Van de paardentram naar de Dampoort tot de Hermelijn naar Flanders Expo
08-01-2008
O. vervoer Gent (253a)
Deze plattegrond van het paardentramnet was een onderdeel van de kalender voor het jaar 1875, uitgegeven door de eerste maatschappij. Daarop staat de lijn naar het Heilig Kerst en de Muidepoort nog met een stippellijn aangeduid ("projeté" - gepland).
In 1874 verscheen de paardentram in de stad, geëxploiteerd door de "Tramways de Gand". De eerste lijnen verbonden het Zuidstation met het Van Arteveldeplein, Sint-Jacobs, de Dampoort, de Vrijdagmarkt, de Korenmarkt, de Kortrijksepoort en de Brugsepoort. Op 14 juli 1875 meldde de tramcompagnie aan het stadsbestuur dat de aanleg van de lijn Korenmarkt - Sassepoort langs de Groentenmarkt, Vleeshuisbrug, Geldmunt, Lange Steenstraat, Sleepstraat, het Heilig Kerst en de Sint-Salvatorstraat voltooid was en ze diende tegelijk de vraag tot uitbating in. De aanvaarding van de lijn geschiedde op 17 juli.
AFLEVERING 22 (WEEK VAN 7 TOT 13 JANUARI 2007) TERUG BESCHIKBAAR !!! =========================
IN DEZE EN VOLGENDE AFLEVERING WORDEN DE SCHIJNWERPERS GERICHT OP DE MUIDEWIJK. OOK AANGAANDE HET OPENBAAR VERVOER HEEFT ZICH DAAR HEEL WAT AFGESPEELD, MAAR EEN GROOT DEEL DAARVAN IS INTUSSEN UIT HET GEHEUGEN GEWIST. HET WORDT DUS BEST WEER BOEIEND... NET ALS VORIG JAAR LOOPT ALS EEN RODE DRAAD DOORHEEN DE AANGEBODEN INFORMATIE EEN RUIME KEUZE AAN BEELDMATERIAAL... -*-
Fragment uit "Plan de Gand, dressé par B.J.SAUREL,Contrôleur du Cadastre, et lithographié par G. JACQMAIN (1872), met de Voormuide en de Sint-Salvatorstraat (Rue Saint-Sauveur), de Muide- of Sassepoort (Porte du Sas), de "Chaussée de Meulestede" en de Sassevaart (Canal du Sas) die in verbinding staat met het Kanaal van Terneuzen. Ten noorden van dit alles herkennen we het Handelsdok (Grand Bassin), een gasbedrijf en Dok-Noord (Promenade du Dok). Toen reeds waren er plannen voor de aanleg van een ringspoorweg (chemin de fer de ceinture) vertrekkende aan de Dampoort, die heden nog de Meulesteedsesteenweg dwarst. Meer zuidelijk zorgden de pas gegraven Nieuwe Vaart (Nouveau Canal), het Lievekanaal naast de Blaisantvest (Boulevard de Plaisance !!) en Meerhem (Quai du Marais) evenwijdig aan de Sint-Salvatorstraat er voor dat de omgeving van de Tolpoort destijds een uitermate waterrijk gebied was. De grote havendokken waren nog niet aangelegd en dus was het toen nog perfect mogelijk met koets of kar van Meulestede naar Oostakker en vice versa te reizen...
