’t Soete Land van Waas! Dat stukje Vlaanderen onder Zeeland, geprangd tussen Durme en Schelde. Achter de Scheldedijken de broekpolders, bezaaid met vijvers, poelen en weelen. Deze laatste gevoed door twissels een Bazelse benaming voor brede grachten. Op de bolle akkers, afgezoomd met knotwilgen en canada’s, groeit er nu vooral maïs voor het melkvee, maar eertijds was dat vlas, koren, tarwe, haver ... Smalle kasseiwegjes verbonden de stille dorpen gelegen rond een spitse kerktoren. Waar de wegen elkaar kruisten, een Mariabeeldje tegen een linde of eik. In dat Waasland woonde de helft van mijn voorouders, want mijn moeder, een van Acker zag het levenslicht in Haasdonk. Mijn voorzaten waren arbeiders, boerenknechten, keuter- en herenboeren, wevers, chirurgen, brouwers, vlastelers, klompenmakers … Zij bevolkten vooral het Zuiden van het Waasland: Haasdonk met er omheen Nieuwkerken, Beveren, Melsele, Kruibeke, Bazel, Rupelmonde en Temse. In deze prochies leefden mijn Wase Geslachten. Af en toe breng ik wat lokale geschiedenis, een brokje heemkunde of belicht een bepaalde familie uit mijn kwartierstaat.
Gebruikte afkortingen ss = peter en meter tt = getuigen bij huwelijk dr of fa = dochter van zn of fs = zoon van RABev = Rijksarchief Beveren GOA = Gemeente Oud Archief AOKLW = Annalen Oudheidkundige Kring Land van Waas
FAMILIEKUNDE of sibbenkunde, met een duur woord ook genealogie genoemd, is een hulpwetenschap van de geschiedenis. De beoefenaar ervan doet aan afstammingsonderzoek en gaat op zoek naar zijn voorouders. Vroeger uitsluitend beoefend door adel of burgerij, onderging de familiekunde in het interbellum een democratiseringsproces. Zij het In Vlaanderen iets later, vooral sinds de oprichting in 1964 van de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde. De amateur-genealogen zijn nu de voornaamste bezoekers van onze archieven. De resultaten van hun onderzoek worden vastgelegd in kwartierstaten, stambomen of genealogieën, stamreeksen en parenteelstaten.
Een KWARTIERSTAAT geeft een overzicht van alle voorouders van iemand, zowel in mannelijke als in vrouwelijke lijn. Het aantal personen verdubbelt dus per generatie. De persoon wiens kwartierstaat men maakt noemt men ook wel probant of kwartierdrager. Hij krijgt het cijfer 1. Zijn vader wordt nummer 2 en zijn moeder nummer 3. Grootouders langs vaderszijde 4 en 5, en die langs moederszijde 6 en 7. Zo verder verdubbelen voor de overgrootouders, betovergrootouders, enz… Een even cijfer geeft steeds een mannelijke voorouder. Een oneven een vrouwelijke voorouder, namelijk die van hun man + 1. In een kwartierstaat noemt men de voorouders “kwartieren“. Ondanks de verdubbeling kan men niet oneindig doorgaan. Vroeg of laat stuit men op dezelfde voorouder(s). Bv. bij huwelijk van neef of nicht. Men krijgt dan dezelfde kwartieren. Men spreekt dan van kwartierverlies of kwartierherhaling.
Een STAMBOOM daarentegen vertrekt van de oudstgekende voorvader of stamvader en schetst een overzicht van al zijn nakomelingen met hun echtgenoten. Soms gebeurt dit in de vorm van een boom. De stamvader staat dan vanonder aan de stam; zijn nazaten in takken, zijtakken, twijgen en vruchten. Een onpraktische vorm die in onbruik is geraakt. Huidige publicatievormen opteren voor een tekst, waarin elke generatie aangeduid wordt met romeinse cijfers of hoofdletters uit het alfabet. Bv. de stamvader is nr. I, zijn zoon II, zijn kleinzoon III, enz… Of A, B, C … Zijn er meerdere zonen met nakomelingschap wordt dit bv. II-a, II-b, II-c … Worden in een stamboom alle takken van de mannelijke nazaten weergegeven, dan spreekt men van een GENEALOGIE.
