Van de paardentram naar de Dampoort tot de Hermelijn naar Flanders Expo
19-12-2007
O. vervoer Gent (240a)
Beste bloglezer, in afwachting van een zalig Kerstfeest en mijn nieuwjaarsaflevering volgende week neem ik deze maal op een enigszins sentimentele wijze afscheid... Tijdens de zomervakantie van 1959 trok ik meermaals per fiets door de Gentse straten en zo groeide stilaan mijn waardering voor de parken, monumentale gebouwen, bruggen, watertjes, enz. in mijn geboortestad. De hoge belangstelling voor alles wat de tram betrof deed me uiteindelijk aan het Sint-Pietersstation belanden, het "Walhalla" van de tramfanaat, want zomaar eventjes zeven tramlijnen van het stadsnet hadden daar hun eindpunt (lijnen 2, 4, 7, 8, 9, 10 en af en toe een 20). In de Afsneelaan, thans Fabiolalaan, stonden enkele drie-assers te wachten op het moment dat ze tijdens de spitsuren zouden ingezet worden. Ik "parkeerde" mijn fiets tegen rijtuig 326 en nam vervolgens mijn allereerste tramplaatje met het "Kodakske" dat ik even van vader had geleend omdat er al maanden lang nog een restje film op zat... (Foto: E. De Keukeleire - 12 augustus 1959)
Mag er ook eens gegniffeld worden in het wereldje van de tramhobbyisten en hun talloze sympathisanten? Geniet dan stilletjes van volgend verhaaltje dat in bepaalde kringen stilaan furore aan het maken is...
* van sleepbeugeldraaien (ontvanger van dienst buiten zicht) blijf je FIT (zie lichtreclame aan de gevel links)... * van het duwen aan een defecte Renault over die hobbelige straatstenen ook (zie de twee pechvogels op het tramspoor, links van de drie-asser)... * met een SIMCA hadden ze dat beslist niet voorgehad (zie het kleine reclamebordje onderaan de voorplaat van het tramrijtuig)... * een levensgevaarlijke situatie voor de beide duwers maar geen nood, de volgende tramrit leidt hen desgevallend naar MEDO, een illustere Gentse begrafenisondernemer (zie de vermelding op de rolfilm)...
- figurant : drie-asser 377 op lijn 1 - decor : overloopwissel in de Ledebergstraat - datering: oktober 1969 - auteur foto: W. Gogaert
Tijd voor een spelletje, zoals "trammaniakken" er wel meer kennen... Het is geweten dat de Gentse drie-assers genummerd waren van 301 tot 405. Beschikken we over foto's waarop twee rijtuigen elkaar netjes kruisen, dan kan je sommetjes maken van de beide nummers. Het laagste resultaat is 603 (301 en 302 samen), het hoogst mogelijke 809 (404 en 405 samen). Noch het ene noch het andere kan ik samenstellen, maar het volgende beeld laat toch een aannemelijk hoog resultaat zien... In de Cataloniëstraat bemerken we broederlijk naast elkaar de drie-assers 400 op lijn 3 richting Mariakerke en 403 op lijn 1 richting Moscou, samen goed voor 803 punten. Wie doet beter?... (foto: E.J. Bouwman (NL) - 1966)
Drie-asser 379 in de Hoveniersstraat te Ledeberg net voorbij het kruispunt met de Langestraat, op weg naar de stelplaats na de geleverde dagprestatie. Twee wegen leiden ook heden ten dage nog naar de loodsen te Gentbrugge: enerzijds het traject van de lijnen 21/22 langs de Keizerpoort en de Brusselsesteenweg, anderzijds de lijn 4 langs de Sint-Lievenspoort en de Eggermontstraat, om dan aan het Ledebergplein naar links af te slaan, de Hoveniersstraat in. De sporen in deze laatste straat maken sinds de afschaffing van lijn 9 in september 1963 geen deel meer uit van het publieke stadsnet, vandaar dat er enkel bij het uit- of binnenrijden van rijtuigen nog enig tramverkeer te bespeuren valt. (foto: W. Gogaert - 1969)
Het enkel spoor van tramlijn 20 tussen het Arsenaal in Gentbrugge en het Jozefietencollege in Melle was ongeveer 5 km lang en grotendeels aangelegd op een eigen bedding aan de linkerzijde van de Brusselsesteenweg, staduitwaarts gezien. Er waren twee gelegenheden tot rangeren aan de uiterste punten van de lijn en een uitwijkspoor halverwege, waar de halte toepasselijk de benaming "Kruising" kreeg toebedeeld. Het logisch gevolg daarvan was dat er slechts twee rijtuigen de dienst uitmaakten, al of niet voorzien van één of meerdere aanhangwagens. Bovendien was langs de hele lijn geen enkele signalisatie aangebracht. Deze opname is in die mate interessant, dat ze ons behalve de kruisende motorwagens 358 (richting Arsenaal) en 343 (richting Melle) nog een derde rijtuig laat zien (drie-asser 361), dat de 358 onmiddellijk volgt. De verklaring is wellicht hierin te vinden, dat wegens het buiten dienst stellen van de meeste aanhangwagens en de volledige "sécheron"-reeks 316-330 in 1971 en 1972, op tijdstippen van druk reizigersverkeer een extra motorrijtuig werd toegevoegd... (foto: F. Coussens - 12 oktober 1973)
