’t Soete Land van Waas! Dat stukje Vlaanderen onder Zeeland, geprangd tussen Durme en Schelde. Achter de Scheldedijken de broekpolders, bezaaid met vijvers, poelen en weelen. Deze laatste gevoed door twissels een Bazelse benaming voor brede grachten. Op de bolle akkers, afgezoomd met knotwilgen en canada’s, groeit er nu vooral maïs voor het melkvee, maar eertijds was dat vlas, koren, tarwe, haver ... Smalle kasseiwegjes verbonden de stille dorpen gelegen rond een spitse kerktoren. Waar de wegen elkaar kruisten, een Mariabeeldje tegen een linde of eik. In dat Waasland woonde de helft van mijn voorouders, want mijn moeder, een van Acker zag het levenslicht in Haasdonk. Mijn voorzaten waren arbeiders, boerenknechten, keuter- en herenboeren, wevers, chirurgen, brouwers, vlastelers, klompenmakers … Zij bevolkten vooral het Zuiden van het Waasland: Haasdonk met er omheen Nieuwkerken, Beveren, Melsele, Kruibeke, Bazel, Rupelmonde en Temse. In deze prochies leefden mijn Wase Geslachten. Af en toe breng ik wat lokale geschiedenis, een brokje heemkunde of belicht een bepaalde familie uit mijn kwartierstaat.
Gebruikte afkortingen ss = peter en meter tt = getuigen bij huwelijk dr of fa = dochter van zn of fs = zoon van RABev = Rijksarchief Beveren GOA = Gemeente Oud Archief AOKLW = Annalen Oudheidkundige Kring Land van Waas
FAMILIEKUNDE of sibbenkunde, met een duur woord ook genealogie genoemd, is een hulpwetenschap van de geschiedenis. De beoefenaar ervan doet aan afstammingsonderzoek en gaat op zoek naar zijn voorouders. Vroeger uitsluitend beoefend door adel of burgerij, onderging de familiekunde in het interbellum een democratiseringsproces. Zij het In Vlaanderen iets later, vooral sinds de oprichting in 1964 van de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde. De amateur-genealogen zijn nu de voornaamste bezoekers van onze archieven. De resultaten van hun onderzoek worden vastgelegd in kwartierstaten, stambomen of genealogieën, stamreeksen en parenteelstaten.
Een KWARTIERSTAAT geeft een overzicht van alle voorouders van iemand, zowel in mannelijke als in vrouwelijke lijn. Het aantal personen verdubbelt dus per generatie. De persoon wiens kwartierstaat men maakt noemt men ook wel probant of kwartierdrager. Hij krijgt het cijfer 1. Zijn vader wordt nummer 2 en zijn moeder nummer 3. Grootouders langs vaderszijde 4 en 5, en die langs moederszijde 6 en 7. Zo verder verdubbelen voor de overgrootouders, betovergrootouders, enz… Een even cijfer geeft steeds een mannelijke voorouder. Een oneven een vrouwelijke voorouder, namelijk die van hun man + 1. In een kwartierstaat noemt men de voorouders “kwartieren“. Ondanks de verdubbeling kan men niet oneindig doorgaan. Vroeg of laat stuit men op dezelfde voorouder(s). Bv. bij huwelijk van neef of nicht. Men krijgt dan dezelfde kwartieren. Men spreekt dan van kwartierverlies of kwartierherhaling.
Een STAMBOOM daarentegen vertrekt van de oudstgekende voorvader of stamvader en schetst een overzicht van al zijn nakomelingen met hun echtgenoten. Soms gebeurt dit in de vorm van een boom. De stamvader staat dan vanonder aan de stam; zijn nazaten in takken, zijtakken, twijgen en vruchten. Een onpraktische vorm die in onbruik is geraakt. Huidige publicatievormen opteren voor een tekst, waarin elke generatie aangeduid wordt met romeinse cijfers of hoofdletters uit het alfabet. Bv. de stamvader is nr. I, zijn zoon II, zijn kleinzoon III, enz… Of A, B, C … Zijn er meerdere zonen met nakomelingschap wordt dit bv. II-a, II-b, II-c … Worden in een stamboom alle takken van de mannelijke nazaten weergegeven, dan spreekt men van een GENEALOGIE.
In een PARENTEELSTAAT noteert men van een stamvader of ander ouderpaar alle nakomelingen, zowel in de mannelijke als in de vrouwelijke lijn.
Een STAMREEKS geeft een overzicht van de mannelijke voorouders in rechte lijn, vertrekkend van de stamvader of van één der afstammelingen.
Met een FAMILIEGESCHIEDENIS poogt de genealoog de saaie opsomming van namen en data te vermijden. Zijn voorouders worden mensen van vlees en bloed. Hij situeert ze in het tijdskader en het milieu waarin ze leefden. Dit bij middel van foto’s, gegevens omtrent hun bezittingen, persoonsbeschrijvingen, beroepen, geschiedkundige feiten, kaarten, dorpsgebeurtenissen, bidprentjes, enz …
Beveren: Hof ter Welle Barbierbeek (Foto Sir Andro) Hoeve in Kruibeke Kerk van Haasdonk Beveren: Hof ter Saksen (Foto Sir Andro) Bazel: Polderkapelletje Kerk van Bazel Haasdonk: Westcademolen Kerk van Temse (Foto Sir Andro)
Kerktoren Tielrode In dorpskern Elvcrsele Temse: Huis De Klokke
Welke taak kan grootser en edeler zijn, dan het leven van zovele doden, de herinnering aan zovele vergetenen, en het licht van velerlei wat in het duister verscholen bleef,terug te geven.
H. de Sosa
WASE GESLACHTEN
12-03-2006
Een voorbeeldig burger uit 1622 ?
Vroeger werden belastingen veelal berekend op basis van eigendom en gebruik van land. Blijkbaar moest de brave burger dan een opgave verstrekken van de onroerende goederen die hij in eigendom had of huurde. Dit deed ook mijn voorvader Gillis van ACKERE Janszoon, geb. ca 1590 en overl. Temse 17.05.1654. Zijn huis stond te Temse in de Bolderickstraete, kaartnr. 2606. Hierna zijn aangifte voor het jaar 1622.
Oost eynde
dit naervolghende is het overgheven van Gillis van ackere van zijn properteijt ende hueringhe van den jaere 1622
properteijt
In den eersten een hofstedeken groot een hondert roeden ghestaen ende ghelegen in den schouselhoeck noch een half bunder gheleghen voor den hof van pauwels broeckaert noch een half ghemet gheleghen achter den voors(eyden) hof noch een ghemet gheleghen in en nieuwen dam wesende helstlandt
hueringhe
Inden eersten vierhondert Roeden ghelegen in den schouselhoeck noch vierhondert roeden gheleghen by de catten brugghe noch een ghemet geleghen bij den lauwerschoeij hoeck noch een half ghemet geleghen in den schouselhoeck noch twee hondert roeden gheleghen bij mynen hof
In mijn kwartierstaat komt onder het nr. 53874 ene Symon SPRUTE voor. Voorwaar geen heilige als we wijlen Pater A. Maris mogen geloven, die in Vlaamse Stam van 1978, p. 413 minder fraaie dingen over deze voorvader komt te vertellen.
Symon SPRUYTE zou de hoofdschuldige zijn van een dubbele moord gepleegd te Bazel-Waas einde 1429 of begin 1430. Slachtoffers waren Pieter HERWEYERE en zijn zoon Thomas. Om wraak te voorkomen besloten de twee betrokken families een verzoeningssprocedure of soending te aanvaarden. De bijzonderste voorwaarde van deze verzoening werd opgenomen in een akte van 8 februari 1430. De familie Spruyt moest in de kerk van Bazel ten eeuwighen daghe een dienst van vier missen per week stichten voor de zielerust van de vermoorden, nl. ter eeren van Pieters ende Maes magen ende vrienden. Voor die missen dienden jaarlijks 25 schilden Vlaamse munt betaald. Gillis Spruyt, broer van Symon, werd aangewezen om een aantal gronden van de familie aan te duiden waarvan de jaarlijkse opbrengst de 25 schilden zou verzekeren. Een schild (of écu) was een gouden munt en 25 dergelijke munten waren toentertijd een pak geld, zodat verondersteld wordt dat de familie Spruyt in goede doening verkeerde.
Symon Spruyt, dader van de dubbele manslag, heeft waarschijnlijk Bazel verlaten zoals het bij de soending gebruikelijk was. Wel staat hij in 1435 nog bekend als houder van een gravenleen te Bazel van 228 roeden. Pater Maris vermeldt ook nog twee kinderen van de dader, nl.:
1. Symoen SPRUYTE, weerbaar man te Bazel in 1480, gehuwd met Katelijne BUEKELS fa Jan en Lijsbette Conijncs (in de hoofdcijns Sint-Amelberga, Melsele 2). Volgens de hoofdcijns drie kinderen uit dit huwelijk: Joos SPRUYTE, Katelijn SPRUYTE gehuwd met Pieter Verheyden, schepen van Bazel in 1480 en Margriet SPRUYTE gehuwd met Gillis van Strydonck wonende in de hofstede die later Het Hemelrijk werd genoemd.
2. Lijsbette SPRUYTE, gehuwd met Pieter COPPENS, waarvan Margriet Coppens
Vele historici waren van mening dat de Vlamingen afstammelingen waren van Galliërs, een Keltisch volk, en niet van Germanen die onze streken binnenvielen tussen 300-500 na Chr. De Germaanse stammen zouden enkel taal en cultuur van de autochtone bevolking hebben beïnvloed. Volgens wetenschappelijk onderzoek blijkt nu overduidelijk dat de Vlamingen afstammen van de binnenvallende Germanen. Het bewijs werd geleverd door Gerd Mertens (Universiteit Antwerpen) in zijn doctoraatsonderzoek. Volgens het vaktijdschrift De Artsenkrant gebruikte Mertens hiervoor technieken van de vaderschapstest. Hij vergeleek bloedgroep, weefseltype en DNA van een representatieve groep Vlamingen met dit van Duitsers, Engelsen, Fransen en Nederlanders. Hieruit bleek dat de Vlamingen veel erfelijk materiaal gemeen hebben met Nederlanders en Duitsers en dat ze genetisch ver afstaan van de Fransen.
Bron: ADP, Taalunieversum, De Standaard, Berliner Morgenpost
Was Kruibeke oorspronkelijk een gehucht van Bazel? In 1283 schreef men Cruebeke. Later werd dit Cruubeke (1299), Crubeke (1330) en Cruybeke Betekent de naam water dat zich in de rivier uitstort? Of komt het van Kruidbeek: een beek met kruidgewas omzoomd of van Kruisbeek dat naar een houten kruis zou verwijzen? Beken zijn er genoeg: de Barbuur- later Barbierbeek, de Zwalmbeke tussen Kruibeke en Melsele en de Eikensbeek aan de Molenhoek. De voornaamste sluis dateert uit de 16de eeuw.
