Gipsen sint-Maartenbeeld. Sint-Martinuskerk te Retie. De heilige als bisschop van Tours. Hij geeft een bedelaar een geldstuk. In 1998 verplaatste men dit beeld van de middenbeuk naar de noorderkruisbeuk, links.
En daar laaien de vlammen boven onze hoofden!
Begeleid door muziek en oude gilden rijdt sint-Maarten naar het gemeentehuis.
Sint-Martinus en de bedelaar. Zeer beroemde schilderij van El Greco.(1541-1614)
Toen heette de Markt nog "Groote Plaets."
Een eenzame fietser voor de kerk. Nog geeneens zo lang geleden!
Drie dikke vrienden poseren op de tramrails. Toen kon dat nog!
Onze statige "sinte-Mettenkerk" rond de eeuwwisseling.
Binnenzichten. Onze sint-Martinuskerk. Anno 1900.
Binnenzicht Sint-Martinuskerk. Retie. Zicht op het oude orgel. (ca.1940)
Binnenzicht sint-Martinuskerk te Retie. Omstreeks 1950.
H.Hartbeeld voor de kerk te Retie. Ingehuldigd in 1925.
Even poseren voor onze ferme kerk van sint-Job! Schoonbroek. (Omgeving van Rethy.) Begin 20ste eeuw.
Sint Job, 16de eeuw. Sint-Martinuskerk Heeze. Dit beeld is op 28 jan. 1976 gestolen!
Sint-Job bedekt met zweren.
Colmar. Glasraam 1910.
Aalst. Sint-Maartenskerk. Glasraam.
Alfred Ost. ( 1884 - 1945 ) Sint-Maarten. Pentekening in Oostindische inkt, grijs gewassen.
Luxueus! Dat is het minste dat je kan zeggen van deze medaille. Op de voorkant de manteldeling van sint-Martinus. Ontwerper: Ed. Grielens.Gemeente Beveren. Op de achterkant: " Onderlinge bijstand. Beveren Waas. Vlaggefeest. 17 mei 1896." Prachtig "bekroonde" medaille.
Martinus Van Herck. Echtg. Maria Cath. Staes. Rethy 1793 - 1864.
Martinus Moelans. Echtg. A. C. Mermans. Rethy 1784 - 1863.
Martinus Vos. Echtg. E. Brusseleers. Rethy 1834 - 1870.
Martinus Melis. Echtg. A. M. Marien. Rethy 1821 - 1876.
Martinus L. Mertens. Kandidaat-Notaris. Rethy 1853 - 1877.
Martinus Staes. Wed. T. Slaets. Rethy overl. 1878. Bijna 83 jaar.
Martinus Staes. Rethy overl. 1879. Vierenzestig jaar oud.
Martinus Hoskens. Rethy overl. 1879. 82 jaar oud.
Martinus Meulders. Weduwnaar M. Nijs. en A. C. Deckx. Rethy, overleden 1895, 73 jaar oud.
Martinus Van den Bergh, Rethy - Schoonbroek. Overleden in 1889. Ouderdom: 64.
Martinus L. Staes. Echtg. A. C. De Bie. Overl. Rethy 1894. 53 jaar oud.
Martinus Van Herck. Overl. te Rethy 1891, op 76 jarige leeftijd.
Martinus Smets. Rethy 18?7-1907.
Martinus Truyens. Weduwnaar M. Van Hout. Rethy 1839-1917.
Nog een oud doodsprentje.
Aegidius Huygen. ex Desschel. 1 oktober 1821.
Geboren te Desschel in 1761. Ging in 1783 de abdij van Postel binnen. In 1787 er tot priester gewijd. Prior daar in 1791. Oorlogsperikelen verjoegen hem uit zijn geliefde abdij. Eerst de troepen van de Verenigde Nederlanden, later het Franse leger. Rebellerende sansculotten lieten hem voor dood liggen. Hij herstelde en vluchtte. Keerde terug. In 1796 weer uit Postel verdreven door de kloosteropheffing. Weer terug in 1801 na heel wat omzwervingen. In 1813 werd hij door het aartsbisdom Mechelen tot pastoor in Arendonck benoemd. Daar stierf hij na een zeer bewogen leven op 1 oktober 1821.
Zeldzaam perkamenten Antwerps prentje uit de 17de eeuw. Op de voorkant de heilige Dominicus met zijn gekende attributen: Als dominicaan, lelietak, hond met fakkel in de bek, O.L.V. geeft hem een rozenkrans.
Prachtige Franse medaille van Georges Crouzat. "Secours Catholique France."
Martinus Deckx. Echtg. I. Janssens. Rethy 1841-1901.
Biljet van de loterij van Winterhulp in 1941. Manteldeling duidelijk naar het schilderij van van Dijck. Links en rechts van sint-Martinus staan groepjes mensen te wachten op hulp. Derde snede. Groene kleur. Het vijfde: 10 fr.
Een ander lot van Winterhulp. 5de snede. Blauwe kleur. Alleen de manteldeling centraal. Geen andere figuren. 1941. Let op de "symetrische" tweetaligheid! Het vijfde: 10 fr. Ontwerper: R. Warnotte.
Secours d'hiver - Winterhulp. Een biljet van 50 fr. 1944. Manteldeling in het midden. Eén schijf. Bruine kleur. Ook dit ontwerp is van R. Warnotte.
Lot Winterhulp uit 1942. Manteldeling in zuilengalerij.
Sint-Martens-Lennick. XVde eeuw. St.- Martinus.
Début XVIIe siècle. St.-Martin. Beek. Prov. de Limbourg.
Saint Martin de Sint Kwintens Lennik. Postkaart met zegel van Winterhulp. Zelfde beeld op zegel en kaart. Afgestempeld op 21-06-42. St.Kwintens-Lennik.
Saint Martin de Dave. Postkaart met zegel Winterhulp. Zelfde beeld op kaart en zegel. Afgestempeld te Dave, op 20-11-42. Waals werk uit de XVII eeuw.
Saint-Martin de Beek. Kaart met zegel Winterhulp. Zelfde beeld op kaart en zegel. Vlaams werk uit de XVIIde eeuw. Afgestempeld te Bree op 28.12.1942.
Loterij Winterhulp 1941. Het vijfde 10 fr. 12de schijf. Groene kleur. Mijnwerker met bloot bovenlichaam. Sintemetten midden onder.
Loterij Winterhulp 1941. Het vijfde: 10 fr. 7de schijf. Geel-bruine kleur. "Graanpikker met hoed." Sintemetten midden onder.
Sint-Martinusaltaar in de kerk van Guerlange. (prov. Luxemburg.)
Deze zwart-wit illustratie lijkt heel erg op de gekleurde, originele prent. Buiten het niet-gekleurd zijn, zien we toch nog kleine, maar duidelijke verschillen: Het monogram van de kunstenaar staat veel hoger, de bedelaar draagt hier geen stoppelbaard, het zadel is verschillend, de arceringen in de bovenhoeken zijn minder en de stenen vóór de arme liggen duidelijk anders en zijn groter.
De figuren zijn opzettelijk kinderlijk eenvoudig gehouden. Het moest volks zijn, onmiddellijk begrijpbaar voor iedereen, jong en oud.
Monaco. 29 - 04 - 68. XX Anniversaire de la Croix-Rouge Monegasque. Premier jour d'émission. First day cover. Grootformaatzegel van 2,30.
Sint-Martinuszegels uit: Liechtenstein, Andorra, Österreich, Helvetia en Ceskoslovensko.
République Française. First Day Cover. Premier Jour d' Emission. Saint Martin. Afst. Tours 3 - 12 - 1960. Zegel van 0,20 + 0,10 en van 0,25 + 0,10.
Deutsche Bundespost. Sankt Martin. Ersttagsbrief. Color de luxe. Afst. Bonn 08.11.1984. Zegel 80 + 40.
Eikenhouten beeld van sint-Martinus als ruiter-soldaat. Fragment van de monumentale preekstoel in de kerk van Wezenmaal. (2de helft 19de eeuw.)
Lindenhouten beeld. Sint-Maarten als bisschop met bedelaar aan zijn voeten. Wezenmaal. (18-19de eeuw.)
I Maarten was de zoon van een Romeinsche veldheer. Hij moest het zwaard omgorden.
II Door zijn godsvrucht en zijn goedheid, deed hij de barbaren hun wapens neerleggen.
III Hij zei het soldatenleven vaarwel, en stelde zijn krachten ten dienste van God.
IV Deed heel wat mirakelen. Door de kracht van zijn gebeden, slaagde hij er in een dode tot leven te wekken.
V De troon van de tyran vatte vuur. Door angst aangegrepen, verleende hij genade.
VI Op het ogenblik dat de boom viel, ging St. Maarten voor hem staan, de boom viel de tegenovergestelde kant op.
S. Martinus. Achterglasschildering. Waterverf. Museum Ruhpolding Seeausen. Eerste kwartaal van de negentiende eeuw. De manteldeling door een linkshandige Sintemetten. Een halfnaakte bedelaar met T-kruk en hoed, die op de grond ligt.
Sint-Maarten. Achterglasschildering. Sandl. 19de eeuw. Waterverf. De manteldeling. Twee enorme bloemen op de achtergrond. (Verz. H. Müller München.)
Sint-Martinus. Achterglasschildering. Waterverf. Duits. Laat 20ste eeuw. Manteldeling. Grote bloem op de achtergrond.
Sint-Martinus als bisschop met de gans. Beeld in "der Benediktiner- Abteikirche Weltenburg an der Donau." Egid Quirin Asam. 1721.
Sint-Martinus laat de "Godenboom" vallen. Fresko "Langhaus von St.Martin" in Sachsenried. Franz Anton Zeiller. 1758.
Sint-Martinus in "vol ornaat" als bisschop van Tours.
Sint-Maarten. Rococo - beeld. Sint-Martinuskerk Bedburdyck. ( Kreis Neuss. )
Breviarum Maguntinense. 1509 Titelblad. Museum Mainz.
Houten gepolychromeerd ruiterbeeld van Sintemetten. 17de eeuw. Kempen.
Houten sint-Martinusbeeld. 18de eeuw. Kempen.
Martinus van Tours. Bisschop. Met één van zijn attributen: de gans.
Duits prentje. Sint-Martinus. Bisschop van Tours. Met gans en kerk.
Likeurstokerij: "St;-Martinus." 35, Kerkstraat, AALST. "Deze bitter bekleed de eerste plaats tusschen de uitmuntende dranken."
Curaçao. Triple Sec. Ancienne Distillerie de Fexhe. Fexhe-le-haute-clocher.
Sint-Martinus. Jenever. L. Bruylant. Aalst.
Grande liqueur St. Martin. "De groote fijne likeur van Aalst." Likeurstokerij St.Martinus. Nieuwe Brugstraat en Tramstraat,2 Aalst.
Perkamenten blad uit een "Gebedenboek." De manteldeling bij een stadspoort. Eigenlijk een "dubbelprentje"! Sint-Martinus en sint-Fiacrius. (Patroon van notarissen, dermatologen, hoveniers, bloemisten,enz.) Met attr.: Spade, lang gewaad met kap, in een tuin.
Gedeelte van de omslag. Voorkant stripverhaal. De manteldeling van " Saint Martin".
In zijn slaap verschijnt de Heer met de halve mantel van Sintemetten om de schouders. "Het is Martinus, Martinus de doopleerling, die mij de helft van zijn mantel gegeven heeft!"
Bij de dood van Martinus in 395 ...
" Heer, mijn volk heeft me nog nodig. Ik weiger geen werk!"
" Dat is het einde! Martinus gaat ons verlaten, hij gaat terug naar het koninkrijk van de Heer!"
Loterij Winterhulp. 1942 Zevende schijf. Het vijfde: 10 fr. Manteldeling tussen de zuilen. Kleur: Grijs.
Loterij Winterhulp. 1942. Zesde schijf. Het vijfde: 10 fr. Manteldeling tussen de zuilen. Kleur: Oranje.
Manteldeling in open lucht. Prachtige miniatuur uit een oud gebedenboek. Perkament. Geweldige randversiering met bloemmotieven.
Manteldeling aan de stadspoort. Simone Martini. Italië. (1283-1344.)
De manteldeling. Perkament. Gotische kunst. Franse school. Litho. Dambourgez. 1880.
Dubbel-prentje. Blijvend aandenken van de Plechtige Wijding der Dekenale St. Martinuskerk te Genk, door Z.H. Exc. Mgr. Van Zuylen Hulpbisschop van Luik Op zondag 14 mei 1961.
Glasraam. Sint-Martinus bisschop. Met gans. Overwegende lila kleur.
Buste sint-Maarten met bedelaar in een muurnis.
Blauw st.-Martinusreliëf. De manteldeling.
Bisschopsbeeld. Sint-Martinus van Tours.
Sint-Maarten als bisschop. Houten beeld. Wevelinghoven.
Sint-Maarten wekt een kind tot leven Schilderij 1480-85. Forchheim, door W. Katzheimer.
Sinterklaas. 6 december.
F. Timmermans.
Sinterklaas, nobele baas, breng wat in mijn schoentje, een appeltjen of een citroentje, een nootjen om te kraken: dat zal wel beter smaken. Geef de kleine kinderen wat en laat de grote lopen!
