Gipsen sint-Maartenbeeld. Sint-Martinuskerk te Retie. De heilige als bisschop van Tours. Hij geeft een bedelaar een geldstuk. In 1998 verplaatste men dit beeld van de middenbeuk naar de noorderkruisbeuk, links.
En daar laaien de vlammen boven onze hoofden!
Begeleid door muziek en oude gilden rijdt sint-Maarten naar het gemeentehuis.
Sint-Martinus en de bedelaar. Zeer beroemde schilderij van El Greco.(1541-1614)
Toen heette de Markt nog "Groote Plaets."
Een eenzame fietser voor de kerk. Nog geeneens zo lang geleden!
Drie dikke vrienden poseren op de tramrails. Toen kon dat nog!
Onze statige "sinte-Mettenkerk" rond de eeuwwisseling.
Binnenzichten. Onze sint-Martinuskerk. Anno 1900.
Binnenzicht Sint-Martinuskerk. Retie. Zicht op het oude orgel. (ca.1940)
Binnenzicht sint-Martinuskerk te Retie. Omstreeks 1950.
H.Hartbeeld voor de kerk te Retie. Ingehuldigd in 1925.
Even poseren voor onze ferme kerk van sint-Job! Schoonbroek. (Omgeving van Rethy.) Begin 20ste eeuw.
Sint Job, 16de eeuw. Sint-Martinuskerk Heeze. Dit beeld is op 28 jan. 1976 gestolen!
Sint-Job bedekt met zweren.
Colmar. Glasraam 1910.
Aalst. Sint-Maartenskerk. Glasraam.
Alfred Ost. ( 1884 - 1945 ) Sint-Maarten. Pentekening in Oostindische inkt, grijs gewassen.
Luxueus! Dat is het minste dat je kan zeggen van deze medaille. Op de voorkant de manteldeling van sint-Martinus. Ontwerper: Ed. Grielens.Gemeente Beveren. Op de achterkant: " Onderlinge bijstand. Beveren Waas. Vlaggefeest. 17 mei 1896." Prachtig "bekroonde" medaille.
Martinus Van Herck. Echtg. Maria Cath. Staes. Rethy 1793 - 1864.
Martinus Moelans. Echtg. A. C. Mermans. Rethy 1784 - 1863.
Martinus Vos. Echtg. E. Brusseleers. Rethy 1834 - 1870.
Martinus Melis. Echtg. A. M. Marien. Rethy 1821 - 1876.
Martinus L. Mertens. Kandidaat-Notaris. Rethy 1853 - 1877.
Martinus Staes. Wed. T. Slaets. Rethy overl. 1878. Bijna 83 jaar.
Martinus Staes. Rethy overl. 1879. Vierenzestig jaar oud.
Martinus Hoskens. Rethy overl. 1879. 82 jaar oud.
Martinus Meulders. Weduwnaar M. Nijs. en A. C. Deckx. Rethy, overleden 1895, 73 jaar oud.
Martinus Van den Bergh, Rethy - Schoonbroek. Overleden in 1889. Ouderdom: 64.
Martinus L. Staes. Echtg. A. C. De Bie. Overl. Rethy 1894. 53 jaar oud.
Martinus Van Herck. Overl. te Rethy 1891, op 76 jarige leeftijd.
Martinus Smets. Rethy 18?7-1907.
Martinus Truyens. Weduwnaar M. Van Hout. Rethy 1839-1917.
Nog een oud doodsprentje.
Aegidius Huygen. ex Desschel. 1 oktober 1821.
Geboren te Desschel in 1761. Ging in 1783 de abdij van Postel binnen. In 1787 er tot priester gewijd. Prior daar in 1791. Oorlogsperikelen verjoegen hem uit zijn geliefde abdij. Eerst de troepen van de Verenigde Nederlanden, later het Franse leger. Rebellerende sansculotten lieten hem voor dood liggen. Hij herstelde en vluchtte. Keerde terug. In 1796 weer uit Postel verdreven door de kloosteropheffing. Weer terug in 1801 na heel wat omzwervingen. In 1813 werd hij door het aartsbisdom Mechelen tot pastoor in Arendonck benoemd. Daar stierf hij na een zeer bewogen leven op 1 oktober 1821.
Zeldzaam perkamenten Antwerps prentje uit de 17de eeuw. Op de voorkant de heilige Dominicus met zijn gekende attributen: Als dominicaan, lelietak, hond met fakkel in de bek, O.L.V. geeft hem een rozenkrans.
Prachtige Franse medaille van Georges Crouzat. "Secours Catholique France."
Martinus Deckx. Echtg. I. Janssens. Rethy 1841-1901.
Biljet van de loterij van Winterhulp in 1941. Manteldeling duidelijk naar het schilderij van van Dijck. Links en rechts van sint-Martinus staan groepjes mensen te wachten op hulp. Derde snede. Groene kleur. Het vijfde: 10 fr.
Een ander lot van Winterhulp. 5de snede. Blauwe kleur. Alleen de manteldeling centraal. Geen andere figuren. 1941. Let op de "symetrische" tweetaligheid! Het vijfde: 10 fr. Ontwerper: R. Warnotte.
Secours d'hiver - Winterhulp. Een biljet van 50 fr. 1944. Manteldeling in het midden. Eén schijf. Bruine kleur. Ook dit ontwerp is van R. Warnotte.
Lot Winterhulp uit 1942. Manteldeling in zuilengalerij.
Sint-Martens-Lennick. XVde eeuw. St.- Martinus.
Début XVIIe siècle. St.-Martin. Beek. Prov. de Limbourg.
Saint Martin de Sint Kwintens Lennik. Postkaart met zegel van Winterhulp. Zelfde beeld op zegel en kaart. Afgestempeld op 21-06-42. St.Kwintens-Lennik.
Saint Martin de Dave. Postkaart met zegel Winterhulp. Zelfde beeld op kaart en zegel. Afgestempeld te Dave, op 20-11-42. Waals werk uit de XVII eeuw.
Saint-Martin de Beek. Kaart met zegel Winterhulp. Zelfde beeld op kaart en zegel. Vlaams werk uit de XVIIde eeuw. Afgestempeld te Bree op 28.12.1942.
Loterij Winterhulp 1941. Het vijfde 10 fr. 12de schijf. Groene kleur. Mijnwerker met bloot bovenlichaam. Sintemetten midden onder.
Loterij Winterhulp 1941. Het vijfde: 10 fr. 7de schijf. Geel-bruine kleur. "Graanpikker met hoed." Sintemetten midden onder.
Sint-Martinusaltaar in de kerk van Guerlange. (prov. Luxemburg.)
Deze zwart-wit illustratie lijkt heel erg op de gekleurde, originele prent. Buiten het niet-gekleurd zijn, zien we toch nog kleine, maar duidelijke verschillen: Het monogram van de kunstenaar staat veel hoger, de bedelaar draagt hier geen stoppelbaard, het zadel is verschillend, de arceringen in de bovenhoeken zijn minder en de stenen vóór de arme liggen duidelijk anders en zijn groter.
De figuren zijn opzettelijk kinderlijk eenvoudig gehouden. Het moest volks zijn, onmiddellijk begrijpbaar voor iedereen, jong en oud.
Monaco. 29 - 04 - 68. XX Anniversaire de la Croix-Rouge Monegasque. Premier jour d'émission. First day cover. Grootformaatzegel van 2,30.
Sint-Martinuszegels uit: Liechtenstein, Andorra, Österreich, Helvetia en Ceskoslovensko.
République Française. First Day Cover. Premier Jour d' Emission. Saint Martin. Afst. Tours 3 - 12 - 1960. Zegel van 0,20 + 0,10 en van 0,25 + 0,10.
Deutsche Bundespost. Sankt Martin. Ersttagsbrief. Color de luxe. Afst. Bonn 08.11.1984. Zegel 80 + 40.
Eikenhouten beeld van sint-Martinus als ruiter-soldaat. Fragment van de monumentale preekstoel in de kerk van Wezenmaal. (2de helft 19de eeuw.)
Lindenhouten beeld. Sint-Maarten als bisschop met bedelaar aan zijn voeten. Wezenmaal. (18-19de eeuw.)
I Maarten was de zoon van een Romeinsche veldheer. Hij moest het zwaard omgorden.
II Door zijn godsvrucht en zijn goedheid, deed hij de barbaren hun wapens neerleggen.
III Hij zei het soldatenleven vaarwel, en stelde zijn krachten ten dienste van God.
IV Deed heel wat mirakelen. Door de kracht van zijn gebeden, slaagde hij er in een dode tot leven te wekken.
V De troon van de tyran vatte vuur. Door angst aangegrepen, verleende hij genade.
VI Op het ogenblik dat de boom viel, ging St. Maarten voor hem staan, de boom viel de tegenovergestelde kant op.
S. Martinus. Achterglasschildering. Waterverf. Museum Ruhpolding Seeausen. Eerste kwartaal van de negentiende eeuw. De manteldeling door een linkshandige Sintemetten. Een halfnaakte bedelaar met T-kruk en hoed, die op de grond ligt.
Sint-Maarten. Achterglasschildering. Sandl. 19de eeuw. Waterverf. De manteldeling. Twee enorme bloemen op de achtergrond. (Verz. H. Müller München.)
Sint-Martinus. Achterglasschildering. Waterverf. Duits. Laat 20ste eeuw. Manteldeling. Grote bloem op de achtergrond.
Sint-Martinus als bisschop met de gans. Beeld in "der Benediktiner- Abteikirche Weltenburg an der Donau." Egid Quirin Asam. 1721.
Sint-Martinus laat de "Godenboom" vallen. Fresko "Langhaus von St.Martin" in Sachsenried. Franz Anton Zeiller. 1758.
Sint-Martinus in "vol ornaat" als bisschop van Tours.
Sint-Maarten. Rococo - beeld. Sint-Martinuskerk Bedburdyck. ( Kreis Neuss. )
Breviarum Maguntinense. 1509 Titelblad. Museum Mainz.
Houten gepolychromeerd ruiterbeeld van Sintemetten. 17de eeuw. Kempen.
Houten sint-Martinusbeeld. 18de eeuw. Kempen.
Martinus van Tours. Bisschop. Met één van zijn attributen: de gans.
Duits prentje. Sint-Martinus. Bisschop van Tours. Met gans en kerk.
Likeurstokerij: "St;-Martinus." 35, Kerkstraat, AALST. "Deze bitter bekleed de eerste plaats tusschen de uitmuntende dranken."
Curaçao. Triple Sec. Ancienne Distillerie de Fexhe. Fexhe-le-haute-clocher.
Sint-Martinus. Jenever. L. Bruylant. Aalst.
Grande liqueur St. Martin. "De groote fijne likeur van Aalst." Likeurstokerij St.Martinus. Nieuwe Brugstraat en Tramstraat,2 Aalst.
Perkamenten blad uit een "Gebedenboek." De manteldeling bij een stadspoort. Eigenlijk een "dubbelprentje"! Sint-Martinus en sint-Fiacrius. (Patroon van notarissen, dermatologen, hoveniers, bloemisten,enz.) Met attr.: Spade, lang gewaad met kap, in een tuin.
Gedeelte van de omslag. Voorkant stripverhaal. De manteldeling van " Saint Martin".
In zijn slaap verschijnt de Heer met de halve mantel van Sintemetten om de schouders. "Het is Martinus, Martinus de doopleerling, die mij de helft van zijn mantel gegeven heeft!"
Bij de dood van Martinus in 395 ...
" Heer, mijn volk heeft me nog nodig. Ik weiger geen werk!"
" Dat is het einde! Martinus gaat ons verlaten, hij gaat terug naar het koninkrijk van de Heer!"
Loterij Winterhulp. 1942 Zevende schijf. Het vijfde: 10 fr. Manteldeling tussen de zuilen. Kleur: Grijs.
Loterij Winterhulp. 1942. Zesde schijf. Het vijfde: 10 fr. Manteldeling tussen de zuilen. Kleur: Oranje.
Manteldeling in open lucht. Prachtige miniatuur uit een oud gebedenboek. Perkament. Geweldige randversiering met bloemmotieven.
Manteldeling aan de stadspoort. Simone Martini. Italië. (1283-1344.)
De manteldeling. Perkament. Gotische kunst. Franse school. Litho. Dambourgez. 1880.
Dubbel-prentje. Blijvend aandenken van de Plechtige Wijding der Dekenale St. Martinuskerk te Genk, door Z.H. Exc. Mgr. Van Zuylen Hulpbisschop van Luik Op zondag 14 mei 1961.
Glasraam. Sint-Martinus bisschop. Met gans. Overwegende lila kleur.
Buste sint-Maarten met bedelaar in een muurnis.
Blauw st.-Martinusreliëf. De manteldeling.
Bisschopsbeeld. Sint-Martinus van Tours.
Sint-Maarten als bisschop. Houten beeld. Wevelinghoven.
Sint-Maarten wekt een kind tot leven Schilderij 1480-85. Forchheim, door W. Katzheimer.
Sinterklaas. 6 december.