In de loop der tijden veranderden heel wat plaatsen of gehuchten van naam. In 1350 kende men het Brouck, de Brouckvivere, de Vischviver en dOude Wael. In 1567 sprak men van Boschhoeck, Broeckhoeck, Kerkhoeck, Maelvliet, Munckensvliet, Neerlandt, Smompersdam en Veirdam. In 1600 vond je op de kaart: Backersveer, Biesacker, Campelaer, Ettinghe, Gauwenbergh, Hoenderhoeck, Hoochrot, Heyhoeck, Warande en Weverspolder. Tenslotte kon je in 1675 de weg vragen naar Achthout, Bangracht, Broecdam, Cauterhoeck, Heuvelgracht, Meulenhoeck, Neghenhout, Santbergh, Sesthienhout en Tweehout; nog later naar Casteleynhoeck, Haeghoeck, Swalmbeekhoeck en Plattenput. In de 19de eeuw was het dorp verdeeld in wijken: het Dorp, de Molenstraat, de Sterhoek, de Schiphoek, het Houten Kruis, de Heihoek, de Molenberg en Doorn...
Kruibeke bestaat vooral uit vruchtbaar polderland, de Broekpolder, met daarnaast zandgrond. Al in de 13de eeuw werden de Kruibeekse polders ingedijkt, maar een eeuw later waren er nog diverse onbedijkte schorren o.m. neffens der Scelden, tusschen Jans scorre van den Vivre, an deen zide, ende den scorre dat der scutterien van Crubeke toebehoort, an dandere
Wat namen van ingezetenen rond 1600, nl. mannen van leenen & schepenen van Cruybeke: Lowies de Crane (baljuw), Niclaes Coele dOude, Jan van der Bochaven, Gillis Rotier, Jan de Laet, Gillis de Greyne, Joos van den Vijver dOude, Cornelis de Vrindt, Niclaes Cole de Jonghe
Eind 15de eeuw stonden er 164 hofsteden in Kruibeke. In 1878 vermeld als bijzondere hofsteden: het Hofken van Oliveten (thans kinderboerderij Pachtgoedhof), de Hollebeekhoef en het Hof ter Wallen of Bleekershof. Enkele jaren ervoor bestond het landbouwareaal uit 1215 bunder bouwland, 50 bunder weiland en 29 bunder bos. De boer of landman verbouwde er tarwe, rogge, gerst, haver, boekweit, bonen en lijnzaad. Maar vooral aardappelen (22.000 mudden). In 1846 woonden er in Kruibeke 457 landbouwers die de boerenstiel als hoofd- of nevenactiviteit hadden. Een veetelling van 1825 gaf volgend resultaat: 120 paarden, 520 hoornbeesten, 415 schapen en 260 varkens. Eertijds stak men er jaarlijks 5000 mudden turf, dienstig als brandstof. De opgevulde turfputten werden later weilanden.
Als beroepen of ambachten trof men in 1703 in Kruibeke aan: 3 graankoopmannen, 9 herbergiers, 3 houtkooplieden, 3 kuipers, 6 winkeliers, 1 broodbakker, 1 bloempelder, 2 fruithandelaars, 2 barbiers, 2 schippers, 7 schoenmakers, 4 smeden, 4 wagenmakers, 1 timmerman, 1 stoeldraaier, 3 kleermakers, 1 metser, 1 vleeshouwer, 1 molenaar, 14 wevers en 2 klompenmakers. Namen van herbergen uit 1779: den Gauden Leeuw, de Sonne, de Sevensterre, St. Sebastiaen, de Ploege, den Meulenberg, den Doorn, t Boergoens Cruys, den Hof van Plaisantie, t Backersveir en t Watermolenveir. In 1878 domineerden vlasbewerking en wijmenteelt de plaatselijke nijverheid. Er werden niet minder dan 50.000 bussels wijmen geproduceerd. Daarnaast waren er 2 brouwerijen, een houtzagerij, een scheepstimmerwerf de Droge Dok - gesticht in 1854 door ene Willem Freeman -, 2 windmolens, een steenoven en een paar klompenmakerijen.
Aan de Schelde waren sinds mensengeheugenis twee veren. Op het Bakkersveer scheepte men in naar Antwerpen. De Waaslandse bakkers hadden er het voorrecht om hun waren, vrij van tol, naar Antwerpen te verschepen en er te verkopen. Het Watermolenveer, aan een beek of vliet aan de Schelde, was een soort van haven waar tol werd geheven; o.m. in 1368: ontfaen vander toolne in den vliet vanden scepen, diere applen loeden, xxiiii lib.
Wat het aantal Kruibekenaren betreft: 329 communicanten in de 15de eeuw en 850 in 1645. Ongeveer 2000 inwoners in 1774 en 3234 in 1877. Kruibeke en haar burcht behoorden aan de Kasteleinenfamilie van Gent. Waren o.m. Heer van Kruibeke: Alexander Vilain van Gent in 1262, Raes van Gaver in 1283, Antoon bastaard van Brabant in 1479 Onder deze laatste kreeg Pieter van den Bochagen Gilliszoon voor 834 pond parisis in pacht voor 6 jaren tgoed van kruibeke met des zelfs afhankelijkheden. Het kasteel van Kruibeke werd in 1368 vernieuwd en in 1380 verdedigd tegen de Gentenaars door Mark van Schoonvelde. Eertijds stond er ook het slot Altena, eigendom van de Heer van Kruibeke. Maar het werd in 1584 in de as gelegd. Toch werd er later nog het Altenafort als versterking gebruikt. Spaanse soldaten richtten in 1576 een yselijke verwoesting aan waarbij 26 Kruibekenaars stierven. In 1579 doken er geuzen op. De kerk werd slachtoffer van de beeldstormerij. Er kwam een predikant. Diens dopelingen werden in 1595 opnieuw gekerstend: belesen en ghedaen ( ) een kint van Adriaen de Wille, eertyds gedoopt by den valschen minister.
In 1644-45 diende vreemd krijgsvolk ingekwartierd, wat tot zware betalingen leidde. In maart 1678 werden de omstreken van Bazel, Kruibeke en Haasdonk door de ruiters van Maarschalk dHumières geplunderd en gebrandschat. Tijdens de Boerenkrijg waren er opstootjes. De stormklokken werden geluid en via het veer van Callebeek was er contact met de Brabantse Brigands, zeer tot ongenoegen van de republikeinse commissaris De Kever.
Kruibeke en Zwijndrecht droegen ten opzichte van het Land van Waas de titel Vassaaldorp. Kruibeke telde ook enkele ingsloten heerlijkheden: van den Heihoek, van Breuzegem en van Halbeuk. Een paar namen van baljuws: Pieter van den Bochage (1494), Daneel uten Eechoute (1514), Pieter de Bosschere (1515) Adriaen van der Haghen (1523), Pieter Vydt (1529), Jan de Backere (1633). Dit ambt betaalde niet slecht, bv. 3 pond voor elke opknoping aan de galg. Andere straffen: ene Jan Cappe dewelck slouch Callen Loeds met eenen stocke, dat soe bloede moest in 1368 40 schelling boete betalen; Jan de Zelander, om twist te hebben gezocht 25 sch. en 3 pond voor Willem van den Wale om iemand te hebben gewond.
De kerk met haar statige achthoekige toren stamt uit de 15de eeuw. Waardevolle bezittingen in de kerk: de 15 Mysteriën van de Rozenkrans geschonken door Jan Varendonck en Joanna van Strydonck, en een koperen offerschaal gegeven door Maria
Vergauwen wed. Jan van Dale. Maria Goubeau stichtte in de 17de eeuw het klooster van de Zwarte Zusters. In 1855 schonk ene Michiel de Jonghe Kruibeke een hospitaal of armenhuis.
Al in de 14de eeuw bestond er de scutterie van Crubeke. Vanaf 1610 spreekt men van de handbooggilde van Sint-Sebastiaan, die in het begin van de 19de eeuw vergaderde in deKlokke. Begin 16de eeuw bestonden er in Kruibeke ook wapenrijers of zwaarddansers. En uiteraard mocht ook een zangvereninging niet ontbreken: Sinte-Cecilia gesticht in 1858?
Bron: F. de Potter en J. Broeckaert, Geschiedenis van de gemeenten der Provincie Oost-Vlaanderen - Arrondissement Sint-Niklaas, Gent 1878.
Na Achtergael en de Munck focussen we op (de) Meersman of (de) Meirsman. Meersman of Meirsman - al dan niet voorafgegaan door het lidwoord - is volgens F. Debrabandere en J. Smets een beroepsnaam (1). In het middelnederlands sprak men van een merseman, meerseman of merceman, t.t.z. een koopman, een leurder of een marskramer. Merse komt uit het latijn merx of mercis : koopwaar. Vgl. met franse familienaam Mercier, Mercadier, Mercereau, enz
Hierna een fragment uit de kwartierstaat Bellon - Van Acker dat leidt naar Meersman in Temse.
1. BELLON Frans Ernest Joseph
2. BELLON Armand Frans Jozef 3. VAN ACKER Maria
6. VAN ACKER Pieter Frans Haasdonk 10.02.1879 - id. 30.12.1968 7. BRIJS Marie Rosalie Haasdonk 29.09.1884 - id. 04.01.1969
12. VAN ACKER Aloysius Haasdonk 21.07.1843 - id. 29.09.1909 13. VERHULST Joanna Coleta Haasdonk 04.01.1853 - id. ca 1914
110. DE MAEIJER Dominicus Haasdonk 19.06.1755 - nà 1808 111. MEERSMAN Isabella Maria Melsele 31.01.1760 - nà 1808
222 en 223. MEERSMANDaniël fs Egidius en Judoca METS, geb. Temse 04.05.1731 en overl. Haasdonk 13.08.1783. Huwde te Melsele 02.11.1758 van DAELE Joanna Maria, geb. Melsele 17.03.1737,fa Gillis en Maria Anna (de) NEEF. Daniel meirsman ex themsche was landbouwer. Hun kinderen:
1. Egidius, geb. Melsele 19.02.1759 en 20ste ged. (ss: Egidus Meersman en Maria Anna Neef). Overl. Haasdonk 10.06.1762 en de 11de begr. 2. Isabella Maria, geb. Melsele 31.01.1760 en op 01.02. ged. (ss: Judocus Meersman en Isabella van Daele). Huwde te Haasdonk 11.02.1783 (ss: Petrus Joannes de Maeyer en Joannes Martijn) Dominicus de MAEIJER (geb. Haasdonk 19.06.1755) fs Jan Baptiste en Emerantiana de BLICK (nrs. 110 en 111). In 1794 bezat dit gezin twee koeien, een kalf en een varken. In 1796 wordt Dominicus landbouwer genoemd, in 1809 dagloner. 3. Amelberga, geb. en ged. Melsele 23.10.1761 (ss: Egidius van Daele en Joanna Lippevelt). 4. Joanna Maria, geb. en ged. Haasdonk 18.02.1763 (ss: Joannes Baptista van Daele en Amelberga Vijt). 5. Birgitta, geb. en ged. Haasdonk 28.04.1764 (ss: Egidius de Neef en Birgitta Merschman). Overl. Haasdonk 11.12.1765. 6. Joannes Franciscus, geb. Haasdonk 01.10.1766 en 02de ged. (ss: Adrianus Meersman en Joannes van de Velde). 7. Egidius, geb. Haasdonk 02.01.1768 en 03de ged. (ss: Egidius van Daele en Elisabeth Vergauwen). Huwde te Haasdonk 05.07.1796 (tt: Joannes de Wilde en Dominicus Brijs) Maria de WILDE fa Petrus en Elisabeth Buyle. 8. Maria Josepha, geb. Haasdonk 14.09.1769 en 15de ged. (ss: Egidius Maes en Maria Baetens). 9. Birgitta, geb. Haasdonk 27.09.1771 en 28ste ged. (ss: Joannes Franciscus Meersman en Birgitta Meersman). 10. Maria Catharina, geb. en ged. Haasdonk 31.03.1773 (ss: Egidius Volckerijck en Isabella Maria Meersman). 11. Beatrix, geb. en ged. Haasdonk 27.09.1775 (ss: Joannes Baptista de Rijck en Amelberga Meersman). Overl. Haasdonk 06.10.1775. 12. Petrus Jacobus, geb. en ged. Haasdonk 04.05.1777 (ss: Jacobus Ferdinandus van Havere en Joanna Maria de Rycke). 13. Daniel, geb. en ged. Haasdonk 06.03.1779 (ss: Joannes Baptista van Hoywegen en Anna Maria Meersman). Overl. Haasdonk 30.06.1779. 14. Maria Theresia, geb. en ged. Haasdonk 26.06.1781 (ss: Joannes Baptista van Hoeywegen en Amelberga Meirsman). Overl. Haasdonk 30.06.1781. 15. Anna Francisca, geb. Haasdonk 25.02.1784 (ss: Dominicus de Maeyer en Amelberga Meirsman).