(Uit: "Van nieuwjaar tot oudejaarsavond!")
Twee sint-Martinuszegels. Paraguay.
Prachtige afbeelding op een postzegel van het standbeeld van sint-Martinus in Bratislava.
Postzegel Grenada. Naar het schilderij van van Dijck.
Abdij Westmalle. Hoofdingang. In een stenen nis, de manteldeling, boven de geweldige ingangspoort.
De manteldeling. Altaarstuk. Hafling St-Katharinakerk.
Hilarius van Poitiers, bisschop ten tijde van Martinus. Hij heeft veel geschreven, maar weinig over zichzelf. Hij werd Gods reddingsboei voor het christendom. Zijn grootste werk: "Over de Drievuldigheid." Hij werd de eerste Latijnse hymneschrijver van de christelijke kerk.
Zwart-witte zichtkaart, van J.Meuleman, rond 1900. We zien naast "Hotel de Keizer" nog de lage woning waar later het prachtige herenhuis "Lindebloem." (1906) zal gebouwd worden.
Zichtkaart van J.Meuleman. Geschreven in 1902. Links zien we duidelijk de doorgang naar Mol. Rechts zien we nog de herberg "In't Lam".
Panorama. Getrokken vanuit de kerktoren, richting Mol. Zichtkaart J.Meuleman geschreven in 1905. In de verte zien we nog de stenen akkermolen.
Zichtkaart uit 1907. J.Meuleman fotograaf. Links de toegang tot de sint-Martinusstraat. Op de voorgrond een eenzame hond. Tramsporen op de markt die verdwijnen in de sint-Martinusstraat.
Zichtkaart van J.Meuleman. Afgestempeld in 1907. De tramstatie.Hotel de Keizer. Hier poseren nog twee dames in de linker benedenhoek.
Zichtkaart van J.Meuleman. Uitgegeven door het Hotel de Keizer. Zelfde cliché als voorgaande. Latere uitgave, waarop de twee dames in de linker benedenhoek moesten onherkenbaar gemaakt worden. Vandaar het zwarte rechthoekje.
Zichtkaart uit 1908. "Aankomst van den stoomtram op de merkt." Uitgave Edw. Sledsens. De groene locomotief met een sliert veewagens achter zich.
Een opgeleefde, uitgemergelde Lodewijk De Koninck op zijn sterfbed in het kleine huisje op de Molsebaan. Het grote kruisbeeld mocht niet ontbreken. Foto gemaakt door J.Meuleman. Treurig eenzaam, maar gelaten, bijna ongemerkt, is hij op 22 maart 1924 heengegaan.
Doodsprentje van onze dichter Lodewijk De Koninck. Dit aandenken werd gedrukt in het winkeltje van zijn trouwe vriend en kunstenaar Jan Jozef Meuleman. Er bestaan twee versies, één met, en één zonder foto op de voorkant.
1. Rethy. "De eeuwenoude linde." Uitgave Meuleman. Rond 1905. Niet verzonden.
2. Rethy. "Een gedeelte van de Peperstraat en Markt." Uitgave Meuleman. Rond 1905. Niet verzonden.
Rethy. De kerk. Rond 1905. Uitgave Meuleman. Rechtsonder handtekening L.De Koninck.
Rethy. Het gemeentehuis. Rond 1905. Uitgave Meuleman. Rechtsonder handtekening L. De Koninck.
Prachtige Meuleman-kaart. Afgestempeld in 1913. Merk ook de garage in dezelfde Art nouveau-stijl.
Nog een ingekleurde Meuleman-kaart. Maar nu met een andere tekst. Afgestempeld te Rethy in 1913.
Doodsprentje van "de Klomp". Ludovicus Luyten. 1888-1941 Weduwnaar C.Dierckx Echtg. Pauline Melis.
Tijdens de eerste W.O. Er werd honger geleden. Een kom soep met een "warte" boterham, was al heel wat. In de "Katholieke School" werden 's morgens vroeg de vuren onder de grote ketels aangestoken. Met de kruiwagen ging men de groenten halen. Op de achtergrond onze fiere sint-Martinustoren!
Deze foto-kaart van Meuleman werd door Antonia Verstraelen (zit op de foto) verzonden in 1917, naar haar schoonbroer Jan Moonen te Turnhout. Er kleeft een Duitse postzegel op van "5 cent". "Belgien" op de zegel gedrukt. Men heeft er nog taks moeten op betalen ook!
"De Burcht" in 1956. Ook hier werd ooit lesgegeven. Mijn vader brak dit herenhuis af in 1964.
Andere zichtkaart van "De Burcht", gebouwd in 1620. In die tijd één van de zeldzame huizen met een verdiep. Jammer dat het verdween!
Het is nog vroeg. Alleen het karretje van Jef Loodts staat te wachten.
Gekleurde wikkel met de manteldeling. " Light" kaas van de zuivelfabriek "Sint-Martinus" te Retie.
Bruine zichtkaart. Uitgave Goris-Goossens. Eén van de weinige kaarten waarop " De St-Martinusstraat" staat vermeld.
Zichtkaart van het huis Seuntjes. De zuivelfabriek "Sint-Martinus" in volle expansie! Een echte bouwwerf. Wat een zwarte rook!
Witte postkaart. Tweetalig: Frans-Duits. "Themabelga 1975." Postzegel van 5 fr.
Ingekleurd Antwerps santje. Ste.-Catharina als jonge vrouw met kroon en zwaard waarmee ze werd onthoofd.
Antwerps santje op velijn. De heilige Catharina met haar beul die haar gaat onthoofden. Ze is de patroonheilige van: Advocaten, dichters, maagden, naaisters, spinners, kantwerksters, wevers, scharenslijpers, enz. Aangeroepen tegen: Ademnood, hoofdpijn, gewrichtsziekten, hersenziekten, enz.
Antwerps santje op papier. Hier de heilige Catharina met O.L.V. en het kindje Jezus. Met het vernielde rad. Dikwijls is ze met dit attribuut afgebeeld, al werd ze niet met dit foltertuig ter dood gebracht.
Antwerps santje. Sinte Catharina in de open lucht. Als jonge, rijke, gekroonde vrouw. Met rad, zwaard en palmtak, het symbool van de martelaren.
De manteldeling. Stenen beeld tegen de gevel van de Dom van "San Martino". Lucca. Italië.
Duits prentje uit de negentiende eeuw. De manteldeling.
Oorlogsbuit! De eenzame sint-Martinusklok op de trappen van de sint-Martinuskerk te Retie, wachtend op vervoer naar Duitsland.
5 augustus 1943. Op de trappen van de sint-Martinuskerk. De trappen liggen nog vol brokstukken, stukken steen weggekapt om de galmgaten te vergroten. Het neerlaten van de klokken gebeurde pas. De dikke zelen en de zware katrollen zijn nog aan de sint-Martinusklok vast.
De jeugd van Retie, voor een foto, op en rond de neergelaten klokken. Wat beseften zij van het waanzinnige oorlogsgebeuren! Voor hen was het een welkome afwisseling van de dagelijkse "oorlogssleur". Ze waren de onwetende getuigen van een zwarte bladzijde uit onze dorpsgeschiedenis.
Niet alleen kinderen, ook volwassen, poseerden nonchalant, de handen in de broekzakken, voor de fotograaf. Heel hun leven zouden ze deze belevenis niet vergeten. Deze foto was het duidelijkste bewijs dat zij "erbij" waren, toen onze klokken "gepikt" werden, zonder dat we een vinger konden uitsteken!
De geroofde sint-Martinusklok ontdaan van haar kettingen en zelen. Vlak voor de open ingangsdeur van de kerk. Het glasraam van Sintemetten in het portaal is duidelijk zichtbaar. Je ziet ook dat ze de klok op zware houten balken hebben gezet, waarschijnlijk om ze niet te "beschadigen". Een Retiese "specialist" geeft woord en uitleg aan een groepje jonge mannen.
De sint-Martinusklok, behangen met papieren versieringen, opgesteld in de sint-Matinuskerk te Retie. Met meter Maria Hulselmans en de deken Franken uit Mol, die de klok kwam wijden.
Op de markt, aan de linde, een belangrijk deel van de optocht: (midden) Deken Franken, pastoor Karel Govaerts en priester Jef Van den Eynde. Een massa mensen wou de wijding van dichtbij meemaken!
Bij een klokkenwijding hoort feest! Een dans met wimpels door een groep Retiese meisjes, onder het oog van een talrijk opgekomen publiek. Op de achergrond een deel van het gemeentehuis, het prachtige herenhuis (nu apotheek) en het huis van Van Gansewinkel.(Brouwer.)
Tekst op het "dubbel" doodsprentje van E.H.Jef Van den Eynde.
Uitnodigingskaartje tot de plechtige uitvaartdienst van E.H.Jef Van den Eynde. ( Dit kaartje kregen alle Retiese huisgezinnen in hun brievenbus.)
Geschreven postkaart. Postzegel "Winterhulp". Blauwe kleur. 1.75 fr. + 4.25 fr. Angre. Parochiekerk en eeuwenoud sint-Martinusbeeld. Beide ook te zien op de postzegel. Afstempeling 22.07.1944.
De manteldeling. Bronzen plaket. Stommeln. G. Weinert. 20st eeuw.
Sint-Martinus. De manteldeling. Noord-Frankrijk. Einde 17de eeuw. Houten beeld. Oude polychromie. Voorstelling zonder bedelaar.
Sint-Martinusprent uit: "De heiligen en het dierenrijk" of " De heiligen in hunne betrekkingen tot de dieren." "Naar het Frans van H. Bourgeois. Versierd met platen. Maatschappij sint-Augustinus, Desclée De Brouwer en Cie. MCMI."
Sint-Martinus. De manteldeling. Hout 20st eeuw. Oostenrijk.
Sint-Maarten. Houten beeld. De manteldeling. Volkskunst. Oostenrijk.
Altaar van sint-Martinus uit de vroegere kerk van Onkerzele. Gemaakt in 1694. Het schilderij stelt de priesterwijding voor van Sintemetten. Geschilderd door M. Van den Bossche.
Binnenblad van: "Schat-kiste der Litanien." Houtsnede. 1778. "t Is noodig altyd te bidden: zonder den moed verloren te geven. Luc. 13.v.I."
Litanie van de heilige sint-Nicolaas. Aangeroepen o.a. tegen echtelijke onvruchtbaarheid.
Litanie van de heilige Leonardus. Patroonheilige van de gevangenen. Aangeroepen tegen o.a. lichamelijke gebreken.
Litanie van de heilige sint-Theodorus. Patroonheilige van soldaten en legers. Aangeroepen tegen storm.
Litanie van de heilige sint-Trudo. Patroonheilige van Sint-Truiden en van fruithandelaren.
Litanie van de heilige Rochus. "Tot afkeeringe van de PESTE, en haestige Ziektens." Houtsnede 7 aug. 1747. "Tot Brussel, by L. Jorez, in de Boter-straet."
Plat Frans bord. "St.-Martin" 1765. De manteldeling in het midden en op de rand bloemmotieven.
Romaans stenen beeld. Sint-Martinus. De manteldeling. Tegen de gevel van de kathedraal te Lucca.
Duomo di San Martino. Lucca, stad in Toscane. Ong. 90 000 inwoners. Eén van de rijkste steden van Noord-Italië. Op ong. 50 km. ten westen van Florence. Lucca tevens de hoofdstad van de provincie Lucca.
Houten sint-Martinusbeeld uit de 16de eeuw. Stedelijk museum "Het Toreke." Tienen.
Saint Martin. Patron de la Compagnie Royale des Anciens Arquebusiers Visétois, fondée en 1579. Postkaart Visé.
Arendonks doodsprentje. Ontwerp Jos Speybrouck. Oorlogsslachtoffers. Allen om het leven gekomen te Arendonk op 03.09.1944.
Volledige bladzijde uit een middeleeuws getijdenboek.
De manteldeling. Prachtige miniatuur geschilderd in de hoofdletter M. (M van Martin.)
Firenze. De manteldeling. Muurschildering. Piazza S.Martino. Een knecht houdt het paard van de heilige bij de teugel, terwijl sint-Martinus zijn mantel deelt met een staande bedelaar.
Onkerzele. Het altaar van sint-Maarten, patroon der kerk. Dit altaar is afkomstig uit de vroegere kerk van Onkerzele. Het werd gemaakt in 1694. De schilderij stelt de priesterwijding voor van sint-Martinus. Ze is van de hand van M. Van den Bossche.
Grote toegangspoort van de abdij van Westmalle. Met in de centrale nis de manteldeling van sint-Martinus.
De sint-martinuspoort. Abdij van Westmalle. Postkaart geschreven in 1906. Uitgave: G. Hermans. "Lichtdrukkerij."
Abdij "Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart" van Wetsmalle.