Drie-asser 355 komt uit de Voormuide en verlaat het Neuseplein voor een rit op lijn 10 langs de Blaisantvest en het Rabot naar Gent-Sint-Pieters. Komt dit straatbeeld wat vreemd over, dan is dat het gevolg van de kaalslag in de jaren zeventig. Waar thans de wind de plak zwaait ruisten in de zomers van weleer de bomen van een lommerrijke dreef. Verder in beeld de nog bestaande huizenrij met uiterst links café "Fluvial" op de hoek van de Sassekaai. Onderaan is vaag het spoor van lijn 10 te zien dat van het Rabot naar de Sassekaai leidde. (foto: R. J. Thompson - 4 september 1971)
Waar is de tijd dat je tramrijtuigen als het ware door het stadspark zag rijden, zowel deze van het stadsnet als de imposante motorwagens van de buurtlijnen naar Oostakker, Lochristi en Wetteren... Reeds in 1899 was deze laan het decor voor een tramlijn, waarop de rijtuigen aangedreven werden door accumulatoren. Deze opname laat ons twee drie-assers zien in de Emiel Clauslaan, ter hoogte van de kruidtuin links en de grote vijver rechts buiten beeld. Twee drie-assers volgen elkaar op korte afstand: vooraan rijtuig 310 in dienst op lijn 9 richting Arsenaal, wat verder een tram van lijn 7, op weg naar Sint-Amandsberg. (foto: R. Temmerman - juli 1962)
Begin augustus 1962 las ik in de krant dat tram 8 nog slechts een tweetal weken zijn vertrouwde rondjes tussen het Sint-Pietersstation en "De Sterre" zou rijden. Het "vreemde" trammetje dat zich met een heel apart geluid voortbewoog en bijna uitsluitend op die lijn dienst deed, was daardoor gedoemd om uit de circulatie te verdwijnen. Het "tonneke", officieel de "moeder van alle drie-assers" (de 301, in dienst sedert 1925) zag ik enkele dagen nadien op de Kortrijksesteenweg in de richting van "De Sterre" voorbij de lens van mijn "Instamaticske" rijden. Het resultaat van die "pose" kan je hier bekijken... (foto: E. De Keukeleire - 9 augustus 1962)
Een drie-asser in dienst op lijn 8 is hier vanuit het Flandria Palace op de gevoelige plaat vastgelegd. Het rijtuig heeft zopas het Maria-Hendrikaplein verlaten en begeeft zich langs de Prinses Clementinalaan naar de viaduct van de Kortrijksesteenweg voor een kort ritje naar "De Sterre". Deze lijn werd in augustus 1962 het eerste slachtoffer van de herstructurering door de pas opgerichte "Maatschappij voor Intercommunaal Vervoer in Gent". Na de vervanging van de trams op de lijnen 9 en 7 door autobussen, respectievelijk in september 1963 en juli 1964, werden de sporen opgebroken. Intussen blijken er plannen te bestaan om daar in 2007 andermaal een trambedding aan te leggen, noodzakelijk wegens de op til zijnde werkzaamheden in en nabij het Sint-Pietersstation... (foto : C. Thornburn - 24 september 1957)
Het traject van lijn 7 op de Hoge Weg, tussen de Grondwetlaan en de "Darsen". De meeste rijtuigen op die lijn waren uitgerust met de krachtigste motoren. Met de eindhalte in zicht werd op die kaarsrechte eigen bedding behoorlijk "gevlamd". Aan dat schurend en wiegend avontuur kwam bruusk een einde bij het naderen van de viaduct onder de spoorlijn Gent - Antwerpen, wegens de nabijheid van een wissel en een bocht van 90 graden naar de terminus aan de Motorstraat. De opname toont ons drie-asser 322 die zich stadinwaarts begeeft. (foto: E.J. Bouwman (NL) - winter 1961-'62)
Deze opname is probleemloos te dateren. De publiciteit voor de Gentse Jaarbeurs uiterst links en de "Expo-ster" op het tramrijtuig verwijzen naar 1958, het jaar van de Wereldtentoonstelling op de Brusselse Heizelterreinen. Een tramrijtuig in dienst op lijn 7 tussen het Sint-Pietersstation en de Darsen komt van de Kasteellaan en dwarst op het Octrooiplein de sporen van lijn 3, om zich aan de Dampoort onder de doorgang te begeven die het dichtst in verbinding stond met de Antwerpsesteenweg (kant station Gent-Eeklo). De haltes voor de lijnen 3 en 7 onder de spoorlijn Gent - Antwerpen werden naderhand nog herschikt.