Zeg nu zelf, hier toont de winter zich op zijn mooist, niet? Links in beeld drie-asser 317 die op de "maagdelijk witte" eigen bedding van Melle naar Gentbrugge snort. Een zeldzame personenwagen trotseert de mulle sneeuwpap om het tramrijtuig in te halen. Aan de overzijde van de Brusselsesteenweg het sierlijk paviljoen en de toegang tot het "kasteel van de burgemeester"... (foto: W. Gogaert)
In deze tijd is het traject van lijn 1 in Wondelgem en Evergem ideaal om bij overvloedige sneeuwval PCC's of Hermelijntrams op de gevoelige plaat vast te leggen. Destijds benaderde lijn 20 langs de Brusselsesteenweg naar Melle van alle stadslijnen het meest het karakter van de buurtspoorwegen. Bijgevolg "the place to be" voor sfeervolle impressies die sowieso in aanmerking kwamen ter illustratie van de maanden januari en februari op glimmende jaarkalenders. Een eerste voorbeeld daarvan toont ons drie-asser 358 die we de halte "Kruising" via de overloopwissel zien verlaten om de rit naar het Arsenaal verder te zetten. Al even ongewoon is de totale afwezigheid van enig autoverkeer op dat ogenblik... (foto: F. Coussens - 2 december 1973)
Hier zijn we terug aan de terminus van de lijnen 2 en 9 nabij de ringspoorweg aan het Arsenaal te Gentbrugge. Voorwaar een ongewone verschijning, die oude twee-asser 197, klaar voor een rit langs lijn 9 naar het Sint-Pietersstation... In 1959 werden niet minder dan elf dergelijke rijtuigen uit dienst genomen en gesloopt. Enkel de "gewone" twee-assers 197 en 201 en de zwaardere 182, 202 en 206 die uitgerust waren om aanhangwagens te trekken bleven toen nog over. De 197 werd evenals de 182, 201 en 202 in 1963 aan de dienst onttrokken. Ten slotte moest in 1965 ook motorwagen 206 er aan geloven. Wellicht moest de trammaatschappij bij ijzige winterse omstandigheden wegens de vele pannes en verbrande motoren alles uit de kast halen om het rijtuigenaanbod enigszins op peil te kunnen houden.
Een Gentse drie-asser in de steppen van Klein Azië? Allerminst! Rijtuig 358 bevindt zich hier aan de terminus van lijn 7, beter bekend onder de benaming "Darsen". De opname dateert uit de strenge winter 1962-'63. Een tweetal reizigers duikt op uit het niets op in afwachting van de volgende afreis naar het Sint-Pietersstation. Ook zonder de sneeuw kan je vandaag in dit beeld verdwalen. De fotograaf stond aan de Motorstraat. Het enkel spoor zwenkt aan de einder af naar links, om onder de spoorwegberm van de lijn Gent - Antwerpen te ontdubbelen naar de Hogeweg en verder naar Sint-Amandsberg. Waar rechts onderaan een aantal besneeuwde "molshopen" liggen heb je heden ten dage een tunnel die de verbinding maakt tussen de haven en de Kennedylaan...
Drie-asser 391 heeft zopas de gemeenschappelijke halte met lijn 3 aan de Sint-Jacobskerk verlaten en begeeft zich langs lijn 5 in de Bibliotheekstraat, richting Minnemeersbrug, het Stapelplein, het Heilig Kerst en de terminus aan de Muidebrug. De straat werd dwars door het Baudelopark (de vroegere kruidtuin) in 1912 aangelegd om de uitbreiding van de toenmalige lijn 7 van Sint-Jacobs naar de "entrepôt" mogelijk te maken. Dat nieuwe traject werd op 19 maart 1913 ingereden. De laatste tram 5 bolde er op 31 mei 1965. Na de Gentse Feesten van dit jaar werd alle verkeer er verboden en de straat terug opgebroken voor de hereniging van de beide parkdelen tot één nieuwe groene zone... Wij moeten het hier stellen met de witte versie ervan, op beeld vastgelegd tijdens de winter 1964-'65. (foto: P. de Meyer)
Ruimte zat die dag in de Koningin Elisabethlaan. De geparkeerde personenwagens zijn getooid met een flinke sneeuwvacht en blijkbaar zijn er, op een enkeling na, weinig chauffeurs bereid gevonden hun hachje te wagen op een wellicht glad wegdek. Zo te zien heeft de drie-asser die net begonnen is aan een rit op lijn 4 naar de Muidebrug, bitter weinig last van al die winterse heisa. Of dat ook gold voor de tramgeleider, die aan zijn rechterzijde een dubbele deur had welke gedurig open moest blijven om aan de haltes reizigers op te nemen of uit te laten, valt te betwijfelen...