Deze abdij behoort tot de orde van de Cisterciënzers, die gesticht werd in de twaalfde eeuw. Deze orde wordt kortweg en gemakshalve "Trappisten" genoemd, naar de Normandische abdij "La Trappe." Van daaruit verspreidde zich sinds de 17de eeuw een hervorming. De abdij van Westmalle, gesticht in 1794, maakt deel uit van de "Cisterciënzers van de Strikte Observatie", maar is vooral bekend als de abdij van de Trappisten van Westmalle. Het leven van de monniken is in de eerste plaats een leven van gebed. Maar het is tegelijk ook een leven in gemeenschap en een leven van arbeid. Vooral in de Kempen bekend voor zijn lekkere trappist, gebrouwen in eigen brouwerij.
De manteldeling, zonder bedelaar. Gepolychromeerd houten beeld uit de 14de eeuw. Sint-Martinuskerk te Eindhoven - Tongelre.
Vóór 1930. Molen van Schoonbroek. Deze open standaardmolen behoorde in vroegere tijden toe aan de priorij van Korsendonk. Hij werd afgebroken in 1932. Stan Wens was de laatste molenaar.
De monumentale sint-Jobkerk en pastorie te Schoonbroek. Vóor 1930. Devotie tussen veel groen. Kapelaan Vitalis Brems begon in 1851 met de bouw van de huidige kerk. In 1861 werd de kruisbeuk en het koor opgetrokken. In 1875, onder pastoor Felix Bongaerts, werd de toren voltooid.
Emiel Van Hemeldonck. 1897 - 1981. Echtg. P. Janssens. Letterkundige. Begon op aanvraag van kanunnik Dils, witheer te Averbode, met enkele verhaaltjes in "Zonneland". Zo kreeg hij de schrijversmicrobe te pakken en die liet hem nooit meer los. In 1923 verscheen "Op de Grindershoeve" in de Duimpjes-uitgaven van Delille te Maldegem. Het eerste van een hele reeks verhalen en romans. Hij behaalde enkele belangrijke literaire prijzen. Bv. "Maria, mijn kind." 1944. Gottmer-prijs. Men bestempelde hem als "Kempische heimat-schrijver."
Gesigneerde "Ex-libris" Vosselaar. Em. Van Hemeldonck. 1956.
Naamkaartje van de Kempische heimat - schrijver.
Dubbel doodsprentje van Emiel Van Hemeldonck. Op de voorkant zijn foto. Op de achterkant een gedicht van Remi Lens. (Oud - pastoor van Arendonk.)
Binnenkanten. Persoonlijke gegevens. Tekst door de letterkundige zelf geschreven.
Retiese gesneuvelden uit de "Grote Oorlog".
Eerw. Frater Gaston de Vel. Aspirant - Missionaris in het Missiehuis te Scheut. Brancardier in het Belgisch Leger. Geboren te Merksplas 3 aug. 1892. Stierf de dood der helden op het veld van eer en plicht in het Houthulsterbos op 28 september 1918.
Petrus Frans Brijs. Belgisch soldaat, kanonnier, 7de comp. 1ste Divisie. Geboren te Rethy op 1 juli 1893. Gevallen op het Yzerveld den 25ste maart 1916. Eervol begraven op het militaire kerkhof te Reneghem.
Oud, schildvormig reclamebord (geëmailleerd) van het tabaks- en sigarenmerk "Caritas". Voorstelling van de manteldeling naar het schilderij van van Dijck te Zaventem.
Twee sigarenbanden verschillend in grootte van het sigarenmerk "Caritas". Een gouden manteldeling op rode achtergrond.
Sint-Sebastianus van Rome.
Antwerps santje. Jacobus de Man. 17de eeuw. Perkament.
In de 5de eeuw was st.-S. officier die christen werd. Om zijn geloof werd hij met pijlen doorboord en dood gewaand. Hij herstelde door de verzorging van st.-Irene. Hij verweet de keizer diens wandaden. Hij werd daarom doodgegeseld en in de riool gegooid. Anicia van Rome zorgde ervoor dat zijn lichaam werd begraven naast dat van paus st.-Fabianus in de catacomben aan de Via Appia. Hij is een pestheilige vanwege de pijl, symbool voor het toeslaan van de pest. Opvallend is dat de marteling die hem niet fataal werd het meest door kunstenaars werd uitgebeeld! Door vele schuttersgilden gekozen als schutspatroon. (Natuurlijk om de marteling hem niet doodde.)
Groot Antwerps santje. Perkament. 18de eeuw. Met de hand ingekleurd. Tafereel in een ovaaltje gezet. Geen graveursnaam.
Volgens weer een andere legende zijn de drie bijfiguren drie schipbreukelingen die onterecht voor diefstal waren veroordeeld en door Sinterklaas gered werden. Daarom is hij ook patroonheilige van schippers en matrozen en wordt hij wel eens afgebeeld met een anker of een schip.
Antwerps santje op papier. Cor. De Boudt. 1660-1735. Weer een ovaaltje met de hand netjes ingekleurd.
In sommige gevallen liggen er drie beurzen of drie gouden bollen aan zijn voeten. Ze herinneren aan de drie meisjes die hij redde van de prostitutie.
Antwerps papieren santje. L. Fruytiers. 1713-1782. Overdreven randversieringen.
Soms liggen de gouden bollen op een boek, soms zijn het drie appels of broodjes. De broodjes verwijzen naar de drie schepen vol met graan waarmee hij een hongersnood voorkwam. Vandaar ook Nicolaas' patronaatschap van de bakkers.
Sint-Antonius de Grote. Of: sint-Antonius met zijn varken. Ook: sint-Antonius Abt.
De christenen zochten hun heil in een groep heiligen die om de één of andere reden iets te maken hadden met de pest. De pestheiligen zijn niet overal dezelfden, vaak genoemd worden echter: Antonius Abt, Christophorus, Rochus, Adrianus, Rosalia van Palermo en Sebastianus.
De volkstelling.
Keizer Augustus (8 vóór Chr.) vaardigde een decreet uit voor een volkstelling. Om dit te kunnen doen moest iedereen terug naar zijn geboorteplaats. Jozef ging met zijn verloofde Maria naar Betlehem in Judea. (Omdat hij van David afstamde die in Judea woonde.) Bij hun aankomst was er geen slaapplaats meer te vinden. (De waard uit "de Maan" doet teken dat ze verder moeten zoeken. Hij heeft voor hen geen plaats.)
Antwerps perkamenten santje. Met de hand ingekleurd. Anna-Maria Bunel. (rond 1730.)
De drie wijzen uit het oosten.
Kaspar, Melchior en Balthasar.
" ... en de ster ging hen voor ... en zij vielen neder en bewezen Hem hulde en boden Hem geschenken aan: goud, wierook en mirre."
Antwerps perkamenten santje. Handgekleurd. Cornelus de Boudt.
"Saint Martin partageant son manteau." Frans schilderij van R. Damon. De manteldeling aan een stadspoort speelt zich af in een sneeuwlandschap.
Antwerps nieuwjaarsprentje. L. Fruytiers. (1713-1782) Burijngravure op papier. Handgekleurd.
Kindje Jezus met een vollaard of krulkoek in Zijn handen. Een kroon op het hoofd. Op de koek duidelijk de letters I.H.S. (Jesus Hominum Salvator.) Jezus verlosser der mensen.
In de banderol onderaan: "O Mensch, mijn Bloedt en lijden swaer Geef ick u, voor een nieuwe Jaer."
Koek werd meestal gegeven als nieuwjaarsgeschenk.
De manteldeling. Gouden gedenkmunt van de wereldtentoonstelling te Brussel in 1958.
Voorzijde: de manteldeling van Sintemetten met de Engelse tekst: "Greater hope and love."
Keerzijde: afbeelding van de wereldbol, een vijfbenige ster met daarin het stadshuis van Brussel en het jaartal '58. In de rand de tweetalige tekst: "Wereldtentoonstelling Brussel, Exposition universelle Bruxelles."
Rond glasraam in het portaal van de sint-Martinuskerk te Retie. De manteldeling van Sintemetten. Het wapen van Retie is verwerkt in dit prachtige kunstwerk van Edward Steyaert.
De manteldeling van sint-Martinus. Zeer eenvoudige voorstelling uit een kinderboek.
Stenen reliëf van sint-Martinus. Gaanderen. Het paard van de heilige vertrappelt een slang (het kwaad). Deze voorstelling met het serpent komt zeer zelden voor. Geen bedelaar te bespeuren. Nadruk ligt hier echt op het bestrijden van het kwaad. (Meer dan op de liefdadigheid.)
Houten schild van de "Sint-Martinus" schuttersgilde te Gaanderen. Nederland. Prachtige voorstelling van de manteldeling en de naam van de schuttersgilde in een zwierige banderol. Ook het embleem van de Federatie van Gelderse Schuttersgilden "Sint-Hubertus" is duidelijk te zien. ( In het groen.)
Belgische postkaart. Hoofd van sint-Maarten. Gedeelte uit het schilderij van Van Dyck. (Zaventem.)
De manteldeling. Duits marmeren beeld. Osterkommunion 1958 St.-Martin, Jöhlingen.
St.-Martin. "Il a tout donné pour J. C."
Letaille. Paris.
Bidprentje (doodsprentje.)
Bernard Desmet. Né à Waerschoot le 12.02.1774. Décédé au couvent des Soeurs du Crombeen, le 28 avril 1842.
St. Martin. Déposé, "St.-Norbertus", Mit kirchl. Genehmigung. Wien.
Voorzijde.
Aandenken aan het 25-jarig priesterjubileum van Peter Sir. Wenen. 26 juli 1917.
Keerzijde.
Staande manteldeling. Sintemetten in volledig harnas met rode mantel. Origineel voorontwerp voor een glasraam. Begin 20ste eeuw. Ontwerper onbekend.
Buste Sintemetten. Heilige in vol bisschoppelijk ornaat, met mantel en mijter.
Beeld uit 1677.
De manteldeling. Doek geschilderd in Rome. (1824) Door Schmetz. Het meesterwerk hangt nu in de kathedraal "Saint-Gatien" te Tours.
Le tombeau de Saint-Martin dans la crypte. Basilique Saint-Martin. Tours. France.
"Aandenken aan mijn zilveren priesterjubileum 1966 - 1991"
Miel Verbruggen. Pastoor st.-Martinus-Duffel.
Reliquaire de Saint Martin. Prière du pèlerin à Saint Martin.
Tours, le 20 décembre 1987. Jean Honorè. Archevèque de Tours.
Op de achterzijde: Rencontre des Blessés de la Vie avec M. Bernard-Nicolas Aubertin Archevêque de Tours.
30 septembre 2006.
Houten ruiterbeeld. Sint Martinus. De manteldeling. Begin 16de eeuw.
De H. Martinus. Bisschop. (316-400)
"Ziehier den Hoogepriester, die in zijne dagen aangenaam was aan God."
Sir. 44.
Sint-Martinus siert met zijn manteldeling een papieren biljet Duits noodgeld.
Duits devotieprentje. De manteldeling van sint-Martinus.
Grenada. Telekaart. Anthony van Dyck. "St.-Martin dividing his cloak"
Een oude voorstelling van de manteldeling met twee bedelaars.
Der heiligen Martinus. Bischof. Benziger & co. Einsiedeln, Schweiz.
Met op de achterkant een gebed voor Sintemetten.
Duits prentje van rond 1900. Zeer kleurrijk. De manteldeling aan de stadspoort van Amiens.
Rugkant onbedrukt.
Houten ruiterbeeld uit de 16de eeuw. Sint-Martinus en de manteldeling.
Miniatuur uit een zeer oud getijdenboek. Sintemetten deelt zijn zware mantel met een bedelaar aan de stadspoort van Amiens. Vlak bij hem, met spade, staat sint-Fiacrius, de patroonheilige van ondermeer de hoveniers.
De liefdadigheid van Sintemetten. Postkaart van rond 1900. Naar het beroemde werk van van Dyck in de parochiekerk te Zaventem.
Duitse postkaart. Met houten ruiterbeeld van Sintemetten. Een postzegel met de manteldeling en een speciale "ruildagstempel" van 11. 11. 1984.
Duitse postkaart uit 1911.
"St.Martin. Zur Erinnerung an den Kornblumentag zu Gunsten bedürftiger Veteranen.
Offizielle Fest-Postkarte zum Kornblumentag 14. 5. 1911 zu Gunsten bedürftiger Veteranen gestiftet von der Freiburger Zeitung."
Zo zie je dat de Duitse oorlogsveteranen al vóór W.O.I ook Sintemetten hoog in hun vaandel droegen.
Italiaanse staten. Lucca. Gouden dukaat uit de 17de eeuw. Voorzijde: gekroonde buste van sint-Vultus. Keerzijde: sint-Martinus deelt zijn mantel met een bedelaar.
Sint-Martinus in de numismatiek. (Info-folder op de tentoonstelling.)