F. Timmermans.
Sinterklaas, nobele baas, breng wat in mijn schoentje, een appeltjen of een citroentje, een nootjen om te kraken: dat zal wel beter smaken. Geef de kleine kinderen wat en laat de grote lopen!
(Uit: "Van nieuwjaar tot oudejaarsavond!")
Twee sint-Martinuszegels. Paraguay.
Prachtige afbeelding op een postzegel van het standbeeld van sint-Martinus in Bratislava.
Postzegel Grenada. Naar het schilderij van van Dijck.
Abdij Westmalle. Hoofdingang. In een stenen nis, de manteldeling, boven de geweldige ingangspoort.
De manteldeling. Altaarstuk. Hafling St-Katharinakerk.
Hilarius van Poitiers, bisschop ten tijde van Martinus. Hij heeft veel geschreven, maar weinig over zichzelf. Hij werd Gods reddingsboei voor het christendom. Zijn grootste werk: "Over de Drievuldigheid." Hij werd de eerste Latijnse hymneschrijver van de christelijke kerk.
Zwart-witte zichtkaart, van J.Meuleman, rond 1900. We zien naast "Hotel de Keizer" nog de lage woning waar later het prachtige herenhuis "Lindebloem." (1906) zal gebouwd worden.
Zichtkaart van J.Meuleman. Geschreven in 1902. Links zien we duidelijk de doorgang naar Mol. Rechts zien we nog de herberg "In't Lam".
Panorama. Getrokken vanuit de kerktoren, richting Mol. Zichtkaart J.Meuleman geschreven in 1905. In de verte zien we nog de stenen akkermolen.
Zichtkaart uit 1907. J.Meuleman fotograaf. Links de toegang tot de sint-Martinusstraat. Op de voorgrond een eenzame hond. Tramsporen op de markt die verdwijnen in de sint-Martinusstraat.
Zichtkaart van J.Meuleman. Afgestempeld in 1907. De tramstatie.Hotel de Keizer. Hier poseren nog twee dames in de linker benedenhoek.
Zichtkaart van J.Meuleman. Uitgegeven door het Hotel de Keizer. Zelfde cliché als voorgaande. Latere uitgave, waarop de twee dames in de linker benedenhoek moesten onherkenbaar gemaakt worden. Vandaar het zwarte rechthoekje.
Zichtkaart uit 1908. "Aankomst van den stoomtram op de merkt." Uitgave Edw. Sledsens. De groene locomotief met een sliert veewagens achter zich.
Een opgeleefde, uitgemergelde Lodewijk De Koninck op zijn sterfbed in het kleine huisje op de Molsebaan. Het grote kruisbeeld mocht niet ontbreken. Foto gemaakt door J.Meuleman. Treurig eenzaam, maar gelaten, bijna ongemerkt, is hij op 22 maart 1924 heengegaan.
Doodsprentje van onze dichter Lodewijk De Koninck. Dit aandenken werd gedrukt in het winkeltje van zijn trouwe vriend en kunstenaar Jan Jozef Meuleman. Er bestaan twee versies, één met, en één zonder foto op de voorkant.
1. Rethy. "De eeuwenoude linde." Uitgave Meuleman. Rond 1905. Niet verzonden.
2. Rethy. "Een gedeelte van de Peperstraat en Markt." Uitgave Meuleman. Rond 1905. Niet verzonden.
Rethy. De kerk. Rond 1905. Uitgave Meuleman. Rechtsonder handtekening L.De Koninck.
Rethy. Het gemeentehuis. Rond 1905. Uitgave Meuleman. Rechtsonder handtekening L. De Koninck.
Prachtige Meuleman-kaart. Afgestempeld in 1913. Merk ook de garage in dezelfde Art nouveau-stijl.
Nog een ingekleurde Meuleman-kaart. Maar nu met een andere tekst. Afgestempeld te Rethy in 1913.
Doodsprentje van "de Klomp". Ludovicus Luyten. 1888-1941 Weduwnaar C.Dierckx Echtg. Pauline Melis.
Tijdens de eerste W.O. Er werd honger geleden. Een kom soep met een "warte" boterham, was al heel wat. In de "Katholieke School" werden 's morgens vroeg de vuren onder de grote ketels aangestoken. Met de kruiwagen ging men de groenten halen. Op de achtergrond onze fiere sint-Martinustoren!
Deze foto-kaart van Meuleman werd door Antonia Verstraelen (zit op de foto) verzonden in 1917, naar haar schoonbroer Jan Moonen te Turnhout. Er kleeft een Duitse postzegel op van "5 cent". "Belgien" op de zegel gedrukt. Men heeft er nog taks moeten op betalen ook!
"De Burcht" in 1956. Ook hier werd ooit lesgegeven. Mijn vader brak dit herenhuis af in 1964.
Andere zichtkaart van "De Burcht", gebouwd in 1620. In die tijd één van de zeldzame huizen met een verdiep. Jammer dat het verdween!
Het is nog vroeg. Alleen het karretje van Jef Loodts staat te wachten.
Gekleurde wikkel met de manteldeling. " Light" kaas van de zuivelfabriek "Sint-Martinus" te Retie.
Bruine zichtkaart. Uitgave Goris-Goossens. Eén van de weinige kaarten waarop " De St-Martinusstraat" staat vermeld.
Zichtkaart van het huis Seuntjes. De zuivelfabriek "Sint-Martinus" in volle expansie! Een echte bouwwerf. Wat een zwarte rook!
Witte postkaart. Tweetalig: Frans-Duits. "Themabelga 1975." Postzegel van 5 fr.
Ingekleurd Antwerps santje. Ste.-Catharina als jonge vrouw met kroon en zwaard waarmee ze werd onthoofd.
Antwerps santje op velijn. De heilige Catharina met haar beul die haar gaat onthoofden. Ze is de patroonheilige van: Advocaten, dichters, maagden, naaisters, spinners, kantwerksters, wevers, scharenslijpers, enz. Aangeroepen tegen: Ademnood, hoofdpijn, gewrichtsziekten, hersenziekten, enz.
Antwerps santje op papier. Hier de heilige Catharina met O.L.V. en het kindje Jezus. Met het vernielde rad. Dikwijls is ze met dit attribuut afgebeeld, al werd ze niet met dit foltertuig ter dood gebracht.
Antwerps santje. Sinte Catharina in de open lucht. Als jonge, rijke, gekroonde vrouw. Met rad, zwaard en palmtak, het symbool van de martelaren.
De manteldeling. Stenen beeld tegen de gevel van de Dom van "San Martino". Lucca. Italië.
Duits prentje uit de negentiende eeuw. De manteldeling.
Oorlogsbuit! De eenzame sint-Martinusklok op de trappen van de sint-Martinuskerk te Retie, wachtend op vervoer naar Duitsland.
5 augustus 1943. Op de trappen van de sint-Martinuskerk. De trappen liggen nog vol brokstukken, stukken steen weggekapt om de galmgaten te vergroten. Het neerlaten van de klokken gebeurde pas. De dikke zelen en de zware katrollen zijn nog aan de sint-Martinusklok vast.
De jeugd van Retie, voor een foto, op en rond de neergelaten klokken. Wat beseften zij van het waanzinnige oorlogsgebeuren! Voor hen was het een welkome afwisseling van de dagelijkse "oorlogssleur". Ze waren de onwetende getuigen van een zwarte bladzijde uit onze dorpsgeschiedenis.
Niet alleen kinderen, ook volwassen, poseerden nonchalant, de handen in de broekzakken, voor de fotograaf. Heel hun leven zouden ze deze belevenis niet vergeten. Deze foto was het duidelijkste bewijs dat zij "erbij" waren, toen onze klokken "gepikt" werden, zonder dat we een vinger konden uitsteken!
De geroofde sint-Martinusklok ontdaan van haar kettingen en zelen. Vlak voor de open ingangsdeur van de kerk. Het glasraam van Sintemetten in het portaal is duidelijk zichtbaar. Je ziet ook dat ze de klok op zware houten balken hebben gezet, waarschijnlijk om ze niet te "beschadigen". Een Retiese "specialist" geeft woord en uitleg aan een groepje jonge mannen.
De sint-Martinusklok, behangen met papieren versieringen, opgesteld in de sint-Matinuskerk te Retie. Met meter Maria Hulselmans en de deken Franken uit Mol, die de klok kwam wijden.
Op de markt, aan de linde, een belangrijk deel van de optocht: (midden) Deken Franken, pastoor Karel Govaerts en priester Jef Van den Eynde. Een massa mensen wou de wijding van dichtbij meemaken!
Bij een klokkenwijding hoort feest! Een dans met wimpels door een groep Retiese meisjes, onder het oog van een talrijk opgekomen publiek. Op de achergrond een deel van het gemeentehuis, het prachtige herenhuis (nu apotheek) en het huis van Van Gansewinkel.(Brouwer.)
Tekst op het "dubbel" doodsprentje van E.H.Jef Van den Eynde.
Uitnodigingskaartje tot de plechtige uitvaartdienst van E.H.Jef Van den Eynde. ( Dit kaartje kregen alle Retiese huisgezinnen in hun brievenbus.)
Geschreven postkaart. Postzegel "Winterhulp". Blauwe kleur. 1.75 fr. + 4.25 fr. Angre. Parochiekerk en eeuwenoud sint-Martinusbeeld. Beide ook te zien op de postzegel. Afstempeling 22.07.1944.
De manteldeling. Bronzen plaket. Stommeln. G. Weinert. 20st eeuw.
Sint-Martinus. De manteldeling. Noord-Frankrijk. Einde 17de eeuw. Houten beeld. Oude polychromie. Voorstelling zonder bedelaar.
Sint-Martinusprent uit: "De heiligen en het dierenrijk" of " De heiligen in hunne betrekkingen tot de dieren." "Naar het Frans van H. Bourgeois. Versierd met platen. Maatschappij sint-Augustinus, Desclée De Brouwer en Cie. MCMI."
Sint-Martinus. De manteldeling. Hout 20st eeuw. Oostenrijk.
Sint-Maarten. Houten beeld. De manteldeling. Volkskunst. Oostenrijk.
Altaar van sint-Martinus uit de vroegere kerk van Onkerzele. Gemaakt in 1694. Het schilderij stelt de priesterwijding voor van Sintemetten. Geschilderd door M. Van den Bossche.
Binnenblad van: "Schat-kiste der Litanien." Houtsnede. 1778. "t Is noodig altyd te bidden: zonder den moed verloren te geven. Luc. 13.v.I."
Litanie van de heilige sint-Nicolaas. Aangeroepen o.a. tegen echtelijke onvruchtbaarheid.
Litanie van de heilige Leonardus. Patroonheilige van de gevangenen. Aangeroepen tegen o.a. lichamelijke gebreken.
Litanie van de heilige sint-Theodorus. Patroonheilige van soldaten en legers. Aangeroepen tegen storm.
Litanie van de heilige sint-Trudo. Patroonheilige van Sint-Truiden en van fruithandelaren.
Litanie van de heilige Rochus. "Tot afkeeringe van de PESTE, en haestige Ziektens." Houtsnede 7 aug. 1747. "Tot Brussel, by L. Jorez, in de Boter-straet."
Plat Frans bord. "St.-Martin" 1765. De manteldeling in het midden en op de rand bloemmotieven.
Romaans stenen beeld. Sint-Martinus. De manteldeling. Tegen de gevel van de kathedraal te Lucca.
Duomo di San Martino. Lucca, stad in Toscane. Ong. 90 000 inwoners. Eén van de rijkste steden van Noord-Italië. Op ong. 50 km. ten westen van Florence. Lucca tevens de hoofdstad van de provincie Lucca.
Houten sint-Martinusbeeld uit de 16de eeuw. Stedelijk museum "Het Toreke." Tienen.
Saint Martin. Patron de la Compagnie Royale des Anciens Arquebusiers Visétois, fondée en 1579. Postkaart Visé.
Arendonks doodsprentje. Ontwerp Jos Speybrouck. Oorlogsslachtoffers. Allen om het leven gekomen te Arendonk op 03.09.1944.
Volledige bladzijde uit een middeleeuws getijdenboek.
De manteldeling. Prachtige miniatuur geschilderd in de hoofdletter M. (M van Martin.)
Firenze. De manteldeling. Muurschildering. Piazza S.Martino. Een knecht houdt het paard van de heilige bij de teugel, terwijl sint-Martinus zijn mantel deelt met een staande bedelaar.
Onkerzele. Het altaar van sint-Maarten, patroon der kerk. Dit altaar is afkomstig uit de vroegere kerk van Onkerzele. Het werd gemaakt in 1694. De schilderij stelt de priesterwijding voor van sint-Martinus. Ze is van de hand van M. Van den Bossche.
Grote toegangspoort van de abdij van Westmalle. Met in de centrale nis de manteldeling van sint-Martinus.
De sint-martinuspoort. Abdij van Westmalle. Postkaart geschreven in 1906. Uitgave: G. Hermans. "Lichtdrukkerij."
Abdij "Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart" van Wetsmalle.