Winters tafereelte aan de terminus "Gentbruggebrug" van lijn 3. Vooraan links twee geparkeerde drie-assers met gedeeltelijk neergehaalde sleepbeugels, waaronder de 399, in afwachting dat ze tijdens de spitsuren zullen worden ingezet. Een derde rijtuig is net vertrokken voor een rit stadinwaarts naar Mariakerke en geeft een te laat aangekomen reiziger het nakijken... (foto: winter 1965-'66)
Dit winters tafereeltje toont ons de de sporen 9 tot en met 16 op het terrein van de stelplaats te Gentbrugge. De rijtuigen waarvan we het voorste gedeelte zien dragen van links naar rechts de nummers 388, 328 (met aanhangwagen), 397 en 324. Onderaan in het midden het spoor dat destijds van de Brusselsesteenweg aan de bocht ter hoogte van de Gebroeders Desmetstraat via een zijdelingse ingangspoort binnen de stelplaats leidde. (foto: 28 december 1962)
Opeenhoping van sneeuw veroorzaakte op lijn 20 ter hoogte van het uitwijkspoor aan de halte "Kruising" een lichte ontsporing van drie-asser 318, in dienst tussen Gentbrugge en Melle. Werklieden van de trammaatschappij zijn druk doende met het terug op de sporen plaatsen van het rijtuig door middel van vijzels. (foto: verzameling W. Gogaert, vermoedelijke datering: 1969)
Close-up van de sneeuwruimer, hier in dienst op het enkel spoor van lijn 20 langsheen de Brusselsesteenweg, richting Gentbrugge (foto: verzameling W. Gogaert - februari 1969).
"Gouden tijden" dus voor de sneeuwruimer van eigen makelij die de MIVG tussen 1948 en 1973 in dienst had. Voor de uitgebreide historiek van dit merkwaardig tramrijtuig en enkele actiebeelden verwijs ik naar aflevering 17, rubriekjes 199, 199a en 200.
Plotse ijsvorming blokkeerde het mechanisme van de tramwissel op de Sint-Lievensbrug te Ledeberg, waardoor een rijtuig ontspoorde, echter zonder erge ongelukken te veroorzaken.
19 januari 1963(Het Volk)
Vrijdag omstreeks 7 uur kwam een tramrijtuig van de lijn 9 met een twintigtal personen aan boord uit de richting Gent-Sint-Pieters. Door het vriesweer was de wissel onklaar gekomen en werd de tram uit de sporen geworpen. Het gevaarte slingerde dwars over de baan tot aan de reling van de brug, alwaar het tot stilstand kwam. Allen kwamen er met de schrik van af en spoedig waren werklieden van de technische dienst ter plaatse, die de wissel in orde brachten en het tramrijtuig op de sporen tilden.
De winter 1962-'63 ging de geschiedenis in als de strengste sedert de Tweede Wereldoorlog. Het vroor bijna onafgebroken van Kerstmis tot half februari. Nooit tevoren werd het tramverkeer door zulke barre weersomstandigheden ontredderd. Getuige daarvan deze persfoto uit "De Gentenaar" van 18 januari 1963, waarop in de Cataloniëstraat een schier eindeloze rij trams van de lijnen 1, 3 en 4 deelnemen aan een soort sneeuw- en ijsparade...