Geachte bezoeker,
Waarom zoveel aandacht voor sint-Martinus? Gewoon omdat ik veel van mijn geboortedorp Retie hou en er ook alles over verzamel. Toevallig is sint-Maarten de patroonheilige van dit klein Kempisch dorp met zijn zeven Neetjes. Zoals vele verzamelaars van "Sintemetten" wist ik wel waar ik aan begon, maar niet waar ik zou eindigen. Op mijn speurtocht naar onze Franse heilige kwam ik een enorm aantal voorwerpen tegen die zijn beeltenis droegen. Te veel om allemaal op te noemen. Ook op munten, penningen, medailles en bankbiljetten kwam ik "sinte Metten" tegen. De historiek van sint-Martinus heeft niets te maken met numismatiek. Het verwonderde me dan ook dat er in de voorbije eeuwen echte munten zijn geslagen waarop onze heilige werd afgebeeld. Meestal zijn het zelfs geen alledaagse munten, maar uitzonderlijke stukken waarvoor nu een geïnteresseerde en gepassioneerde verzamelaar (te) diep in zijn geldgeugel moet tasten. Niet de numismatieke geschiedenis, noch de zeldzaamheid of de hoge waarde van deze stukken primeert voor mij, wel de artistieke schoonheid van de sint-Martinus beeltenis. Vaak gaan de twee natuurlijk samen. Zelf kan ik geen studie opzetten over Sintemetten in de numismatiek, daarvoor heb ik te weinig ervaring in de boeiende wereld van penningen en munten. Misschien voelt iemand uit deze Herentalse "muntenclub" zich wel geroepen. Op mijn medewerking kan hij rekenen. Waarom werd nu precies st.-Martin zoveel gebruikt op geldstukken, penningen en medailles? Waarschijnlijk omdat deze heilige tot de verbeelding spreekt van velen. De befaamde "manteldeling" aan de stadspoorten van Amiens is door de meesten gekend. Hierdoor staat hij dan ook symbool voor liefdadigheid. Mensen helpen en geld, de link is vlug gelegd. Tot ver over de Franse grenzen heen is zijn legende verteld. Vele kerken en parochies werden naar hem genoemd, in binnen- en buitenland. Ook in die vreemde en verre landen werden munten met zijn beeltenis geslagen: daalders, dukaten, guldens, thalers, scudo's, enz. Vele stukken waren in zilver, de meest gezochte zijn natuurlijk de kostbare munten in goud. Wat je hier ziet, zijn natuurlijk maar een miniem aantal munten, medailles en penningen uit de enorme aantallen die wereldwijd moeten bestaan. Het kleine aanbod en vooral mijn niet al te grote financiële middelen zijn natuurlijk de voornaamste oorzaken van de beperktheid van deze pretentieloze verzameling. Toch laat ik ze met veel fierheid zien.
Vanaf de 4de eeuw tot in de late middeleeuwen vastte men in een groot deel van Europa, te beginnen op de dag na de feestdag van sint-Martinus. ( Dus op 12 november. ) Deze vastentijd duurde 40 dagen. Daarom werd deze periode in het Latijn "Quadragesima Sancti Martini" genoemd. Later werd het door de Kerk "Advent" geheten.
Martin Luther werd bij zijn doopsel genoemd naar onze heilige. Dat gebeurde op 11 november 1483 in de Petrus en Pauluskerk te Eisenbach. Veel Lutherse congregaties werden naar st.-Martin genoemd. Toch wel ongewoon als je bedenkt dat Sintemetten een heilige is die niet in de bijbel voorkomt.
Zondag 9, maandag 10 en dinsdag 11 november 2008. Telkens van 13 h tot 18h. Op de bovenverdieping van de eeuwenoude Retiese watermolen.
Tentoonstelling.
Naar aanleiding van de feestdag van onze Retiese patroonheilige Sint-Martinus, "Sintemetten" zeggen ze bij ons, stellen enkele grafische kunstenaars hun schilderijen, tekeningen, gravures en affiches tentoon, alle met het gemeenschappelijke thema:
"De liefdadigheid van Sintemetten."
De legende is bekend: "Aan de stadspoorten van Amiens (Frankrijk) deelde Martinus, een jonge legerofficier, zijn grote mantel (capa) met een schaars geklede bedelaar. 's Nachts ziet de Romein in een droom Christus die zijn halve mantel om heeft ... "
Vele kunstenaars hebben in de loop der tijden deze "manteldeling" uitgebeeld. Denken we maar aan het wereldberoemde schilderij in de parochiekerk van Zaventem door van Dyck. (Waarschijnlijk het meest gekopieerde doek van België.) Toch kennen we geen enkele voorstelling, (schilderij, tekening of beeldhouwerk) die indentiek is aan een andere. Deze kleine, pretentieloze tentoonstelling met werk van eigen Vlaamse kunstenaars illustreert duidelijk deze verscheidenheid. Zowel in voorstelling, gebruikte technieken en afmetingen. Zo zien we op zijn minst "merkwaardige" kunstwerkjes over onze Retiese beschermheilige. En ... betaalbaar voor ieders beurs! Met originele werken van Riet Anthonissen, Rik Peeters, Tine Spruyt en Chris Tackaert. Gratis inkom.
Is dit de Sintemetten op het paard met drie poten?
Overgenomen uit Oudheid en Kunst. Algemeen tijdschrift voor Kempische geschiedenis, uitgegeven door de Geschied- en Oudheidkundige Kring voor Brecht en Omstreken. 39e jaargang, 1956, aflevering 2 en 3. Blz. 88 schrijft E. Sneyers:
"Over dit doksaal moet men te Retie, een halve eeuw geleden, niets meer geweten hebben. Immers, waar in "de inventaris der Kunstvoorwerpen in de Openbare Gestichten der Provincie Antwerpen, 1902" genoteerd werd: "Rethy: .... in den tuin der pastorij verscheidene gedeelten beeldhouwwerk, zuilen en voetstukken, die uit den grond werden opgedolven" - kon niemand de experten mededelen dat dit alles voortkwam van het in 1716 afgebroken doksaal. Dat we dit "nu" weten hebben we te danken aan een betwisting tussen de wethouders van Retie en de toenmalige pastoor van de parochie, waarbij alles zwart op wit werd gezet. We kennen thans niet alleen het verloop der gebeurtenissen op de dagen van 16, 17 en 18 juli 1716, doch ook de nauwkeurige beschrijving van de materialen der afbraak, bij zover dat het een man van 't vak mogelijk is het kunstwerk in zijn grote lijnen in tekening te brengen. Het doksaal dat in onze kerk het koor scheidde van de beuk, was opgebouwd uit arduin en witte mergelsteen en had drie bogen gericht naar het schip van de kerk en een halve boog naar ieder der zijbeuken. Twee koordeuren, ieder 12 voet hoog en 3 1/2 voet breed, met traliewerk in gegoten koper, sloten het hoogkoor af van het schip. Op de kroonlijst stonden dertien grote kandelaars in gegoten koper. Een houten wenteltrap leidde naar het hoogzaal. Onder het stenen beeldhouwwerk vermeldt de inventaris tien posturen in witte steen, ieder omtrent 2 voet hoog, één postuur in witte mergel van Sinte Marten te paard, zijnde bruin geschilderd. Verder acht stukken beeldhouwwerk in witte steen, voorstellende het Lijden van Christus, n.l. het Hofken, de Geseling, de Kroning, de Kruisdraging, de Afdoening van het kruis, de Begrafenis, de Verrijzenis en de Hemelvaart. De nog bestaande overblijfselen van het doksaal zijn: de twee voetstukken van kolommen waarop thans de Lievenheer-op-de-koude-steen in het kerkportaal rust, verder enkele voetstukken en pilaren voor de pastorie en in de aanpalende tuin. En - wie weet - is de gammele Sinte Merten op een paard met drie poten, in de schemer van de raadzaal op ons gemeentehuis, niet de postuur die beschreven wordt in de opgave van de afbraak." ( Dit beeld van Sint Marten is niet vermeld in de Inventaris van de Provincie.)
"Op deze plaat wordt Sint Martinus' edelmoedigheid in beeld gebracht. Martinus, Romeinsch soldaat, reed op zekeren dag langs den weg, toen een arme halfnaakte bedelaar hem een aalmoes vroeg. Martinus ontdeed zich van zijn mantel en sneed dezen met z'n zwaard in twee stukken. De eene helft gaf hij aan den bedelaar. Den nacht daarop had Martinus een droom, waarin Christus hem verscheen, zeggend, dat Hijzelf de bedelaar was geweest, aan wie Martinus die weldaad had bewezen. Martinus is later priester gewijd en bisschop geworden. In de vorige eeuw was het een volksheilige, zooals nu Sint Antonius van Padua. Vele kerken in het Zuiden van ons land zijn hem nog toegewijd."
"De papenspiegel. Het masker afgerukt, het ware gelaat van de rooms-katholieke kerk." door Corvin Wierbitsky. Libertas uitgeverij. Tweede druk: 1990.
"Dit boek wed in 1848 geschreven, maar heeft niets van zijn kracht ingeboet. Het is één lang polemisch schotschrift, gebald, trefzeker. De stijl is onverwacht modern, vlijmend scherp, met een bijtende humor. De inhoud is na bijna anderhalve eeuw meer dan ooit actueel."
Op blz. 31 schrijft Wierbitsky over Sintemetten:
"Gauw schoten er ook in Europa heiligen en kloosters op als paddestoelen. De heilige Martin stichtte het eerste klooster in Frankrijk. Hij zag het levenslicht in 316 in Panonië, en werd krijgsman van beroep. Hij was een brave borst want op een goede keer gaf hij de helft van zijn mantel aan een arme sloeber. Toen hoorde hij Christus zelf luidkeels roepen: "Wat ge anderen hebt gedaan, hebt gij mij gedaan." Op slag besloot hij zijn regiment in de steek te laten en als heilige door het leven te gaan. Hij bracht het tot aartsbisschop van Tours. Hij was niet van het nederige type. Integendeel, hij was zich bewust van zijn uitzonderlijke waardigheid. Toen hij bij keizer Valentianus op visite kwam, wilde die niet van zijn troon opstaan om st.-Martin te groeten. Slecht bekwam hem deze hoogmoed. Martin begon te bidden dat het kraakte, en op hetzelfde ogenblik sprongen knetterende vlammen uit de troonzetel op. En de keizerlijke majesteit moest bliksemsnel opwippen om te verhinderen dat zijn achterste geroosterd werd."
Johan Anthierens schreef ooit over dit boek: "Een boek waarin de religieus ingestelde en dweper met Jezus Christus Wierbitsky de tempelvloer aanveegt met pausen, monniken, celibaat, de complete rooms-katholieke handel." (uit "Gaandeweg", dec. 1986.)
Martinus Nijhoff (1894-1953), Nederlands dichter, toneelschrijver en essayist. Hij komt uit een familie van boekhandelaars, uitgevers en bibliografen. Studeerde rechten en Nederlands. Weet aangrijpende emoties in eenvoudige taal weer te geven. Kenmerkende motieven in zijn werk zijn het terugverlangen naar het ongerept kind-zijn, het zoeken naar intimiteit, de godsdienst, het met eerbied en liefde terugzien op zijn moeder. De vier dichtbundels die hij schreef: "De Wandelaar", "Vormen", "Nieuwe gedichten " en "Het uur U" behoren tot het beste wat er in de Nedrlandse poëzie verschenen is.
"Als ik uw snijdend beeld zie, denk ik schamper: Ook gij waart klein, want aan uw naaste in nood Gaaft gij een helft, geen ganschen mantel. Gij steegt niet af als goed Samaritaan, Gij bleeft te paard boven den man verheven, Toen gij uw zwaard greept, hebt gij willen slaan, Naar 't creatuur dat zat te beven."
Dit zijn de twee eerste coupletten uit het gedicht: "Martinus." van Martinus Nijhoff. De schrijver steekt hier op ironische wijze de draak met het beeld van Sintemetten, de barmhartige soldaat en met de manteldeling, de beroemste episode uit het heilige leven van sint-Martinus in het bijzonder.
Geheel biljet van de eerste schijf van 1944. De elfde schijf van 1944, trekking van 29 december, zou de laatste schijf zijn. Lithografie E. G. I., naar R. Warnotte. Eigen archief.
Zoals vroeger al gezegd: Winterhulp was een Duits en geen Belgisch initiatief. Het was opgericht om aan kinderen en behoeftigen soep, melk, vitaminen, versterkende middelen, steenkolen en kledingsstukken te bezorgen. Op 20 december 1940 gaat de Winterhulploterij van start met de verkoop van de eerste schijf. Het plan voorzag voorzichtig slechts 10 miljoen frank als objectief en een maandelijkse trekking. De verkoop viel zwaar tegen. Door een meer agressieve verkoopspolitiek, die in 1942 al zijn vruchten begon af te werpen, werd het plan verhoogd tot 20 miljoen, het ritme van de trekkingen werd opgedreven tot drie per maand en het aantal kleine loten ( vijfden ) werd aanzienlijk opgevoerd. Om het negatief (Duits) beeld van de Winterhulploterij om te buigen werden behendig vaderlandslievende en humanitaire organismen onder de arm genomen. Nieuwe groepen werden bij de verkoop van vijfden betrokken: Nationaal Werk der Oorlogsinvaliden, het Nationaal Werk voor Oudstrijders, de stichting "Pakket van de krijgsgevangene - Colis du prisonnier", het Nationaal Werk voor Tuberculose, het Nationaal Werk voor Kinderwelzijn, het Rode Kruis en het Vlaamse Kruis. De winst vergrootte met één derde. Deze opgaande trend zou zich blijvend doorzetten. Van het midden 1944 werd België opnieuw rechtstreeks in het krijgsgewoel betrokken. De mensen hadden geen geld meer voor enig gokspel. (Sommige postkantoren werden overvallen en de dieven gingen er bij voorkeur met biljetten van de loterij aan de haal.) Het eind van de bezetting kwam in zicht. Door een besluitwet van 5 mei 1944 werd het Nationaal Comité Winterhulp ontbonden. De elfde trekking op 29 december 1944 was de laatste schijf. Daarmee werd de Winterhulploterij afgesloten. Het bestuur diende niet te blozen om de balans die zij na vier jaar bezetting kon voorleggen. Op alle loten was de manteldeling van sint-Martinus te zien geweest. Sintemetten had zijn werk voortreffelijk volbracht!
