Terwijl we genieten van de laatste (warme dagen),
laat de natuur met vlammende kleuren weten
dat de winter weer in aantocht is
De wilde wingerd
is een ster in prachtige herfstkleuren
Ook heeft de wingerd dan
een overvloed aan blauwachtige bessen
Een prachtige inheemse klimplant welke vooral gebruikt wordt om muren of een pergola te bedekken
Wilde wingerd vormt geen aantrekkelijke bloemen maar wel prachtig gekleurde bladeren in de herfst
Hij verdraagt volle zonneschijn,
en is niet kieskeurig om de grondsoort
In de herfst verliest hij zijn de bladeren

Aralia is een geslacht van ongeveer veertig soorten
uit de klimopfamilie
De bloei is een luchtig creme witte bloemscherm
Net als de meeste vaste planten zal deze Aralia
elke winter bovengronds afsterven
om dan in het voorjaar terug uit te schieten
Gaat gemakkelijk tot 2 a 3 m hoog
Deze plant is ook te gebruiken als kuipplant.

De klimmende winde slingert vast aan verticale elementen kan ook als bodembedekker
Aan de stengels zitten grote hartvormige bladen, die een dicht tapijt maken.
Een winde groeit op een licht humusrijke grond,
die licht vochtig moet zijn
Winde bloeit van de vroege zomer
tot aan de eerste nachtvorst
Bloemen openen zich aan het begin van de ochtend en sluiten bij het invallen van de schemering
De bloemen van de klimmende winde
zijn zes tot acht centimeter groot
Bestuiving vindt plaats door insecten.

Is een prachtige inheemse klimplant welke vooral gebruikt wordt om muren of een pergola te bedekken Wilde wingerd vormt geen aantrekkelijke bloemen maar wel prachtig gekleurde bladeren in de herfst
wingerd verdraagt volle zonneschijn,
en is niet kieskeurig om de grondsoort
De Wilde Wingerd heeft een zeer platte groeiwijze waardoor snoei om de plant dichter tegen de muur te krijgen niet nodig is
Toch zal je regelmatig de snoeischaar ter hand moeten nemen om de Parthenocissus
uit de dakgoot te houden.
Knip de Parthenocissus dan gerust een flink eind terug
In de herfst verliest het de bladeren.

De pluimen staan vanaf de nazomer
tot ver in de herfst boven op het gras
De pluim werd vroeger gebruikt als rager voor de glazen kap van olielampen
Het lampenpoetsersgras verlangt een licht humeuze grond of grond, die goed water doorlatend is en permanent licht vochtig blijft
Deze grassoort groeit uitstekend op een plaats in de zon tot halfschaduw
Het kan als solitair worden gebruikt,
maar komt meer tot zijn recht in een grote groep.
De meeste variteiten
worden tussen de 40 en 100 centimeter hoog
Cultivars;
'Compressum': ronde pluim- 50cm augustus- oktober
'Gelbstiel': gele bloemstengel 50cm september-okt
'Hameln': rond pluimpje, bloeirijk 50 cm sept- okt
'Herbstzauber': bruin, bloeirijk 80cm augustus- okt
'Japonicum': bruinwit 90cm augustus-oktober
'Little Bunny': b.ruin,dwergvorm 30cm augustus- okt
'Moudry': bruinzwart 60cm augustus-december
'Weserbergland': bruin 80cm augustus-oktober.

De Alpensla heeft meer dan 1m lange stengel.
Uit een stevige wortelstok schieten de grote,
diep ingesneden bladeren omhoog
De plant groeit snel
en heeft eerst tere stengels en bladeren
De blauwe violette bloemhoofdjes zijn verenigd tot een soort losse pluim (juni-sept. ).
Tot eind augustus kunnen de bladeren geoogst worden.
De Alpensla is verwant aan onze kropsla en wordt in de keuken op dezelfde wijze gebruikt
De verse bladeren verrijken saladeschotels,
bladeren en stengels worden zacht gestoomd of als spinazie bereid, zelfs de wortels zijn te gebruiken.

Dit is een eenvoudige bijna onopvallende bladverliezende struik, toch heeft deze zoals iedere plant iets aparts, de paarse tot lila roze bessen verschijnen onder de vorm van trossen,
van september tot december
De overvloedige bessen gaan pas echt opvallen
nadat de bladval plaats heeft gehad.
Deze struik groeit op zonnige of half beschaduwde plaatsen en stelt weinig eisen aan de bodem zodat bijna iedere tuingrond geschikt is
Snoeien beperkt zich tot het wegsnijden van oude takken, doch bevordert nieuwe takken en besvorming.