444 en 445. MEERSMANGillis, geb. Temse 24.12.1698 en overl. Temse 06.09.1777, fs Gillis en Catharina BUYTAERT. Huwde 1° Haasdonk 08.03.1722 Judoca HEMELEIRS fa Pieter en Joanna de WAEL, geb. ca 1697 en overl. Temse 21.01.1730; huwde 2° Temse 24.09.1730 METSJudoca faJacobus en Amelberga THIJS, geb. Temse 25.09.1706 en overl. Temse 05.04.1747; huwde 3° Bazel 26.09.1747 LIPPEVELT Joanna, geb. ca 1707 en overl. Temse 28.08.1784. In 1722 wordt Gillis Meersman fs Gillis eigenaar van een hofstede te Temse in de Cattebrugwijk (kaartnr. 2946), gelegen oost de (Rupelmonde?)straat tegenover de Lauwershoekwegel, groot 200 roeden. Voorheen was zijn vader hiervan eigenaar. In 1778 gaat het eigendomsrecht over op Egide Van Nuffel. Gillis Meersman fs Gillis pacht in 1758 te Temse in de Hollebeekwijk aan de Regenbeek - naast het Hof Borluut vroeger Hof ter Beken - ook nog een hofstede, 197 roeden (kaartnr. 3118) west den Dam, van Adriaen van Goethem (2).
Kinderen uit eerste huwelijk geboren te Temse:
1. Joanna Maria, geb. 06.03.1723 (ss: Petrus Hemeleirs en Joanna Maria Meersman). 2. Petrus, geb. 20.08.1724 (ss: Catharina Hemelaerts en Petrus Meersman). Overl. Temse 22 Fructidor j. VIII (09.09.1800). 3. Joannes Michiel Franciscus, geb. 11.05.1726 (ss: Michael Hemeleir en Anna Vernimmen). Overl. Temse 2 Vendémiaire j. XIII (24.09.1804). Huwde te Temse 08.02.1752 Joanna Theresia BRAEM (Temse 03.01.1724 - Temse 22.01.1810) fa Petrus en Catharina Smet. 4. Elisabeth, geb. 22.09.1727 (ss: Adrianus Maes en Elisabeth Hemeleer). Overl. Temse 10.03.1731.
Kinderen uit tweede huwelijk geboren te Temse:
5. Daniel, geb. 04.05.1731 (ss: Daniel Mets en Amelberge Thijs). Overl.Haasdonk 13.08.1783. Huwde te Melsele 02.11.1758 (tt: Judocus Meirsman en Adrianus Meirsman) Joanna Maria van DAELE fa Gillis en Maria Anna (de) Neef (nrs. 222 en 223). 6. Egidius, geb. 16.10.1733 (ss: Franciscus Mets en Catharina Mets). Overl. Temse 10.06.1806. Huwde te Temse 05.02.1765 Anna Catharina van der HAEGHEN. 7. Elisabeth, geb. 15.09.1735 (ss. Andreas van Avere en Elisabeth Mets). Overl. Temse 08.11.1741. 8. Adrianus, geb. 19.07.1737 (ss: Adrianus van Meervenne en Anna Cautaert). Overl. Temse 2.10.1811. Huwde te Temse 14.02.1762 Maria Joanna VERCAUTEREN. 9. Judocus, geb. 02.02.1742 (ss: Joannes Franciscus Daen en Birgitta van Wouwe). Overl. Temse 31.07.1826. Gehuwd te Temse 26.04.1774 met Jacobus BUYTAERT. 10. Isabella, geb. 16.04.1744 (ss: Sebasianus Buytaert en Joanna Maria Meirsman).
Kinderen te Temse geboren uit derde huwelijk:
11. Jacobus, geb. 05.07.1748 (ss: Daniel Meersman en Anna Smet). 12. Ferdinandus Ludovicus, geb. 09.02.1754 (ss: Petrus Meirsman en Maria Cools). Huwde Joanna Petronilla LAURENS.
888 en 889. MEERSMANGillis fs Balduinus en Janneke SMETS, geb. Temse 22.06.1662. Huwt Temse 24.11.1691 BUIJTAERT Katelijne fa Petrus en Amelberge de HONT , geb. Temse 10.02.1663 en overl. Temse 01.01.1740 (in de hoofdcijns Kruibeke, Sint-Pietersabdij-Gent, § 8). Van 1697 tot 1700 pacht Gillis De Meersman fs Baudewyn van de weduwe Joos De Volder te Temse een hofstede met hofland in de Cattebrugwijk (kaartnrs. 2941 en 2940), 205 en 104 roeden groot, gelegen o. de Rupelmondestraat. Vanaf 1700 wordt Gillis Meesman fs Baudewyn eigenaar van een hofstede te Temse in de Cattebrugwijk (kaartnr. 2946), gelegen o. de (Rupelmonde?)straat tegenover de Lauwershoekwegel, groot 200 roeden. Dit eigendom gaat in 1722 over op zijn zoon Gillis. In 1704 pacht Gillis De Meersman fs Bauduin van de weduwe Gillis Rooman een hofstede en hofland (kaartnrs. 2365 en 2364), groot 89 en 58 roeden, gelegen te Temse in de wijk voor de landmolen langs de westzijde van de Landtmolestraet. In 1722 wordt de nu afgebroken hofstede gepacht door zijn zoon Pieter van Joos de Volder. Mogelijk is deze hofstede al rond 1704 afgebroken (3).
Kinderen geboren te Temse:
1. Pieter, geb. 27.08.1692 (ss: Petrus Meersman en Amelberga de Hont). Huwde Temse 26.06.1720 Anna VERNIMMEN. 2. Joanna Maria, geb. 01.09.1695 (ss: Andreas Buytaert en Joanna Smets). 3. Gillis, geb. 24.12.1698 (ss: Antonius Buythaert en Anna Buythaert). Overl. Temse 06.09.1777. Huwde 1° Haasdonk 08.03.1722 (tt: Petrus Meesman en Judocus Verhagen) Judoca HEMELEIRS (Haasdonk 29.12.1696 - Temse 21.01.1730) fa Pieter en Joanna de Wael; huwde 2° Temse 24.09.1730 Judoca METS (Temse 25.09.1706 - Temse 05.04.1747) fa Jacobus en Amelberga THIJS (nrs. 444 en 445); huwde 3° Bazel 26.09.1747 Joanna LIPPEVELT, geb. ca 1707 en overl. - Temse 28.08.1784. 4. Anna Catharina, geb. 20.12.1703 (ss: Laurentius Buytaert en Anna Buytaert). Overl. Temse 02.01.1704. Niet vermeld in de hoofdcijns.
1776 en 1777. de MEERSMAN Baudewyn fs Bouwen en Janneke VERHULST, geb. Temse 17.08.1631 en er overl. 02.03.1679. Huwde Temse 05.05.1654 SMETS Janneke,geb. Temse 30.11.1627fa Jan en Lijsbette van PERRE (in de hoofdcijns Haasdonk, Sint-Baafs-Gent, App. 10) Het sterfhuyse van Baudewyn de meersman was in 1679 eigenaar van: - een hofstede ghelegen in de swertstraet, palende o. deze straat z. Pieter Maes fs Joos met de wezen Guill. Maes, w. Joos de Volder en n. Adriaen de Waeghe; - een stuk land genaamd den Bogaert, palende o. de Swertstraete z. Jan van Schoote w. Gillis de Volder n. Gillis van Leughenhaeghen, belast met een jaarlijkse rente van 9 stuiver aan de Armen van Rupelmonde. Hij bezat ook 1/7de in een jaarlijkse rente van 15 gulden gekomen van Merten Heyndricx. Naast landbouw brouwde Baudewyn ook bier want de boedelbeschrijving vermeldde een quaey broucuype, een brauwerij en noch bert om een brouwcuype te maecken. In de schuur stonden 2 koeien met 2 kalveren. Verder had hij acht hinnen met eenen haen en 29 staken bijen. Een kriekenboom en een kruiwagen werden geraamd op 1 pond gr. Hij verbouwde o.m. tarwe en jonge klaver en bewerkte zeker volgende gronden: op de byle, op de streep, 200 roeden bezaaid met terwe ende canthout en nog 3 stukken land omzoomd met canthoudt ende willeghen rys. Deze gronden pachtte hij van Sr. Jan Seghers (thiende pacht), Jan de Volder, Anthone de Ryck, Anthonij Brys, de wed. Franchoys Brusschaert en de erven Lenaert Janssens. Zijn begrafeniskosten bevatten o.m. 10 gulden voor diverse winckelwaeren, 7 schelling voor boter. en 4 schelling voor den accys. De staat van goed sloot af met een schuld van 65 £ 9 sch. 6 gr. Staande voogden van de 5 wezen waren Gillis Fruyttier en Gillis Verstraeten (4).