Uit: "Geestelijken altytduerenden Almanach. By maniere van eene korte Legende der Heylighen. Door H. P. M. tot Brussel. By P. J. Lemmens, Boeck-drucker en Boeck-verkooper in de Bisschop-straet." 1727. "Met het kleet dat Sinte Merten Gaf aen d'arme uytter herten Heeft hem Christum snachts vertoont, Peyst eens hoe hij is geloont!"
Om de drie maanden krijg ik het tijdschrift "Aan de rand", een uitgave van het "Werk der daklozen", in mijn brievenbus. Ooit had ik over hun liefdadigheidswerk gelezen en een kleine bijdrage op hun rekening overgeschreven. In hun prachtige kerstnummer van 2007, Nr. 136, las ik met heel veel belangstelling het artikel "Van Amiens naar Antwerpen". Ik wou het jullie niet onthouden.
"In mijn beduimelde agenda zit reeds jarenlang een verkreukte prentkaart. Het is een reproductie van een meesterwerk van Antoon Van Dijck, dat te pronken hangt boven het rechter zijaltaar van de st.-Martinuskerk te Zaventem. Het stelt de befaamde st.-Martinus voor, die gezeten boven op zijn ros de helft van zijn mantel deelt met de naakte man aan de stadspoorten van Amiens. Sinds de oprichting van het "Werk der Daklozen" op 21 september 1939 is deze legendarische figuur de patroonheilige van het onthaalcentrum geworden. En reeds jaren prijkt zijn nobele figuur op een halfverheven beeldhouwerk boven de ontmoetingszaal. Martinus was een Hongaarse soldaat, die gedurende 2 jaar tegen wil en dank zijn "dienstplicht" diende te vervullen in het Romeinse legioen. Bij de verovering van Gallië in 332 ontmoette hij deze hulpbehoevende man. Heel merkwaardig is de vaststelling, dat hij slechts een gedeelte van zijn rode mantel aan deze schamele man bezorgde. Waarom niet gans zijn tuniek? Het resterende van zijn kostbare mantel behoorde immers toe aan het Romeinse legioen en mocht niet weggegeven worden. Kortom alles wat hij kon en mocht weggeven gaf hij zonder dralen af. Martinus is dan ook niet zonder reden de patroonheilige van het "Werk der Daklozen". Ook wij pogen dag-in, dag-uit de beschadigde thuislozen "opnieuw te bekleden met waardigheid". En zo is de "A" van Amiens ook de "A" van Antwerpen geworden! Reeds 68 jaar wordt de figuur van sint-Martinus de nodige luister bijgebracht op zijn feestdag: 11 november. Doch bovenal worden alle bewoners en ex-bewoners van het "Werk der Daklozen" met de nodige zorg omgeven."
Onlangs kreeg ik van een goede vriend deze merkwaardige fantasie-kaart, met de opmerking: " Waar ze uwen Sintemetten al wel niet voor gebruiken!"
"Gebed ten gebruike der Jonge meisjes die wenschen te trouwen."
"Te herhalen des 's morgens en 's avonds, de handen gevouwen, de oogen ten hemel geslagen."
"Ik verzoek U, o, H. Mauricius, U Sint Martijn en H. Sulpicius De heiligen in 's hemelszaal en die er nog komen altemaal: Zoo rap het kan Schenk mij nen man ... Ik bid U, o, H. Hyacint, zeg mij waar ik hem vind ... Bidt voor mij, H. Leander, ook gij H. Alexander Op mijne knieën, bid ik U zoet, wees allen toch zo goed, Verheft gezamentlijk Uwe stem, met den H. Ephraiëm Opdat ik, nog voor Sint Niklaas, hebbe eenen braven baas ... Met hart en ziel en zinnen, zal ik hem eeuwig trouw beminnen Ik zal hem beminnen, hoe langer hoe meer ... En ... o groote heiligen, ik ... ik kan niet meer ..."
Sintemetten, bewijst deze kaart dat in het begin van de twintigste eeuw heel wat "jonge meisjes" het moeilijk hadden om aan een "braven baas" te geraken? Dat ze zelfs U inschakelden om toch maar een man te kunnen strikken? En ... grote heilige ... dat ze schreven tot ze niet meer konden?
Eén van de oudste voorstellingen van Sintemetten. De prachtig met de hand ingekleurde houtsnede is van uitzonderlijke kwaliteit en toont ons sint-Martinus in gewone kledij met een bedelaar. Deze prent komt uit "Liber chronicarum" van de Duitser Hartmann Schedel. (1440-1514) Dit boek, een incunabel of wiegendruk, werd gedrukt te Nuremberg in 1493. ( Het is dus een gedrukt boek, niet handgeschreven, van vóór 1501. Boeken gedrukt na 1 januari 1501 noemt men "postincunabelen".) Het werd gedrukt door Anton Koberger (1445-1513), één van de grootste drukkers uit de 15de en 16de eeuw. Hij drukte ook de beroemde Gutenberg-bijbel (1455). De "Liber chronicarum" is één van de meest populaire incunabels. De eerste editie werd gedrukt in het Latijn, een herdruk in het Duits volgde al in december van hetzelfde jaar. Niet minder dan 800 Latijnse en 400 Duitse copies werden reeds opgespoord. Het boek bevat meer dan 1800 houtsnedes van ongeziene kwaliteit. Zichten van steden en landen. Unieke voorstellingen van heiligen. Tekst en illustraties vullen elkaar wonderwel aan. Michael Wolgemuth en William Pleydenwurff, (vader en schoonzoon) maakten de houtsnedes. Ze behoorden tot de grootste kunstenaars van hun tijd, zelfs de grote A. Dürer was bij hen in de leer.
"Sint-Maarten reed door sneeuw en wind." Dat zingen de kinderen wanneer ze op het feest van Sintemetten met kleurrijke lampions en kunstig uitgeholde bieten door de straten trekken. Uit het Duits vertaald door Lutgart Debroey. Liedje gevonden in het prachtige kinderboek "Martinus van Tours." door Jozef Quadflieg, met verbazend mooie illustraties van Renate Fuhrmann. Uitgegeven voor België: N.V. Uitgeverij Altiora Averbode, 1995.
Sint - Maarten.
Sint-Maarten, reed door sneeuw en wind Zijn vurig paard droeg hem gezwind. Sint-Maarten reed met licht gemoed Zijn mantel dekt hem warm en goed.
Een oude man zat langs de baan En sprak de ridder smekend aan: O, help me toch in mijnen nood. 'k Vind in dees harde kou mijn dood.
Sint-Maarten, innig aangedaan Blijft voor den armen beedlaar staan, Hij trekt zijn slagzwaard uit de schee En snijdt zijn mantel glad in twee.
Sint-Maarten geeft vol medelij Hem 't grootste stuk en rijdt voorbij Door sneeuw en wind met licht gemoed Zijn halve mantel dekt hem goed.
Sint-Maarten, van zijn tochten moe Legt zich ter ruste, wel te moe Tot loon van 't geen hij heeft verricht Ziet hij des nachts een helder licht.
Een oude man verschijnt voor hem En spreekt met zoete hemelstem: "Ik ben uw Jezus, Mij gaaft gij Dees mantelhelft uit medelij."
Dag Register. Den H. Martinus. Bisschop. 11 November. "Waeckt, en bidt, op dat gy niet en valt in bekoringe; den geeft is wel vlytig, maer het vleesch is krank." Matth. 26.
Zo begint op blz. 346 van het "Dagh-register der Heyligen" eerwaarde pater Joannes Stephanus Grosez zijn "overdenking" over Sintemetten. Het tweedelige boek is gedrukt te Antwerpen door "Alexander Everaerts, Boeckdrucker op de Minderbroeders Ruy in S. Ignatius. Met Gratie en Privilegie." (1727 ?)
"Den H. Martinus, noch zijnde een geloofsleerling, gaf een stuck van zijnen mantel aen eenen aermen; en Jesus Christus, vertoonde zig aen hem den volgende nacht, bekleet met dien mantel. Desen Heyligen weende, als men hem wilde Bisschop maecken. Vervolgt zijnde door een van zijne Priesters, genaemt Brixius; Waerom en wilt gy niet (seyde hy) dat ick lijde van Brixius? Jesus Christus heeft wel geleden van Judas? Wesende op zijn sterven, zeyde hy tot Godt; Heere in dien ick aen uw volck noch nootsaeckelijck ben, ick en weygere den arbeyt niet. Hy stierf in't jaer 397."
Sint-Martinus mocht bij de uitgebeelde heiligen natuurlijk niet ontbreken. Deze prachtige sintemetttenkaars siert de sint-Martinuskerk te Gennep.
Kaarsen maken. Een beroep dat niet zo veel voorkomt. Weinig "kaars-kunstenaars" zijn beroemd geworden. Een uitzondering is Frits Spies. (1931 - 1979) Deze Nederlandse kaarsenmaker is bekend geworden door het creativiteitscentrum "Gouden Handen" in 's-Heerenberg. Het was het grootste creativiteitscentrum ter wereld voor amateurs, gelegen in de Gelderse Achterhoek en gevestigd in het voormalige klooster "Don Rua". Frits was een hobbyist. Boetseren in was was zijn ganse leven. Zonder een echte opleiding maakte hij de mooiste kunstwerken. Van beroep was hij hofmeester op de vliegbasis van zijn geboorteplaats Leeuwarden. In 1975 gaat hij in 's-Heerenberg wonen. Hij maakte kaarsen puur en alleen voor zijn geloof en niet voor de kunst. Hij beeldde dan ook enkel religieuze voorstellingen uit. Commerciële opdrachten heeft hij nooit willen aanvaarden. Zes keer werd hij door paus Johannes Paulus II in audiëntie ontvangen in Rome. Elke keer bood de Nederlandse kunstenaar de kerkleider een zelfgemaakte devotiekaars aan. Als dank kreeg Frits een zeer hoge pauselijke onderscheiding. Hij maakte enorme devotiekaarsen die elk hun eigen verhaal vertelden. "Het Laatste Avondmaal" van Leonardo da Vinci weegt liefst 200 kg, is 2,5 m breed en 1 meter hoog. Ook een zeer mooie "Pieta" van Michelangelo heeft hij onnavolgbaar uitgebeeld. Miljoenen hebben zijn werk bewonderd in "Gouden Handen". In 1993 moest hij daar echter vertrekken. Langs de brandtrap kon hij zijn kostbare kunststukken in veiligheid brengen. Zijn wereldberoemde kaarsen komen uiteindelijk terecht in de Belgische gemeente Baarle-Hertog. Vanaf 1997 zijn ze daar in het Baarle's Kaarsenmuseum te zien. Enorm veel volk komt ze bewonderen! Een echte aanrader! Frits Spies en zijn vrouw Netty van Nisselrooy woonden in Baarle-Nassau, het Nederlandse deel van Baarle. Ze zijn daar in dezelfde maand overleden: Frits op 3 juni en zijn echtgenote op 22 juni 1997.
Kempisch volksverhaal, opgetekend door Herman Henot in zijn boek "Kempische Volksvertelsels." Illustratie door Karel Rosseeuw. Uitgave van de "Naaml. venn. Standaard - Boekhandel" te Brussel in 1926. Vertelsel overgenomen in de oude spelling, zoals Herman Henot het voor ons schreef. (Blz. 63/64 )
"Eertijds was't in de Kempen een algemeen gebruik op Sint-Maartensavond vreugdevuren te ontsteken ter eere van den grooten volksheilige Sint Martinus. De meeste menschen van een dorpswijk, ieder met een mutsaard rijshout op den schouder, kwamen alsdan bijeen op een bepaalde plaats en trokken altegader naar een nabijgelegen hoogte. Daar werd van het bijeengebracht hout een stapel getast, die aangestookt werd door middel van brandende wijpen. Terwijl de laaie vlammen van den vuurgloed den omtrek verlichtten, dansten oud en jong om den brandstapel een rondedans onder 't zingen van 't Sint Maartenslied. Het was weer eens Sint-Maartensavond. De vrome menschen van den Heikant, een verafgelegen plaats waar drij armzalige huttekens stonden, wilden ook den goeden heilige eer bewijzen. Zij hadden met dat inzicht hun houtstapel bijeengetast, maar elken keer dat de mannen het rijshout poogden aan te stoken met een brandende wijp, kwam er een nijdige rukwind,- de adem van de duivel -, het vuur uitblazen. De duivel is immers altijd afgunstig geweest, als er iets ter eere van Gods lieve heiligen gedaan werd. Gelukkig kwamen de vrouwen op een goeden inval; het schietgebedeken, dat zij prevelden, maakte de adem van de duivel machteloos. De woorden "Sint Maarten, sta ons bij!" waren nog niet koud of de houtstapel vloog in brand. Men hoorde een gedempt gezucht en in de verlichte omgeving zag men een kromme gestalte knarstandend over de hei vluchten naar de kant van 't moeras. De menschen van den Heikant zijn al lang dood, hun huizekens zijn van ouderdom ingevallen; maar bij elken Sint-Maartensavond dwalen nog altijd in den omtrek van de plaats, waar eens drij hutten stonden, drij brandende wijpen als dwaallichten over de heide rond. 't Zijn volgens het zeggen van de dorpelingen de zielen van de vroegere bewoners, die met hun brandende strooproppen naar een houtstapel zoeken om het Sint-Maartensvuur te ontsteken; zo'n stapel kunnen ze niet vinden, omdat er in die onbewoonde streek niemand is om hout bijeen te brengen. Bij de eerste morgenklaarte verdwijnen de wijpen en daarmee komt er een einde aan 't gedempte gezucht en het tandegeknars van den duivel."
