Wie kent nog de oude Vlaamse of Nederlandse patat? Toen ik jong (en vreselijk onbezonnen) was, kenden we met zijn allen drie soorten aardappelen: bintjes, polders en muizen. Ik kan het natuurlijk erg verkeerd hebben, want ik kwam in die jaren zelden in de keuken, tenzij om even te ruiken, in de pot te gluren of om te weten hoe de bijtjes en de bloemetjes werkten. Want dat laatste, daar waren mijn vrienden en ik in die vroege jaren erg nieuwsgierig naar. Maar meestal kostte me deze met brokjes gegeven informatie voor gevorderden ook telkens een afdroog-sessie aan de dagelijks afwas ('vaat' voor onze noorderburen). Nu ja, je kreeg toentertijd zeker niets zonder moeite in het leven.
Nu, op wijzere leeftijd, gaat mijn belangstelling in de keuken wat meer uit naar hoe lekker iets smaakt en iets dat ik ook nog kan kauwen. Bijvoorbeeld de gekookte, de gepureerde, de gestoomde, de gebakken of de gefrituurde aardappel of 'patat'.
Ik volgde de Zuid-Amerikaanse TV-serie van Jeroen Meus over de 'patat'. Ik leerde er weer eens wat bij er bestaan enkele honderden soorten sommige ervan kan je kopen in onze bekende supermarktketens. Een snelle onvolledige opsomming: Alpha, Nicola, Accent, Ditta, Inova, Stroma, Monalisa, Opperdoezer-ronde, Bildtstar, Redstar, Platina, Oscar, Bintje, Frieslander, Gloria, Maritiema, Platina, Santé, Turbo, Agria, Santana, Eigenheimer, Irene, Charlotte, Doré, Eersteling, Krieltjes, Laura, Roseval, Rattes, ... Chef P. zweert bij 'rattes', chef J. soms bij 'bintjes', enfin naargelang wat er in de sponsor-supermarkt voorradig of superduur is. Wij willen ons echter een doordeweekse aardappel uitzoeken, zoals wij oudjes dat meestal doen. Dan heb je in de supermarkt keuze tussen
A) 1 kg of 2,5 kg 'superduur', maar geen garantie voor kwaliteit. Op de verpakkingen staan soms erg duistere namen gedrukt. Bv.: 'Elite' of 'Tasty'. Die namen suggereren het aardappelnirwana en de desillusie is eens die aardappelen op uw bord liggen maximaal. Niks Nirwana!
Wat ook dikwijls ontbreekt op die verpakkingen is de plaats van herkomst. Maar dat mag geen belang hebben! Dat de aankoopprijs lager is in Nieuw-Zeeland dan in Nederland en de winstmarge aldus toch verhoogt? Dat is belangrijk! Er is een supermarkt die zijn klanten speciaal in grote letters bedankt omdat ze met de fiets komen winkelen. Dat is o zo goed voor het milieu, en 'wij' als 'supermarkt' willen ons absoluut 'ecologisch profileren'. Intussen voeren wij de sperzieboontjes soms wel in uit Kenia (9500 km), soms ook uit Marokko met nog een minimale ecologische voetafdruk van ca. 3000 km. Want met de fiets is dat onmogelijk.
Andere verpakkingen zijn zo vernuftig ontworpen dat je de aardappelen niet eens kan zien! Dat verhoogt bij thuiskomst (lekker) de spanning!
B) Per 5 kg en + 'discount' maar snel rot, snel doorschoten, en met zwarte vlekken binnenin de knollen.
C) In bulk. Dat heeft voordelen: je kan de knollen uitkiezen die je het meest bevallen en je kan ze in kleine hoeveelheden kopen. Maar meestal blijf je wel in het duister betreffende herkomst, aard (vastkokend, loskokend, friet, bloemig), kwaliteit en smaak. Het volgende verhaaltje daarbij: Laatst zaten mijn vrouw, een gaste en ik aan tafel. Gekookte aardappelen (uit bulk) nuttigden we als bijgerecht. De gaste zei dat de aardappel nog rauw was, mijn vrouw beaamde dat! Een aanfluiting voor mij als redelijk behoorlijke Vlaamse hobbykok. Mijn toevallige aardappel was echt waar redelijk gaar! De vrouwen bekeken me ongelovig. Ik kreeg er zowaar rode oortjes van. (Hoe een mens verandert met ouder worden.) Het verhaal gaat de dag nadien verder. De rest van de zgn. 'rauw-gekookte' aardappelen werden 40 minuten gebakken op een zacht vuurtje. Dat was mijn portie. Mijn vrouw kookte voor haarzelf 2 verse doorgesneden bulkpatatjes. Prikte er na 35 minuten koken in en besloot: ze zijn niet gaar te krijgen! Eens op het bord, gebakken of gekookt, bleken ze inderdaad nog steeds niet gaar! We aten verharde aardappelen met een duidelijke 'rauwe' nasmaak. Ziedaar het resultaat van die bulkaardappel. Ik bespaar jullie andere van mijn goedkope tot zeer dure aardappel-escapades in diverse supermarkten. Vele patatten voelden zich geroepen, weinig werden uitverkoren.
Supermarkten moesten in deze superbeschaamd worden! Maar dat zal hun worst wezen, zolang de aandelen maar (meer) winst tonen. Zolang de kosten (meer) gedrukt kunnen worden en de klant onwaardige kwaliteit blijft betalen. Waar het vandaan komt, hoe het groeit, wat er in zit, ... , dat alles heeft geen belang, zolang die grote grijze massa met weinig grijze massa maar koopt.
Klinkt dat bekend? Ezels- en paardenvlees in plaats van rundvlees? Niks mis mee! Alleen de consument aan het einde van de supermarkt-lijn betaalt wel wat te veel voor dat drukfoutje op de verpakking. En de superketens zullen gillen en roepen en verkondigen en beweren dat ze van niets weten! Dat ze zelf opgelicht zijn. Jaja! Bekijk uw gekochte 'waren' maar eens kritisch, grondig en met nauwkeurige aandacht. Zo weet je direct wie er opgelicht wordt.
Heel dikwijls krijg je voor een kwaliteitsprijs nogal dikwijls aardappelen die rotzooi zijn, die vol zwarte vlekken van de rooimachines zitten en die binnen de week klaar zijn voor de afvalbak, evenals die met discountprijzen dus.
Waar is de tijd dat onze ouders 400 kg aardappelen kochten, ze bijhielden in de kelder en we (net) genoeg hadden tot aan de volgende jonge oogst? Waar is de tijd dat de boeren nog beerputten leegmaakten en daarmee hun aardappelveld besproeiden? Helaas verdienden ze toen ook het zout op hun patatten niet. Waar is de tijd dat aardappelen 'gerooid' werden door kromgewerkte boerenvrouwen en -mannen? Toen de kinderen nog achterna kwamen om de kleine 'plantgoedpatatjes' te verzamelen?
Wil ik die tijd echt terug? Neen. Dat kan gewoon niet meer. Een mens moet mee met zijn tijd. We hebben nu wereldhandel, beurskoersen, beleggers, winstmarges, rotaties, CEO's, product- en salesmanagers, er is diversification, er zijn defensive food stocks, we zijn up-to-date, modern dus! We zullen derhalve maar leren meer rijst, brood en pasta te eten dan aardappelen, leve de Chinezen, de Fransen en de Italianen! Een lekkere friet haal je per slot toch enkel bij MacDo, niet? O tempora, o mores!
