We hebben drie coronagolven achter de rug en thans stelt zich de vraag of er een vierde op komst is en in voorkomend geval hoe fel die ons kan teisteren. Het blijft ook een open vraag of er na de deltavariante nog een of meerdere andere zullen volgen, hoe besmettelijk die zijn en hoe opgewassen de huidige vaccins daartegen zijn.

Een verschil met de voorbije coronagolven is dat wij momenteel over een belangrijk wapen beschikken, namelijk die vaccins. Maar dan moet wel iedereen vaccinatiebereid zijn en dat is niet het geval. Een groep verwart – helaas – vrijheid met vrijblijvendheid.

Bij aanvang van de pandemie werd voorspeld dat een hoge vaccinatiegraad tot groepsimmuniteit zou leiden, maar dat blijkt niet te juist te zijn. Het virus circuleert nu veel minder, maar doordat een aanzienlijke groep mensen zich niet laat vaccineren, geraken we maar niet uit de gevarenzone. Dat leidt tot een spanningsveld tussen de mensen.

Helaas bestaat er maar een beperkt aantal oplossingen. Een daarvan is het algemeen of gedeeltelijk beperken van de vrijheid van mensen op specifieke plaatsen en in specifieke omstandigheden. Een andere is het algemeen verplichten van de vaccinatie. Nog een andere bestaat in het nemen van harde maatregelen tegen vaccinatieweigeraars. En tot slot informeren, sensibiliseren en mensen op een positieve manier confronteren met de gevolgen van hun gedrag.

Een ‘pasjesmaatschappij’ behoort inderdaad tot een van de mogelijkheden, maar vergt organisatie, rompslomp en controle. Extra belasting in tijden van vrijheid dus.

Een verplichte inenting zou volgens ingewijden juridisch wel mogelijk zijn, want:  ‘Fundamentele rechten en vrijheden zijn niet absoluut wanneer er een gevaar is voor de volksgezondheid. Naarmate de vaccinatiegraad echter hoger ligt, neemt de juridische noodzaak voor een verplichte vaccinatie af’. En het is ook de vraag of een verplichte vaccinatie in de praktijk afdwingbaar is. Hoe gaat men tot bestraffing overgaan bij overtreding?

Vanuit ethisch standpunt moet verplichte vaccinatie ook ‘proportioneel’ en ‘noodzakelijk’ zijn. De vaccinatiegraad is een belangrijk element bij de afweging of het algemeen belang al dan niet gebaat is bij een verplichte vaccinatie, om op die manier een voldoende hoge beschermingsgraad bij de bevolking te halen.

Harde maatregelen nemen tegen vaccinatieweigeraars, zoals bijvoorbeeld uitsluiting van zorg of het zwaar doorrekenen van de kosten op de betrokkenen, zou een radicale breuk betekenen met een belangrijk uitgangspunt van onze gezondheidszorg, namelijk dat zorg een recht is. En niemands gedrag is steeds optimaal en verantwoord voor de eigen gezondheidstoestand. Ziekte mag nooit beschouwd worden als een misdrijf.

En tot slot is beïnvloeding door middel van informeren, overtuigen en confronteren met de gevolgen van het gedrag een zeer nobele poging, maar levert het nooit grootse resultaten op.

Als de politici dan ook nog politieke spelletjes spelen – als kernactiviteit – dan krijgen we ‘wat aanmodderen’, en misschien wel een beetje van alles of van alles een beetje.

Er is maar één zekerheid: ‘Covid blijft om de hoek kijken’. En zeker zolang het probleem niet wereldwijd wordt opgelost en mensen in de arme landen verstoken blijven van inenting.

Bronnen:

*De Standaard - 14 september 2021 - Vrijheid verschilt van vrijblijvendheid. Door Ignaas Devisch, hoogleraar medische filosofie en ethiek aan de UGent.

*De Standaard – 15 september 2021 - Waarom het voor polio wel kon, maar voor corona niet. Door Simon Andries, Frederik Vertongen.

*Der Spiegel – Heft 37/2021 – Die Angst vor dem Doppelvirus. Von Rafaela von Bredow und Veronika Hachkenbroch.