Hun kinderen geboren te Temse:
1. Jan, geb. 25.10.1654 (ss: Petrus Smet en Catharina Smet). 2. Bouwen, geb. 29.01.1657 (ss: Balduinus de Meersman en Elisabeth van de Perre). 3. Pieter, geb. 23.10.1659 (ss: Mertinus Hendrickx en Amelberga van Schoot). Huwde te Temse 16.05.1684 Maria WITTOCK. 4. Gillis, geb. 22.06.1662 (ss: Joannes van Clenput en Laurentia Lomberckx). Huwde te Temse 24.11.1691 Katelijne BUIJTAERT (Temse 10.02.1663 - Temse 01.01.1740), fa Petrus en Amelberge de Hont (nrs. 888 en 889). 5. Joanna, geb. 13.02.1665 (ss: Cornelius Smet en Joanna Meersmans). Overl. Temse 17.02.1696. Huwde te Temse 06.09.1689 Andreas BUYTAERT. 6. Cornelis, geb. 21.07.1668 (ss: Petrus de Maere en Maria van Perre). 7. Magdalena, geb. 02.06.1671 (ss: Vincentius van Brouck en Magdalena Meersman). Overl. Temse 03.06.1671. Niet vermeld in de hoofdcijns.
3552 en 3553. de MEIRSMAN Bouwen fs Pieter (en Josyne LUUCX?). Geb. Temse 26.06.1585. Trouwde 1° Temse 16.07.1607 MANSELAERTS Maria fa Willem en Joanna Buytaert (in de hoofdcijns Haasdonk, Sint-Amelberga-Temse, § 3), geb. Temse 19.10.1586 en er overl. voor 19.06.1618; 2° Temse 26.07.1618 VERHULST Janneke fa Michiel en Josyne DONDERS, geb. Temse 24.02.1591 en er overl. 06.02.1661. Bouwen woonde te Temse in de Swertstraete (ook Landtmolestraet genoemd), waar hij al in 1625 eigenaar was van een hofstede (kaartnr. 2365) van 89 roeden. Is dit dezelfde hofstede als de behuysdehofstede die hij op 02.01.1611 kocht - en toen bewoonde - van Pieter Volckerick, en dit voor 29 ponden? Nà 1625 ook eigenaar genoemd van 519 roeden en pachter van 6 gemeten 17 roeden. In 1613 verwierf hij 1/4de bunder land in de Swertstraat van Ingelbert Annens Jans. In 1611 en 1615 vermeld als staande voogd van de wezen Willem Manselaerts fs Pieter (zijn schoonvader uit eerste echt). Op 22.01.1613 wordt hij gedaagd als voogd van de wezen Willem Verstraten en Elisabeth Verstraten. In 1613 en 1619 vermeld als voogd van de wezen van Pieter en Elisabeth Verstraten. In 1620 staande voogd van de wezen Michael Verhulst (zijn schoonvader uit tweede echt) (5).
Kinderen uit eerste bed geboren te Temse:
1. Drisijn, geb. 07.12.1608 (ss: Engelbert Annens en Elisabet Manselaers). Huwde Gilliaem de WINTERE. 2. Joanna, geb. 07.11.1610 (ss: Jacop Abeel en Maria van Schaubroeck). Niet vermeld in de hoofdcijns. Jong gestorven? 3. Maria, geb. 05.08.1612 (ss: Pieter Vast en Josijn Varendoncx). Niet vermeld in de hoofdcijns. Jong gestorven? 4. Amelberga, geb. 161?. Huwde Jan van SCOOTE. 5. Michiel, geb. 1615. 6. Joos, geb. 18.03.1618 (ss: Merten Buytaert en Catelyn Manselaert).
Kinderen uit tweede bed geboren te Temse :
7. Pieter, geb. 17.07.1619 (ss: Pieter van Polfliet en Barbel Haumans). 8. Elisabet, geb. 22.11.1620 (ss: Jan Ruys en Tanneke van Roeyen). 9. Magdalena, geb. 10.09.1623 (ss: Joos de Meesmans en Magdalena Vastenants). 10. Catarina, geb. 05.01.1625 (ss: Hans Meesman en Catelijn Rouls). 11. Johanna, geb. 22.10.1626 (ss: Hans van Gheertsom en Paschasia Verbanck). 12. Johannes, geb. 07.11.1628 (ss: Jan Abbeel en Maria Meesmans). Overleden Temse 29.05.1666 ingevolge besmettelijke ziekte. Huwde te Temse 14.02.1651 Anna DURINCK fa Jan en Laurentia Meervelt. 13. Maria, geb. 20.08.1633 (ss: Martinus Fruytier en Amelberga Abeels). 14. Baudewyn, geb. 17.08.1631 (ss: Fransoos de Mare en Josijne Hoefmans). Overl. Temse 02.03.1679. Huwde te Temse 05.05.1654 Janneke SMETS, geb. Temse 30.11.1627, fa Jan en Lijsbette van Perre (in de hoofdcijns Sint-Baafs-Gent, Haasdonk app. 10) (nrs. 1776 en 1777).
7104 en 7105. (6) MEIRSMAN a. MEESMAN Pieter fs Joos, overl. 1599. Huwde LUUCX Josyne fa Michiel en Maria Joos (in de hoofdcijns Haasdonk, Sint-Baafs-Gent, App. 10). Zij woonden te Temse waar Pieter in 1577 een hofstede bezat, 100 roeden groot. In 1581 verkocht hij 200 roeden aan Jan de Meersman Joos. en hetzelfde jaar nog 1 gemet in t Cleyn Straetje aan Jan Weyn. Begin 1586 verwierf hij 1 gemet over Dierick de Meersman gecallengeert en in april van hetzelfde jaar verkocht hij een half gemet aan Pieter Buytaert Gillis. In 1587 verwierf hij een hofstede, groot 100 roeden over Thomas van Ackere. Op 26.11.1588 was Pieter Meersman Joos getuige bij het huwelijk van Cornelis Meersman fs Jans met Catharina Smet Jaspart fa Boudewijn. Einde 1588 vermeld als gerechtelijke eiser tegen Willem Manselaert en einde 1589 als verweerder tegen Jan Verhulst Mathys. In 1590 en 1592 vermeld als eigenaar van een hofstede van 135 roeden, palende noord de straat met daaraan 232 roeden hofland. In 1592 was hij te Temse ook 3 pond 5 sch. gr. pointinggeld verschuldigd, t.t.z. een belasting op eigendommen. In de zomer van 1595 verwierf hij een kwart bunder over Livine van Sande gehuwd met Jan de Meester fs Niklaas. Oktober 1598 terug vermeld als verweerder tegen Jan Mertens Christiaan. Einde maart 1598 bekwam hij van Philips Wouman Thomas een rentelening 20 sch.gr. per jaar 16de penning bezet op zijn hofstede te Temse in de Manselaertstraat (Nieuwen Dam). Op 23ste van oogstmaand 1599, voor of nà zijn overlijden, verkochten de gebroeders Pieter en Hans van Eeckhoute fs. Sanders en hun stiefvader Gillard Verhouven een rentebrief te zijnen laste aan Charel Keppens fs Jans. Na zijn dood werden Frans de Meersman en Adriaan Thoen staande voogd van de wezen. Samen met de weduwe verkochten de voogden op 30.01.1601 aan Gillis Pintens een hofstede van 100 roeden in de straat die loopt naar de Nieuwen Dam; en op 03.04.1601 aan Jan Abbeel Jaspart 50 roeden gelegen achter de hofstede (6).
Hun kinderen:
1. Pirine. 2. Bouwen, geb. Temse 26.06.1585. Huwde: 1° Temse 16.07.1607 Maria MANSELAERTS fa Willem en Joanna Buytaert (in de hoofdcijns Haasdonk, Sint-Amelberga-Temse, § 3), geb. Temse 19.10.1586 en er overl. voor 19.06.1618; huwde 2° Temse 26.07.1618 Janneke VERHULST (Temse 24.02.1591 - Temse 06.02.1661) fa Michiel en Josyne Donders (nrs. 3552 en 3553). 3. Katelinne, geb. Temse 05.11.1589 (ss: Joannes van Buynder en Catharina Smet echtg. Meesman). 4. Beatrix, geb. Temse 23.06.1591 (ss: .. en Beatrix de Hertoghe echtg. Verhulst). Niet vermeld in de hoofdcijns. Jong gestorven? 5. Elisabeth, geb. Temse 29.08.1592 (ss: Joannes Vael en Elisabet Brunincx). Niet vermeld in de hoofdcijns. Jong gestorven? 6. Petrus, geb. Temse 21.03.1594 (ss: Petrus Meesman en Josijnke Reyns). Niet vermeld in de hoofdcijns. Jong gestorven?
Pieter is mogelijk de zoon van de MEERSMAN Joos en Pirine SMET fa Jan en Katelijne Scelfout die volgens de hoofdcijns Sint-Baafs Vrasene § 3 volgende kinderen hadden: Jan, Pieter (nr. 7104?), Gillis en Lysbeth gehuwd met Pieter VERSTRAETEN fs Jans.
Zijn grootouders zijn dan MEERSMAN Jan en Lysbeth SMET fa Pauwel en Elisabeth Abeel, waarvan de hoofdcijns twee kinderen vermeldt: Joos, gehuwd met Pirine Smet, en Margriete, gehuwd met Jan RAES alias DAENS, weerbaar man te Temse in 1552. (7).
------------------------
Noten:
(1) Frans DEBRABANDERE, Woordenboek v.d. Familienamen in België en Noord-Frankrijk, p. 955 en 956; Jerome SMET, Genealogisch Repertorium 1166-1620 Gemeente Temse, Temse 2003, p. 568. (2) R. COLAES, Landelijk Temse 1670-1815, Temse 1986, nrs. 357/358. (3) R. COLAES, nrs. 278, 351 en 357/358. (4) RABev, GOA Temse nr. 282 f° 243v t.m. 248v, Staat van goed dd. 28.03.1679 Sterfhuis Baudewyn de Meersman, houder Janneken Smet. (5) J. Smets, p 576; RABev, GOA Temse, nr. 48, katern II, f° 221r en nr. 402 f° 84v: Wettelijke Passering dd. 01.02.1611. (6) Bij J. SMET vinden we Bouwen de Meersman terug als zoon van Pieter fs Joos en Josyne Luucx fa Michiel, p. 574 en 575. (7) J. SMET, p. 570 en 571.
Eveneens geraadpleegd: P. BLATON, Genealogisch Repertorium Temse 1584-1830, Temse 1992; Hoofdcijns Land van Waas, cd-rom, versie 2002/3, Uitgave VVF Land van Waas.