AFLEVERING 21 (WEEK VAN 24 TOT EN MET 30 DECEMBER 2006) TERUG BESCHIKBAAR !!! ==========================
U geniet nu wellicht ook volop van de kerst- en eindejaarssfeer, dus kan ik er niet om heen u als trouwe bloglezer andermaal een "light menu" aan te bieden met weinig praatjes en vooral veel plaatjes. Ze vormen nochtans een schril contrast met de huidige "warme" grillen van de natuur, die er voor zorgen dat het koude jaargetijde verder dan ooit van ons verwijderd blijft. Toch was het ooit anders, daarvan getuigen de met sneeuw en ijs overladen beelden die ik u thans serveer. Enerzijds bieden die twee elementen adembenemend natuurschoon aan plattelandslieden en wandelaars, maar ze veroorzaken heel wat miserie voor het stadsverkeer. Guur winterweer en openbaar vervoer zijn trouwens nooit goede maatjes geweest...
Een lange rij geblokkeerde tramrijtuigen op de Brusselsesteenweg te Ledeberg. Ook het openbaar vervoer werd door de plotse en zeer hevige sneeuwval volkomen verrast...
31 december 1962(Het Volk)
In de nacht van zaterdag op zondag heeft in de streek van Gent een ware sneeuwstorm gewoed. Hier en daar lag de sneeuw 30 tot 40 centimeter dik. Zondagochtend mengde zich motregen en stofhagel met de sneeuw, waardoor het goedje onmiddellijk bevroor. Het verkeer werd uiterst gevaarlijk. Terwijl reeds zondagmorgen het tramverkeer in Gent beperkt was, scheen dit omstreeks 9 uur volkomen stil te liggen. Enkele tramrijtuigen die met defect hadden af te rekenen dienden naar de stelplaats te worden teruggebracht. Nagenoeg het vierde deel was buiten circulatie en vele rijtuigen stonden stil op de sporen. Op de Brusselsesteenweg te Ledeberg was op zeker ogenblik een file te aanschouwen van niet minder dan twaalf rijtuigen die geblokkeerd stonden. Van verscheidene waren bovendien de motoren onklaar geraakt. De stad zag er volslagen verlaten uit. Enkel een paar voorbijgangers die zich met moeite op de been konden houden en auto's die zeer langzaam reden werden opgemerkt.
Beste bloglezer, in afwachting van een zalig Kerstfeest en mijn nieuwjaarsaflevering volgende week neem ik deze maal op een enigszins sentimentele wijze afscheid... Tijdens de zomervakantie van 1959 trok ik meermaals per fiets door de Gentse straten en zo groeide stilaan mijn waardering voor de parken, monumentale gebouwen, bruggen, watertjes, enz. in mijn geboortestad. De hoge belangstelling voor alles wat de tram betrof deed me uiteindelijk aan het Sint-Pietersstation belanden, het "Walhalla" van de tramfanaat, want zomaar eventjes zeven tramlijnen van het stadsnet hadden daar hun eindpunt (lijnen 2, 4, 7, 8, 9, 10 en af en toe een 20). In de Afsneelaan, thans Fabiolalaan, stonden enkele drie-assers te wachten op het moment dat ze tijdens de spitsuren zouden ingezet worden. Ik "parkeerde" mijn fiets tegen rijtuig 326 en nam vervolgens mijn allereerste tramplaatje met het "Kodakske" dat ik even van vader had geleend omdat er al maanden lang nog een restje film op zat... (Foto: E. De Keukeleire - 12 augustus 1959)
Mag er ook eens gegniffeld worden in het wereldje van de tramhobbyisten en hun talloze sympathisanten? Geniet dan stilletjes van volgend verhaaltje dat in bepaalde kringen stilaan furore aan het maken is...
* van sleepbeugeldraaien (ontvanger van dienst buiten zicht) blijf je FIT (zie lichtreclame aan de gevel links)... * van het duwen aan een defecte Renault over die hobbelige straatstenen ook (zie de twee pechvogels op het tramspoor, links van de drie-asser)... * met een SIMCA hadden ze dat beslist niet voorgehad (zie het kleine reclamebordje onderaan de voorplaat van het tramrijtuig)... * een levensgevaarlijke situatie voor de beide duwers maar geen nood, de volgende tramrit leidt hen desgevallend naar MEDO, een illustere Gentse begrafenisondernemer (zie de vermelding op de rolfilm)...
