Mijn grootmoeder langs vaderszijde was erg gesteld op een netjes verzorgd graf. Vooral met Allerheiligen en Allerzielen moest alles piekfijn in orde zijn.
Zo ver ik me als kind kan herinneren, gingen we op Allerheiligen met haar naar het kerkhof. Eerst werden de dichtste familiegraven bezocht. Nauwkeurig onderzocht ze of elk familielid wel een pot chrysanten op het graf gezet had en vooral, hoeveel koppen die chrysant wel had.
Ach, die chrysanten met koppen ... je ziet ze haast nooit meer, althans niet in mijn streek. Op een dag waren ze verdwenen, vervangen door die massieve toestanden met kleine bloempjes. En nog wat later vond je zo ook nog in allerlei kleuren. Kleur op een kerkhof ...
In mijn kinderherinneringen is een kerkhof een oase van wit en rust, met het zacht ritselen van bladeren, het stille voortkabbelen van gesprekken, soms met een onderdrukte snik voor een onlangs overleden geliefde, met ontmoetingen van oude bekenden ...
Na het kerkhofbezoek gingen we bij haar thuis koffie drinken, met een bruine boterham en boerenhesp en smout. Het grote brood werd met het broodmes voorzien van een kruis en dan driftig op de boezem gesneden. De hesp, dat was de taak van mijn grootvader. Plechtig werd de hesp van de haak getild, van zijn witte hoes ontdaan en dan sneed pepé met een vlijmscherp mes heerlijke sneetjes boerenhesp af. Het liefst at ik smout op mijn boterham. Door mijn gevoelige lever mocht ik dat maar met mondjesmaat en dus smaakte elke boterham dubbel lekker.
In die tijd zaten de mensen nog in het schemerdonker, bij de Leuvense stoof, pepé in zijn zetel, met zijn voeten op de kachel, memé aan de andere kant en wij, mijn ouders en ik, op stoelen errond. Eigenlijk, nee, ik zat op een voetbankje, zodat ik de kooltjes hoorde snorren in de kachelpot.
Toen ze in de tachtig was, namen wij haar taak over en we zorgden ervoor dat ze op 1 november fier haar wandeling op het kerkhof kon maken. 'Ga je voor mijn graf zorgen?' vroeg ze met aandrang, toen ze wist dat het einde naderde. En 'Ga je voor mijn stoof zorgen?' We beloofden het haar plechtig.
Nu, dertig jaar later, zorg ik nog steeds voor haar graf en voor haar Leuvense stoof. De stoof staat in mijn bureau, een stukje nostalgie, vaak bedekt met papieren en boeken.Voor geen geld wil ik ze missen en ik hoop dat mijn dochter ze later ook koestert.
En elk jaar ga ik naar het kerkhof. Toen mijn dochter een jaar of vier was, nam ik haar voor het eerst mee. 'Wat is dat hier?' wilde mijn wijsneus weten. 'Dat zijn de tuintjes van de dode mensen', zei ik haar. 'Sommige mensen willen een tuintje, als ze dood zijn'. Ze vond het niet zo gek. Opa had ook een tuin, een grote dan, waar hij graag in werkte en waar hij een heus kippenhok in getimmerd had omdat zijn kleindochter per se kippetjes wilde, zoals bij de bevriende boer. En dood, ja dat kende ze ook wel. Had ze al niet goudvissen in een mooi kistje in de tuin begraven ... Dus waarom zouden sommige dode mensen geen tuintje willen. En ijverig hielp ze mee bloemetjes planten en harken.
Veel later zaten we op een ijskoude oktoberdag de witte letters van het graf te schilderen, want de tijd had ze doen verbleken. Onze vingers waren verkleumd, maar het was zo'n intiem moment, zoveel harmonie, dat ik er nog altijd een warm gevoel aan overhoud.
De laatste jaren ontfermen we ons ook over de oude graven naast mijn grootouders. De namen zijn nog nauwelijks te ontcijferen. Ze horen toe aan Engelsen die hier ooit zijn neergestreken en die hier ook gestorven zijn.
'Will I ever know why?' staat er op één graf. Ik glimlach weemoedig, plant een chrysant op het graf en hark alles netjes bij. Mijn dochter bekommert zich intussen over het andere graf.
En dan bekijken we het allemaal nog een keertje. 'Zo memé', zeggen we, 'je graf mag gezien worden!' En we stappen weg, de drukte weer in.
Reacties op bericht (2)
31-10-2007
allerzielen
Mooi, je verhaal rond die graven. Oh ik vind het zo verschrikkelijk om al die verwaarloosde graven de zien. En dan te bedenken dat ooit eens...... die mensen ook flinke jonge mensen waren die ons normen en waarden bij brachten. om eens bij stil te zitten achter mijn computer.
31-10-2007 om 14:02
geschreven door monique
29-10-2007
allerzielen
Oh....zo écht, deed me aan mijn petje en metje denken, jij hebt de stoof, ik m'n metje haar broodmes dat zovéééél kruisbewegingen op boerenbroden maakte, dat zoveel warme herinneringen in zich houdt...
(voelde de kachel weer snorren en was eventjes weer in de Jan Devischstraat nummer twintig - op een herfstdag als deze).
Mooi Dannie....wist niet dat jij nog smout op je stuutjes gesmeerd hebt;-)
Tot mails,
fijne dag
Junior Senior