Hollepijp komt in bijna alle delen van Europa voor
Stengels worden vier tot zes millimeter dik
en ongeveer 1 meter hoog
In het voorjaar lopen de scheuten
met een vaalroze kleur uit
De kaarsrechte stengels zijn
heel decoratief in bloemstukken

De lampionplant is een zeer gemakkelijke plant.
Liefst staat ze op een kalkrijke bodem in de volle zon. Vanaf juli bloeit ze metonopvallende witte bloemen die gevolgd worden door oranje-rode besvruchten die omgeven worden door een erg sierlijke kelk.
Deze oranje kelken houden zeer lang in droogbloemboeketjes
Zaaien in het voorjaar, februari-april  in potten of bakken met zaaigrond, het zaad bedekken met gezeefde aarde
Plaats in een kas of koude bak op ongeveer 18-22 °
De zaden ontkiemen in minder dan twee weken.
lampions verspreidde zich snel en een uitstekende bodembedekker. Plant het waar het kan worden gecontroleerd of planten in grote potten die de verspreiding zal beperken.

Hé, hallo ja jullie daar !
even tussendoor want ik moet werken.
Ik ben voor iedere bezoeker een groot gevaar,
en wie hier toch op het erf komt,
nou¦.die zal het zeker wel merken
Soms meld ik mijn aanwezigheid met een luid geblaf,
joh, je ziet ze dan schrikken,
da's pas leuk.
Met mijn tanden bloot ga ik op die persoon af
Een keer kwam er toch iemand
over het hek,
ik gluurde voorzichtig om de hoek
toen die mij zag deed hij vast in zijn broek
Hij begon te beven en te zweten,
ben ik goed gehumeurd?
Dat mag hij hopen
Make my day,
want ik heb nog niet gegeten...
Bobby 

Dit stuk is gemaakt op een isomoblok
van 80 x 20 x 6 cm.
die bekleed is met het blad van de Phlomis
kan met elk ander blad !
daarop 2 blokken oasis naast elkaar vast gestoken met satestokken op de isomoblok ,
wel plastiekzak rond de oasieblok doen
zodat onderkant niet kan lekken
men kan de blokken dan mooi compact volsteken met bloemen en vruchten

Mispels zijn oude, Europese vruchten groeien aan kleine struikachtige bomen die de laatste jaren een beetje in de vergetelheid geraakt zijn
De mispel is haast een museumstuk
Vroeger was de mispel algemeen bekend en werd hij in heel veel tuinen aangeplant .
Mispels hebben een niet te natte, kalkrijke grond nodig en zijn absoluut zonaanbidders
In mei, juni komen er grote witte bloemen aan de struik
De zoetige geur is onmiskenbaar
Pas na 3 of 4 jaar geeft de struik vruchten.
Het bijzondere van de mispel blijkt uit het gezegde
 zo rot als een mispel'.
De vruchten moeten inderdaad lang aan de struik blijven hangen; dit komt uiteindelijk de smaak ten goede. Omstreeks oktober kan je gaan oogsten laat er eerst een paar lichte nachtvorsten overheen gaan, voordat u oogst
De vorst zorgt ervoor dat het vruchtvlees zacht wordt. Als men de vruchten nog een tijdje op een koele donkere plaats bewaart wordt
het vruchtvlees bruin, zacht en zoet
Ze lijken dan wel rot te worden,
maar zijn het beslist niet
Mispels werken sterk laxerend,
ze verlichten menstruatiepijn.

Deze taart heeft een isimo ondergrond
De isimokrans heeft een platte onderkant en is 30 cm
deze is omwonden met verschillende soorten grassen
die vast gestoken zijn met krammen aan de platte kant
midden in de grote krans zit een oasiskransje van 15 cm
Dit kransje is vol gestoken met
Hortensia 'Annabelle ' en een gewone witte hortensia, witte sedum en sierpeertje's

200 gr. boter
200 gr. suiker
6 pakjes vanille suiker
4 eieren
200 gr. zelfrijzende bloem
2 appelen
bloemsuiker

boter tot room roeren
suiker, vanille suiker en eierdooiers eronder roeren
goed roeren !
de bloem toevoegen
het eiwit stijfkloppen en bij het deeg voegen
in de vorm brengen , de geschilde en in partjes gesneden appel lichtjes in het deeg drukken
oven op 150 gr 1/2 uur a 3 kwartier bakken
Met satestokje even de proef doen (als er geen deeg aankleeft)is de cake goed gebakken.