Deze abdij behoort tot de orde van de Cisterciënzers, die gesticht werd in de twaalfde eeuw. Deze orde wordt kortweg en gemakshalve "Trappisten" genoemd, naar de Normandische abdij "La Trappe." Van daaruit verspreidde zich sinds de 17de eeuw een hervorming. De abdij van Westmalle, gesticht in 1794, maakt deel uit van de "Cisterciënzers van de Strikte Observatie", maar is vooral bekend als de abdij van de Trappisten van Westmalle. Het leven van de monniken is in de eerste plaats een leven van gebed. Maar het is tegelijk ook een leven in gemeenschap en een leven van arbeid. Vooral in de Kempen bekend voor zijn lekkere trappist, gebrouwen in eigen brouwerij.
De manteldeling, zonder bedelaar. Gepolychromeerd houten beeld uit de 14de eeuw. Sint-Martinuskerk te Eindhoven - Tongelre.
Vóór 1930. Molen van Schoonbroek. Deze open standaardmolen behoorde in vroegere tijden toe aan de priorij van Korsendonk. Hij werd afgebroken in 1932. Stan Wens was de laatste molenaar.
De monumentale sint-Jobkerk en pastorie te Schoonbroek. Vóor 1930. Devotie tussen veel groen. Kapelaan Vitalis Brems begon in 1851 met de bouw van de huidige kerk. In 1861 werd de kruisbeuk en het koor opgetrokken. In 1875, onder pastoor Felix Bongaerts, werd de toren voltooid.
Emiel Van Hemeldonck. 1897 - 1981. Echtg. P. Janssens. Letterkundige. Begon op aanvraag van kanunnik Dils, witheer te Averbode, met enkele verhaaltjes in "Zonneland". Zo kreeg hij de schrijversmicrobe te pakken en die liet hem nooit meer los. In 1923 verscheen "Op de Grindershoeve" in de Duimpjes-uitgaven van Delille te Maldegem. Het eerste van een hele reeks verhalen en romans. Hij behaalde enkele belangrijke literaire prijzen. Bv. "Maria, mijn kind." 1944. Gottmer-prijs. Men bestempelde hem als "Kempische heimat-schrijver."
Gesigneerde "Ex-libris" Vosselaar. Em. Van Hemeldonck. 1956.
Naamkaartje van de Kempische heimat - schrijver.
Dubbel doodsprentje van Emiel Van Hemeldonck. Op de voorkant zijn foto. Op de achterkant een gedicht van Remi Lens. (Oud - pastoor van Arendonk.)
Binnenkanten. Persoonlijke gegevens. Tekst door de letterkundige zelf geschreven.
Retiese gesneuvelden uit de "Grote Oorlog".
Eerw. Frater Gaston de Vel. Aspirant - Missionaris in het Missiehuis te Scheut. Brancardier in het Belgisch Leger. Geboren te Merksplas 3 aug. 1892. Stierf de dood der helden op het veld van eer en plicht in het Houthulsterbos op 28 september 1918.
Petrus Frans Brijs. Belgisch soldaat, kanonnier, 7de comp. 1ste Divisie. Geboren te Rethy op 1 juli 1893. Gevallen op het Yzerveld den 25ste maart 1916. Eervol begraven op het militaire kerkhof te Reneghem.
Oud, schildvormig reclamebord (geëmailleerd) van het tabaks- en sigarenmerk "Caritas". Voorstelling van de manteldeling naar het schilderij van van Dijck te Zaventem.
Twee sigarenbanden verschillend in grootte van het sigarenmerk "Caritas". Een gouden manteldeling op rode achtergrond.
Sint-Sebastianus van Rome.
Antwerps santje. Jacobus de Man. 17de eeuw. Perkament.
In de 5de eeuw was st.-S. officier die christen werd. Om zijn geloof werd hij met pijlen doorboord en dood gewaand. Hij herstelde door de verzorging van st.-Irene. Hij verweet de keizer diens wandaden. Hij werd daarom doodgegeseld en in de riool gegooid. Anicia van Rome zorgde ervoor dat zijn lichaam werd begraven naast dat van paus st.-Fabianus in de catacomben aan de Via Appia. Hij is een pestheilige vanwege de pijl, symbool voor het toeslaan van de pest. Opvallend is dat de marteling die hem niet fataal werd het meest door kunstenaars werd uitgebeeld! Door vele schuttersgilden gekozen als schutspatroon. (Natuurlijk om de marteling hem niet doodde.)
Groot Antwerps santje. Perkament. 18de eeuw. Met de hand ingekleurd. Tafereel in een ovaaltje gezet. Geen graveursnaam.
Volgens weer een andere legende zijn de drie bijfiguren drie schipbreukelingen die onterecht voor diefstal waren veroordeeld en door Sinterklaas gered werden. Daarom is hij ook patroonheilige van schippers en matrozen en wordt hij wel eens afgebeeld met een anker of een schip.
Antwerps santje op papier. Cor. De Boudt. 1660-1735. Weer een ovaaltje met de hand netjes ingekleurd.
In sommige gevallen liggen er drie beurzen of drie gouden bollen aan zijn voeten. Ze herinneren aan de drie meisjes die hij redde van de prostitutie.
Antwerps papieren santje. L. Fruytiers. 1713-1782. Overdreven randversieringen.
Soms liggen de gouden bollen op een boek, soms zijn het drie appels of broodjes. De broodjes verwijzen naar de drie schepen vol met graan waarmee hij een hongersnood voorkwam. Vandaar ook Nicolaas' patronaatschap van de bakkers.
Sint-Antonius de Grote. Of: sint-Antonius met zijn varken. Ook: sint-Antonius Abt.
De christenen zochten hun heil in een groep heiligen die om de één of andere reden iets te maken hadden met de pest. De pestheiligen zijn niet overal dezelfden, vaak genoemd worden echter: Antonius Abt, Christophorus, Rochus, Adrianus, Rosalia van Palermo en Sebastianus.
De volkstelling.
Keizer Augustus (8 vóór Chr.) vaardigde een decreet uit voor een volkstelling. Om dit te kunnen doen moest iedereen terug naar zijn geboorteplaats. Jozef ging met zijn verloofde Maria naar Betlehem in Judea. (Omdat hij van David afstamde die in Judea woonde.) Bij hun aankomst was er geen slaapplaats meer te vinden. (De waard uit "de Maan" doet teken dat ze verder moeten zoeken. Hij heeft voor hen geen plaats.)
Antwerps perkamenten santje. Met de hand ingekleurd. Anna-Maria Bunel. (rond 1730.)
De drie wijzen uit het oosten.
Kaspar, Melchior en Balthasar.
" ... en de ster ging hen voor ... en zij vielen neder en bewezen Hem hulde en boden Hem geschenken aan: goud, wierook en mirre."
Antwerps perkamenten santje. Handgekleurd. Cornelus de Boudt.
"Saint Martin partageant son manteau." Frans schilderij van R. Damon. De manteldeling aan een stadspoort speelt zich af in een sneeuwlandschap.
Antwerps nieuwjaarsprentje. L. Fruytiers. (1713-1782) Burijngravure op papier. Handgekleurd.
Kindje Jezus met een vollaard of krulkoek in Zijn handen. Een kroon op het hoofd. Op de koek duidelijk de letters I.H.S. (Jesus Hominum Salvator.) Jezus verlosser der mensen.
In de banderol onderaan: "O Mensch, mijn Bloedt en lijden swaer Geef ick u, voor een nieuwe Jaer."
Koek werd meestal gegeven als nieuwjaarsgeschenk.
De manteldeling. Gouden gedenkmunt van de wereldtentoonstelling te Brussel in 1958.
Voorzijde: de manteldeling van Sintemetten met de Engelse tekst: "Greater hope and love."
Keerzijde: afbeelding van de wereldbol, een vijfbenige ster met daarin het stadshuis van Brussel en het jaartal '58. In de rand de tweetalige tekst: "Wereldtentoonstelling Brussel, Exposition universelle Bruxelles."
Rond glasraam in het portaal van de sint-Martinuskerk te Retie. De manteldeling van Sintemetten. Het wapen van Retie is verwerkt in dit prachtige kunstwerk van Edward Steyaert.
De manteldeling van sint-Martinus. Zeer eenvoudige voorstelling uit een kinderboek.
Stenen reliëf van sint-Martinus. Gaanderen. Het paard van de heilige vertrappelt een slang (het kwaad). Deze voorstelling met het serpent komt zeer zelden voor. Geen bedelaar te bespeuren. Nadruk ligt hier echt op het bestrijden van het kwaad. (Meer dan op de liefdadigheid.)
Houten schild van de "Sint-Martinus" schuttersgilde te Gaanderen. Nederland. Prachtige voorstelling van de manteldeling en de naam van de schuttersgilde in een zwierige banderol. Ook het embleem van de Federatie van Gelderse Schuttersgilden "Sint-Hubertus" is duidelijk te zien. ( In het groen.)
Belgische postkaart. Hoofd van sint-Maarten. Gedeelte uit het schilderij van Van Dyck. (Zaventem.)
De manteldeling. Duits marmeren beeld. Osterkommunion 1958 St.-Martin, Jöhlingen.
St.-Martin. "Il a tout donné pour J. C."
Letaille. Paris.
Bidprentje (doodsprentje.)
Bernard Desmet. Né à Waerschoot le 12.02.1774. Décédé au couvent des Soeurs du Crombeen, le 28 avril 1842.
St. Martin. Déposé, "St.-Norbertus", Mit kirchl. Genehmigung. Wien.
Voorzijde.
Aandenken aan het 25-jarig priesterjubileum van Peter Sir. Wenen. 26 juli 1917.
Keerzijde.
Staande manteldeling. Sintemetten in volledig harnas met rode mantel. Origineel voorontwerp voor een glasraam. Begin 20ste eeuw. Ontwerper onbekend.
Buste Sintemetten. Heilige in vol bisschoppelijk ornaat, met mantel en mijter.
Beeld uit 1677.
De manteldeling. Doek geschilderd in Rome. (1824) Door Schmetz. Het meesterwerk hangt nu in de kathedraal "Saint-Gatien" te Tours.
Le tombeau de Saint-Martin dans la crypte. Basilique Saint-Martin. Tours. France.
"Aandenken aan mijn zilveren priesterjubileum 1966 - 1991"
Miel Verbruggen. Pastoor st.-Martinus-Duffel.
Reliquaire de Saint Martin. Prière du pèlerin à Saint Martin.
Tours, le 20 décembre 1987. Jean Honorè. Archevèque de Tours.
Op de achterzijde: Rencontre des Blessés de la Vie avec M. Bernard-Nicolas Aubertin Archevêque de Tours.
30 septembre 2006.
Houten ruiterbeeld. Sint Martinus. De manteldeling. Begin 16de eeuw.
De H. Martinus. Bisschop. (316-400)
"Ziehier den Hoogepriester, die in zijne dagen aangenaam was aan God."
Sir. 44.
Sint-Martinus siert met zijn manteldeling een papieren biljet Duits noodgeld.
Duits devotieprentje. De manteldeling van sint-Martinus.
Grenada. Telekaart. Anthony van Dyck. "St.-Martin dividing his cloak"
Een oude voorstelling van de manteldeling met twee bedelaars.
Der heiligen Martinus. Bischof. Benziger & co. Einsiedeln, Schweiz.
Met op de achterkant een gebed voor Sintemetten.
Duits prentje van rond 1900. Zeer kleurrijk. De manteldeling aan de stadspoort van Amiens.
Rugkant onbedrukt.
Houten ruiterbeeld uit de 16de eeuw. Sint-Martinus en de manteldeling.
Miniatuur uit een zeer oud getijdenboek. Sintemetten deelt zijn zware mantel met een bedelaar aan de stadspoort van Amiens. Vlak bij hem, met spade, staat sint-Fiacrius, de patroonheilige van ondermeer de hoveniers.
De liefdadigheid van Sintemetten. Postkaart van rond 1900. Naar het beroemde werk van van Dyck in de parochiekerk te Zaventem.
Duitse postkaart. Met houten ruiterbeeld van Sintemetten. Een postzegel met de manteldeling en een speciale "ruildagstempel" van 11. 11. 1984.
Duitse postkaart uit 1911.
"St.Martin. Zur Erinnerung an den Kornblumentag zu Gunsten bedürftiger Veteranen.
Offizielle Fest-Postkarte zum Kornblumentag 14. 5. 1911 zu Gunsten bedürftiger Veteranen gestiftet von der Freiburger Zeitung."
Zo zie je dat de Duitse oorlogsveteranen al vóór W.O.I ook Sintemetten hoog in hun vaandel droegen.
Met dank aan de heer Jos Heutinck, archivaris, die mij deze prachtige afbeeldingen van Sintemetten te Gaanderen bezorgde.
Houten schild van "St.-Martinus". Gaanderen. Zeer mooi uitgesneden manteldeling van Sintemetten. Met vermelding van het stichtingsjaar: 1871.
