Voor 1259 werd Roeselare-ambacht afgespitst  van de kasselrij van Brugge en bij de kasselrij van Ieper gevoegd. Het 1ste wapen van Ieper was in zilver een patriarchaal kruis van keel. Misschien is het gemeenschappelijk patriarchaal kruis het symbool van de band tussen beide plaatsen.

In zilver een patriarchaal kruis van sabel. (Het schild getopt met een stedekron met 5 torens van goud en geplaatst voor een engel in natuurlijke kleur. Schildhouders: 2 afgewende omziende leeuwen van natuurlijk kleur.)

POPERINGE

Poperinge, voor het eerst vermeld in 844-864 als Pupurninga uilla, was voor een groot deel in het bezit van de Sint-Bertijnsabdij van Sint-Omaars. De abten van Sint-Bertijns bleven heren van Poperinge tot op het einde van het Ancien Régime. Hun domein had al een eigen lex in 1147. In datzelfde jaar verleende Diederik van de Elzas, graaf van Vlaanderen, aan de inwoners dezelfde waarborgen van vrede als de Veurnenaars genoten. Op het einde van de 13de eeuw werd Poperinge verdeeld in 3 parochies. De lakennijverheid bloeide er en Poperinge maakte deel uit van de Vlaamse Hanze van Londen. Toen de lakennijverheid in de 17de eeuw teniet ging, groeide Poperinge uit tot centrum van de hopteelt.

Er zijn geen heel oude zegels van de stad Poperingen bekend.

Poperinge deelde blijkbaar in de 2de helft van de 17de eeuw, haar wapen met dat van de Sint-Bertijnsabdij.

Samengevat kan men stellen : het veld van het Poperingse wapen was oorspronkelijk van sabel, maar werd in de 1ste helft van de 16de eeuw van keel en bleef zo; de rechterarm of (gehandschoende) hand stond oorspronkelijk los in het veld en was van zilver of van goud; de kromstaf (naar links of rechts gewend) was van goud; vanaf de 2de helft van de 17de eeuw werd het oude wapen gedeeld met dat van Sint-Bertijnsabdij.

Bij de toekenning van het Poperingse wapen in 1838, kreeg de stad weer haar 1ste wapen. Het veld van keel werd behouden. De gehandschoende hand werd een uit de linkerschildrand komende rechterarm, van goud, zoals de kromstaf. Het schild kreeg een kroon met 5 fleurons. In 1875 werd dit wapen lichtjes gewijzigd: de rechterhandwerd een open gehandschoende hand, de wijsvinger voorzien van een ring.

De kroon werd vervangen door een stedenkroon, meer passend voor een oude stad.

In keel een gehandschoende gestrekte hand, de wijsvinger versierd met een ring, komende uit de linkerzijde en houdende een staf van een abt, alles van goud. Het schild getopt met een stedekroon met 5 torens van goud (en getooid met het Frans oorlogskruis met palm)

OUDENBURG

In 1056 werd te Oudenburg een stenen kerk gebouwd en rond 1084 stichtte Arnold van Tiegem, bisschop van Soissons, er de Sint-Pietersabdij. In 1128 werd Oudenburg omwald en rond dezelfde tijd kreeg het vermoedelijk        stadsrecht. Het was één van de smalle steden van de Brugse kasselrij. Het oudst bekende zegel van de stad Oudenburg dateert uit 1226. Tot op het einde van het Ancien Régime vertonen alle zegels en tegenzegels een stadspoort of kasteel met 3 gekanteelde of gedekte torens. Een tegenzegel uit 1741 toont het kasteel met in de geopende poort een geschaakt schildje.

Het wapen van Oudenbirg bestaat dus uit 2 elementen. Het kasteel met de 3 torens, dat sinds de vroege 13de eeuw op de zegels voorkomt, verwijst naar het stedelijk statuut van de plaats. Anderzijds is er het geschaakte schildje, dat vanaf de 2de helft van de 15de eeuw verschijnt op de afbeeldingen van het stadswapen. Het gaat om het geschaakte wapen van de familie van Grammene, kamerheren van Vlaanderen, schouten van Camerlincx-ambacht en tevens heren en schouten van Oudenburg.

