De representativiteit van de zogeheten ‘vrijheidskonvooien’ kan best wel eens overschat worden. En wellicht zijn ze geen lang leven beschoren.
Wat zich op de achtergrond afspeelt, kan echter halsstarriger worden. Het coronaprotest is permeabel, wat betekent dat allerlei thema’s er kunnen in doordringen, en ook doorgedrongen zijn, die vooral gemeen hebben dat ze een ongenoegen aan het licht brengen: ‘zich niet gehoord of politiek vertegenwoordigd voelen’. Corona heeft de motor van het verzet laten aanslaan. En waar het coronaprotest aanvankelijk een amalgaam was van motieven en argumenten om de coronamaatregelen te verwerpen, zijn meer en meer andere ongenoegens erin gesijpeld, bijvoorbeeld over het dure leven (inflatie, energieprijzen, kosten van de klimaatmaatregelen). Daarnaast stijgt de overtuiging dat de schuld van al het onheil bij de politiek ligt.
Is er dan een probleem met de democratie?
De kern van de democratie ligt erin besloten verdeeldheid te organiseren in plaats van ze af te stoten. Wat verdeeldheid wordt genoemd, is eigenlijk niets meer dan de essentie van democratie. Van de overheid wordt wel verwacht dat ze in staat is zoveel mogelijk ongenoegen goed op te vangen en daarvoor is echt geen dictatuur nodig. Trouwens mag een overheid mag nog zo krachtig zijn, alle neuzen in dezelfde richting krijgen is niet van deze wereld. ‘Onze hoofden zijn rond zodat het denken alle richtingen uit kan en van richting kan veranderen’ (naar een uitspraak van de Franse kunstschilder en auteur Francis Picabia (1879-1953).
Bronnen:
*De Standaard - 16 februari 2022 - Het oor van de politiek. Door Marc Reynebeau
*Der Spiegel – Heft Nr.7/2022 - Ein Land in mentaler Quaranytäne. Von Peter Maxwil
Terwijl de coronamaatregelen langzamerhand wereldwijd worden teruggeschroefd, blijven protestacties zich voordoen. Deze acties nemen nieuwe vormen aan met als allereerste bedoeling om door middel van allerlei trucjes de wettelijke bepalingen in verband met samenkomsten in openlucht te omzeilen en de organisatoren anoniem te laten blijven.
Een voorbeeld daarvan is in Duitsland het fenomeen van de’ Corona-Spaziergänge’ of coronawandelingen. Dat klinkt heel spontaan en onschuldig, maar dat is het niet altijd. Het zijn verzamelingen van tegenstanders van de coronamaatregelen, georganiseerd via chatapps zoals Telegram en Discord en via relatief gesloten kanalen, zoals de walkietalkie-app Zello. De ‘Corona-Spaziergänger’ wekken de indruk dat zij zich spontaan ontmoeten en dat op toevallige wijze de groep wandelaars groter en groter wordt. Vaak komt het echter tot agressie en gewelddadige confrontaties met de politie.
Een ander fenomeen vormen de vrijheidskonvooien zoals in Canada en Frankrijk en die ook ons land aandeden. Terwijl die in Canada uitsluitend bestonden uit vrachtwagens (van zelfstandige truckers), gaat het in de Europese versie vooral om bestelwagens, kampeerwagens, personenwagens en motors. Zij bedienen zich van de dezelfde communicatiekanalen en de organisatoren blijven anoniem. Het hoofddoel is het verkeer in delen van steden lam te leggen, om zo aandacht te krijgen.
De deelnemers zijn gekant tegen de coronamaatregelen of bepaalde facetten daarvan, maar eveneens tegen de staat, de wetenschap, de economie, de politie en zelfs de democratie. Zij spreken van verzet en beroepen zich daarbij op vrijheid en zelfbeschikking.
Waar zij het niet zo nauw mee nemen is dat enerzijds voor optochten of betogingen een voorafgaandelijke toestemming van de overheid nodig is en anderzijds het strafrechtelijk verboden is om het verkeer kwaadwillig te belemmeren. Op dit laatste staan trouwens straffen zoals het intrekken van het rijbewijs, levenslang rijverbod, geldboetes en zelfs gevangenisstraffen.
Of samenscholingen nu op voorhand worden aangevraagd en de identiteit van de organisatoren wordt bekendgemaakt, of ze nu ‘spontaan’ tot stand komen aan de hand van sociale media en informele netwerken, het gevolg is meestal oproer, geweld, vernieling en beperking van de anderen.
Een gevolg is dat de overheid zich anders en meer preventief gaat organiseren en op deze manier worden 'nieuwe normen tegen ongemakkelijke demonstranten' vastgesteld, die ook vreedzame demonstraties – in de mate dat die nog mogelijk zijn - kunnen treffen. Iedereen die het fundamentele recht op vrijheid van samenkomsten misbruikt, is tegen de meerderheid van degenen die zich wel aan de regels houden.
Daartegenover staat dat een rechtsstaat kracht toont wanneer ze kan verdragen dat ook onaangename meningen op straat worden geuit. Vrijheid van vergadering of samenkomsten is een minderheidsrecht, een recht op afwijkende meningen, zelfs een recht op idiotie. Maar een grondwettelijke vrijheid kan nooit een vrijgeleide zijn voor collectieve acties die de uitoefening van de rechten van andere burgers beperken, schade aanbrengen aan het openbaar en privaat patrimonium, of de openbare veiligheid en orde schenden.
Bronnen:
*Der Spiegel, Heft 6/2022 - Laufen lassen. Von Jan Friedmann, Dietmar Hipp, Ansgar Siemens
* De Standaard - 14 februari 2022 - ‘Vrijheidskonvooien’ verzamelen in Rijsel op weg naar Brussel. Door Christoph Meeussen
*De Standaard – 15 februari 2022 - Het ‘vrijheidskonvooi’ kwam te voet en vertrok zonder revolutie. Door Stijn Cools, Christophe Meeussen