Ook bij onze Nederlandse buren is Sintemetten zeer geliefd. Zo bestaat er in Gaanderen, dat samen met Wehl en de stad Doetinchem, de gemeente Doetinchem vormt, een zeer beroemde schuttersgilde die sint-Maarten als schutspatroon koos. In de loop van de zestiende eeuw moesten schutters instaan voor de verdediging van eigen land, stad of dorp. Het waren in feite krijgers of soldaten die oorlog voerden tegen de vele belagers van buitenaf. Daar de naam Martinus afgeleid is van Mars, de Romeinse god van de oorlog, was het dan ook evident dat deze verdedigers kozen voor de heilige van Tours als beschermheilige. Ze moesten immers borg staan voor de veiligheid van de plaatselijke bevolking. Ze genoten daardoor groot aanzien. Langzaam werd de militaire taak echter minder en kreeg het begrip "schutterij" een heel andere betekenis. Rond 1870 waren er in Gaanderen al schutters. In die tijd werd de "Compagnie sint-Martinus" opgericht. Deze compagnie bestond ooit, volgens de overlevering, uit dertien onverschrokken, maar vooral ongetrouwde mannen uit Gaanderen. Wanneer één van hen trouwde moest hij zonder pardon als lid bedanken. In 1952 werd door het gilde de aansluiting gevonden bij de Gelderse Federatie van Schuttersgilden. Sindsdien heeft de sint-Martinusgilde in en om Gaanderen een vaste plaats verworven binnen de gemeenschap. De belangrijkste rol van de schutters is nu het organiseren van de jaarlijkse kermis, meedoen aan concoursen, opluisteren van jubilea, carnaval en andere feesten. Het heeft een eigen tamboer- en marjorettekorps, eigen vaandeliers en een hand- en kruisboogafdeling.
Een bijzonder actieve vereniging, de naam van sint-Martinus waardig!
Ook Eva van saint-Martin genoemd. Hier te zien op een gekleurde litho van de drukkerij "st-Augustin". Ze werd geboren in Luik op het einde van de 12de eeuw. Ze stierf daar rond 1265. Zij was een maagd die als kluizenares leefde bij de kerk van st-Martin te Luik. Ze was een vriendin van st.-Juliana van Cornillon en zette haar werk met betrekking tot de viering en verspreiding van Corpus Christi (61ste dag na Pasen) voort. Ze maakte nog mee dat het feest door paus Urbanus IV in 1264 voor de hele kerk werd ingevoerd. Eva's relieken, verheven in 1542, bevinden zich sinds 1622 in een schrijn in de genoemde st.-Martinuskerk. Ze werd heilig verklaard in 1902. De paters van het Allerheiligst Sacrament herdenken haar op 5 april, samen met st.-Juliana van Cornillon.
Gebrandschilderd glasraam. De manteldeling van sint-Martinus. Een zeer jonge Sintemetten in goudgele kledij, deelt zijn rode mantel met een op de grond zittende half naakte bedelaar. Zijn fier wit paard heft zijn rechter voorpoot. Het hele gebeuren speelt zich af in een open zuilenpoort met zicht op groene gegolfde velden. De poort is bovenaan versierd met musicerende engeltjes. Links onder tegen de voet van de zuil zien we een wapenschild met de Oostenrijkse kleuren. (Rood en wit.) Daarboven een kleiner schild met kroon en de tweehoofdige Oostenrijkse adelaar. We hebben hier inderdaad te doen met een Oostenrijks glasraam uit het midden van de negentiende eeuw. Niet erg groot, 40 cm bij 30 cm, maar gemaakt door een onbekende kunstenaar die zijn vak beheerste. Het raam is waarschijnlijk uit een groter geheel gesneden.
Eén van de meest ontroerende momenten van vele reizen was het bezoek aan oude kerken en kathedralen met hun kleurrijke gebrandschilderde glasramen. (B.v. de kathedraal van Chartres in Frankrijk.) In de koele duisternis en voelbare stilte van zo'n eeuwenoude gebedstempel ingetogen op een door gebed afgesleten bidstoel gaan zitten. Je ogen dicht om nog intenser van het moment te genieten. Dan, heel geleidelijk, je ogen openen en het spel van kleur en licht dat door de gebrandschilderde ramen valt op je laten inwerken. Hoe het antiekglas met zijn afwijkingen, zoals strepen, verschillende diktes en luchtbellen, de invallende zonnestralen in verschillende richtingen breekt en strooit met kleurschakeringen. Steeds opnieuw, steeds anders. Je geraakt er niet op uit gekeken. Adembenemend. Imense ramen, door kunstenaarshanden gevormd tot een onvergetelijk schouwspel van kleur, veranderlijk licht en perfecte vormen. Je voelt je nietig in die reusachtige holle ruimte bij het zien van zoveel moois.
Met dit kleine glasraam heb ik het gevoel steeds een beetje op reis te zijn. Met mijn ogen bijna dichtgeknepen, zit ik weer in die naar heiligheid riekende oude kerken, proef ik opnieuw de vakantiesfeer van vroeger. En geniet ik, zoals toen, van deze sfeervolle "glaskunst", ... met volle teugen!
P. C. Soutman werd rond 1580 geboren in Haarlem en is er overleden op 16 augustus 1657. Deze Nederlandse grote schilder, kopergraveur en tekenaar was waarschijnlijk leerling van Jacob Matham te Haarlem. In 1619/20 ingeschreven als schilder-graveur in de liggeren van de sint-Lucasgilde te Antwerpen. In 1620 ook burger van de Scheldestad. Jaren later, in 1624, werkt hij aan het hof van de Poolse koning Sigismund III. Keert in 1630 naar zijn geboortestad terug. Graveerde veel naar werken van P. P. Rubens, waarschijnlijk heeft hij ook heel wat schilderijen samen met Rubens geschilderd. Volgens de één was hij een leerling van de Antwerpse grootmeester, volgens anderen was hij niet meer of niet minder dan een "medewerker". In 1650 verscheen van de hand van de graveur Cornelis Visscher en de tekenaar Pieter Soutman een reeks van veertien heiligenprenten. Eén daarvan is deze sublieme manteldeling van Sintemetten. Onder de gravure lezen we:
"Martinus é Pannonia, magni Hilarii in Gallia Discipulus, ac Turonensis Episcopus á S. Willebrordo in Totius Archi-Epis. Ultraiect. Patronum electus. Colitur XI. Novemb."
"Marten uyt Pannonien, in Vranckrijck een Diseipel van den grooten Hilarius, en Bisschop tot Tours, van den H. Willebrord tot Patroon des Aerdbisdoms van Utrecht verkosen. Wort geviert den II Novemb."
"P. Soutmanno Dirigente Corn. Visscher. Sculpebat. Cum Privilegio. ( l.o.) P. Soutmannus Inveniebat et Exudebat Harlemi 1650."( r.o.)
Werkelijk één van de meesterwerken uit de 17de eeuwse graveer- en tekenkunst! De atletische bedelaar, met zijn forse rug naar de kijker toe, doet denken aan het schilderij van van Dijck. Sintemetten is hier veel natuurlijker voorgesteld dan op het alom geprezen Zaventemse doek. Een juweeltje!
Jezus met een "vollaard" in Zijn armen. Burijngravure uitgegeven door Michiel Cabbaey (1660-1722). Antwerps nieuwjaarsprentje op perkament. Handgekleurd. Met zeer ruime boord met bloemmotieven. Op de krulkoek zijn duidelijk enkele patacons te zien. "O Jesus soet ghy zijt voorwaer, voor ons een saligh nieue jaer!"
De vollaard of krulkoek was een "gebak" uit vroegere eeuwen. Dit feestbrood werd gebakken in de periode rond Kerstmis en Nieuwjaar maar werd, verschillend van regio tot regio, bij uitbreiding aangeboden in een periode van sint-Maarten tot Driekoningen. Op plaatsen waar Sintemetten, als grote kindervriend, geschenken en zoet uitdeelde, heeft hij zeker ook deze grote koeken meegebracht. Ze werden dikwijls gedecoreerd met "patacons" of "schildekens", meestal in felle kleuren beschilderde schijfjes van gebakken pijpaarde. Het gebruik verspreidde zich over een gebied dat overeenstemt met het huidige Nederland, België en het noorden van Frankrijk. In diverse musea voor volkskunde zijn nog vollaard- of krulkoekvormen bewaard gebleven.
"Nativitas Caristi". Antwerps santje op perkament, met de hand ingekleurd. Cornelius de Boudt 1660-1735.
" ... zij baarde haar eerst geboren zoon en wikkelde Hem in doeken en legde Hem in een kribbe, omdat voor hen geen plaats was in de herberg."
Samen met de os en de ezel symboliseren de door de engel gewaarschuwde herders, de nederigheid en de universele boodschap van de mensgeworden zoon van God.
Uit: "Officieel Tijdschrift van het centraal uitvoerend comité van Winterhulp. Kerstnummer 1943." Ook deze speciale kerstuitgave werd "versierd" door st-Martinus te paard. (Beeld uit de sint-Martinuskerk te Aalst.)
P. Heymans, voorzitter van Winterhulp, schreef tijdens dit oorlogsjaar deze inleiding: "Wie zou, nu ik deze regelen neerschrijf, reeds den loop der geschiedenis kunnen voorzien en weten of dit jaar een Vredesengel ons de Kerstboodschap zal brengen, dan wel of wij, voor de vierde maal, de geboorte van het Goddelijk Kind en den aanvang van onze Christelijke Beschaving onder voortgezette oorlogsomstandigheden zullen moeten gedenken? België heeft in den loop zijner geschiedenis tal van beproevingen ondergaan, die het nochtans steeds te boven is gekomen, dank zij de ingeboren deugden zijner bevolking. Beste lezers, met voor ogen de edelmoedigheid waarmede U, tijdens deze jaren van beproeving, de Winterhulpactie hebt gesteund tot leniging van zoovele nooden en tot vrijwaring, voor de toekomst, van 's Lands levensbronnen, schroom ik niet deze Kerstboodschap te plaatsen in het teeken van een rotsvast vertrouwen zoowel in uw verdere edelmoedigheid als tevens in de continuïteit van de edelste deugden van ons geliefd Vaderland. Ditmaal weer zal België zijn kinderen en daardoor ook zichzelf hebben gered, dank zij de eensgezinde werking van alle menschen van goeden wil, zij, voor wie, bijna twintig eeuwen geleden, het Goddelijk Kind zijn Boodschap van Vertrouwen en Liefde bracht als een aansporing tot algeheele opoffering van onszelf voor het heil der anderen."
De boodschap van Sintemetten: het weinige dat we zelf hebben toch delen met de anderen, klinkt luid door in deze openingswoorden van de kerstuitgave Winterhulp 1943.
Duits prentje, rond 1895, met mechanische kant. Een kleurrijke manteldeling, waar Sintemetten afgestegen is om zijn blauwe wijdse mantel gemakkelijker te kunnen delen met de bejaarde bedelaar. In een mooi ovaaltje gezet. Op de achterkant: "Sankt Martinus theilt den Mantel, Reicht die Hälft' dem Armen hin, Achtet nicht der Menge Spötteln, Gottes Beifall gnüget ihm, Angethan mit halbem Mantel Sieht er darauf im Traumgesichte Den Gottessohn im Kreis der Engel, Der sprach, wie wenn im Weltgerichte: " Was meinem Bruder er gethan, Seh ich, als mir geschehen,an.""
Had men vroeger een ernstige kwaal zoals schurft, jicht, nierstenen, haaruitval, stuipen, zweren, plaste men in bed of kreeg men erge koorts, dan boden bepaalde heiligen hulp. Onze geneesheiligen. Dikwijls hadden ze een bedevaartplaats en ook bijbehorende rituelen. Vooral bij bedplassen van kinderen werd de hulp van Sintemetten ingeroepen. Waarom precies S. is niet erg duidelijk. Waarschijnlijk omdat hij toch samen met Sinterklaas de grote kindervriend is. Ook bij incontinentie bij volwassenen werd de heilige van Tours aangeroepen. Enkele bedevaartplaatsen: Aspe, Beveren, Peutie, Rijmenam e.a.. Vroeger dacht men zelfs dat de sint-maartensvuren dienden om het hemd van de sint te drogen, omdat hij de patroon van de bedpissers was. Soms werd hij ook vereerd als pestheilige. (Duffel.) De "zwarte dood" was in de middeleeuwen zeer gevreesd. (Tussen 1347 en 1720 was de bij vlagen optredende pest er de oorzaak van dat één derde van de bevolking stierf.) Men dacht ook dat sint-Martinus kon helpen tegen de Spaanse griep, tegen doofheid, alcoholisme, pokken, enz. De geneesheiligen waren zeer in trek. Door overlevering werd de "heiligenkennis" aan de volgende generatie meegegeven. Hadden de meestal arme gelovigen dan zo'n blind vertrouwen in de geneesheiligen, of was het omdat deze vorm van "genezen" de enige (betaalbare) was?
Prachtig, groot Antwerps santje op perkament van Charles Neel. (18de eeuw.) Kunstvol met de hand ingekleurd, waarschijnlijk door kloosterlingen. De heilige als bisschop met aan zijn voeten drie kinderen in een kuip. Dit tafereel verwijst naar een belangrijke legende.