Aangezien Oudenburg één van de villes fremez (= fermées) of versterkte steden van Vlaanderen was, werd het schild getopt met een gouden stedenkroon met 5 torentjes. De schildhouders zijn Sint-Arnold en Sint-Bertijn. Arnold van Tiegem was een Vlaams ridder (harnas) die bisschop van Soissons werd (mijter,mantel en kromstaf) en de abdij van Oudenburg stichtte (oorkonde in de linkerhand). Hij is ook de patron van de brouwers (stuikmand naast linkervoet). Sint Bertijn was de schildhouder van het wapen dat in 1938 aan de vroegere gemeente Roksem werd toegekend.

In goud een geopend kasteel met opgetrokken valdeur en 3 gedekte torens van keel, gemetseld, verlicht en getopt met een bol van zilver, de benedenhelft van de poort beladen met een schild, geschaakt in 5 rijen van zilver en van lazuur. Het schild getopt met een stedekroon met 5 torentjes en gehouden door een Sint-Arnold en een Sint-Bertijn, alles van goud.

OOSTROZEBEKE

Rozebeke op de Mandel (1239) werd pas in de 1ste helft van de 16de eeuw Oostrozebeke genoemd om het te onderscheiden van het Drooghe Rosebeke of Westrozebeke. In Oostrozebeke lag een leen dat gehouden werd van de burg van Kortrijk. In de 13de eeuw schijnt het in bezit geweest te zijn van een familie van Rozebeke, moeilijk te onderscheiden van een andere familie van die naam, die in Westrozebeke verschijnt. Vanaf de 15de eeuw vormde Oostrozebeke samen met Nieuwenhove één leen. In 1727 kocht Jeroom Sebastaiaan Limnander, sinds 1715 heer van Zulte, de heerlijkheid Oostrozebeke-Nieuwenhove, burggenootschap van het kasteel van Kortrijk. De Limnanders en hun voorgangers waren echter geen heren van de prochie van Roosbeecke. Deze was immerse een inclavement van de baronie van Ingelmunster, met een eigen baljuw en schepenbank.

De baron van Ingelmunster was dus heer van de parochie Oostrozebeke. In 1963 werd echter het wapen van Limnander verleend.

Gevierendeeld 1. in sinopel 3 aanziende hertekoppen van goud

2. en 3. in goud een halve leeuw van sabel, geklauwd en getongd van keel

4. in sinopel een halve blatende ram van zilver, getongd van keel. Het schild getopt met een helm van zilver, getralied, gehalsband en omboord van goud, gevoerd en gehecht van keel, met wrong van goud en van sabel en dekkleden van sabel en van goud. Helmteken: de toegewende leeuw en ram van het schild

OOSTKAMP

Oostkamp was één van de ofsittende of appendante heerlijkheden van het Brugse Vrije.

In de 1ste helft van de 16de eeuw verschijnt een ander wapen Oostkamp, namelijk in keel  een schuinbalk van zilver, vergezeld van 6 mereltjes van hetzelfde, zoomsgewijze geplaatst. Dit wapen vind men ook in wapenboeken uit 1562, op de zegel van de heerlijkheid Oostkamp uit 1694.

Dit blazoen, waarvan de herkomst onduidelijk is, werd reeds in 1845 aan het voormalige Oostkamp toegekend.

In keel een schuinbalk van zilver, vergezeld van 6 mereltjes van hetzelfde, zoomsgewijze geplaatst.

OOSTENDE

In goud een keeper van sabel, vergezeld van 3 sleutels van dezelfde kleur, die van het schildhoofd naar elkaar toegewend, die van de schildvoet omgewend. Het schild getopt met een kroon van goud met 5 bladeren. Schilhouders: rechts een merman van natuurlijke kleur, houdende in de rechterhand een zwaard van zilver met gevest van goud; links een meermin, eveneens van natuurlijke kleur, houdende in de linkerhand een spiegel van goud. Alles geplaatst op golven van azuur, met het oorlogskruis 1940-1945 met palm, het lint hiervan uitgaande van de schildvoet over een anker van goud met keten van zilver, geplaatst onder een net van natuurlijke kleur, dat rechts over een drietand en links over een visschup gaat, beide schuingekruist, de tanden en het blad naar boven, alles van goud.