De herfstanemoon kan
tot anderhalve meterhoog worden
Daarom is het een ideale plant voor de border
Vermeerderen doe je in de winter
aan de hand van een wortelstek
Alle wortels komen in aanmerking
maar het is belangrijk
de gouden regel in acht te nemen:
de onderkant van de wortel blijft
de onderkant van de stekDe herfstanemoon kan
tot anderhalve meterhoog worden
Daarom is het een ideale plant voor de border
Vermeerderen doe je in de winter
aan de hand van een wortelstek
Alle wortels komen in aanmerking
maar het is belangrijk
de gouden regel in acht te nemen:
de onderkant van de wortel blijft
de onderkant van de stek.

Persicaria of duizendknoop is geslacht met meer dan 80 soorten De meeste soorten verlangen een vrij vochtige grond en houden van volle zon of halfschaduw. Deze Persicara kent een zeer lange bloei in nazomer en herfst.

Liatris spicata is een overblijvende knolachtige vaste plant De donzige violetpaarse bloemen verschijnen in juli-augustus -september
Opmerkelijk is dat ze niet van onder naar boven bloeien, maar omgekeerd,ze beginnen te bloeien aan de top.
Deze vaste planten trekt zowel bijen als vlinders aan.
Een lampepoetser groep is een lust voor de border.Ze combineren mooi met Malva moschata (kaasjeskruid), Coreopsis (meisjesogen), Campanula lactiflora 'Loddon Anna', zonneogen, Gypsophila 'Rosenschleier' (gipskruid), zaaiasters, Monarda (bergamotplant), Platycodon grandiflorus (ballonklokje), Spartina (slijkgras) en guldenroede (Solidago). Ze staan ook mooi in de heidetuin
Verdraagt goed droge gronden,
maar haat in de winter natte voeten.

Tweejarige planten als viooltjes, muurbloemen,
madeliefjes en vergeet-mij-nietjes kunnen nog uitgeplant worden
Gladiolen rooien en op een luchtige,vorstvrije plaats laten drogen,
niet in de zon laten drogen
De bollen kunnen niet blijven staan,
Ze moeten gerooid worden in oktober,
voor de vorst invalt.
Snijd na het rooien de stengel af
tot 1 cm boven de knol.
Schud de aarde van de knol, en laat een week drogen. Bewaren op een koele, droge plaats.
De bollen vormen broedbolletjes.
Breek ze af en behandel ze precies als de grote knollen. Na een drietal jaar bloeien ze
Het beste is ieder jaar op een andere plek planten of verse grond in de border aanbrengen.
Dahlia's kunnen eind oktober gerooid worden,
snij de stengels 10-15 cm boven de knollen af,
De grond voorzichtig tussen de knollen halen en de knollen laten drogen in de zon,
daarna op een laagje turf bewar
op een vorstvrije en luchtige plaats
Bolgewassen houden van een zonnige tot half beschaduwde plaats
Krokussen en de vele botanische tulpen moeten bij voorkeur op een juist zonnige plek geplant worden
Overigens zijn er heel veel bolgewassen die op een schaduwrijke plek geplant kunnen worden
Dit zijn onder andere blauw druifje (Muscari), anemoon (Anemone nemorosa), daslook (Allium ursinum), holwortel (Corydalis cava), helmbloem (Corydalis solida), gele helmbloem (Corydalis lutea), knikkende vogelmelk (Ornithogalum nutans), lenteklokje (Leucojum vernum), wilde of boshyacinth (Scilla nonscripta),zomerklokje

Het zien van dartelende vlinders maakt ons vrolijk
Ze "vlinderen" van de ene bloem naar de andere
Opvallen is het verschil tussen de bloemen
want de ene krijgt veel meer bezoekers
dan de andere
Bekende vlinderlokkers onder de vaste planten zijn:
De korenbloem (Centaurea), fijnstraal (Erigeron), leverkruid (Eopatorium), Lavendel, en bergamotplant (Monarde).
Vlinderheesters zijn :
De vlinderstruik(Buddleja Davidii) de vlinders zijn hier dol op ,ze vliegen kilometers om
als ze een vlinderstruik ruiken want vlinders vinden alles met een ongelooflijk reukzintuig.
Maar zo vinden ze ook de struikheide,hebe, de bloemen van de struikklimop (Hedera helix 'Arborescens') Vuurdoorn, seringen
en de mooie bloemen van ligustrum Quihoui
Er zijn er meer,
maar enkele van deze aangeplant
heeft u volgend jaar een vlindertuin.