- figurant : drie-asser 377 op lijn 1 - decor : overloopwissel in de Ledebergstraat - datering: oktober 1969 - auteur foto: W. Gogaert
Tijd voor een spelletje, zoals "trammaniakken" er wel meer kennen... Het is geweten dat de Gentse drie-assers genummerd waren van 301 tot 405. Beschikken we over foto's waarop twee rijtuigen elkaar netjes kruisen, dan kan je sommetjes maken van de beide nummers. Het laagste resultaat is 603 (301 en 302 samen), het hoogst mogelijke 809 (404 en 405 samen). Noch het ene noch het andere kan ik samenstellen, maar het volgende beeld laat toch een aannemelijk hoog resultaat zien... In de Cataloniëstraat bemerken we broederlijk naast elkaar de drie-assers 400 op lijn 3 richting Mariakerke en 403 op lijn 1 richting Moscou, samen goed voor 803 punten. Wie doet beter?... (foto: E.J. Bouwman (NL) - 1966)
Drie-asser 379 in de Hoveniersstraat te Ledeberg net voorbij het kruispunt met de Langestraat, op weg naar de stelplaats na de geleverde dagprestatie. Twee wegen leiden ook heden ten dage nog naar de loodsen te Gentbrugge: enerzijds het traject van de lijnen 21/22 langs de Keizerpoort en de Brusselsesteenweg, anderzijds de lijn 4 langs de Sint-Lievenspoort en de Eggermontstraat, om dan aan het Ledebergplein naar links af te slaan, de Hoveniersstraat in. De sporen in deze laatste straat maken sinds de afschaffing van lijn 9 in september 1963 geen deel meer uit van het publieke stadsnet, vandaar dat er enkel bij het uit- of binnenrijden van rijtuigen nog enig tramverkeer te bespeuren valt. (foto: W. Gogaert - 1969)
Het enkel spoor van tramlijn 20 tussen het Arsenaal in Gentbrugge en het Jozefietencollege in Melle was ongeveer 5 km lang en grotendeels aangelegd op een eigen bedding aan de linkerzijde van de Brusselsesteenweg, staduitwaarts gezien. Er waren twee gelegenheden tot rangeren aan de uiterste punten van de lijn en een uitwijkspoor halverwege, waar de halte toepasselijk de benaming "Kruising" kreeg toebedeeld. Het logisch gevolg daarvan was dat er slechts twee rijtuigen de dienst uitmaakten, al of niet voorzien van één of meerdere aanhangwagens. Bovendien was langs de hele lijn geen enkele signalisatie aangebracht. Deze opname is in die mate interessant, dat ze ons behalve de kruisende motorwagens 358 (richting Arsenaal) en 343 (richting Melle) nog een derde rijtuig laat zien (drie-asser 361), dat de 358 onmiddellijk volgt. De verklaring is wellicht hierin te vinden, dat wegens het buiten dienst stellen van de meeste aanhangwagens en de volledige "sécheron"-reeks 316-330 in 1971 en 1972, op tijdstippen van druk reizigersverkeer een extra motorrijtuig werd toegevoegd... (foto: F. Coussens - 12 oktober 1973)
Drie-asser 325 met aanhangwagen uit de reeks 65-72 geparkeerd op het Emiel Braunplein, richting Klein Turkije, klaar om de rit langs lijn 4 naar het Sint-Pietersstation aan te vangen. Foto uit 1958, kort voor de afbraak van de huizenrij. Rechts een gedeelte van het belfort.
NOG VEEL MEER OVER HET GENTSE OPENBAAR VERVOER!!!
Bekijk ook het blog "MIVG" van Dany !!!! ________________________________________
