In onderstaand werkje wordt het voordeel bezongen als iets verhevens, als iets waar de wereld niet zonder draait. Er is in deze lofzang een stijgende lijn aanwezig - eerst gaat het om de krijgs-, zee-, land- en koopman, om specifieke beroepsgroepen, maar ook de deugd, de moed (Ysbeer!) en de plicht blijken het niet zonder voordeel te kunnen stellen. Nét als we ons door de dichter hebben laten overhalen komt hij met zijn laatste regel roet in het eten gooien. Zijn schamele "vijf gulden" maakt dat we met een kritisch oog aankijken tegen al het vorige voordeel, dat we met terugwerkende kracht in de majesteitelijke zelfver-loochening van koop- en krijgsman opnieuw de kruimel-dieverij en het geschraap zien. Gedichten van dit soort -hooggestemde gedachtevlucht met banaal slot - duiken in de eerste helft van de 18e eeuw met grote regelmaat op. Het zijn zonder uitzondering sonnetten (*).xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
ELK TRACHT NAAR VOORDEEL
(Abraham de Haen 1707-1748)
Een Krygsman tart den dood, om voordeel, in het veld;
Een Zeeman waagt zyn lyf, om voordeel, op de baaren;
Een Landman zal geen zweet, geen werk, om voordeel, spaaren!
Een Koopman zorgt en slaaft, en waagt, om voordeel, geld.
Een Arts wordt middernagts, om voordeel, opgescheld;
Om voordeel ondergaat een Reiziger gevaaren;
Om voordeel koopt en slyt een Winkelier zyn waaren;
Om voordeel wordt de deugd voor goud te koop gesteld.
Om voordeel ziet men stout den Ysbeer onder de oogen;
Het voordeel is het wit van wenschen en van poogen;
Het voordeel is by elk een allereerste pligt.
Ik zelf, ik schep vermaak om ook dien weg te kiezen,
En maak, om voordeel, dit erbarmelyk Gedicht,
Vermits ik anderszins vyf gulden zou verliezen.
(*) sonnet (Ital.: sonetto = liedje, Lat. sonare = klinken), in de 13e eeuw op Sicilië ontstane versvorm die met wisselende populariteit tot op de huidige dagen wordt beoefend. Het sonnet telt 14 regels en bestaat uit 2 delen: het eerste en langste deel bestaat uit beschrijving, het 2e uit commentaar of conclusie, bespiegeling of ook nog: tegenbetoog.
|