In Retie vierde men vroeger drie "kindervrienden": Sintemetten, de Greef van Halfvasten en sint-Nicolaas. Vandaag is eigenlijk sint-Nicolaas (met zijn Zwarte Piet) alleen overgebleven. Natuurlijk is het feest van Sintemetten ook nog altijd een echt kinderfeest gebleven. Maar toch ... Wie is die sint-Nicolaas nu eigenlijk? Geboren in Patras ca 280 en gestorven in Myra op 6 december (zijn feestdag) 342. Zoals st.-Jacobus Maior hoort bij Spanje, Sintemetten van Tours bij Frankrijk, st.-Patricius bij Ierland, zo hoort st.-Nicolaas bij Rusland. Hij is één van de meest geliefde heiligen van het christendom. Van hem wordt verteld dat hij al bij zijn geboorte vastte. Zijn leven is een opeenvolging van wonderlijke legenden. In de 6de eeuw werd hij bekend om zijn liefdadigheid, naastenliefde en vele wonderen. Zo wierp hij als rijke jongeling bruidschatten in de vorm van beurzen met geldstukken naar binnen bij een arme edelman opdat zijn drie dochters konden trouwen i.p.v. in de prostitutie terecht te komen. Een andere middeleeuwse Franse legende vertelt: "Drie door een herbergier vermoorde en tot gepekeld vlees verwerkte priesterstudenten werden door hem weer tot leven gewekt." Daaruit komt de legende voort dat hij drie dode kinderen tot leven bracht. (Men aanzag de drie priesterstudenten als kinderen.) De drie kinderen in een (pekel) vat zijn zijn attributen geworden. De vele legenden leverden hem vele patronaten op. Vanaf de 6de eeuw verspreidde zijn verering zich uit naar Rusland waar hij in talloze kerken en huiskamers op iconen te zien was en nog steeds is. In Sinterklaas ziet men ook veel sporen van de Germaanse god Wodan. Paus Paulus VI verklaarde in 1970: "Hij mag nog vereerd worden, maar het hoeft niet meer!" Toon Hermans kon hem dan ook gerust in één van zijn onsterfelijke "conferances " schijnheilige noemen.
"De schutterij sint-Martinus op het Vaandelfeest van 5 mei 1912 te Mechelen /M."
Vele heiligen worden in ons landje en elders vereerd. Sint-Martinus staat erg hoog in aanzien. Vele gilden, bonden en verenigingen, vooral in de middeleeuwen (ook wel in latere tijden) kozen de heilige van Tours als beschermheilige. Hij werd uitgebeeld op de vlag van de gilde, meegedragen tijdens de optochten van de gildefeesten. In grote kathedralen of collegiale kerken kreeg zo'n gild een afzonderlijke kapel, gewijd aan hun beroep en aan hun schutsheilige. In de lange lijst van patroonheiligen staat dat Sintemetten patroonheilige is van de herbergiers en van drinkebroers. Onbegrijpelijk, Maarten leefde als een asceet. In Toulouse kozen de molenaars hem ook in de 15de eeuw als hun beschermheilige. Op andere plaatsen was hij ook schutsheilige van de plaatselijke pottenbakkers. (Hij zou van engelen een prachtige vaas gekregen hebben waarin hij het bloed van de martelaren van het Thebaanse Legioen bewaarde.) Niet te verwonderen dus als we hem afgebeeld zien op oude borden of ander oud aardewerk. Van zijn vele patroonschappen belicht ik ook even die van de kuipers. (Mensen die kuipen maken.) In Vlaanderen kozen die hem om uiteenlopende redenen. Eerst en vooral omdat hij beschermheilige was van de wijnhandelaars (Antwerpen en Gent), maar ook die van wijnbouwers. (Touraine.) Omdat zowel wijnbouwers als wijnhandelaars de producten van de kuipers nodig hadden, werd hij vanzelfsprekend ook schutspatroon van die beroepsgroep. De meeste gilden van boogschutters hadden natuurlijk st.-Sebastiaan of st.-Antonius als schutsheilige. Toch waren er hier en daar ook schuttersgilden die voor st.-Maarten kozen. Bovenstaande postkaart is daar een mooi bewijs van. (Deze lijst van de patroonschappen van Sintemetten is onvolledig.)
Gedeelte van een wikkel van sigarendozen van het merk "Caritas". (J. Cornelis-Delhaye. Ganshoren.)
Sintemetten: een heilige voor vele doeleinden! Bij de start van mijn "Sintemetten-manie" had ik nooit kunnen denken dat mijn (?) heilige door zoveel mensen gekend en ... gebruikt is. Sint-Maarten versiert de meest uiteenlopende dingen: postzegels, munten en muntbiljetten, stickers, telefoonkaarten, bierviltjes, wijnetiketten, loterijbiljetten, luciferdoosjes, borden, te veel om op te noemen. Er is zelfs een tabaks- en sigarenmerk "Caritas" met de manteldeling van st-Martinus als embleem. Een oud schildvormig reclamebord in email prijst in't Frans de tabak en de sigaren aan. Ook hier zien we de manteldeling in het centrum van het zeer zeldzaam bord. De papieren wikkels op de sigarendoosjes zijn van uitzonderlijke kwaliteit. Geweldige kleuren, een mooi ontwerp (naar het schilderij van van Dijck), overvloedig gebruik van goud en een speciale, antieke diepdruk. Een lust voor het oog. Zelfs de sigarenbandjes zijn juweeltjes met een gouden manteldeling op een diep rode achtergrond. Bij het ontstaan van de sigarenfabriek "Caritas" in 1916, koos de oprichter J. Cornelis het gekende tafereel van sint-Maarten als embleem. Hij woonde immers in Ganshoren. Het prachtige dorp dat ook Sintemetten als patroonheilige heeft. Zelfs in hun wapenschild zien we de heilige van Tours. Ik geloof dat Sintemetten hier weer als "versiering" heeft gediend. Of zie ik het verband tussen roken en liefdadigheid niet?
November. Slachtmaand. 45e Week. Zon op 7.51 u., onder 17.02 u.. Wapenstilstand 1914 - 1918. Nationale feestdag Polen. Zaterdag. Sint - Maarten van Tours + 397. Patroon van de kleermakers. H. Bartholomeüs van Rossano. H. Bertwin.
Op de achterkant lezen we:
Sint - Maartenslied. Hier woont een rijk man die ons wel wat geven kan, veel zal hij geven, lang zal hij leven, zalig zal hij sterven, de hemel zal hij erven.
En natuurlijk mag het dagelijks mopje niet ontbreken.
De politiecommisaris belt aan bij Ward Pellemans. - Proficiat, mijnheer Pellemans, we hebben eindelijk uw vermiste vrouw teruggevonden. - O ja? En wat heeft ze gezegd? - Geen woord!... Ze heeft haar mond nog niet opengedaan! - Dan is het vast en zeker mijn vrouw niet, zucht Ward.
In België vieren we op deze elfde november ook "Wapenstilstand", het einde van de eerste wereldoorlog. Het is een officiële feestdag. We herdenken dan niet alleen de gesneuvelden van de eerste grote oorlog, maar ook die van '40-'45. In feite van alle oorlogen. Waarom precies op 11 november? Het was op 11 november 1918, om 11 minuten over 11 uur (11.11.11.) dat de kanonnen voor altijd zwegen. De overeenkomst tot het beëindigen van deze verschrikkelijke oorlog werd getekend door Frankrijk, Engeland en Duitsland vroeger in de morgen. Dit gebeurde in een treinwagon in het Franse plaatsje Compiègne. (De wagon staat nog steeds op dezelfde plaats en is nu een toeristische trekpleister.) In andere landen noemt men deze dag Remembrance Day, Veteran's Day, Poppy Day of Armistice Day.
Emiel Van Hemeldonck (midden) met Lode Baekelmans (links) en Ernest Claes (rechts) op een receptie. Lode Baekelmans (Antwerpen 1879 - 1965) schreef heel wat romans. "Tille" (1912) is door velen zijn beste werk genoemd. Zijn voornaamste betekenis ligt op het gebied van de verspreiding van de lectuur. Hij was medestichter van het Museum voor Vlaamse letterkunde. Hij was ook jarenlang voorzitter van de Vereniging voor Vlaamse letterkundigen. Ernest Claes (Zichem 1885 - 1968 Brussel) werd wereldberoemd met zijn "Witte" uit 1920. Dit meesterwerk werd meermaals verfilmd. Enkele andere werken:" Wannes Raps "(1926)," Kiki "(1925), "Pastoor Campens Zaliger" (1935). Vele boeken werden bewerkt voor de T.V.. "Wij , heren van Zichem", een compilatie van verschillende verhalen, kende op de Vlaamse televisie een gigantisch succes.
Vlaamsche Filmkens, Vlaamse Filmkens en Vlaamse Filmpjes. De Vlaamse Filmkens waren eens de literatuur bij uitstek voor jongeren. Ze werden uitgegeven door de "Goede Pers" te Averbode. Uitgeverij van de abdij. De bedoeling was de jonge lezers van "Zonneland" de stap te laten zetten naar het boek. Deze populaire leesboekjes hebben heel veel jongeren (en volwassenen) enorm leesplezier bezorgd. Door de promotie van de Vlaamse Filmkens via scholen, kregen kinderen de kans om hun geschiedenis en hun wereld op een boeiende wijze te ontdekken tegen een zeer democratisch tarief. (Vlaamsche Filmkens. 50 Centimen.) De V.F. kwamen voor het eerst op de markt in 1930, met iedere week een genummerde aflevering. In deze vooroorlogse reeks (Nummer 614 was de laatste in 1943.) werden opgenomen: grepen uit het volle leven van de jeugd, avonturenverhalen, goede (?) sprookjes, levensbeschrijvingen van Vlaamse groten "liefst aantrekkelijk en geromantiseerd, zonder de geschiedenis geweld aan te doen." Veel spanning en avontuur dus, maar in die tijd was een vleugje religie ook nooit ver weg. Heel wat missieverhalen en heiligenlevens zagen het levenslicht. Bv."De mantel van Martinus." Men moest ook immers de jeugd behoeden tegen "slechte" lectuur. In 1946 werd de reeks Vlaamse Filmkens (nadien Vlaamse Filmpjes) hervat, opnieuw genummerd vanaf 1. Waarom "Vlaamse Filmkens"? De gekozen titel verraadt de tijdsgeest. In het interbellum (periode tussen de twee wereldoorlogen) was de film het nieuwe medium bij uitstek. Het succes van de leesboekjes is niet alleen te danken aan de gekozen onderwerpen, maar ook aan de vormgeving, kleine handige boekjes met altijd 32 bladzijden, de goedkope prijs dank zij de hoge oplage, ( 60 000 in 1940.) de wekelijkse afleveringen. Heel wat "grote" schrijvers hebben via de V.F. hun eerste literaire verzinsels aan de man gebracht. Velen gebruikten een pseudoniem. Onzeker als ze waren over de kwaliteit van hun verhaaltjes. Ook onze eigen Kempische schrijver Emiel van Hemeldonck, die even in Retie woonde (van september 1929 tot januari 1933), pleegde heel wat afleveringen onder verschillende schuilnamen. (12?) Slechts één V.F. schreef hij onder zijn eigen naam. (Nr. 16 Het gulden zwaard.) E.v.H. schreef over de V.F.: "Ik heb aan de doopvond gestaan bij de start (was hoofdredacteur) en heb het borelingske zien groeien, welig en gezond, tot het de afmetingen kreeg die gaandeweg te allen kante diepe waardering en goedkeurend respect afdwongen." "Alle verhoudingen in acht genomen kan van de V.F. gezegd worden wat eens als de eretitel van Conscience gold: ze leerden het Vlaamse kind lezen!"
Schoonbroeck, toen nog een mooie landelijke deelgemeente van Oud -Turnhout. Centraal op de postkaart Stan Wens, de "mulder" met zijn hond. Op de achtergrond de parochiekerk, toegewijd aan sint-Job en vroeger een zeer bekend begankenisoord tegen zweren en andere huidkwalen. Ook de statige pastorie is duidelijk te zien. En ruimte ... zalig even verpozen in het gras tijdens de noen, even de tijd nemen om te poseren. Tijdens de fusie van 1978 werd Schoonbroek een belangrijk deel van Retie. Het Kempisch dorp met zijn zeven neten kreeg er plots een pracht van een parochie bij. Alleen al het patrimonium van "sint-Job" is van onschatbare kunsthistorische waarde, met als absolute blikvanger natuurlijk het 16de eeuwse retabel. Sint-Martinus, sedert mensenheugenis de patroonheilige van Retie, kreeg er een ferme collega bij: sint-Job, de patroonheilige van Schoonbroek. Ook het vieren van beide volksheiligen werd plotseling gemeengoed. De ongeveer duizend nieuwe "Kortoren" wilden laten zien dat ze het echt meenden om echte Retienaren te worden. Als men onder de lindeboom Sintemetten vierde, dan in de sint-Job parochie ook. Kwestie van mekaar beter te leren kennen, om zich echt te integreren. In zijn boekje "Zoete en zure noten." vertelt Leon Wens hoe zijn eerste Sintemettenviering verliep. "In Retie wordt sinds onheuglijke tijden st.-Maarten gevierd. Dan worden 's avonds overal vuren aangestoken, er wordt voor animatie gezorgd en er worden st.-Martinuskoeken uitgedeeld. Wat in Retie kan, moeten wij ook kunnen dachten enkele jonge mannen in 't dorp. Op de vollère (servetudeweg) van Bert Wens mocht het hout gedeponeerd worden. Zo gebeurde en 't werd een aanzienlijke berg hout. Dan werd de fanfare er bij gevraagd en samen met veel kinderen trok de bende in het donker naar de houtstapel. Later werden er nog fakkels meegedragen en zo trok men door het dorp en naar de brandstapel. Er werd gezongen, gegeten en gedronken, goed en goedkoop was de bedoeling. Wie nog niet wist dat bier en jenever niet zo best bij elkaar passen, was uw dienaar. Hij geraakte het spoor kwijt, belandde in een ondiepe gracht en zonder assistentie had hij er wellicht nooit meer uitgeraakt." Het is met Leon helemaal goed gekomen. Sintemetten en st.-Job knipoogden naar elkaar bij het zien van dat "Breughels" tafereeltje!