OOSTENDE

Op het einde van de 11de eeuw was Oostende een gehucht. De in 1072 opgerichte parochiekerk was toegewijd aan Sint-Pieter. In 1267-1270 ontving de nederzetting stadsrecht. De oudst bekende afbeelding van het Oostendse wapen prijkt in een 16de eeuws wapenboek: in goud een keeper van sabel, vergezeld met 3 omgewende (met de baarden naar heraldisch links gewende) sleutels van hetzelfde. In de afbeelding van het Oostendse stadswapen op de wapenkaart van Vlaanderen (1616) zijn de baarden van de 2 bovenste sleutels naar elkaar toegewend en is die van de onderste sleutel naar rechts gericht. De sleutels in het wapen  gaan terug op de oudst bekende stadszegels (afdrukken 1309, 1335 enz…). Ze vertonen een Sint-Pieter, 1ste patroonheilige van de parochiekerk, met in de rechterhand  2 afgewende sleutels en op de linkerhand een kleine kerk. Op de tegenzegels  staat een rechterarm  waarvan de hand twee afgewende sleutels vasthoudt. In het wapen  werden 3 sleutels geplaatst, die volgens de traditie verwijzen naar de 3 stadspoorten.

De keper in het Oostendse wapen is ontleend aan het zegel van ridder Wouterman van Gent , schout van Woutermansambacht in het Brugse Vrije, waartoe de parochie Oostende aanvankelijk behoorde.

Het wapenschild van Oostende is dus een combinatie van de sleutels van de patroonheilige met het wapen van Woutermansambacht, het plattelandsdistrict waartoe Oostende behoorde voor het een stad werd.

De Nederlandse markiezenkroon werd in 1819 aan het Oostendse wapen toegevoegd en de schildhouders in 1838. De merman fungeerde reeds als drager van het wapenschild op het zegel van verbande dat Oostende in 1517 liet snijden. De meermin kwam erbij omwille van de symetrie. Het Oorlogskruis 1940-1945 met palm dat in 1951 aan Oostende werd toegekend, werd in 1956 aan het wapen toegevoegd, evenals de golven, het anker, het net, de drietand en de visschup. Na de fusie met Stene en Zandvoorde werd Oostende in 1974 gemachtigd het wapen uit 1838 te voeren, met de aanvullingen uit 1956.

NIEUWPOORT

In 1163 stichtte Filips van de Elzas, graaf van Vlaanderen, een novus portus ( nieuwe haven of nieuwe stad) op het Zandhoofd op de linkeroever van de Ijzermonding. De inwoners kregen dezelfde vrijheden als die van Diksmuide. In 1165 werd een kapel opgericht, die in 1240 tot zelfstandige parochiekerk werd verheven.

In 1514 duikt een nieuw zegeltype op. Het vertoont een schild met een leeuw die in een boot staat….Ook op het tegenzegel prijkt een schild, enkel beladen met een schip. Volgens een wapenboek uit de 1ste helft van de 16de eeuw is het wapen van Nieuwpoort een gouden schild met een zwarte leeuw in een zwarte boot. In een wapenboek uit 1562 houdt de leeuw een hellebaard vast. Het wapen van Nieuwpoort is dus stilaan gegroeid. Reeds in 1237 verschijnt de boot op de stadszegels. De leeuw duikt op in 1472. Vanaf 1514 stapt de leeuw in de boot en tussen 1557 en 1562 krijgt hij een hellebaard in de voorpoten.

In goud een bootje van sabel, waarin een leeuw van hetzelfde, getongd van keel en houdende een hellebaard van sabel, paalsgewijze geplaatst.