In 1729 stierf Anna Maria van der Roost Michielsdochter. Zij liet twee wezen achter: Joanna Brigitta en Rosa Josepha, respectievelijk 14 en 9 jaar. En uiteraard een weduwnaar, de 43-jarige Jacob Ingels, bakker te Haasdonk. In tegenstelling tot onze hedendaagse warme bakkers had Jacob niet veel nodig om zijn bedrijfje te runnen. De staat van goed (1) vermeldt als bakkersgereedschap: een builmeulen, een weegschaal, een kleine weegschaal met gewichten, een fornuis, een werkbank, twee troggen, ovenpalen, een loet en enkele graanzakken. Er werd wit, rogge- en tarwebrood gebakken. Het brood in de winkel werd geprezen op 11 sch. 8 gr. Hout en mutsaard op 13 sch. 4 gr. Diverse klanten stonden nog in t krijt voor gehaelde winckelwaere van broodt voor een totaal van 3 pond gr., maar daar tegenover stonden nog schulden aan leverancier over koop ende leveringhe van terwe t.b.v. 2 pond gr., en aan denontfanger van de rechten der maelderye van desen lande t.b.v. 10 sch.
De slaapplaats waarin het gezin de nacht doorbracht moet niet groot zijn geweest, gelet op het povere mobilair. Er stond een koetse met gordijnen (d.i. een bedstee al dan niet in de wand ingebouwd), een bed met heupelinck en kussens, dekens, fluwijnen, 4 paar slaaplakens en 2 koffers. Men sliep toen in halfzittende houding omdat men dacht dat het ongezond was om in volledig liggende houding de nacht door te brengen.
Middelpunt van het huiselijk leven was de haard. Men stookte vooral hout, soms ook turf. Ketels en pannen werden boven het vuur opgehangen en ingesteld volgens hoogte. Bij de familie Ingels bestond het haardgerei uit een rooster met brander, een hangijzer, twee hangers en diverse tangen.
Voor het bereiden van voedsel en drank stond er toch heel wat keukengerief ter beschikking. O.m. 6 borden en ander aardewerk, een visspaan, een rek met een pot, een zoutvat , een marmiet en een ijzeren pot.
Als tinnegoed bezat men een tinnen mostaardpot, een tinnen kommetje en tinnen lepels op een berdeken. Het aardewerk werd geraamd op 2 sch. gr. Alle potten en het geleiergoed of loodverglaasd aardewerk, waaronder 8 schotels, op 5 sch.4 gr. Een scherpbard met het kapmes, een emmer, een bijl, een vierendeel vat, een borstel met tafelring en enkele servetten vervolledigden het keukengereedschap. Als meubilair stond er een tafel met 5 stoelen. Er hing of stond ook een een spiegel.
Een (olie?)lamp en een kandelaar dienden als schaarse verlichting.
De schatters troffen ook ca 22 pond gesponnen garen aan (2). Wellicht door de vrouw des huizes als bijverdienste gesponnen. Daarnaast nog 23 ellen wit gebleekt lijnwaad en 13 vrouwenhemden (3).
Een waardevolle rokknoop werd geraamd op 1 pond 8 sch. 4 gr. en 2 gouden ringen met een gouden kruis op 4 pond 3 sch. 4 gr. Tenslotte vond men in contantepenninghen 15 pond gr.
Blijkbaar bezat onze bakker geen onroerend goed. Hij huurde een woning waarvoor hij jaarlijks 4 pond 13 sch. huyshure betaalde. Toch sloot de staat van goed af met een batig saldo t.b.v. 38 pond 17 sch.5 gr.
---------------------
(1) RABev, GOA Haasdonk nr. 356, f° 117v. t.m. 120 r. Staat van goed dd. 30.08.1729. Sterfhuis Anna Maria van der Roost, houder Jacob Ingels (nrs. 254 en 255 van mijn kwartierstaat). (2) ca 9,53 kg. (3) ca 15,87 m.
Hieronder vind je bij het brouwersgeslacht de Munck de kwartieren 252 en 126 van vader en zoon van Wassenbergh: Carel van Wassenbergh (1689-1758) en Geeraert van Wassenbergh (1713-1783). Beiden waren meester-chirurgijn te Haasdonk. De chirurgijn stond tussen de barbier en de academisch geschoolde arts. Hij volgde een opleiding van een paar jaar (vijf?) bij een andere meester-chirurgijn. Soms ook - zoals waarschijnlijk hier het geval - leerde de zoon het vak bij zijn vader. De chirurgijn of heelmeester wist heel wat te vertellen over anatomie, de werking van het menselijk lichaam en verloskunde. Ook moest hij goed overweg kunnen met zijn instrumenten: brandijzers om wonden dicht te schroeien, messen en zagen om te opereren of amputeren. De chirurgijn had een chirurgijnswinkel, soms ook een barbierswinkel. Naast wondbehandelingen, amputaties, operaties, tandentrekken en zelfs baertscheiren, assisteerde hij ook de gewone arts. Hij deed immers het snijwerk. Bovendien was hij bij misdaden aanwezig bij de lijkschouwing waarvan hij verslag uitbracht bij het lokaal bestuur. Enkele voorbeelden hiervan uit Haasdonk.
Op 29 juli 1747 visiteerde gesworen Meester Chirurzijn Carel van wassenbergh samen met bestuurders van de Keure van Haasdonk, het dood lichaam van een jong geboren kind zijnde een dochterken, liggend gevonden in een linnen slabbe op een stuk land gelegen (in Haasdonk) in de Kerkwijk, in pacht gebruikt door Judocus de Hutsere Na visitatie besloot men dat het dood kind in gezegd stuk land in het koren wel ongeveer drie weken had gelegen ( ) en werd bevolen het kind in een kistje te leggen en te begraven in ongewijde aarde op het kerkhof van Haasdonk.
Zijn zoon meester Geeraert van wassenberch chirusijn heeft op 16 juli 1764 aanschauwtende ghevisiteert, samen met Emanuel Josephus Doignies licentiaet inde medecijnen, het dood lichaam van Pieter Vinck Pieterszoon liggende in den lochtinck achter het huis van Pieter Hemelaer Michielszoon Na rijpelijke vistitatie besluiten zij dat de dood van het gezegde lichaam veroorzaakt werd door een versmachtende vallinghe
Dezelfde Geeraert van Wassenbergh visiteerde op 19 juni 1772 het dood lichaam van Joannes Francies de Laet fs Pieter Jacob, oud omtrent 7 jaar, doodliggende op een tafel in het huis en herberg ( ) het bourgoins cruijs, bewoond door Jan van Raemdonck fs . Na onderzoek kwam men tot het besluit dat het kind in kwestie sijnen buijck doorstoken te zijn met eenen deijghen door welcke quetshuere de doodt is gecauseert
Was de verstikkende val van Pieter Vinck Pieters misschien nog een ongeval, dan gaat het in beide andere zaken wellicht om doodslag. De verslagen vertellen ons niets over mogelijke daders. Werden zij ooit gevonden? Veroordeeld? Eindigden zij aan de galg? De galg van Haasdonk stond voorbij de Banck aan de grens met Temse, tegen Den Hoogen Heirwegh. Nu grondgebied Sint-Niklaas, iets boven de Krekel.
----------------
Bronnen: RABev, GOA Haasdonk nr. 600, f° 268 rv, 280v en 281r.
Vroeger had ieder dorp zijn weerbare mannen die onder de wapens konden geroepen worden in geval van nood, bv. bij vijandelijke invallen, troebelen of plaatselijk oproer. Het ging om manspersonen tussen 18 en 70 jaar. Vrijgesteld waren invaliden, kloosterlingen en ook de wereldlijke geestelijken. Voor de meeste Wase gemeenten bestaan er nog lijsten van 1480 en 1552. Omstreeks 1479 -1480 was Maximiliaan van Oostenrijk in oorlog met Lodewijk XI. De Staten van Vlaanderen poogden inzicht te krijgen in het aantal strijdbare mannen van o.m. het Land van Waas en legden hiervan lijsten aan. Interessant detail: de Waaslanders moesten toen met de Gentenaars ten strijde trekken. Ook de 16de eeuw was woelig. Onze Karel V voerde in 1552 - 1553 een militaire campagne tegen Hendrik II van Frankrijk. Maria van Hongarije, landvoogdes der Nederlanden, liet daarom in 1552 lijsten van weerbare mannen aanleggen. Voor Haasdonk kennen we enkel de namen van de inwoners die onder de Keure vielen. Die onder het Beverse vielen ontbreken, omdat er gewoon geen lijsten meer bestaan van Beveren voor de jaren in kwestie. Het werkelijk aantal weerbare Haasdonkenaars was wellicht het drievoud van wat hierna volgt. Ingezetenen van Haasdonk vermeld op de lijst van 1480: Michiel ALIJSESONE, Hannekin EGROT, Anthonijs vander GOUWEN s gravenman,Pieter vander GOUWEN fs Jacops, Pieter vander GOUWEN s gravenman, Wouter vander GOUWEN, Willem de HOND, Pieter de HUUSHEERE, Jan . s gravenman, Michiel van ROYE s gravenman, Jan SCOEMAKERE, Anthonijs de SMET, Pieter van STIJLE, Hannijn van VIVERE, Joos vanden VIVERE, Joos van VOORDE en Jan WEYN. Haasdonkenaars vermeld op lijst van 1552: Gillis van BERCMOEST, Jacop van BOGAERDE, Jan van BOGAERDE, Jan BOLCELE, Willem BOLCELE, Daneel van BROUCKE, Joos CLAUS Joossone alias RUYTERE, Paesschier CLAUS, Jacop de COUWERE, Jan DULLAERT Jacopssone, Frans de JONGHE, Jan de JONGHE Arnoutssone, Jacop LIJCESONE, Pieter LIJCESONE, Jan vanden PERRE Janssone, Jan van ROYE, Jan de RIJCKE Janssone, Joos SEGHERS, Gillis de SCHOEMAKERE, Machiel SMET, Pieter THIJSMAN, Pieter THUENIS, Jacop VERGAUWEN Janssone, Jacop VERGOUWEN Jacopssone, Jan VERGOUWEN Janssone, Jan VERGOUWEN Pieters, Jacop van VIVERE, Pauwels van VIVERE, Jan de WINTERE Gheeraertssone en Jan de WINTERE.
Bedoelt men met een 's gravenman een schepen van de keure?
Bron: C.P. Serrure, De weerbare mannen van het Land van Waas in 1480, 1552 en 1558. Gent 1861. Bewerking door H. Rottier. Uitg. VVF-Land van Waas, 1991.