Dat onze Germaanse voorouders niet alleen Wodan vereerden, maar ook andere goden in bijzondere bomen in het woud? De eerste christen geloofspredikers in ons land lieten deze "afgodsbomen" omhakken. Dikwijls tot grote ergernis van de plaatselijke bevolking! Gregorius de Grote, paus van 590 tot 605, was zeer pragmatisch aangelegd. (Hij geldt als één van de kerkvaders.) Hij liet aan de bomen nissen met beelden van heiligen hangen, zodat de verering van de woudreuzen veranderde in heiligenverering. Zo'n houten kastjes aan de bomen alsook kleine gebouwtjes met een nisvormige opening noemt men nu "kapellen". De naam "kapel" komt voort van het Latijnse woord "capella", een verkleinwoord van "cappa", in onze taal mantel, oorspronkelijk de kapel waar de mantel van Sintemetten werd bewaard.
Het leven van Martinus is beschreven door Sulpicius Severus (reeds besproken in een vorig artikel) en door Gregorius van Tours in zijn "Miraculorum Libri VIII." Beide schrijvers behoren tot de meest gelezen auteurs van de middeleeuwen en dit verklaart mede de grote populariteit van Sintemetten. Gregorius van Tours (538 - 594) was een Frankische bisschop en historicus. Hij was bisschop van Tours van 573 tot 594. Bekend als auteur van "Historiae", tien boeken over de geschiedenis van de Merovingen. Hij schrijft ook een verzameling heiligenlevens. In die tijd van Gregorius van Tours genoten wonderen van heiligen een hoog aanzien bij de bevolking. Bisschoppen vertelden de mensen dat wonderen moesten geïnterpreteerd worden als directe ingrepen van heiligen in het aardse leven. De heilige deed dan iets in naam van God en vormde zo een schakel tussen het Opperwezen en de mens. De wonderen die Gregorius beschreef van Sintemetten bestonden voornamelijk uit genezingen van langdurige zieken, verlamden, blinden en kreupelen. Ze werden allen genezen door een gebed, een nachtwake of een aanroep van de heilige Martinus. Door deze mirakelen grote bekendheid te geven, versterkte Gregorius van Tours ook zijn eigen bisschoppelijke positie. Het was immers Gregorius als bisschop, die namens de heilige Martinus met de bevolking contacten onderhield. Een vraag die zich stelt is natuurlijk: Werden aan wonderen die grote bekendheid gegeven om de heiligenverering te bevorderen, of was het puur te doen om de persoonlijke macht van sommige bisschoppen te vergroten? Wie zal het zeggen?
Jos Speybrouck werd geboren te Kortrijk op 10 januari 1891 en stierf er op 21 augustus van het jaar 1956. Op zijn doodsprentje lezen we: "Zijn kerk! Hij was een man van onkreukbaar en onwankelbaar geloof, dat zowel zijn leven bezielde als zijn werk inspireerde. Door zijn missaal- en bijbelverluchtingen en zijn ontelbare devotieprenten heeft hij zijn geloofsgenoten christelijk onderricht en tot vroomheid gestemd." Deze voorstelling van de manteldeling van Sintemetten, in zijn typische stijl, is een schitterend voorbeeld van zijn kunde. De uitgeverijen Lannoo Tielt en de st-Andries abdij te Loppen gaven de meeste van zijn prenten uit, die op enorme schaal in Vlaanderen werden verspreid. Deze prent op postkaartformaat werd gemaakt in 1929.
Randminiatuur. Bible moralisée. Bijschrift: "Ce que les filz israel renoncerent la manne et demanderent char senefie les mauves escoliers qui renoncerent la doctrine et demandent la char du monde la convoitise les grans provendes et toutes les grans richesses." De slechte monniken en geestelijken die zich van de ware leer afkeren en van hun bisschop st.-Martinus, eisen dat hij hun materiële goederen van deze wereld, rijkdommen en prebenden (inkomen uit kerkelijk goed), schenkt. De duivel door wiens inblazingen zij hiertoe zijn verleid, houdt zich bovenaan gereed om hen met zich mee te sleuren.
Eén van de minder bekende legenden over Sintemetten is die van de twee bedelaars. Sint-Martinus stierf in 397 en werd in Tours begraven. De bewoners van die stad begonnen onmiddellijk met de bouw van een nieuwe kerk. De bedoeling was dat het lichaam van de heilige hierheen zou worden gebracht. Men werkte ruim 60 jaar aan het kerkgebouw. Toen het zover was, werd het lichaam overgebracht. Dit gebeurde met een grote, plechtige processie. In die tijd woonden er twee bedelaars in Tours. De ene was verlamd, de andere blind. Elke dag trokken ze samen op. De blinde droeg de lamme naar de plaats waar ze zouden bedelen, de lamme wees de blinde daarbij de weg. Al bedelend verdienden de twee vrienden goed hun kost. Toen ze hoorden dat het lichaam van Sintemetten naar de nieuwe kerk zou worden gebracht, waren ze bang dat de processie door de hoofdstraat, waar ze werkten, zou komen. Zou sint-Martinus ook hun willen genezen? Dat mocht in geen geval gebeuren. "Gezond" zouden ze hun kostwinning kwijt zijn. Ze verborgen zich daarom in een smal straatje, waar de optocht zeker niet langs zou komen. Maar tijdens de processie gebeurde er in de hoofdstraat een ongeluk. De stoet was verplicht een andere route te volgen en kwam precies door het smalle straatje, waar de twee bedelende vrienden zich verborgen hielden. Op hun vlucht ontmoetten zij toch het lichaam van sint-Maarten en zoals verwacht werden de twee invalide bedelaars terstond genezen! Een wonderlijk verhaal! Legende? Verzonnen of werkelijkheid?
"Grandes Heures de Rohan" is een verlucht handschrift uit de Bibliothèque nationale te Parijs. Het manuscript is een zeer fraai getijdenboek dat helaas niet met zekerheid kan gedateerd worden. Het is één van de mooist verluchte, maar tevens één van de meest raadselachtige meesterwerken die de Franse kunst van de 15de eeuw ons heeft nagelaten. Eén van de miniaturen in dit wereldwerk toont ons de manteldeling. Deze miniatuur waarop de heilige Martinus een stuk van zijn mantel afsnijdt en het aan een bedelaar geeft, is duidelijk geïnspireerd op een afbeelding met hetzelfde thema die de Gebroeders van Limburg voor de Belles Heures (een vroeger getijdenboek) hebben geschilderd. De kunstenaar heeft evenwel hier het tafereel in een ander decor geplaatst. Verder was hij door het smalle formaat van de miniatuur gedwongen de bedelaar tot vlak bij de heilige te laten komen en om hem daarbij niet geheel af te dekken, liet hij het paard de kop naar rechts keren. Zijn karakteristieke voorkeur voor onbarmhartige, zo niet afstotende details deed hem achter de eerste nog een tweede bedelaar afbeelden die op houten benen en met krukken de heilige zijn bedelnap toesteekt. Deze kreupele neemt uit eerbied voor Sintemetten zijn hoed af. Op de achtergrond zien we witte stadsmuren en rijkelijke gebouwen. Opvallend is ook het enorme rode paardendeken waarop de heilige gezeten is. Dit reikt bijna tot op de grond. De echte manteldeling gebeurt langs de rechterkant van het paard en blijft voor het oog van de toeschouwer verborgen. Merkwaardig!
Fromista. Beeld van sint-Maarten uit de 12de eeuw.
Voorbeelden van mechanisch kantwerk!
Op ieder wijk wordt het brandhout aangesleept voor de "brandstapel."
"Boeren, we zullen van hier nie goan of we hemme wa opgedoan", zo zingt de Retiese jeugd aan ieders deur.
Sint-Martinus eet de eerste pannenkoek!
Verticale binnenzichten. Begin twintigste eeuw.
Onze parochiekerk, ongewoon in het blauw.
Het monumentale praalgraf van dichter Lodewijk De Koninck voor de sint-Martinuskerk te Retie. ( Twee Retiese kinderen stonden model voor het kunstwerk. )
Schoonbroek. Parochiekerk sint-Job.
Parochiekerk en pastorij van Schoenbroek.
Martinus Maria Peeters. Geboren te Rethy. 20 september 1889. Op het veld van eer gevallen te Cappelle den 12.02.1916.
Marten Karel Cox. Desschel 05. 02. 1893 Eervol gesneuveld voor het vaderland den 15de oktober 1918 te Iseghem( West-Vlaanderen)
Martinus Victor Adriaensen. Soldaat 10 linie regiment. Geboren te Rethy 22.07.1887. Voor de verdediging van ons vaderland gesneuveld op het veld van eer bij Nieuwpoort in maart 1915.
Martinus Dirken. Echtg.A. M. Van Dael. In Rethy overl. 1890, 77 jaar oud.
Martinus Rommens. Rethy 1856 - 1900.
Martinus Michielsen. Echtg. A. M. C. Seuntjes. Rethy 1858-1907.
Martinus Slegers. Deken van de sint-Sebastiaangilde. Weduwnaar M.B.Wynen. Rethy 1834-1911.
Martinus Jozef Smets. Echtg. A.M.Van Mechgelen. Rethy 1861-1919.
Martinus Bertels. Weduwnaar A.E. Engelen. Rethy 1834-1915.
Martinus Slegers. Echtg. M.C. Lemmens. Rethy 1871-1912.
Martinus August Hermans. Rethy 1890-1912.
Marten Van Gompel. Echtg. A. E. Luyten. Rethy 1850-1923.
Marten Van Loy. Echtg. M.C.Van Gansewinkel. Rethy 1849-1923.
Uitzonderlijke voorstelling van de manteldeling. De bedelaar hier afgebeeld is duidelijk een kleurling.
Martinus Van Herck. Weduwnaar M.E.Deckx. Rethy 1830-1917.
Martinus L. De Bie. Echtg. P. Borgers. Rethy 1852-1915
Zuster Maria Agnes. Geb. Barbara Auwerkx. overleden te Rethij de 18 Mei 1820, in den ouderdom van 30 jaren, 5 maanden en 14 dagen.
Zeer oud Reties doodsprentje. Een Antwerps santje uit de 17de eeuw. In de 19de eeuw gebruikt als drager voor dit Reties overlijdens- bericht. Op de voorkant is de heilige Maria Magdalena afgebeeld, met haar attributen: Wierookvat, zalfpot, gesel, crucifix. In deze vroege periode delen alleen geestelijken en adelijken doodsprentjes uit. Te duur voor de gewone man!
Doodsprentje uit Reeth. P. G. Nagels. Weduwnaar A. Coveliers. Echtg. E. R. Van Hoof. Overleden 1870.
Loterij Winterhulp 1942. Nationaal Werk voor Oorlogsinvaliden. (N.W.O.I.) Nationaal Werk voor Oudstrijders en ...(N.W.S.O.) Hulp- en Informatiebureau voor Gezinnen en .. (H.I.B.) Manteldeling vaag in het midden.
Lot Winterhulp 1942.13de schijf. Het vijfde:11 fr. Trekking november. "Het roode kruis." "Het Vlaamsche kruis." "Het Nat. Werk v. Kinderwelzijn." "N.W.B. Tuberculose." Vrouw met twee kinderen. Sint-Maarten op de achtergrond.
Loterij Winterhulp 1942. Het vijfde: 10 fr. Derde schijf. Groene kleur. Een kleermaker met een rol geruite stof en schaar. Kledingbedeling? Sintemetten centraal in onderste "balk".
Ganshoren. XVII de eeuw. St.-Martinus.
St.-Martinus. XVI de eeuw. Wasmes-Aud.-Br.
Dion le Val. ( Grez Doiceau ) Verstuurde fotokaart, met zegel Winterhulp. Links de parochiekerk en rechts het antieke sint-Martinusbeeld. Identiek beeld op zegel en kaart. Afgestempeld in 1944.