Nico Bulder heeft maar een paar "vrije" prenten gemaakt, maar ze vormen hoogtepunten uit zijn oeuvre. Als rooms-katholiek had hij bijzondere belangstelling voor heiligenfiguren. Deze vrije prenten zijn van zo'n grote klasse dat ze gretig gekocht werden door particulieren en musea. Eén van zijn beste vrije prenten is zijn "Sint-Maarten" uit 1937. De kunstenaar toont hier zijn vakmanschap. De manteldeling buiten de stadsmuren van Amiens, in een bar koud sneeuwlandschap. De met sneeuw bedekte naakte bomen, de bedelaar op blote voeten, de donkere, zware sneeuwlucht, het doet je rillen van de kou. Ook het anders zo fiere paard van de heilige buigt hier in deze vrieskou zijn kop. Alleen Sintemetten schijnt zich in zijn zware soldatenmantel behaaglijk te voelen. Hij deelt bijna glimlachend zijn cape. Houtsnijwerk zoals je zelden ziet.
In het Groningse Hoogezand, ver van de grote culturele centra, werkte Nico Bulder (1898-1964) als houtgraveur in een bijna volstrekt isolement. Hij was begonnen met de houtsnede, de oudste der grafische technieken. Al heel vroeg leerde hij als timmermanszoon met hout en gereedschappen omgaan. Maar ook zijn karakter moet bij de keus voor het "xylograferen" een belangrijke rol hebben gespeeld. Hij was een typische zwart/wit figuur, rechtlijnig, direct. Hij dacht niet in kleur, maar was een Groninger gericht op nuttigheid. Al voor de Tweede Wereldoorlog werden zijn werken op internationale tentoonstellingen bekroond en onderscheiden en werd zijn werk door musea aangekocht. Nico Bulders prenten tonen een vaktechnisch kunnen, een compositorisch vermogen en een uitbeeldingskracht van een zo hoog niveau, dat hij beschouwd mag worden als één van de grootste houtgraveurs die Nederland ooit heeft gekend. Hij stierf in 1964 op 65-jarige leeftijd. Zijn heengaan drong amper in zijn thuisland door. In regionale kranten verschenen bescheiden bijdragen, in landelijke kranten werd in een summier bericht meegedeeld, dat het werk van de overledene in 1937 in Chicago werd onderscheiden en in hetzelfde jaar op de wereldtentoonstelling in Parijs met een gouden medaille was beloond. Werd Bulder als een figuur van hoogstens regionale betekenis beschouwd, zodat zijn verscheiden slechts met een kort bericht in de landelijke pers royaal was gehonoreerd? Het is waar dat de kunstenaar zich weinig buiten de grenzen van zijn eigen gewest heeft opgehouden. Zijn leven speelde zich hoofdzakelijk af in Hoogeland, het veen-koloniale dorp waar hij geboren en getogen was. Zou hij als graficus meer bekendheid hebben gekregen als hij in één van de grote culturele wereldcentra had gewoond? Waarschijnlijk wel. Of is: "Men is nooit sant in eigen land!" ook op hem van toepassing?
Miniatuur in een hoofdletter O, uit een zeer oud getijdenboek. We zien het lijk van sint-Martinus dat per schip over de Loire werd teruggebracht naar Tours. Op 11 november was de uitvaart. Er was een overweldige belangstelling. Ook mensen uit nabije steden wilden een laatste groet brengen aan Sintemetten. Vooraan in de stoet liepen 2000 monniken en zusters, tot aan het kerkhof van de voorstad, waar sint-Maarten tussen zijn gelovigen werd bijgezet. Het was een zeer eenvoudig graf, zoals hijzelf had gewild. Daar zou later een basiliek verrijzen.
Op 't einde van 397, Sintemetten was toen al boven de tachtig en al 26 jaar bisschop van Tours, begaf hij zich naar de plattelandsparochie van Condate (Andes) om daar een oplossing te zoeken voor een geschil tussen zijn geestelijken. Toen hij daar wou vertrekken was hij zo verzwakt dat hij de kracht niet meer had om naar Tours terug te keren. Hij voelde dat hij aan het eind van zijn krachten was en begreep dat zijn einde vlug naderde. Hij liet de monniken van Marmoutier en Ligugé bij zich komen en zei: "Ik ga u verlaten." Allen om hem heen smeekten hem te blijven. Maar sint-Martinus bad: "Heer, als U vindt dat ik nog nuttig kan zijn voor deze wereld, dan wil ik deze last nog dragen. Dat Uw wil geschiede!" Hij liet zich op een haren boetekleed leggen en op een bed van as. Hij verzwakte zienderogen. Vele dagen had hij hoge koorts. Toch deed hij niets anders dan bidden. Het werd een pijnlijke doodstrijd en op een bepaalde moment geloofde hij dat zijn oude tegenstander, de duivel, aan het voeteinde van zijn bed stond. "Welnu, bloeddorstig beest," riep hij hem toe, "waarom sta jij hier? Je zult in mij niets vinden dat van jou is, vervloekte!" Dan gaf hij nog één keer een eenvoudig overzicht van zijn leven. Na ook nog een laatste maal over de duivel te hebben gepraat verklaarde hij: "De schoot van Abraham staat op mij te wachten." In alle rust gaf hij daarna de geest. Men las op de kalender: 8 november 397.
Het wapen van Tessenderlo wordt als volgt omschreven: "In lazuur een sint-Maarten met een kreupele bedelaar geplaatst op een grond, het geheel van goud."
Men kon in Tessenderlo, dat zoals Retie, leeft onder de bescherming van Sintemetten, moeilijk op iemands anders dan op broeder, kunstschilder en historicus Broeder Max, beroep hebben gedaan om de gemeentegeschiedenis te schrijven. (Broeder Max - Victor Van Meerbeeck - Broeder van Liefde - werd geboren te Turnhout op 13 december 1903. In de congregatie van de Broeders van Liefde verbond hij zich aan deze gemeenschap op 8 sepember 1922. Hij overleed te Tessenderlo op 26 juni 1973 in het 51ste jaar van zijn kloosterleven.) Nooit zal ik dat gedeelte op zijn doodsprentje vergeten: "Misschien was wel het mooiste bij hem: niemand was hem te min. Iedereen was altijd welkom, ook als hij moe was en ziek. Nooit kon hij neen zeggen tegen het leven." Ik kende hem als kunstenaar, benieuwd las ik zijn boeken, natuurlijk op zoek naar stukje over sint-Martinus. In "Vroeger en nu" en in "Tessenderlo's kunstbezit" vind ik wel beschrijvingen van oude sint-martinusbeelden, maar zie nergens een afbeelding ervan. Vreemd. Als grafisch kunstenaar was Broeder Max toch een man van het beeld, van het visuele. Of ... vond hij de beelden niet waardevol genoeg? "Sint-Martinus te paard. XVIIIde eeuw. Beeldhouwwerk: eikenhout, hoogte 145 cm. Sint-Martinus te paard was de bekroning van het orgelfront dat in september 1719 werd opgericht door een zekere Van Roey, en dit voor 350 gulden. Het ging om eene casse tot de nieuwe orgelen te leveren met de posturen en alles wat daeraen soude moeten wesen. Orgel en orgelfront stonden opgesteld boven het noorderportaal waar tegenaan intussen het gebeeldhouwde doksaal was geplaatst. Het beeld heeft weinig waarde, het hoort meer tot de volkskunst, en staat thans opgesteld boven de toegangsdeur van de zijbeuk." In een ander hoofdstuk lees ik over het sint-martinus-, later sint-jozefaltaar: "Was er in 1659 een sint-martinusaltaar opgericht in de zuiderkruisbeuk, dan kreeg een nieuw en indrukwekkend sint-martinusbeeld zijn plaats in het portiekaltaar van het hoogkoor. Het oude sint-martinusaltaar werd ontmanteld, en sint-Jozef kreeg zijn kans." Ook hier geen afbeelding van het sintemettenbeeld te zien. Toch vond men het "indrukwekkend". Op zijn minst ... vreemd.
Fromista. Beeld van sint-Maarten uit de 12de eeuw.
Voorbeelden van mechanisch kantwerk!
Op ieder wijk wordt het brandhout aangesleept voor de "brandstapel."
"Boeren, we zullen van hier nie goan of we hemme wa opgedoan", zo zingt de Retiese jeugd aan ieders deur.
Sint-Martinus eet de eerste pannenkoek!
Verticale binnenzichten. Begin twintigste eeuw.
Onze parochiekerk, ongewoon in het blauw.
Het monumentale praalgraf van dichter Lodewijk De Koninck voor de sint-Martinuskerk te Retie. ( Twee Retiese kinderen stonden model voor het kunstwerk. )
Schoonbroek. Parochiekerk sint-Job.
Parochiekerk en pastorij van Schoenbroek.
Martinus Maria Peeters. Geboren te Rethy. 20 september 1889. Op het veld van eer gevallen te Cappelle den 12.02.1916.
Marten Karel Cox. Desschel 05. 02. 1893 Eervol gesneuveld voor het vaderland den 15de oktober 1918 te Iseghem( West-Vlaanderen)
Martinus Victor Adriaensen. Soldaat 10 linie regiment. Geboren te Rethy 22.07.1887. Voor de verdediging van ons vaderland gesneuveld op het veld van eer bij Nieuwpoort in maart 1915.
Martinus Dirken. Echtg.A. M. Van Dael. In Rethy overl. 1890, 77 jaar oud.
Martinus Rommens. Rethy 1856 - 1900.
Martinus Michielsen. Echtg. A. M. C. Seuntjes. Rethy 1858-1907.
Martinus Slegers. Deken van de sint-Sebastiaangilde. Weduwnaar M.B.Wynen. Rethy 1834-1911.
Martinus Jozef Smets. Echtg. A.M.Van Mechgelen. Rethy 1861-1919.
Martinus Bertels. Weduwnaar A.E. Engelen. Rethy 1834-1915.
Martinus Slegers. Echtg. M.C. Lemmens. Rethy 1871-1912.
Martinus August Hermans. Rethy 1890-1912.
Marten Van Gompel. Echtg. A. E. Luyten. Rethy 1850-1923.
Marten Van Loy. Echtg. M.C.Van Gansewinkel. Rethy 1849-1923.
Uitzonderlijke voorstelling van de manteldeling. De bedelaar hier afgebeeld is duidelijk een kleurling.
Martinus Van Herck. Weduwnaar M.E.Deckx. Rethy 1830-1917.
Martinus L. De Bie. Echtg. P. Borgers. Rethy 1852-1915
Zuster Maria Agnes. Geb. Barbara Auwerkx. overleden te Rethij de 18 Mei 1820, in den ouderdom van 30 jaren, 5 maanden en 14 dagen.
Zeer oud Reties doodsprentje. Een Antwerps santje uit de 17de eeuw. In de 19de eeuw gebruikt als drager voor dit Reties overlijdens- bericht. Op de voorkant is de heilige Maria Magdalena afgebeeld, met haar attributen: Wierookvat, zalfpot, gesel, crucifix. In deze vroege periode delen alleen geestelijken en adelijken doodsprentjes uit. Te duur voor de gewone man!
Doodsprentje uit Reeth. P. G. Nagels. Weduwnaar A. Coveliers. Echtg. E. R. Van Hoof. Overleden 1870.
Loterij Winterhulp 1942. Nationaal Werk voor Oorlogsinvaliden. (N.W.O.I.) Nationaal Werk voor Oudstrijders en ...(N.W.S.O.) Hulp- en Informatiebureau voor Gezinnen en .. (H.I.B.) Manteldeling vaag in het midden.
Lot Winterhulp 1942.13de schijf. Het vijfde:11 fr. Trekking november. "Het roode kruis." "Het Vlaamsche kruis." "Het Nat. Werk v. Kinderwelzijn." "N.W.B. Tuberculose." Vrouw met twee kinderen. Sint-Maarten op de achtergrond.
Loterij Winterhulp 1942. Het vijfde: 10 fr. Derde schijf. Groene kleur. Een kleermaker met een rol geruite stof en schaar. Kledingbedeling? Sintemetten centraal in onderste "balk".
Ganshoren. XVII de eeuw. St.-Martinus.