Blijkens boedelbeschrijvingen uit de 17de - 18de eeuw beschikte menig Waas gezin over een waefelijser en een kouckpanne. Wie wafels en pannenkoeken lust, bestrooit die graag met suiker. Een exotisch product als rietsuiker moet vroeger schaars en prijzig zijn geweest. En de suikerbietteelt kwam maar onder Napoleon op gang. De meest voor de hand liggende zoetstof was dus honing. Hiervoor zorgden talloze bieboeren of imkers. Tussen mijn voorzaten vond ik ook enkele bijenhouders. Waarvan hier een kleine selectie. In 1684 hield Jan de Taye Gilliszoon in de Beeckmeulenhoeck te Melsele er 54 bijenkorven op na. Bij Jan Viel dAude, Normandiër van geboorte en eigenaar van een klompenmakerij in de Hoenderhoeck te Kruibeke, stonden er in 1722 zeker 10 korven. Willem Maes fs Jan, overleden in 1667 in het gehucht Eygeloo te Temse, bezat 15 staecken bien, waarvan de waarde per staeck geraamd werd op 9 sch.gr. Een staak of stok is een oude benaming voor een bijenkorf. De naam komt van de holte in een boomstam waarin de bijen nestelden. De weduwe Jan Hemeler, Janneken Durinckx, liet te Temse in 1661 in de staat van goed van het sterfhuis van haar man ses staecken bien optekenen, samen geschat op 21 gulden. Uit de inventaris gemaakt ten sterfhuize Baudewyn de Meersman Bouwenszoon (1679), man van Janneken Smet, vermoedelijk een kleine brouwer in de Swertstraet te Temse:29 staken bijen met de planken en lege korven geschat op 13 £ gr. Barbara Fruytier gestorven te Kruibeke in 1676 bezat 8 ½ stocken bijen, geraamd op 3 gulden den stock. In 1749 had Thomas van Ceulen fs Pieter, winkelier te Haasdonk, een biecodt25 bie cleeren, crapproenen bie aecken In 1751 gaf hij zijn winkel over aan zijn schoonzoon Jan Francies Weyn, echter met beding dat hij van Ceulen in sijne profijte sal moghen maecken ende vercoopen alle sorten van bie corven. Met crapproen wordt hier een kaproen bedoeld, t.t.z. een bijenkap die de imker tegen bijensteken beschermt. Frans Suij dOude hield in de Varentwijk te Bazel in 1734 achthien korven bien. Het sterfhuis Pieterneele van Geertsum vermeldde in 1724 te Haasdonk eveneens 33 bijenkorven met den alam. Tenslotte anno1716 in den Hooghbrughwyck te Haasdonk: 6 bijenkorven geraamd op 3 £ gr. in het sterfhuis Elisabeth Rottier, echtgenote Cornelis de Grimm Anthoniszoon.
Afgescheiden van het naburige Melsele werd Haasdonk in 1150 een eigen parochie. Schreef men toen Havexdunc, dan werd dit later Havekesdunc, Avesdonc, Havesdunc (1208), Hasendonc, Hosdonc, Havesdonc, Havikdonc (1306), Havesdonc, Hainxdonc (1383), Haefsdonc (1400), Haesdonck en tenslotte Haasdonk. Onzekere naamsverklaring. In 1408 sierden 90 hofsteden het landschap. In 1878 was de gemeente 1175 ha groot en telde ca 500 huizen, gebouwd in o.m. volgende gehuchten: het Dorp, de Bank, Vossekot, Hoogeinde, Kruisstraat, Heirbaan, Mosselbank, de Klik en Vitshaag. Gehuchten vermeld in 1390: Boeldonc, s Borchgraven Heerscap, Briele, Driesch, Eetbruec, Gaverstraetken, Gheetsombrouc, Molenacker, Moest, Perstraete en Raemsdoncstrate. Vroeger was Haasdonk meer bebost Talloze beekjes kronkelden door de zandige ondergrond: St.-Martensbeek, Westakkersbeek, Rollemansbeek, Gaversbeek, Raapstraatbeek, Van Mieghemsbeek, Beversebeek en Dorpsbeek. Bestuurlijk bestond de parochie uit het Beverse (2/3de ) en de Keure van het Land van Waas(1/3de). De Keure behoorde voor de helft aan de graaf van Vlaanderen, die er het jachtrecht had op veld- en waterwild, het recht op goederen van bastaards en het windrecht (banmolens). De andere helft van de Keure, soms Zottegem genoemd, hing af van de burchtgravije Gent. Heerlijkheden of hoven gelegen in Haasdonk of die er recht uitoefenden: Goed ten Rijne, Hof ter Weyns, Goed ten Berge, Sint-Huybrecht, Hof ten Doorent en Hof te Peereboome. In het begin der 19de eeuw verbouwde men te Haasdonk vooral rogge, tarwe, gerst, haver, bonen, erwten, aardappelen en vlas. In 1846 beliep het vlasareaal 98 ha. Een veldarbeider verdiende toen 1,09 Fr. Ambachten en beroepen in 1703: 6 winkeliers, 3 bloempelders, 7 kleermakers, 7 herbergiers, 1 zeeldraaier, 1 wagenmaker, 1 kuiper, 2 klompenmakers, 3 bakkers, 1 smid, 1 stoeldraaier, 2 timmermannen, 1 schoenlapper, 2 wevers, 2 chirurgijn-barbiers, 3 koopmannen, 1 slager 1 metser en 3 schoenmakers. In de periode 1800-1825 werkten er al 75 klompenmakers. Omdat vroeger enkel bier weinig ziektekiemen bevatte, waren er uiteraard enkele brouwerijen en herbergen. In 1740 kon men terecht in de Sterre (ook brouwerij), de Dry Coninghen (ook brouwerij), de Vier Heemers, de Kroone (al sinds 1549), de Bancke, de Boerelafenisse en het Wapen van Spagniën. Later kwamen er maalderijen bij, en houtzagerijen, katoen- en garenfabrieken. In 1761 stelde de familie Hemelaer al verschillende wevers te werk. Twee windmolens, de ene in de Keizersstraat de andere in de Dorpsstraat, zorgden voor het malen van graan. De eerste was zeker een banmolen en zou er al voor 1404 hebben gestaan. Ook is Haasdonk gekend voor zijn mostaard. Vandaar de bijnaam der Haasdonkenaren: Rostekoppen. Haasdonk kende ook donkere perioden, o.m. tijdens de godsdienstoorlogen, de Spaanse Furie en de Boerenkrijg. De geuzen zorgden in 1566 voor beroering. In 1576 werd de kerk in brand gestoken. In 1579 mocht pastoor Willem van Doornijck zijn ambt niet meer uitoefenen op straffe van ophanging aan de galg. Er verbleef een hervormingsgezinde leraar en een predikant, nl. Jan de Roy van 1581 tot 1583. Tijdens de Brabantse Omwenteling trok een vrijwilligerskorps van 117 man onder leiding van Jan Benedict Hemelaer naar Gent. Onder de Fransen werd Haasdonk kantonhoofdplaats. In 1798 moesten de mannen van 20 tot 25 jaar onder de wapens. Dit leidde tot oproer in Haasdonk. De vrijheidsboom werd omgekapt, de noodklok geluid. Op 18 oktober 1798 vermoordden de Franse gendarmen 12 personen tussen de Per- en Bergstraat, waaronder mijn voorouder Tobias Verhulst. In feite een wraakactie want de opstandige boeren hadden Haasdonk al verlaten. Hetzelfde jaar werden ook de klokken geroofd. Haasdonk kende drie gilden. In 1534 was er sprake van de wapendansers over tzweerd (vermoedelijk zwaarddansers). De Sint-Sebastiaansgilde, al vernoemd in de 14de eeuw, verenigde de handboogschutters. Deze gilde vormde wellicht de weerbare mannen, t.t.z. mannen tussen 18 en 70 jaar die onder de wapens konden geroepen worden. In 1480 telde men er 17 en 30 in 1552. Het is niet duidelijk of dit aantal slaat op de hele parochie of enkel op het gebied van de Keure. In 1781 oefenden de gildeleden op een stuk land tussen Per- en Botermelkstraat, palende aan de Gentschen Heirweg. In 1777 bestond er reeds een Rederijkersgenootschap.
Bron: F. de Potter en J. Broeckaert, Geschiedenis van de gemeenten der Provincie Oost-Vlaanderen - Arrondissement Sint-Niklaas, Gent 1878.
de MUNCK : een brouwersgeslacht uit mijn kwartierstaat
Na de familie Achtergael nu de schijnwerper op het brouwersgeslacht de Munck.
de Munck, de Monc, de Moenc, de Monnick, enz komt van het middelnederlandse monic of moenc. Een bijnaam zoals de Pape, de Abt, Bisschops, Cardenael, enz De naam kan verwijzen naar een kerkelijk ambt of naar een huisnaam. Kan ook een spotnaam zijn (1). In Melsele, Beveren en Haasdonk vonden wij volgende schrijfwijzen: de Munck, de Muncq, Muncx, sMuncx.
Volgt hier een fragment uit mijn kwartierstaat dat leidt naar mijn voorouders luisterend naar de naam de Munck.
1. BELLON Frans Ernest Jozef
2. BELLON Armand Frans Jozef 3. VAN ACKER Maria
6. VAN ACKER Pieter Frans Haasdonk 10.02.1879 - id. 30.12.1968 7. BRIJS Marie Rosalie Haasdonk 29.09.1884 - id. 04.01.1969
252. van WASSENBERGH Carel Rupelmonde 16.06.1689 - Haasdonk 30.09.1758 253. de MUNCK Isabella Haasdonk 09.12.1685 - id. 20.08.1725
506 en 507. de MUNCK Francis,geb. Beveren 08.02.1661 en overl. Haasdonk 21.12.1731 fs Merten en Elisabeth de ROY. Huwde 1° Haasdonk 28.03.1685 de AER Livina, geb. Haasdonk 24.01.1649 en er overl. 18.07.1720,fa Philip en Amelberga Michiels (in de hoofdcijns Temse Bertini § 4); huwde 2° Haasdonk 29.07.1722 Catharina de VREE. Livina de Aer was voor 1/3de eigenaar van een hofstede binnen Haasdonk genaamd de dry coninghen met de brouwerij, schuur en stallen groot ca 200 roeden. Zij kreeg dit goed vermoedelijk in handen door haar huwelijk met Cornelis van Doorhof. De andere 2/3de behoorden o.m. aan de apparente erfgenaemen. Tijdens zijn huwelijk met Livina verkocht Francis de Munck 2 stukken land gelegen in den polder van Beveren jurisdictie van Verrebroeck aan Jan Vermeulen te Beveren. Uit de erfenis van zijn moeder ontving hij 24 £ gr. en nog eens 27 £ gr. uit de vercoopynge vande goederen van sijne grootmoeder. Onder de baten van het sterfhuis Livina de Aer: eenen gauden trauw rinck, een silvere naelde, ofte oircuijsse ende silveren pijpstopper & ( ) silveren cnop samen geraamd op 16 sch. 8 gr. Het echtpaar was tiendepacht verschuldigd aan de pastoor van Melsele en landpachten aan Carel de Witte, Jan Frederick Ramont, Jan Claus, Meester-chirurgijn Jan van Leuvenhaghe, de wezen Joos Noyrauw en Joos Stuer. Op het gepachte stuk land van deze laatste stond gerst. Als brouwer kocht Francies de Munck zijn mout bij Gillis Michiel Heynderickx te Sint-Niklaas. Brandewijn en ook nog bier leverde Jacobus de Munck te Beveren. Een verwante? Livinas begrafeniskosten bestonden uit het lycken, de Doot kiste, de kercken rechten met het waschlicht en het tracteren vande gebeuren. Voor het certificaat i.v.m. het beste hooft betaalden de erven dry croon stucken (2).