Fotokaart met zegel Winterhulp. Martinuskerk te Dion-le-Val en Martinusbeeld op de zegel. ( 35c + 5c toeslag) Op de kaart alleen het beeld. Beeld uit de 16de eeuw. Afstempeling onleesbaar.
Twee grootformaatzegels uit 1944. Nr. 639. ( 10 fr. + 30 fr. ) De heilige met het dal van de Maas op de achtergrond. Nr. 640. ( 10 fr. + 30 fr. ) Martinus met de stad Brugge in de verte.
Sint-Martinuszegels uit: La République Rwandaise, Kathiri State of Seitun, Ludwigshaven en Republica Argentina.
Sint-Martinuszegels. Volkshilfe - Saargebiet. Drie verschillende kleuren en waarden. 1f.,40c. en 60c.
Belgica 72. Magyar Posta 10fr.
Gekleurde tekening uit: "Van nieuwjaar tot oudejaars- avond." Met bijbehorende tekst:
"Stookt vier, maakt vier: Sinte Maarten, komt hier, Sinte Maarten is zo koud. Geeft hem 'n turfjen of een hout, hij zou zich geren warmen met zijn blote armen."
(Sint Maarten, 11 november.)
Deze boekillustratie lijkt op het eerste zicht op de originele tekening hiernaast. Bij nader toezien vallen echter heel wat verschillen op.
Martinus als bisschop met bedelaar. Kerk van Guerlange. (prov. Luxemburg.)
Processievaandel van Wezenmaal met Sintemetten. (Begin vorige eeuw.)
Uit het gebedenboek van Michelino da Besozzo. (rond 1440) Pierpont Morgan Library. New York.
Recent dubbelprentje. Ludovicus Luyten. Echtg. A.M. Leeuw. Maastricht 1911-1985. Op de voorkant van dit doodsprentje een afbeelding van een mooi sint-Martinusbeeld.
Franse litho. Met de hand ingekleurd. Deeltje uit een groot blad met veel heiligen.
VII St. Maarten aarzelde geen ogenblik, sneed zijn eigen mantel doormidden en gaf de helft aan de ongelukkige.
VIII Winterhulp koos St. Maarten als symbool voor zijn acties van solidariteit. Steun Winterhulp! Ge zult dan zelf een soort mirakel doen.
Sint-Martinus. Achterglasschildering. Waterverf. Twintigste eeuw. Naam van de heilige is niet vermeld. De manteldeling.
Sint-Martinus en st.-Catharina. Achterglasschilderingen. Duits. Laat 20ste eeuw. Waterverf. Matige kwaliteit.
Sintemetten. Achterglasschildering. Duits. Laat 20ste eeuw. Waterverf. Manteldeling met bloemmotieven op de achtergrond.
Oude Franse medaille. Voorkant: Manteldeling. "Martin priez pour nous." Keerzijde: Bisschop. Zelfde tekst.
Martinus als bisschop. Steekt met zijn staf door de tongen van twee honden. Kathedraal van Chartres. Rond 1220.
Bijna twee identieke Italiaanse prentjes.
De manteldeling. "Bassenheimer Reiter." Reliëf in Bassenheim. 13de eeuw.
Luikse volkskunst. Geschilderd hout. 18de eeuw. Villers-le-Peuplier. Hoogte 60 cm.
Martinus als bisschop met bedelaar. Sint-Martinuskerk Aalst. J.F. Berlo. Brussel. 1701 Verguld beeld.
De manteldeling. Gepolychromeerd houten beeld. Tweede kwart of midden van de 16de eeuw. Seilles, kapel "Saint-Martin de Reppe".
De manteldeling. Henegouwen of Brabant. Rond 1480. Gepolychromeerd eikenhout. 76 cm hoog.
Sint-Martinus als bisschop. Met bedelaar en engeltje. Antwerps uit 1698-1699. Ludovicus Willemssens. Gepolychromeerd hout. 138 cm hoog. Kontich. Sint-Martinuskerk.
Tekening. Sint-Maarten geneest een bezetene. Antwerps, rond 1628-1630. Jacques Jordaens. Aquarel. Stedelijk Prentenkabinet. Antwerpen.
Staande sint-Maarten, die een zittende bedelaar een geldstuk geeft. Melchior Binder. Begin 17de eeuw. Riedlingen.
De wijdse mantel en op de voorgrond, de zittende bijna naakte bedelaar.
Algemeen zicht op de preekstoel, met zijn twee trappen en het losstaande sint-Maartenbeeld.
De driehoekige draperie omhoog gehouden door naakte engeltjes. De Heilige Geest in de vorm van een duif.
Bronzen reliekhouder. 19de eeuw. Bezet met edelstenen.
En men begon onmiddellijk de enorme boom om te hakken, waaronder sint-Martinus stond.
Nog bij zijn dood.
"Hij is nu bij God!" "Hij gaat het paradijs binnen!" "Hij verdiende zijn rust!"
Simone Martini. "The dream of st. Martin."
Simone Martini. "St. Martin is knighted."
Simone Martini. "St. Martin renouncing the sword."
Simone Martini. "The death of st. Martin."
Martinsbräu. ... aus Liebe zum Bier. Privatbrauerei seit 1883 Marktheidenfeld.
Sint-Martinusvaandel. De manteldeling. Westminster Abbey. Rev. Edward Dorling. 1921.
Sint-Martinusreliëf. Noordportaal van de kerk in Heilbad Heiligenstadt.
Moderne versie van de manteldeling. Verschillende tegels.
Perkamenten prent uit een oud getijdenboek. Bedelaar met twee geamputeerde benen.
Prachtig, vrij modern glasvenster van de manteldeling.
Oud houten drieluik. Centraal een sculptuur van de manteldeling. 2 geschilderde zijpanelen. O.L.V. met kind. St.-Joris met de draak.
Sint-Maartenzegel. 10 c. Malta.
Twee Sintemettenzegels. Oostenrijk.
Oud ruiterbeeld van de heilige Martinus. De manteldeling, met een volledig naakte bedelaar.
Bronzen reliëf. Münsterkirche in Bonn. Ernemann Sander.
Houten altaarbeeld. De manteldeling. Kloosterkerk st.-Lambertus. Düsseldorf.
"Sint-Maarten doopt een ongelovige." Perkamenten blad uit een getijdeboek.
Glasraam. Sint-Martinus geneest een zieke.
Sint-Maarten als bisschop. Houten gepolychromeerd beeld. De heilige van Tours geeft een geknielde bedelaar een aalmoes.
De manteldeling. Glasraam.
Het doopsel van sint-Maarten. Glasraam.
De manteldeling. Dubrovnik. Triptiek. Detail.
De manteldeling. Gepolychromeerd hout. Ambo. 1677.
De manteldeling. Schilderij. Sassetta.(1392-1450)
Belgische postzegel. Detail uit het sint- Job-retabel van Schoonbroek. Retie.
Zegel van Jaques d'Arfeuille. XVde eeuw.
Montpezat-de-Quercy. Wandtapijt. (16de eeuw.)
Italië. Lucca. De manteldeling. "Il duomo" Stenen ruiterbeeld tegen buitenmuur. (13de eeuw.)
"Het spel der wonderen van sint-Martinus." Foto op de kaft van het boek van Henri Ghéon. Toneelspel uit 1942. Uit het Frans vertaald door Jozef Boon. Uitgegeven door "Opbouwen." Toneeluitgaven. Desclée, De Brouwer Houtkaai 22 Brugge.
Postkaart J.Meuleman. Geschreven in 1919. Links de Molsebaan. Onder de lindeboom kruiwagens vol met boeken. Was Retie zijn tijd ver vooruit? Boekenverkoop of eerste bibliotheek?
Ingekleurde zichtkaart. J.Meuleman, 1908. Onder de linde door zien we de voorkant van het "huis met verdiep" van de weduwe Mermans.
Zichtkaart J.Meuleman. Geschreven in 1907. Links de Molsebaan. Achter de linde zien we: "Hotel de Keizer", "Lindebloem" en "In't Lam".
Zichtkaart van J.Meuleman. " De stoomtramstatie." Zelfde cliché als gekleurde kaart. Grotere en dikkere tekst. 1907 afgestempeld.
Zichtkaart "Meuleman Rethy". Zelfde cliché als hierboven. Hotel de Keizer. Tramstatie.- Arrêt du tram. Afgestempeld in 1907.
Zichtkaart van J.Meuleman. Rond 1930. Links de sint-Martinusstraat. Rechts het grijze burchtje, dat in de jaren twintig in de plaats kwam van de herberg "In't Lam".
Lodewijk De Koninck in de fleur van zijn leven. Foto getrokken door R. Morren te Mechelen.
"Weinig vrienden en vereerders waren op zijn uitvaart aanwezig, Kanunnik Vosters las bij zijn graf deze laatste wilsbeschikking voor, het geestelijk testament, waarin de dichter het ideaal van gans zijn leven had vastgelegd."
"Aan den Z. E. Heer Janssens, Pastoor te Rethy.Uit gansch bijzondere genegenheid en zeer eerbiedige hoogachting. Rethy, 30 October 1899." Get. L.D.Koninck.
1. Rethy. "Steenweg op Postel- Chaussée de Postel." Uitgave Meuleman; Rond 1905. Niet verzonden.
2. Rethy. "Het klooster." Uitgave Meuleman. Rond 1905. Niet verzonden.
Rethy. De hoeve. Rond 1905. Uitgave Meuleman. Rechtsonder handtekening L. De Koninck.
Rethy. De pastorij. Rond 1905. Uitgave Meuleman. Rechtsonder handtekening L. De Koninck.
Doodsprentje van Edgard De Vel.
Mini-filmaffiche uit 1939. Deze prenten werden uitgedeeld aan de cinema- bezoekers.
Destijds één van helden van het witte doek: Roy Rogers op zijn paard Trigger. Vele malen gezien in de "Roxy"!
Achterkant doodsprentje. Rustend hoofdonderwijzer. Orgelist. Schatbewaarder vd kerkfabriek. Schrijver van het st.-Vincentius-genootschap. Enz.
Voorkant doodsprentje. "Ter nagedachtenis van Mijnheer Cornelius Joseph Graulus echtgenoot van mevrouw Anna Paulina Willekens."
Een dynamische onderpastoor. E.H.Van Hoof. Bezieler van de K.A.J. in de zestiger jaren.
In de jaren zestig zijn de paarden al vervangen door lawaaierige tractoren.
Dubbel doodsprentje. Aloysius Johannes MELIS. echtgenoot van Maria Seuntjes. (1897-1960) Voorzitter van de kerkfabriek Sint-Martinus. "Bestuurder van de Zuivelfabriek St-Martinus s.v., lid van de Boerengilde."
Antwerps santje op papier. De heilige Catharina in een ovaaltje. Weer met palmtak, zwaard en rad. Prentje van mindere kwaliteit.
Antwerps santje op perkament. Buste van de heilige Catharina in een ovaaltje. Een rijkelijke dame met een kroontje op haar hoofd en een zwaard in haar hand.
Foto uit de oude doos. De parochiekerk van Arendonk vóór 1900. De O.L.Vrouwkerk uit het Centrum. Ze werd in de loop van de tijden dikwijls beschadigd, maar telkens weer opgebouwd. In 1901 werd ze afgebroken. Wanneer deze kerk werd opgericht is niet geweten.
Houten beeld. Sintemetten en de bedelaar. Rond 1850.
Inkom-ticket. Musée des beaux-arts. Tours. Musée Saint-Martin. Tours. Stenen beeld. De manteldeling.
Reliekhouder van sint-Martinus. Tours.
Stenen sint-Martinusbeeld boven de centrale poort van " Collégiale Saint Martin" te Colmar. Frankrijk.
In een verordening van 10 maart 1943 eiste de Duitse bezetter de kerkklokken op in de Kempen. Ondanks een herderlijke veroordeling op15 maart, ging de klokkenroof gewoon verder. Troosteloze aanblik van de sint-Martinusklok op de trappen van de Retiese sint-Martinuskerk. De kleine sint-Jozefklok mocht blijven hangen. Een "geste" van de Duitsers?
Twee Retienaren die van dichtbij de honderd- jarige sint-Martinusklok vol aandacht bekijken. Het was inderdaad bijna honderd jaar geleden dat deze "tiendenklok" feestelijk werd ingehuldigd. Een stukje eigenheid werd zomaar meegenomen, veel erger dan het verlies van kilo's metaal! Retie treurde niet alleen, heel wat Kempische dorpen moesten tegen hun zin hun klokken aan de Duitsers afstaan.
Vlak na het neerlaten van de klokken. Iedereen die maar even tijd had kwam naar de kerk om het hele gebeuren van dichtbij te volgen. Kinderen in korte broek, vrouwen met blote armen, een warme nazomerdag. Voor velen was het de eerste keer (en ook de laatste) dat ze van zo nabij die enorme klokken konden zien en zelfs betasten. Ze konden toen niet beseffen dat Retie lange tijd het zonder " bronzen stem" zou moeten stellen. Alleen het "schelleken" zou blijven klepperen.