Het traject van lijn 7 tussen het kruispunt met lijn 5 aan de Heuvelpoort en Gent-Zuid liep langs de Citadellaan, over de Terplatenbrug en via de Tentoonstellingslaan en de Franklin Rooseveltlaan naar het Wilsonplein. Drie-asser 352, met de rolfilm op "Sint-Amandsberg", bevindt zich hier in de Tentoonstellingslaan, aan het kruispunt met de Tijger-, Zebra- en Leeuwstraat. Alhoewel de laatste trams er op 30 juni 1964 reden, de sporen uitgebroken zijn en het wegdek heraangelegd, herinneren verscheidene muurhaken nog aan de vroegere bovenleiding... (foto: E.J. Bouwman (NL) - juli 1963)
In gewone omstandigheden reden de trams van lijn 5 in de beide richtingen langs het Sint-Pietersplein (kant van de trappen). Tijdens de weken dat het plein ter beschikking werd gesteld van de foorkramers, werden de rijtuigen tussen de Overpoortstraat en de Sint-Pietersnieuwstraat omgeleid langs de Sint-Amandstraat en de Blandijnberg. Daartoe was ter hoogte van het Kramersplein een dubbele afwijking aangelegd, maar het verkeer in de vrij smalle Blandijnberg kon slechts op één spoor geschieden en daardoor werd in de Sint-Pietersnieuwstraat voorzien in een vrij complexe infrastructuur om de rijtuigen in de beide richtingen te laten circuleren. Een seininstallatie, uiterst links te bemerken onder de lichtreclame, verzekerde een veilige doortocht. We zien drie-asser 349, die zich hier in gewone omstandigheden van het Sint-Pietersplein in de Sint-Pietersnieuwstraat begeeft. (foto: P. I. Thornburn - 1964)
In juli 1913, tijdens de Wereldtentoonstelling in Gent, werd tussen de Sint-Niklaasstraat en de Korenmarkt een ringspoor aangelegd rond de kerk en in Klein Turkije, zodat op het traject tussen de Korenmarkt en Gent-Sint-Pieters meer tramrijtuigen konden worden ingezet. Vanaf december 1940 werden regelmatig aanhangwagens gekoppeld aan drie-assers welke dienst deden op lijn "4 barré". De lus werd het laatst bereden door PCC 35 (geleider F. Coussens) op 30 augustus 1987, nadat op de Korenmarkt een overloopwissel in gebruik was gesteld.
