Zaterdagavond naar  ’t Arsenaal in Mechelen geweest. Voor diegenen die niet weten wat ’t Arsenaal is: de opvolger van het Mechels Miniatuur Theater, groot geworden met o.a. Luc Philips, de gebroeders Verreth, Jaak Van Assche, Mandus De Vos en nog vele anderen.

Tegenwoordig onder de artistieke leiding van duivel-doet-al Michael De Cock, die onder zijn leiding – volgens ikzelf kan vaststellen tijdens de verschillende voorstellingen – er toch weer voor gezorgd heeft dat de zaal goed vol loopt en een hoop mensen weer de richting gevonden hebben naar theater. Het is immers heel wat anders dan voor het kijkkastje te zitten en te ondergaan wat meestal veel te snel en te oppervlakkig de strot van de kijker wordt ingeramd.xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Je zit er niet op of in pluchen zetels, maar op gewone banken. Het podium ligt niet boven de toeschouwer en met een diepe kloof tussen, maar alles speelt zich af op de vlakke vloer gelijk met de eerste rij. Je hebt er het gevoel bijna middenin de scene te zitten, vooral op de eerste rijen. Het is ook persoonlijker want  je kan meeleven met de spelers en de door hen neergezette personages.  Eens liefhebber van toneel, altijd liefhebber, denk ik dan.

Soms treden gastensembles op en soms ook gastvedetten of – spelers. Dit vermijdt alleszins dat  ’t Arsenaal in routine vervalt en geeft de eigen acteurs ook de kans om bij te bronnen terwijl ze mee-leven met de exploten van hun collegae.

Nu zaterdag toch wel even speciaal, moet ik zeggen. Het is een monoloog gevoerd door een Franstalige van Afrikaanse afkomst, Younouss Diallo, en gebeurt in het Frans en het Wolof, de taal gesproken in Senegal, Gambia en Mauretanië. Simultaan verschijnt de Nederlandstalige vertaling op een scherm in het decor.

Deze monoloog van ongeveer een uur is een emotievol gebalde reconstructie van de wanhoop van Afrikaanse bootvluchtelingen die hunkeren naar het veelbelovende Europa en hun perikelen daar naartoe.  Het is de vrucht van een samenwerking tussen Michael De Cock, Younouss Diallo, Michel Bernard en Stef Depoover, die de kusten van Senegal bezochten om er op zoek te gaan naar die plaatsen waar de bootvluchtelingen vertrekken. Ze peilden er naar de wanhoop van vooral jonge mensen, die alles op het spel zetten om hier een nieuw leven te beginnen in de stellige hoop het hier beter te hebben.

Febar (koorts) is een uitstekende titel om de essentie van het stuk weer te geven. Niet alleen worden de Afrikaanse mensen gedreven door koorts om hun land te verlaten, maar bovendien zijn de toestanden tijdens de bootovertocht niet van de poes. Ziekte, dorst en honger zijn slechts enkele van de moeilijkheden die ze ervaren bij de overtocht. Niet enkel de doden worden overboord gegooid, maar ook al diegenen die op de een of andere manier in de weg zitten of liggen worden dikwijls zonder verdere scrupules in de woelige zee achtergelaten.

De acteur die het stuk brengt is van Afrikaanse oorsprong en spreekt dan ook – naast het Wolof -Frans met een Afrikaans accent hetgeen de authenticiteit zeker ten goede komt. Zijn spreken en de tonaliteit worden – samen met de muziek en andere geluidseffecten – crescendo opgevoerd zodat de toeschouwer bijna op het puntje van de bank blijft zitten in ademloze spanning. Als het uur monoloog voorbij is, heerst er eerst een – onbehagelijke – stilte vooraleer het applaus inzet. Je bent ademloos meegevoerd in de tragiek van het gebeuren – ik vergat zelfs op mijn muntje te knabbelen – en wordt bijna neergeslagen door al de emoties die het personage met zijn publiek deelt. Een stuk waarbij je toch moet van bekomen en dat tot nadenken stemt.

Waar halen wij het recht vandaan om vluchtelingen te veroordelen? Waarom doen ze dat? Waarom….is trouwens het beginwoord van de voorstelling: pourquoi?? Je krijgt er uiteraard geen antwoord op want het is te ingewikkeld om daarop in enkele zinnen weer te geven welke redenen aan de basis liggen van deze risicovolle onderneming.

Toch denk ik dat het sleutelwoord WANHOOP is, wanhoop omdat aan de menselijke verwachtingen geen oplossing komt. Wanhoop omdat armoede onrechtvaardig is, wanhoop omdat de verdeling van de rijkdom zo onevenredig onjuist is, wanhoop omdat ze zich door God en iedereen verlaten voelen.
Hoe ondraaglijk moet dit dan wel zijn opdat mensen hun vertrouwde omgeving verlaten voor een avontuur waarvan ze het resultaat niet kennen, maar waarvan ze kunnen vermoeden dat het voor sommigen onder hen fataal kan zijn!

Wat kunnen we hier aan verhelpen? Naar alle waarschijnlijkheid ligt de oplossing op lange termijn niet in het  openstellen van onze landen voor al die misdeelde medemensen. Je kan ze ook niet onbeperkt opeenstapelen, maar een lange termijnoplossing ligt zeker bij onze politici en beleidsvoerders. Regimes van goede wil, die zichzelf niet verrijken, maar er alles aan doen om hun bevolking naar best vermogen te besturen, moeten volop steun genieten van de rijkere landen en regimes die  zichzelf verrijken, de bodem uitputten ten voordele van de rijkeren – of ze nu inlands of buitenlands zijn  - moeten gesanctioneerd worden. Een boycot van een land is hierbij geen oplossing, maar het boycotten van de malafide gezagsdragers en het eventueel in beslag nemen van hun wederrechtelijk bekomen rijkdommen ten voordele van hun bevolkingen, zou al een eerste stap naar rechtvaardigheid kunnen betekenen.  Ook het sanctioneren van diegenen die in de Westerse landen profiteren van dergelijke regimes, moeten hierbij ter orde geroepen worden. Het is toch verfoeilijk dat mensen misbruik maken van de bodemgrondstoffen en van de goedkope werkkrachten zonder dat de inkomsten ten goede komen aan deze – meestal – arme landen.

De wanhoop van deze bootvluchtelingen en al hun aanverwante misdeelden moet omgekeerd worden in een gelukkig en vredevol leven. Het kan en mag niet zijn dat mensen slachtoffer worden van andere mensen omwille van het geld alleen.

Febar, koorts, fièvre…… een stuk dat nazindert en niet onberoerd laat. Moge het een en ander losmaken bij de beleidsvoerders tot eer van de menselijkheid.