Kinderen geboren uit eerste echt te Haasdonk:
1. Elisabeth (Isabella), geb. 07.12.1685 en 09de ged. (ss: Jan van Landeghem en Elisabeth de Roij). Overl; Haasdonk 20.08.1725. Huwde Haasdonk 29.12.1711 (tt: Jacob de Munck en Jan Baptist van Wassenbergh) Carel van WASSENBERGH (Rupelmonde 16.06.1689 - Haasdonk 30.09.1758), fs Gerardus en Joanna van Heusden (nrs. 252 en 253). Zij wordt niet vermeld in de hoofdcijns. 2. Jacob, geb. 14.09.1688 (ss: Jacob de Munck en Anna Catharina ..). Overl. Haasdonk 05.08.1758. Gehuwd met Maria Catharina MARCHANT. 3. Francies, geb. 31.07.1691 en ged. 01 oogst (ss: Michael van de Perre en Catharina Brouckart). Huwde Haasdonk 25.02.1721 (tt: Frans de Munck en Pieter van Geertsom) Anna van STRIJDONCK.
Geboren uit tweede echt:
4. Gregorius, geb. Haasdonk 21.10.1723 en 22ste ged. (ss: Gregorius Steensens en Anna Maria van Goethem).
Andere huwelijken van Livina de Aer: - te Haasdonk met Gillis STUER, waarvan Josijne Stuer, geb. Haasdonk 08.06.1671 (ss: Judocus Passemier en Judoca Vereecken). Overl. Haasd. 26.12.1746 en er op 13.04.1695 gehuwd met Michiel Staes; - te Haasdonk 02.07.1671 (tt: Niclaes van Geersum en Joannes Peersman) met Corneel van DOORHOF, brouwer, waarvan Cornelis (geb. 1675) en Catharina van Doorhof (geb. 1677); - te Haasdonk 19.04.1678 (tt: Adrianus van Geersum, Jan Lemmens en Ignatius van Hulenbrouck) met Niclaes van GEERSUM, waarvan te Haasdonk Jan Baptist (geb. 1679), Maria (geb. 1681) en Pieter Jan van Geersum (geb. 1683), die op 30.05.1746 te Haasdonk huwde met Elizabeth Rottier.
1012 en 1013. de MUNCK Merten fs Jacob en Sara CLAESSENS, geb. Melsele 11.11.1621 en overl. Beveren 30.07.1669. Huwde 07.07.1647 (tt: Franciscus de Roeye en Jacobus Volkerick) de ROY Lijsbet, geb. Beveren 27.10.1624 en aldaar overl. 01.09.1693, fa Frans en Cornelie de DECKERE (in de hoofdcijns Melsele, Sint-Baafs § 11). Merten de Munck was brouwer te Beveren. De staat van goed opgesteld in 1669 vermeldde volgend onroerend goed: - seker huys met schuere, stallingen, Brouwerye ende mouterye metten Alam en toedienen ende gront van erfven te Beveren ontrent de kercke, palende o. Jacques Rottier z. de wed. Gillis de Leeuw w. Jacques Wielant en n. devoorseyde kercke; - een hofstede met schuere ende stallingen te Haasdonk tegen over de heystraete metten lande ermede gaende groot ontrent 6 gemeten, gepacht door Gillis Verbraecken, palende o. Jan de Latteur z. Jan de Rycke w. Anthony de Greeve en n. sheeren straete, belast o.m. met dry maeten coorens ( ) aenden Aermen van Beveren ende xiii s. iiii gr. sheerens cheyns; - een hofstede met schuere ende stallingen etc. genaempt den smoutpot te Melsele, groot 1 gemet en gepacht door Jan Bogaert, palende o. en z. sheerenstraete; - ca 3 gemeten land gelegen in melsele polder ontrent de cloet, palende o. Louys Berlamanco z. Jan Andries w. sheeren straeten en n. de weese Jacques Hillegheer; - 3 gemeten land gekocht van Wed. Mre. Janssens, gelegen te Melsele opt savele; - 150 roeden land binnen Beveren inden velthouck, gekocht van Jacques Verchousele. Stonden bij Merten de Munck nog in het krijt voor levering van bier: Jan van Hove voor 35 £ 13 sch. gr., Bertholomeus Pijn voor 5 £ 16 sch. gr. , een churizijn tot Callo voor 15 sch. gr., de heere baron van Aughen voor2 £ 18 sch. 8 gr. en Steven Temmermans voor 10 £ 13 sch. 4 gr. Op stal stonden 2 bruyn ruyn peerden, 3 koeien, een vaars, 3 kalveren, 3 varkens en een biggetje. Buiten liepen 6 hennen met een haan. In de schuur lag ongedorste tarwe, ongedorst koren, ongedorste gerst, haver, boekweit en 40 steenen slecht vlasch (3). Ook 8 zakken gedorste gerst, 6 zakken haver en 3 zakken
zaad van vlasbollen. Andere merkwaardige bezittingen: 2 schilderykens, dry silvere lepels, 90 ellen grof gebleekt lijnwaad, 27 servetten, 8 hantdroogers, 23 ellen hantdrogers, een dozijn manshemden soo goede als slechte met 7 slaapmutsen, eenen laeken mantel met een swert cleet, een slecht zadel, een landwagen met ploeg, eg en 2 slechte stortkarren Onder de schulden: diverse renten en de intresten daarop; nog te betalen leveranciers, o.m. voor levering van haver, klaver en mout; enkele landpachten o.m. aan Sr. Fredericx ende consoorten,aan de abt van Baudelo, aan Guilliaem de Paepe te Antwerpen en aan de heer Careno. Hop werd geleverd door ene Jan Stevens en vaten gemaakt door de kuiper Jan de Bael. Voor twee dienstknechten diende nog boodeloon betaald. Tenslotte had Merten de Munck nog diverse processen lopen, o.m. tegen de Wed. en erven Jacques Franssens, tegen Joos van Perre en tegen Adriaen Deens (4).
Hun kinderen geboren te Beveren:
1. Sara, geb. en ged. 28.07.1648 (ss: Franciscus de Roy en Sara Claessens). Huwde Pieter van WOLVELAER. 2. Cornelia, geb. en ged. 24.06.1650 (ss: Jacob Volckerickx en Cornelia Deckers). Huwde Joos FELIX, overl. Melsele. 3. Lijsbette, geb. 31.03.1652 en ged. 02 april (ss: Jan de Roy en Elisabeth de Munck). 4. Amelberga, geb. 29.03.1654 en ged. 30ste (ss: Walgrave Volckrick en Amelberga de Roy). 5. Margriete Agneta, geb. 10.06.1656 en 11ste ged. (ss: Jan de Dijcker en Susanna de Munck). Huwde Pieter de HERTOGHE, waarvan Jan, Jacob, Lijsbet en Andries. 6. Jacob. ged. 06.04.1658 (ss: Jacobus oeck en Joanna van Belderen). Dezelfde als Jacob de Munck brouwer en brandewijnstoker te Beveren, en gehuwd met Anna FRANSSENS? 7. Francis, geb. 08.02.1661 en 09de ged. (ss: Andries Volckrick i.p.v. Francies Volckrick en Cornelia de Roy). Overl. Haasdonk 21.12.1731. Trouwde 1° Haasdonk 28.03.1685 (tt: Jacob de Munck en Jan van Landeghem) Livina de AER (Haasdonk 24.01.1649 - Haasdonk 18.07.1720) fa Philip en Amelberga Michiels (nrs. 506 en 507); trouwde 2° Haasdonk 29.06.1722 (tt: Franciscus de Munck en Egidius van Overmere) Catharina de VREE. 8. Anna Maria, geb. 06.04.1663 en 07de ged. (ss: Jan Vergauwen en Maria Veillegiers i.p.v. Anna van den Bosch). Huwde Jan van LANDEGHEM, waarvan Joos Frans (?), Jacob, Maria en Katelijn.
2024 en 2025. de MUNCK Jacob fs Jacob en van VYVERE Margareta, geb. Haasdonk 20.10.1585 en overl. Beveren ??.01.1626. Trouwde 1° Beveren 01.05.1609 de DIJCKERE Lijsbette, overl. Melsele 11.01.1620, fa Jan en Lijsbette VRANKE (in de hoofdcijns Beveren, St.-Pieter-Lobbes § 1); trouwde 2° Melsele ??.01.1621 CLAESSENSSara, geb. Sint-Niklaas (?) ca 1598 en overl. Beveren 10.02.1688, fa Walgrave en Margrite de BACKERE (in hoofdcijns O.L.Vrouw Antwerpen, Moerbeke 1). Blijkens de uitkoopbrief van 1620 waren Jan de Munck en Andries Geerinck staande voogden gheassisteert met mercus de leew meyer der prochie van melcelle, olivier wauman, michiel van bogaerde & zyn huysvrauwe. Jacob de Munck nam op zich zijn vier kinderen nl. betken, grietken, jaecxken ende lyntken smuncx te onderhouden en beloofde hen behoorllyck te leeren lesen & schryven.Hij kocht hun moederlijk deel af, nam alle schulden op zich en beloofde elk kind 100 gulden wanneer het jongste 12 jaar zou worden. Met zijn eerste vrouw had Jacob ook een hofstede gekocht gelegen te Melsele aen den berch,ongeveer 400 roeden groot (5). Nà zijn dood werd o.m. Adriaen de Munck als voogd aangesteld over de wezen uit het tweede huwelijk, die gerechtigd waren in: - de helft van de Brouwerij genaamd den donck vijver achter Beveren dorp met huysen ende schueren; - 1/4de van een huis in Beveren dorp genaamd Ste. Eloy; - 1/4de in een gemet land gelegen in Beveren opt erghen; - 1/4de van 500 roeden gelegen in beverenbrouck tenden de priemstraete;
- 1/4de van 2 gemeten gelegen in St. Annen polder bedyckt wesende; - 1/4de in een hypotheek rustend op de hofstede van Pieter Smet te Haasdonk op toochende. Eigenaars van de andere delen waren zijn kinderen uit het eerste huwelijk, zijn weduwe en (zijn broer?) Adriaen de Munck (6).
Kinderen uit eerste bed:
1. Elisabeth (Betken), ged. Beveren 14.01.1610 (ss: Michael van den Bogaert en Margareta van Vyvere). Overl. nà 1619. Niet vermeld in de hoofdcijns. 2. Margriete (Grietken), ged. Melsele 29.01.1612 (ss: Pieter Herdewel en Catarina Verheijen). Huwde Jan VERSTRAETEN: waarvan Sare en Josijne Verstraeten. 3. Anna, ged. Melsele 16.08.1614 (ss: Jan van de Vyvere en Geerdynken Muncx). Overl. voor 1620. Niet vermeld in de hoofdcijns. 4. Judoca, ged. Melsele 30.08.1615 (ss: Pieter Schalens en Jozyntken de Munck). Overl. voor 1620. Niet vermeld in de hoofdcijns. 5. Jacob (Jaecxken), ged. Melsele 27.08.1617 (ss: Mercq de Leeu en Elysbeth de Rycke). 6. Katelijne (Lyntken), geb. Melsele 05.12.1619 (ss: Andries Geerinck en Catarina sBeuckels). Huwde Pieter van de VIJVER: waarvan Anna, Joos, Pieter, Merten, Jacob en Jan van de Vijver.