St.-Martinus. XVI de eeuw. Wasmes-Aud.-Br.
Dion le Val. ( Grez Doiceau ) Verstuurde fotokaart, met zegel Winterhulp. Links de parochiekerk en rechts het antieke sint-Martinusbeeld. Identiek beeld op zegel en kaart. Afgestempeld in 1944.
Fotokaart met zegel Winterhulp. Martinuskerk te Dion-le-Val en Martinusbeeld op de zegel. ( 35c + 5c toeslag) Op de kaart alleen het beeld. Beeld uit de 16de eeuw. Afstempeling onleesbaar.
Twee grootformaatzegels uit 1944. Nr. 639. ( 10 fr. + 30 fr. ) De heilige met het dal van de Maas op de achtergrond. Nr. 640. ( 10 fr. + 30 fr. ) Martinus met de stad Brugge in de verte.
Sint-Martinuszegels uit: La République Rwandaise, Kathiri State of Seitun, Ludwigshaven en Republica Argentina.
Sint-Martinuszegels. Volkshilfe - Saargebiet. Drie verschillende kleuren en waarden. 1f.,40c. en 60c.
Belgica 72. Magyar Posta 10fr.
Gekleurde tekening uit: "Van nieuwjaar tot oudejaars- avond." Met bijbehorende tekst:
"Stookt vier, maakt vier: Sinte Maarten, komt hier, Sinte Maarten is zo koud. Geeft hem 'n turfjen of een hout, hij zou zich geren warmen met zijn blote armen."
(Sint Maarten, 11 november.)
Deze boekillustratie lijkt op het eerste zicht op de originele tekening hiernaast. Bij nader toezien vallen echter heel wat verschillen op.
Martinus als bisschop met bedelaar. Kerk van Guerlange. (prov. Luxemburg.)
Processievaandel van Wezenmaal met Sintemetten. (Begin vorige eeuw.)
Uit het gebedenboek van Michelino da Besozzo. (rond 1440) Pierpont Morgan Library. New York.
Recent dubbelprentje. Ludovicus Luyten. Echtg. A.M. Leeuw. Maastricht 1911-1985. Op de voorkant van dit doodsprentje een afbeelding van een mooi sint-Martinusbeeld.
Franse litho. Met de hand ingekleurd. Deeltje uit een groot blad met veel heiligen.
VII St. Maarten aarzelde geen ogenblik, sneed zijn eigen mantel doormidden en gaf de helft aan de ongelukkige.
VIII Winterhulp koos St. Maarten als symbool voor zijn acties van solidariteit. Steun Winterhulp! Ge zult dan zelf een soort mirakel doen.
Sint-Martinus. Achterglasschildering. Waterverf. Twintigste eeuw. Naam van de heilige is niet vermeld. De manteldeling.
Sint-Martinus en st.-Catharina. Achterglasschilderingen. Duits. Laat 20ste eeuw. Waterverf. Matige kwaliteit.
Sintemetten. Achterglasschildering. Duits. Laat 20ste eeuw. Waterverf. Manteldeling met bloemmotieven op de achtergrond.
Oude Franse medaille. Voorkant: Manteldeling. "Martin priez pour nous." Keerzijde: Bisschop. Zelfde tekst.
Martinus als bisschop. Steekt met zijn staf door de tongen van twee honden. Kathedraal van Chartres. Rond 1220.
Bijna twee identieke Italiaanse prentjes.
De manteldeling. "Bassenheimer Reiter." Reliëf in Bassenheim. 13de eeuw.
Luikse volkskunst. Geschilderd hout. 18de eeuw. Villers-le-Peuplier. Hoogte 60 cm.
Martinus als bisschop met bedelaar. Sint-Martinuskerk Aalst. J.F. Berlo. Brussel. 1701 Verguld beeld.
De manteldeling. Gepolychromeerd houten beeld. Tweede kwart of midden van de 16de eeuw. Seilles, kapel "Saint-Martin de Reppe".
De manteldeling. Henegouwen of Brabant. Rond 1480. Gepolychromeerd eikenhout. 76 cm hoog.
Sint-Martinus als bisschop. Met bedelaar en engeltje. Antwerps uit 1698-1699. Ludovicus Willemssens. Gepolychromeerd hout. 138 cm hoog. Kontich. Sint-Martinuskerk.
Tekening. Sint-Maarten geneest een bezetene. Antwerps, rond 1628-1630. Jacques Jordaens. Aquarel. Stedelijk Prentenkabinet. Antwerpen.
Staande sint-Maarten, die een zittende bedelaar een geldstuk geeft. Melchior Binder. Begin 17de eeuw. Riedlingen.
De wijdse mantel en op de voorgrond, de zittende bijna naakte bedelaar.
Algemeen zicht op de preekstoel, met zijn twee trappen en het losstaande sint-Maartenbeeld.
De driehoekige draperie omhoog gehouden door naakte engeltjes. De Heilige Geest in de vorm van een duif.
Bronzen reliekhouder. 19de eeuw. Bezet met edelstenen.
En men begon onmiddellijk de enorme boom om te hakken, waaronder sint-Martinus stond.
Nog bij zijn dood.
"Hij is nu bij God!" "Hij gaat het paradijs binnen!" "Hij verdiende zijn rust!"
Simone Martini. "The dream of st. Martin."
Simone Martini. "St. Martin is knighted."
Simone Martini. "St. Martin renouncing the sword."
Simone Martini. "The death of st. Martin."
Martinsbräu. ... aus Liebe zum Bier. Privatbrauerei seit 1883 Marktheidenfeld.
Sint-Martinusvaandel. De manteldeling. Westminster Abbey. Rev. Edward Dorling. 1921.
Sint-Martinusreliëf. Noordportaal van de kerk in Heilbad Heiligenstadt.
Moderne versie van de manteldeling. Verschillende tegels.
Perkamenten prent uit een oud getijdenboek. Bedelaar met twee geamputeerde benen.
Prachtig, vrij modern glasvenster van de manteldeling.
Oud houten drieluik. Centraal een sculptuur van de manteldeling. 2 geschilderde zijpanelen. O.L.V. met kind. St.-Joris met de draak.
Sint-Maartenzegel. 10 c. Malta.
Twee Sintemettenzegels. Oostenrijk.
Oud ruiterbeeld van de heilige Martinus. De manteldeling, met een volledig naakte bedelaar.
Bronzen reliëf. Münsterkirche in Bonn. Ernemann Sander.
Houten altaarbeeld. De manteldeling. Kloosterkerk st.-Lambertus. Düsseldorf.
"Sint-Maarten doopt een ongelovige." Perkamenten blad uit een getijdeboek.
Glasraam. Sint-Martinus geneest een zieke.
Sint-Maarten als bisschop. Houten gepolychromeerd beeld. De heilige van Tours geeft een geknielde bedelaar een aalmoes.
De manteldeling. Glasraam.
Het doopsel van sint-Maarten. Glasraam.
De manteldeling. Dubrovnik. Triptiek. Detail.
De manteldeling. Gepolychromeerd hout. Ambo. 1677.
De manteldeling. Schilderij. Sassetta.(1392-1450)
Belgische postzegel. Detail uit het sint- Job-retabel van Schoonbroek. Retie.
Zegel van Jaques d'Arfeuille. XVde eeuw.
Montpezat-de-Quercy. Wandtapijt. (16de eeuw.)
Italië. Lucca. De manteldeling. "Il duomo" Stenen ruiterbeeld tegen buitenmuur. (13de eeuw.)
"Het spel der wonderen van sint-Martinus." Foto op de kaft van het boek van Henri Ghéon. Toneelspel uit 1942. Uit het Frans vertaald door Jozef Boon. Uitgegeven door "Opbouwen." Toneeluitgaven. Desclée, De Brouwer Houtkaai 22 Brugge.
Postkaart J.Meuleman. Geschreven in 1919. Links de Molsebaan. Onder de lindeboom kruiwagens vol met boeken. Was Retie zijn tijd ver vooruit? Boekenverkoop of eerste bibliotheek?
Ingekleurde zichtkaart. J.Meuleman, 1908. Onder de linde door zien we de voorkant van het "huis met verdiep" van de weduwe Mermans.
Zichtkaart J.Meuleman. Geschreven in 1907. Links de Molsebaan. Achter de linde zien we: "Hotel de Keizer", "Lindebloem" en "In't Lam".
Zichtkaart van J.Meuleman. " De stoomtramstatie." Zelfde cliché als gekleurde kaart. Grotere en dikkere tekst. 1907 afgestempeld.
Zichtkaart "Meuleman Rethy". Zelfde cliché als hierboven. Hotel de Keizer. Tramstatie.- Arrêt du tram. Afgestempeld in 1907.
Zichtkaart van J.Meuleman. Rond 1930. Links de sint-Martinusstraat. Rechts het grijze burchtje, dat in de jaren twintig in de plaats kwam van de herberg "In't Lam".
Lodewijk De Koninck in de fleur van zijn leven. Foto getrokken door R. Morren te Mechelen.
"Weinig vrienden en vereerders waren op zijn uitvaart aanwezig, Kanunnik Vosters las bij zijn graf deze laatste wilsbeschikking voor, het geestelijk testament, waarin de dichter het ideaal van gans zijn leven had vastgelegd."
"Aan den Z. E. Heer Janssens, Pastoor te Rethy.Uit gansch bijzondere genegenheid en zeer eerbiedige hoogachting. Rethy, 30 October 1899." Get. L.D.Koninck.
1. Rethy. "Steenweg op Postel- Chaussée de Postel." Uitgave Meuleman; Rond 1905. Niet verzonden.
2. Rethy. "Het klooster." Uitgave Meuleman. Rond 1905. Niet verzonden.
Rethy. De hoeve. Rond 1905. Uitgave Meuleman. Rechtsonder handtekening L. De Koninck.
Rethy. De pastorij. Rond 1905. Uitgave Meuleman. Rechtsonder handtekening L. De Koninck.
Doodsprentje van Edgard De Vel.
Mini-filmaffiche uit 1939. Deze prenten werden uitgedeeld aan de cinema- bezoekers.
Destijds één van helden van het witte doek: Roy Rogers op zijn paard Trigger. Vele malen gezien in de "Roxy"!
Achterkant doodsprentje. Rustend hoofdonderwijzer. Orgelist. Schatbewaarder vd kerkfabriek. Schrijver van het st.-Vincentius-genootschap. Enz.
Voorkant doodsprentje. "Ter nagedachtenis van Mijnheer Cornelius Joseph Graulus echtgenoot van mevrouw Anna Paulina Willekens."
Een dynamische onderpastoor. E.H.Van Hoof. Bezieler van de K.A.J. in de zestiger jaren.
In de jaren zestig zijn de paarden al vervangen door lawaaierige tractoren.
Dubbel doodsprentje. Aloysius Johannes MELIS. echtgenoot van Maria Seuntjes. (1897-1960) Voorzitter van de kerkfabriek Sint-Martinus. "Bestuurder van de Zuivelfabriek St-Martinus s.v., lid van de Boerengilde."
Antwerps santje op papier. De heilige Catharina in een ovaaltje. Weer met palmtak, zwaard en rad. Prentje van mindere kwaliteit.
Antwerps santje op perkament. Buste van de heilige Catharina in een ovaaltje. Een rijkelijke dame met een kroontje op haar hoofd en een zwaard in haar hand.
Foto uit de oude doos. De parochiekerk van Arendonk vóór 1900. De O.L.Vrouwkerk uit het Centrum. Ze werd in de loop van de tijden dikwijls beschadigd, maar telkens weer opgebouwd. In 1901 werd ze afgebroken. Wanneer deze kerk werd opgericht is niet geweten.
Houten beeld. Sintemetten en de bedelaar. Rond 1850.
Inkom-ticket. Musée des beaux-arts. Tours. Musée Saint-Martin. Tours. Stenen beeld. De manteldeling.
Reliekhouder van sint-Martinus. Tours.
Stenen sint-Martinusbeeld boven de centrale poort van " Collégiale Saint Martin" te Colmar. Frankrijk.
In een verordening van 10 maart 1943 eiste de Duitse bezetter de kerkklokken op in de Kempen. Ondanks een herderlijke veroordeling op15 maart, ging de klokkenroof gewoon verder. Troosteloze aanblik van de sint-Martinusklok op de trappen van de Retiese sint-Martinuskerk. De kleine sint-Jozefklok mocht blijven hangen. Een "geste" van de Duitsers?
Twee Retienaren die van dichtbij de honderd- jarige sint-Martinusklok vol aandacht bekijken. Het was inderdaad bijna honderd jaar geleden dat deze "tiendenklok" feestelijk werd ingehuldigd. Een stukje eigenheid werd zomaar meegenomen, veel erger dan het verlies van kilo's metaal! Retie treurde niet alleen, heel wat Kempische dorpen moesten tegen hun zin hun klokken aan de Duitsers afstaan.
Vlak na het neerlaten van de klokken. Iedereen die maar even tijd had kwam naar de kerk om het hele gebeuren van dichtbij te volgen. Kinderen in korte broek, vrouwen met blote armen, een warme nazomerdag. Voor velen was het de eerste keer (en ook de laatste) dat ze van zo nabij die enorme klokken konden zien en zelfs betasten. Ze konden toen niet beseffen dat Retie lange tijd het zonder " bronzen stem" zou moeten stellen. Alleen het "schelleken" zou blijven klepperen.