In een PARENTEELSTAAT noteert men van een stamvader of ander ouderpaar alle nakomelingen, zowel in de mannelijke als in de vrouwelijke lijn.
Een STAMREEKS geeft een overzicht van de mannelijke voorouders in rechte lijn, vertrekkend van de stamvader of van één der afstammelingen.
Met een FAMILIEGESCHIEDENIS poogt de genealoog de saaie opsomming van namen en data te vermijden. Zijn voorouders worden mensen van vlees en bloed. Hij situeert ze in het tijdskader en het milieu waarin ze leefden. Dit bij middel van foto’s, gegevens omtrent hun bezittingen, persoonsbeschrijvingen, beroepen, geschiedkundige feiten, kaarten, dorpsgebeurtenissen, bidprentjes, enz …
Beveren: Hof ter Welle Barbierbeek (Foto Sir Andro) Hoeve in Kruibeke Kerk van Haasdonk Beveren: Hof ter Saksen (Foto Sir Andro) Bazel: Polderkapelletje Kerk van Bazel Haasdonk: Westcademolen Kerk van Temse (Foto Sir Andro)
Kerktoren Tielrode In dorpskern Elvcrsele Temse: Huis De Klokke
Welke taak kan grootser en edeler zijn, dan het leven van zovele doden, de herinnering aan zovele vergetenen, en het licht van velerlei wat in het duister verscholen bleef,terug te geven.
H. de Sosa
WASE GESLACHTEN
12-06-2009
Een verkeersongeval uit 1720 in Kallo
Adriaen van Kerckhove woonende op Steenlant, jurisdictie van Calloo, verclaert
Dat hij nu geduerende den tijdt van twee maenden, duerende het seijsoen vanden oughst 1720 heeft gewerckt ten huyse ende hove van Jacobus Frans Lijssens woonende oock aldaer ontrent. Ende ten selve versoucke aldaer hebben gevrocht als arbeijder ende gedaen het werck tgonne den selven Lijssens hem heeft geordonneert. Eijndelijck verclaere waerachtigh te wesen dat den voornoemden Lijssens mij heeft gecommandeert, beneffens Pieter Batens peerdeknecht aldaer ende Marie Verbraecken dienstmaert vanden selven Lijssens, op den 19en Septembre 1720 te samen te gaen mesten op sijn lant ende mest te haelen op dhofstede daer lest gewoont heeft wijlent Jan Versmissen. Ende tselve aldaer geladen beneffens de voornoemde persoonen op den wagen van den voornoemden Lijssens. tGonne vervoert is door den selven Baetens op het lant aldaer bijgelegen. Ende naer eenige voeders geladen thebben ende vervoert soo heeft den selven Lijssens ontrent den middagh ons geordoneert clavers te haelen ontrent Den Cruijpinne ende daermede te rijden naer huijs omme naer den middagh boomen te gaen haelen. Ende heeft insgelijcks aen de voornoemde Marie geordonneert dat sij van den wagen aen den Cruijpin soude gaen om het haestighste werck te doen tsijnen huijse. Ende commende gereden aleer aen den Cruijpin soo hebben achtervolght eenen geladen wagen met stroot toecomende aen Gillis Rossiers. Ende met voorsichtigheijt daer willende voorbij rijden, sijn met ongeluck in de sloot gevallen. Soodanighlijcken dat ick deposant met den peerdenknecht in de selve sloot hebben gelegen onder de peerden. Ende naer elcanderen geholpen, soo hebbe gesien dat de selve Marie onder de waegeplanck met het hooft in het slijck was verongeluckt ende verdroncken. Verclaeren ten surpluse metten selven peerdeknecht geseten thebben voor in den wagen ende de voornoemde Marie achter ons in het midden van den selven wagen. Sonder dat bij mijn wetenschap is eenige rusie ofte ongemack tusschen elcanderen gehoort thebben. Hiermede mijne waerheijt daete 21en 7bre 1720 ...
Bron: RABev, GOA Bazel nr. 217, f° 150r: Suppliek van 04.10.1720 m.b.t. de wezen van Gillis Baetens en Joanna van Strijdonck t.w. Pieter, Rosa en Catharina Baetens. Illustr.: "De Hooiwagen" van John Constable. Olieverf op doek (1821). National Gallery Londen.