Een ogenblik oponthoud tijdens de optocht. Vlak voor het huis van Van Gansewinkel. Merk op dat het marktplein nog vol ligt met kasseien. De zon was die dag, 1 juli 1962, spijtig genoeg, niet van de partij!
Dit instructieboekje over de wijding van een klok, werd aan iedereen gegeven die de plechtigheid bijwoonde.
Doodsprentje. 1922. Karel A. Van den Eynde.
Doodsprentje. 1960. Octavie Van Ballaer. Wed. Karel Van den Eynde. Ere-voorzitster van de Boerinnenbond.
Sint-Martinus. Bruin sierbord. Gemeente Tessenderlo. De manteldeling in een soort schild, midden in het bord.
Sint-Maarten. Oude druk uit 1880 Berlijn. Zeldzame voorstelling. Blauwe mantel. Geheel met goudpapier versierd. Kloosterwerk?
Houten gepolychromeerd beeld. Sint-Martinus als bisschop. Geeft een aalmoes aan een arme. Een engel is bij hem.
Schildering op papier. De heilige als bisschop van Tours.
Sint-Martinus. Spits-ovale zegelplaat. Messing. De manteldeling met daaronder een schild. LVGDVN= Lugdunum = Leyden.
Zeldzame voorstelling. Sint-Martinusbeeld uit een oude abdij. De heilige, als bisschop van Tours, met een kerk (of is het de abdij?) in zijn rechter hand.
Eindblad van de "Schat-kiste der Litanien." Brugge 1778. Houtsnede. Maria en Johannes aan de voet van het kruis. "Aenmerckt lieve bruyd t'aenzicht van Jesus voor u gekruyst."
Litanie van de heilige Begga van Andenne. Patrones van de begijnen, hakkelaars en stotteraars.
Litanie van de vijf bloedige wonden. Houtsnede.
Litanie van de heilige Victor van Marseille. Patroonheilige van molenaars en van zeelieden.
Litanie van de heilige Isidorus van Madrid. Patroonheilige van arbeiders, boeren en landbouwers. Aangeroepen tegen droogte en voor een goede oogst.
Litanie van de heilige Helena. Aangeroepen bij depressies. Patrones tegen brand, onweer en vuur, voor het vinden van verloren voorwerpen.
Heilige Martinus. Sint-Martinuskerk te Basècles. België.
Manteldeling op Golgotha. Julius Paul Junghanss, 1925. In privaat bezit.
De manteldeling van sint-Martinus. Julius Paul Junghanns. 1930. Stadsmuseum Düsseldorf.
De manteldeling. Houten paneel uit de zestiende eeuw. Richterich.
Reties doodsprentje. Ontwerp Jos Speybrouck. Karel Melis. Echtg. Barbara Van Herck. Overl. 14 juni 1944. Tekst geschreven door de pastoor-dichter Jozef De Voght.
De manteldeling. Zeer kleurrijke middeleeuwse miniatuur.
Duits prentje uit de 19de eeuw. De manteldeling. "Alles was ihr dem Geringsten euer Mitmenschen thut , das thut ihr mir." Carl Poellath, Schrobenhausen.
Postkaart Duitsland. Achterglasschilderij van J. Weber. Met eerste-dag afstempeling. 11. 11. 1984. Drie keer de manteldeling. Op de kaart, op de zegel en op de stempel.
Postkaart Oostenrijk. "25 Jahre Diözese Eisenstadt." 8 november 1985. Zelfde afbeelding van de manteldeling op de kaart en de zegel.
Simone Martini. Italiaans kunstschilder. (Gotiek.) 1284 Siena - 1344 Avignon. Bekend om zijn altaarstukken en andere religieuze schilderijen. Fresco: "De manteldeling van sint-Martinus." Kapel van sint-Martinus in de basiliek van sint-Franciscus in Assisi.
Franse postkaart. Afbeelding op kaart en zegel identiek. Manteldeling uit een getijdenboek uit de 14de eeuw. Met eerste-dag-afstempeling 05 - 07 - 1997 Tours. Uitgegeven ter gelegenheid: " 397 - 1997 "
De manteldeling. Volkse voorstelling. We zien een derde personage: een biddend kind vlak voor het paard.
"Steenweg op Rethy." Rond 1930. Richting Retie. Deze provinciebaan snijdt Schoonbroek doormidden. Links zien we nog het oude tramspoor. De dubbele houten telefoonpalen, oerdegelijk! Een boerenkar ratelend op de oneffen kasseien. Links achter de herberg zien we nog een gesloten tramwagon staan op "de wissel".
Rond 1930. De jongensschool in Schoonbroek. Rustig keuvelend in kleine groepjes voor de schoolpoort! Allen in korte(?) broek. Stress om het behalen van een diploma bestond nog niet. "Stress" was zelfs nog niet uitgevonden!
De meisjesschool te Schoonbroek rond 1930. Ook hier straalt de rust zo van de kaart af. Zalig in het gras zitten, zomaar ...
Emiel Van Hemeldonck woonde een paar jaar in de Peperstraat te Retie. Twee van zijn zonen werden er geboren. Hij schreef heel wat V.F. Slechts één onder zijn eigen naam. "Het gulden zwaard." Nr. 16 van de vooroorlogse reeks.
Onder "H. Van der Schelden" schreef E.V.H. Nr. 203. "Het lied van de Schelde."
Onder de pseudoniem "Joan van der Sande" schreef E.V.H. Nr. 200. "De cirkusjongen."
Ook "De heks van Spiekelspade", Nr 157. door Fonske Reusen is aan E.V.H. toegeschreven.
Vlaamsche Filmkens. "Van den fellen met den rooden baarde." Door P. Van Der Venen. ( pseudoniem E.V.H.) Nr. 118.
Nog meer Retiese gesneuvelden uit de eerste wereldoorlog.
Franciscus Josephus Wens. Vrijwilliger in het Belgisch leger. Geboren te Schoonbroek 25 december 1892. Heldhaftig gesneuveld op fort 8 te Wilrijk den 5 oktober 1914.
Petrus Franciscus Victor Mariën. Geboren te Rethy op 19 januari 1891. De heldendood gestorven op het slagveld te Moorslede, 28 september 1918.
Augustinus Verhappen. Echtg. van J. Meurs. Soldaat der lichting 1909, 5de linie. Geboren te Rethy op 24 oktober 1889. Eervol voor het Vaderland gesneuveld in de loopgraaf, op 12 juli 1915. Begraven te St.-Jacobs-Capelle.
Duitse postkaart. De manteldeling op een achterglasschilderij. Met een zegel van st.-Maarten en een eerste-dag-afstempeling.
Antonius de Grote van Egypte. (Antonius Abt.)
Antwerps santje op papier. Met de hand ingekleurd. Graveur: M.G. (?) 18de Eeuw.
A. was kluizenaar in de woestijn van Thebe en aartsvader der monniken. Ook Antonius Abt, Antonius de kluizenaar en Antonius met zijn varken genoemd. Werd verleid door de duivel vermond als naakte vrouw of als varken. Hij woonde 35 jaar in een grafspelonk en 20 jaar op een berg. Was de eerste christen die zijn leven doorbracht in afzondering. Hij kreeg enorm veel navolging. Hij overleed op zeer hoge leeftijd. Meestal afgebeeld als oudeling met een lange baard. Ook hij behoort tot de pestheiligen, tot de veeheiligen en is één van de drie vriesheiligen. Ook heel wat schuttersgilden kozen st.-Antonius als beschermheilige.
Eenvoudig volks santje. Antwerpen. Papier. Handgekleurd. Th. van Merlen. 1609-1672.
Afbeeldingen van sint-Niklaas met engelen die hem mijter en pallium brengen, komen eveneens voor.
Antwerps santje, papier. Weer van Th. van Merlen, nu een "rijkelijk" prentje. Met bloem-en plantmotieven. Twee engeltjes houden een gouden kroon boven het hoofd van Sinterklaas. Met de hand ingekleurd.
Zijn gebeente zou in de late middeleeuwen zijn verkocht aan kooplui uit Bari door een klooster uit Constantinopel en de volgende dag aan handelaars uit Venetië. Als door een wonder lag echter zijn gebeente nog geheel in het schrijn.
Wij vieren sint-Nicolaas op 6 december. Dat is niet zijn verjaardag, wel zijn sterfdag.
Sint-Rochus. Met de hond aan zijn voeten die hem voedsel bracht. Eén van de pestheiligen.
Sint-Sebastianus. Hier aan een boom gebonden en met pijlen beschoten. Een andere pestheilige.
"Epiphania Domina." Antwerps zwart-wit santje. Kopergravure op perkament. Cor. van Merlen. (1654-1723) De aanbidding van de 3 wijzen. Van een stal of grot is niets te bespeuren.
"Nativitas Christi." Ingekleurd Antwerps santje. Kopergravure op papier. Cor. de Boudt. (1660-1735)
Sint-Martinus als bisschop van Tours. In groot ornaat, met mijter en staf. Hij legt een muntstuk in de bedelschaal van de arme. Duitse prent met tekst door prof. Gerhard Eis. München, 1950.
Museum van Folklore. Antwerpen.
Voedsel en drank. "Speculatie-greef en greevin van halfvasten, prentkoeken en voldaars, harten van biskwiet, roggen Adam en Eva, kannen, liters, kappers en borrelglazen."
Ook op deze krulkoek duidelijk de letters I.H.S. te zien. Deze lekkernijen werden in vroegere eeuwen aan de stadskinderen gegeven met nieuwjaar.
Gelukkig zijn ze nu nog te zien in enkele Vlaamse musea.
Frans prentje. De manteldeling.
"Heureux celui qui s'intéresse au pauvre, au jour du malheur le Seigneur le délivrera."
Sint-Martinus als bisschop van Tours, die een geknielde bedelaar een geldstuk geeft. Houten beeld. Melchior Binder. Begin 17de eeuw. St.- Georgeskerk. Riedlingen.
Miniatuur uit een Hongaars getijdenboek. Rond 1335 - 1340. Bibliotheek Apostolica Vaticana.
Zilveren Italiaanse munt. Lucca. Scudo 1754. Voorkant: Manteldeling van sint-Martinus. "Santus Martinus" Achterkant: Schild met kroon "Lucencis Respublica" 1754.
Houten sint-Martinusbeeld. Prachtige oude voorstelling van de manteldeling. Sint-Martens-Lennik. Ook hier is sint-Martinus de patroonheilige van de gemeente.
Duits bierviltje. ... aus Liebe zum Bier. Martinsbräu. Privatbrauerei seit 1883. De manteldeling van sint-Martinus siert dit viltje. De voorstelling in een cirkel zou een ontwerp voor een glasvenster kunnen zijn.
St.-Martinus. Duits prentje.
Spijtig genoeg knipte iemand er een "mooie" gegolfde rand aan.
S.Martin. Der hl. Martin.
Duits prentje.
Benziger & Co.
Middeleeuwse miniatuur. In een hoofdletter O. De dood van Sintemetten.
Duitse suffragie.
"den 11 November. h.Martinus. Brüder, last mich lieber gegen Himmel als auf die Erde schauen, damit meine Seele beim hinscheiden die rechte Richtung nehme. Der sterbende hert. Martin.
Gesteres Andenken an den Tod.
Bitte Gott um die Gnade, nichts zu thun was Dich in der Todesstunde reuen würde.
Lith. Joh. Kravugl in Innsbruck."
(Einde 19de eeuw.)
De manteldeling. Prentje toont veel gelijkenis met een werk uit 1957 van Lioba Munz. Duitsland.
H. Martinus. Patroon van Weerde. Bid voor ons. Steendruk. Em. Lombaerts-Van de Velde. Deurne-Antwerpen.
Duits prentje. De manteldeling. Staande heilige met bedelaar aan zijn voeten.
H. Martinus. Manteldeling zonder bedelaar. Houten gepolychromeerd ruiterbeeld uit de 14de eeuw. Sint Martinuskerk. Te Eindhoven-Tongelre.
Prentje uit het begin van de twintigste eeuw. De manteldeling aan de stadspoort.
Gele briefkaart. Met reclame van "Winterhulp". Afbeelding van de manteldeling in het loterijbiljet van 50 fr. Naast de zegelafstempeling een stempel van de loterij.
"Deux millions pour 50 francs. Loterie Secours d'hiver. Loterij Winterhulp Twee miljoen voor 50 frank."
2 novembre 1943.
De manteldeling. Prachtig ruiterbeeld van st.-Martinus. Tourinnes-la-grosse. Frankrijk. Uit de romaanse st.-Martinuskerk. Houten, gepolychromeerd beeld uit de 16de eeuw.
Frans machinaal kantprentje. Einde 19de eeuw. Sint-Martinus die zijn mantel doormidden snijdt. Het geheel in een ovaaltje gezet.
De liefdadigheid van Sintemetten. "La charité de Saint Martin." Basilique Saint Martin. Tours.
Litanies de Saint Martin. Basilique Saint Martin. 7, rue Baleschoux. Tours.