Een ogenblik oponthoud tijdens de optocht. Vlak voor het huis van Van Gansewinkel. Merk op dat het marktplein nog vol ligt met kasseien. De zon was die dag, 1 juli 1962, spijtig genoeg, niet van de partij!
Dit instructieboekje over de wijding van een klok, werd aan iedereen gegeven die de plechtigheid bijwoonde.
Doodsprentje. 1922. Karel A. Van den Eynde.
Doodsprentje. 1960. Octavie Van Ballaer. Wed. Karel Van den Eynde. Ere-voorzitster van de Boerinnenbond.
Sint-Martinus. Bruin sierbord. Gemeente Tessenderlo. De manteldeling in een soort schild, midden in het bord.
Sint-Maarten. Oude druk uit 1880 Berlijn. Zeldzame voorstelling. Blauwe mantel. Geheel met goudpapier versierd. Kloosterwerk?
Houten gepolychromeerd beeld. Sint-Martinus als bisschop. Geeft een aalmoes aan een arme. Een engel is bij hem.
Schildering op papier. De heilige als bisschop van Tours.
Sint-Martinus. Spits-ovale zegelplaat. Messing. De manteldeling met daaronder een schild. LVGDVN= Lugdunum = Leyden.
Zeldzame voorstelling. Sint-Martinusbeeld uit een oude abdij. De heilige, als bisschop van Tours, met een kerk (of is het de abdij?) in zijn rechter hand.
Eindblad van de "Schat-kiste der Litanien." Brugge 1778. Houtsnede. Maria en Johannes aan de voet van het kruis. "Aenmerckt lieve bruyd t'aenzicht van Jesus voor u gekruyst."
Litanie van de heilige Begga van Andenne. Patrones van de begijnen, hakkelaars en stotteraars.
Litanie van de vijf bloedige wonden. Houtsnede.
Litanie van de heilige Victor van Marseille. Patroonheilige van molenaars en van zeelieden.
Litanie van de heilige Isidorus van Madrid. Patroonheilige van arbeiders, boeren en landbouwers. Aangeroepen tegen droogte en voor een goede oogst.
Litanie van de heilige Helena. Aangeroepen bij depressies. Patrones tegen brand, onweer en vuur, voor het vinden van verloren voorwerpen.
Heilige Martinus. Sint-Martinuskerk te Basècles. België.
Manteldeling op Golgotha. Julius Paul Junghanss, 1925. In privaat bezit.
De manteldeling van sint-Martinus. Julius Paul Junghanns. 1930. Stadsmuseum Düsseldorf.
De manteldeling. Houten paneel uit de zestiende eeuw. Richterich.
Reties doodsprentje. Ontwerp Jos Speybrouck. Karel Melis. Echtg. Barbara Van Herck. Overl. 14 juni 1944. Tekst geschreven door de pastoor-dichter Jozef De Voght.
De manteldeling. Zeer kleurrijke middeleeuwse miniatuur.
Duits prentje uit de 19de eeuw. De manteldeling. "Alles was ihr dem Geringsten euer Mitmenschen thut , das thut ihr mir." Carl Poellath, Schrobenhausen.
Postkaart Duitsland. Achterglasschilderij van J. Weber. Met eerste-dag afstempeling. 11. 11. 1984. Drie keer de manteldeling. Op de kaart, op de zegel en op de stempel.
Postkaart Oostenrijk. "25 Jahre Diözese Eisenstadt." 8 november 1985. Zelfde afbeelding van de manteldeling op de kaart en de zegel.
Simone Martini. Italiaans kunstschilder. (Gotiek.) 1284 Siena - 1344 Avignon. Bekend om zijn altaarstukken en andere religieuze schilderijen. Fresco: "De manteldeling van sint-Martinus." Kapel van sint-Martinus in de basiliek van sint-Franciscus in Assisi.
Franse postkaart. Afbeelding op kaart en zegel identiek. Manteldeling uit een getijdenboek uit de 14de eeuw. Met eerste-dag-afstempeling 05 - 07 - 1997 Tours. Uitgegeven ter gelegenheid: " 397 - 1997 "
De manteldeling. Volkse voorstelling. We zien een derde personage: een biddend kind vlak voor het paard.
"Steenweg op Rethy." Rond 1930. Richting Retie. Deze provinciebaan snijdt Schoonbroek doormidden. Links zien we nog het oude tramspoor. De dubbele houten telefoonpalen, oerdegelijk! Een boerenkar ratelend op de oneffen kasseien. Links achter de herberg zien we nog een gesloten tramwagon staan op "de wissel".
Rond 1930. De jongensschool in Schoonbroek. Rustig keuvelend in kleine groepjes voor de schoolpoort! Allen in korte(?) broek. Stress om het behalen van een diploma bestond nog niet. "Stress" was zelfs nog niet uitgevonden!
De meisjesschool te Schoonbroek rond 1930. Ook hier straalt de rust zo van de kaart af. Zalig in het gras zitten, zomaar ...
Emiel Van Hemeldonck woonde een paar jaar in de Peperstraat te Retie. Twee van zijn zonen werden er geboren. Hij schreef heel wat V.F. Slechts één onder zijn eigen naam. "Het gulden zwaard." Nr. 16 van de vooroorlogse reeks.
Onder "H. Van der Schelden" schreef E.V.H. Nr. 203. "Het lied van de Schelde."
Onder de pseudoniem "Joan van der Sande" schreef E.V.H. Nr. 200. "De cirkusjongen."
Ook "De heks van Spiekelspade", Nr 157. door Fonske Reusen is aan E.V.H. toegeschreven.
Vlaamsche Filmkens. "Van den fellen met den rooden baarde." Door P. Van Der Venen. ( pseudoniem E.V.H.) Nr. 118.
Nog meer Retiese gesneuvelden uit de eerste wereldoorlog.
Franciscus Josephus Wens. Vrijwilliger in het Belgisch leger. Geboren te Schoonbroek 25 december 1892. Heldhaftig gesneuveld op fort 8 te Wilrijk den 5 oktober 1914.
Petrus Franciscus Victor Mariën. Geboren te Rethy op 19 januari 1891. De heldendood gestorven op het slagveld te Moorslede, 28 september 1918.
Augustinus Verhappen. Echtg. van J. Meurs. Soldaat der lichting 1909, 5de linie. Geboren te Rethy op 24 oktober 1889. Eervol voor het Vaderland gesneuveld in de loopgraaf, op 12 juli 1915. Begraven te St.-Jacobs-Capelle.
Duitse postkaart. De manteldeling op een achterglasschilderij. Met een zegel van st.-Maarten en een eerste-dag-afstempeling.
Antonius de Grote van Egypte. (Antonius Abt.)
Antwerps santje op papier. Met de hand ingekleurd. Graveur: M.G. (?) 18de Eeuw.
A. was kluizenaar in de woestijn van Thebe en aartsvader der monniken. Ook Antonius Abt, Antonius de kluizenaar en Antonius met zijn varken genoemd. Werd verleid door de duivel vermond als naakte vrouw of als varken. Hij woonde 35 jaar in een grafspelonk en 20 jaar op een berg. Was de eerste christen die zijn leven doorbracht in afzondering. Hij kreeg enorm veel navolging. Hij overleed op zeer hoge leeftijd. Meestal afgebeeld als oudeling met een lange baard. Ook hij behoort tot de pestheiligen, tot de veeheiligen en is één van de drie vriesheiligen. Ook heel wat schuttersgilden kozen st.-Antonius als beschermheilige.
Eenvoudig volks santje. Antwerpen. Papier. Handgekleurd. Th. van Merlen. 1609-1672.
Afbeeldingen van sint-Niklaas met engelen die hem mijter en pallium brengen, komen eveneens voor.
Antwerps santje, papier. Weer van Th. van Merlen, nu een "rijkelijk" prentje. Met bloem-en plantmotieven. Twee engeltjes houden een gouden kroon boven het hoofd van Sinterklaas. Met de hand ingekleurd.
Zijn gebeente zou in de late middeleeuwen zijn verkocht aan kooplui uit Bari door een klooster uit Constantinopel en de volgende dag aan handelaars uit Venetië. Als door een wonder lag echter zijn gebeente nog geheel in het schrijn.
Wij vieren sint-Nicolaas op 6 december. Dat is niet zijn verjaardag, wel zijn sterfdag.
Sint-Rochus. Met de hond aan zijn voeten die hem voedsel bracht. Eén van de pestheiligen.
Sint-Sebastianus. Hier aan een boom gebonden en met pijlen beschoten. Een andere pestheilige.
"Epiphania Domina." Antwerps zwart-wit santje. Kopergravure op perkament. Cor. van Merlen. (1654-1723) De aanbidding van de 3 wijzen. Van een stal of grot is niets te bespeuren.
"Nativitas Christi." Ingekleurd Antwerps santje. Kopergravure op papier. Cor. de Boudt. (1660-1735)
Sint-Martinus als bisschop van Tours. In groot ornaat, met mijter en staf. Hij legt een muntstuk in de bedelschaal van de arme. Duitse prent met tekst door prof. Gerhard Eis. München, 1950.
Museum van Folklore. Antwerpen.
Voedsel en drank. "Speculatie-greef en greevin van halfvasten, prentkoeken en voldaars, harten van biskwiet, roggen Adam en Eva, kannen, liters, kappers en borrelglazen."
Ook op deze krulkoek duidelijk de letters I.H.S. te zien. Deze lekkernijen werden in vroegere eeuwen aan de stadskinderen gegeven met nieuwjaar.
Gelukkig zijn ze nu nog te zien in enkele Vlaamse musea.
Frans prentje. De manteldeling.
"Heureux celui qui s'intéresse au pauvre, au jour du malheur le Seigneur le délivrera."
Sint-Martinus als bisschop van Tours, die een geknielde bedelaar een geldstuk geeft. Houten beeld. Melchior Binder. Begin 17de eeuw. St.- Georgeskerk. Riedlingen.
Miniatuur uit een Hongaars getijdenboek. Rond 1335 - 1340. Bibliotheek Apostolica Vaticana.
Zilveren Italiaanse munt. Lucca. Scudo 1754. Voorkant: Manteldeling van sint-Martinus. "Santus Martinus" Achterkant: Schild met kroon "Lucencis Respublica" 1754.
Houten sint-Martinusbeeld. Prachtige oude voorstelling van de manteldeling. Sint-Martens-Lennik. Ook hier is sint-Martinus de patroonheilige van de gemeente.
Duits bierviltje. ... aus Liebe zum Bier. Martinsbräu. Privatbrauerei seit 1883. De manteldeling van sint-Martinus siert dit viltje. De voorstelling in een cirkel zou een ontwerp voor een glasvenster kunnen zijn.
St.-Martinus. Duits prentje.
Spijtig genoeg knipte iemand er een "mooie" gegolfde rand aan.
S.Martin. Der hl. Martin.
Duits prentje.
Benziger & Co.
Middeleeuwse miniatuur. In een hoofdletter O. De dood van Sintemetten.
Duitse suffragie.
"den 11 November. h.Martinus. Brüder, last mich lieber gegen Himmel als auf die Erde schauen, damit meine Seele beim hinscheiden die rechte Richtung nehme. Der sterbende hert. Martin.
Gesteres Andenken an den Tod.
Bitte Gott um die Gnade, nichts zu thun was Dich in der Todesstunde reuen würde.
Lith. Joh. Kravugl in Innsbruck."
(Einde 19de eeuw.)
De manteldeling. Prentje toont veel gelijkenis met een werk uit 1957 van Lioba Munz. Duitsland.
H. Martinus. Patroon van Weerde. Bid voor ons. Steendruk. Em. Lombaerts-Van de Velde. Deurne-Antwerpen.
Duits prentje. De manteldeling. Staande heilige met bedelaar aan zijn voeten.
H. Martinus. Manteldeling zonder bedelaar. Houten gepolychromeerd ruiterbeeld uit de 14de eeuw. Sint Martinuskerk. Te Eindhoven-Tongelre.
Prentje uit het begin van de twintigste eeuw. De manteldeling aan de stadspoort.
Gele briefkaart. Met reclame van "Winterhulp". Afbeelding van de manteldeling in het loterijbiljet van 50 fr. Naast de zegelafstempeling een stempel van de loterij.
"Deux millions pour 50 francs. Loterie Secours d'hiver. Loterij Winterhulp Twee miljoen voor 50 frank."
2 novembre 1943.
De manteldeling. Prachtig ruiterbeeld van st.-Martinus. Tourinnes-la-grosse. Frankrijk. Uit de romaanse st.-Martinuskerk. Houten, gepolychromeerd beeld uit de 16de eeuw.
Frans machinaal kantprentje. Einde 19de eeuw. Sint-Martinus die zijn mantel doormidden snijdt. Het geheel in een ovaaltje gezet.
De liefdadigheid van Sintemetten. "La charité de Saint Martin." Basilique Saint Martin. Tours.
Litanies de Saint Martin. Basilique Saint Martin. 7, rue Baleschoux. Tours.