In januari 1932 was de verbinding voltooid tussen het Sint-Baafsplein en Klein Turkije over het Emiel Braunplein, zodat extra rijtuigen voor de lijnen 1 en 3 rechtstreeks van de stelplaats naar de Korenmarkt konden rijden. Dat eindje werd in het najaar van 1987 weggenomen bij de heraanleg van de sporen in de Cataloniëstraat. Links drie-asser 353 en rechts rijtuig 337, telkens op het ringspoor richting Klein Turkije. Op beide opnamen is tevens het enkel spoor te zien dat van het belfort over het Braunplein naar Klein Turkije leidde. (foto rechts: W. Gogaert - 1969)
Een opname die vanuit diverse oogpunten bekeken de moeite waard is. Twee tramrijtuigen kruisen elkaar in de Cataloniëstraat, ter hoogte van de Mageleinstraat en het standbeeld van Emiel Braun, links buiten beeld. De drie-assers 364 en 389 doen beide dienst op lijn 3, het eerste op het deeltraject "3 "barré" Rooigemlaan, het tweede op "3 barré" Heirnisplein. Let ook op het logo van de Wereldtentoonstelling te Brussel in 1958, die toen geopend was. Even interessant zijn de metalen reclamepanelen bovenaan, telkens twee links en twee rechts. Vooral bieren (hier de Gentse brouwerij "Excelsior"), koffiemerken ("Zwarte Kat") en reinigingsproducten zoals "Javel La Croix" en "Ca-Va-Seul" werden op deze wijze aangeprezen... (foto: R. Temmerman - 5 september 1958)
Halte op lijn 2 aan het kruispunt van de Brabantdam met de Gouvernementstraat en de Koestraat. Links van drie-asser 355 ontwaren we de Vogelmarkt en enkele bomen op de Kouter. Merkwaardig aan deze opname is de vermelding "Bijlokenhof" op de rolfilm. De rit zou dus vroegtijdig eindigen aan de overloopwissel op de eigen bedding in de Martelaarslaan, net voor de bocht naar de Groot-Brittanniëlaan. (foto: P. Thompson - 1967)
Zoals eerder vermeld werd het traject van lijn 2 eind september 1969 verlegd langs de Clarissenstraat en het Graaf van Vlaanderenplein. Voordien liep de reisweg van aan de voormalige Hollainkazerne rechtdoor naar de Lange Violettestraat en zo verder naar het Van Arteveldeplein (Sint-Annakerk). We zien hier drie-asser 338 in de Lange Violettestraat, op het ogenblik dat staduitwaarts de ingangspoort van het Klein Begijnhof wordt bereikt. (foto: W. Gogaert - voorjaar 1969)
Drie-assers 348 en 356 kruisen elkaar op de plaats waar de Brabantdam de verbinding maakt met het Van Arteveldeplein (Sint-Anna). Het rijtuig links in beeld begeeft zich naar het Arsenaal via de Lange Violettestraat, het rechtse naar het Sint-Pietersstation. Onderaan bemerken we de sporen van de lijnen 5 en 7 uit de Zuidstationstraat (links) naar de Keizer Karelstraat of de Tweebruggenstraat (rechts). Verder leidt een verbindingsspoor van de Brabantdam naar de lijnen 5 en 7. Het tramverkeer op het gedeelte van de Brabantdam tussen het "Rond Punt" en het Van Arteveldeplein werd werd in 1967 afgeschaft en vervangen door het traject van lijn 1 in de Vlaanderenstraat, gekoppeld aan dat van de lijnen 5 en 7 in de Zuidstationstraat. (foto: Bazin (F) - 1957)
Zicht op de oostzijde van het Graaf Van Vlaanderenplein, gelegen tussen de Sint-Annastraat en de Zuidstationstraat. Vanaf 30 september 1969 volgde lijn 2 tussen het kruispunt Clarissenstraat - Frère-Orbanlaan en het gedeelte van de Vlaanderenstraat tot aan het "Rond Punt" dezelfde reisweg als de toenmalige lijn 1. Kort daarna werd de spoorbedding een weinig verschoven en het wegdek heraangelegd. Eind 1994 werden de sporen andermaal verplaatst, nu tussen de dubbele bomenrij op het plein. In de verte zien we een drie-asser op lijn 1 die in de richting Ledeberg rijdt. Rechts vooraan rijtuig 337 op lijn 2 met het Sint-Pietersstation als bestemming.
De opname toont ons de Geldmunt met drie-asser 346, die een rit verzorgt op lijn 4 tussen de Muidebrug en het Sint-Pietersstation. Rijtuig 377 wacht tot "de viere" voorbijgereden is, om dan de sleepbeugel te draaien en langs de overloopwissel aan het Gravensteen terug te rijden naar de Korenmarkt, voor een rit op lijn 1 naar de Eggermontstraat. Dat er op een plaats buiten het traject van die lijn wordt teruggekeerd moet een bijzondere reden hebben gehad. (Foto: E.J. Bouwman (NL) - volgens de nummering op de keerzijde is de opname op dezelfde dag gemaakt als deze bij item 230a)
Drie-asser 325 met aanhangwagen uit de reeks 65-72 geparkeerd op het Emiel Braunplein, richting Klein Turkije, klaar om de rit langs lijn 4 naar het Sint-Pietersstation aan te vangen. Foto uit 1958, kort voor de afbraak van de huizenrij. Rechts een gedeelte van het belfort.
NOG VEEL MEER OVER HET GENTSE OPENBAAR VERVOER!!!
Bekijk ook het blog "MIVG" van Dany !!!! ________________________________________