Kinderen uit tweede bed:
7. Merten, ged. Melsele 11.11.1621 (ss: Jan van Haveren en Margriet Backers). Overl. Beveren 30.07.1669. Gehuwd Beveren 07.07.1647 (tt: Frans de Roeye en Jacob Volkerick) Lijsbet de ROY (Beveren 27.10.1624 - Beveren 30.07.1669) fa Frans en Cornelie de Deckere (nrs. 1012 en 1013). 8. Elisabeth(Betteken), ged. Melsele 03.10.1623 (ss: Gillis de Leeu en Elisabeth Geerts). Huwde 24.09.1645 Joos BOYE. Overl. Beveren 04.07.1674. 9. Susanna (Zusanneke), ged. Melsele 29.06.1625 (ss: Merten Tobbe en uxor Adriaen de Munck ( Susanne Claessens)). Huwde Beveren 21.07.1652 Michiel de BOYE.
Sara Claessens hertrouwde te Beveren 10.01.1626 (tt: Jacques de Cock en Jan Volckerick) met Jacobus VOLCKERICK, waarvan: Lucia, (geh. Jan NICOLAI en Jan de DYCKER), Pieter, Walgrave, Andries, Margriet (religieuze) en Fransoys Volckerick (vice-pastor).
4048 en 4049. de MUNCK Jacob huwde van VIVERE Margriete fa Jan en Elena van REMOORTRE (in de hoofdcijns Melsele, Sint-Baafs-Gent app. 4). Hun kinderen volgens de hoofdcijns:
1. Jozine. Huwde Temse 17.07.1606 (tt: Han Wauman en Michiel Kesteloot) Olivier WOUMAN, waarvan geb. te Melsele Gillis (1611), Margriet (1615), Pieter (1617), Josijne (1620), Jan (1623), Jacob en Katelijne. 2. Maria, gehuwd met Jan CAUTSCUERE, waarvan Jan, Jozine, Maria, Jacob, Pauwel en Katelijne. 3. Jacob, geb. Haasdonk 27.10.1585 (ss: Jacobus van Vivere en Catharina tsRycken). Huwde: 1° Beveren 01.05.1609 (tt: Petrus Boeye en Joannes de Jonge) Lijsbette de DIJCKERE fa Jan en Lijsbette VRANKE, overl. Melsele 11.01.1620; 2° Melsele ??.01.1621 Sara CLAESSENS (Sint-Niklaas ca 1598 - Beveren 10.02.1688) fa Walgrave en Margrite de Backere (nrs. 2024 en 2025). 4. Jan. 5. Anna, gehuwd met Jan GOVAERT, waarvan Margriete, Jan, Gillis en Jacob. 6. Adriaen. Vermoedelijk gehuwd 08.10.1617 met Susanna CLAESSENS fa Walgrave en Margrite de Backere, waarvan: Jacob, pastoir van swijnaerde., Adriaen, Franchois, Paesschier en Margriete. Na het overlijden van Susanna Claessens ca 1647 werden Walraven Claessens en Jan de Munck als voogden aangesteld. Adriaen of zijn vrouw bezat een stuk land van 500 roeden opt hoochende van haesdonck ( )
met eeckels besaeyt; 80 roeden te Sint-Niklaas beplant met twee roten boomen met noch 36 eecken int midden van de heystraete. Van haar moeder kwam een gemet land te Sint-Niklaas achter tcleyn hulst, palende z. Merten Heyman causa uxoor w. Walgrave Claesens en n. Pieter Speecke, belast met 2 maten koren aan de Pastorij van Sint-Niklaas (7).
Is Jacob de Munck, echtgenoot Margriete van Vivere, de zoon van ene Jacob de Munck, waarvan de dochter Gertrude Muncx fa Jacob huwde met Chrispian HAUWEEL, waarvan een dochter Anna te Haasdonk geb. 20.01.1586? Een veronderstelling gebaseerd op het meterschap van GeerdynkenMuncx te Melsele 16.08.1614 bij het doopsel van Anna de Munck (cfr. hierboven).
-------------- Noten: (1) J. SMET, Genealogisch Repertorium 1166-1620 Gemeente Temse, Temse 2003, p. 611. (2) RABev, GOA Haasdonk nr. 356, f° 307v-310v dd. 12.12.1720: Sterfhuis Livina dHaeyers, houder Frans. de Munck fs Mertens.Het beste hooft was oorspronkelijk een dier dat men bij successie aan de heer moest afstaan. Omdat Livina de Aer als afstammeling van een vrijgewijde hiervan was vrijgesteld moest betaald worden voor een doodsattest afgeleverd door de ontvanger van de hoofdcijnzen. (3) Steen, een gewichtseenheid vooral voor vlas gebruikt en gelijk aan 6 pond = ca 2.6 kg. (4) RABev, GOA Beveren nr. 1227, f° 65r-70r dd. 15.10.1669: Sterfhuis Merten de Munck, houderigge Elisabeth de Roye. (5) RABev, GOA Melsele nr. 31, f° 201v-202r: Uitkoopbrief dd. 10.02.1620. (6) RABev, GOA Beveren nr. 1224, f° 28v-29v dd. 05.03.1626: Sterfhuis Jaecques de Munck, houderigge Sara Claessens. (7) RABev, GOA Melsele nr. 33, f° 36 en f° 78: Sterfhuis Susanna Claesens, houder Adriaen de Muncq.
Fragment kwartierstaat met aansluitend (N)ACHTERGAEL
Volgens F. Debrabandere betreft het hier een bijnaam afgeleid van een vogelnaam: waarschijnlijk iemand die zeer mooi kon zingen. In Haasdonk, Nieuwkerken en Temse schreef men: ACHTERGAEL, de ACHTERGAELS, den ACHTERGAEL, NACHTEGAEL, NACHTERGAEL, de NACHTERGAEL. Het is geen typische Wase familienaam vermits hij niet voorkomt in de oude hoofdcijnsboeken van het Waasland met de namen van vrijgewijden uit de 14de à 15de eeuw en hun afstammelingen.
1. Bellon Frans Ernest Jozef
2. BELLON Armand Frans Jozef 3. VAN ACKER Maria
6. VAN ACKER Pieter Frans Haasdonk 10.02.1879 - id. 30.12.1968 7. BRIJS Marie Rosalie Haasdonk 29.09.1884 - id. 04.01.1969
30 en 31. ACHTERGAELMarcellus fs Gillis Jacobus en Isabella Theresia de VLEESCHHAUWER, geb. Haasdonk 11.05.1798 (23 floréal jaar VI) en er overl. 18.08.1861. Huwde te Haasdonk 30.10.1828 MERTENS Marie Josepha (Haasdonk 13.10.1801 (21 vendémiaire jaar X) - id. 12.03.1887) fa Jan Baptiste en Maria Theresia van WASSENBERGH. Op 10.10.1828 werd Marcellus als enige zoon vrijgesteld van militaire dienst.. Hij verdiende als wever de kost. Voor haar huwelijk was Marie Josepha alleszins spinersse. In 1866 werkster. Haar familienaam was eigenlijk Martens en haar voorouders langs vaderszijde waren afkomstig van Zingem (Oost-Vlaanderen). Het gezin woonde te Haasdonk in de wijk C, in het gehugte de Banksoms ook Bankstraet genoemd.
Hun kinderen geboren te Haasdonk:
1. Marie Ludovica, geb. 11.09.1829. 2. Regina, geb. 19.11.1833. 3. Victoria, geb. 18.12.1836. 4. Martinus, geb. 29.08.1840. 5. Philomena, geb. 19.05.1844. Overleden 09.05.1887. Te Haasdonk gehuwd op 05.09.1866 met Pieter Aloysius BRIJS (Bazel 03.04.1841 - Haasdonk ca 1913), zn Josephus en Marie Amelberga ROOMAN (nrs. 14 en 15).
60 en 61. ACHTERGAEL Gillis Jacobus fs Joseph en Joanna Judoca LATTEUR, geb. Haasdonk 28.04.1756 en er overl. 29.10.1835. Gehuwd te Nieuwkerken 02.10.1787 met de VLEESCHAUWERIsabella Theresia (Sint-Gillis-Waas 30.05.1758 - Haasdonk 24.03.1821) fa Judocus en Maria Anna van HEIRTVELDE. Gillis Jacobus was kloefmaker. In 1821 woonde het gezin in het Dorp, wijk tusschen de Melsele en Santstraete.
Hun kinderen geboren te Haasdonk met uitzondering van het oudste:
1. Joannes Franciscus, geb. Nieuwkerken, 18.04.1789 (ss: Jan Frans Nachtergael en Anna Catharina de Vleeshauwer). Stierf te Haasdonk 19.07.1791. 2. Anna Maria, geb. 29.11.1791 (ss: Petrus Jacobus de Nachtergael en Anna Catharina de Vleeshouder). Overl. Haasdonk 07.02.1795. 3. Rumoldus, geb. 30.08.1793 (ss: Jacobus de Vleeschouwer en Petronilla Vercruyssen). Overl. Haasdonk 27.12.1793. 4. Anna Theresia, geb. 19.02.1796 (ss: Petrus Jacobus van Garssen en Maria Theresia Aerts). 5. Marcellus, geb. 11.05.1798 (23 floréal jaar VI). Overl. Haasdonk 18.08.1861. Huwde te Haasdonk 30.10.1828 Marie Josepha MERTENS (nrs. 30 en 31) fa Jan Baptiste en Maria Theresia van Wassenbergh.
120 en 121. ACHTERGAEL Joseph fs Gillis en Cornelia IVENS, geb. Temse 05.02.1708 en overl. te Nieuwkerken 27.11.1786. Huwde te Haasdonk 13.01.1738 LATTEUR Joanna Judoca, geb. Nieuwkerken 12.02.1722 en er overl. 09.02.1795 fa Jan Franciscus en (Jo)anna Petronella van H(E)SSCHE. Landbouwer. Blijkens het Landboek van Haasdonk kocht hij in 1743 een hofstede in het wijckxken aen het vossekot, kaartnr. 1318, groot 62 ½ roeden. In 1749 had hij 5 gemeten 145 ½ roeden in eigendom en in 1773 6 gemeten 249 ½ roeden (1) . Regelmatig kocht en verkocht hij. Op 19.12.1763 verkocht hij aan Pieter Buyle fs Jan: dhelft van eene behuysde hofstede wanof de wederhelft is competerende aen gillis achtergael met een stuckxen landt daer aen gelegen binnen ( ) haesdonck in de weyn straete tsaemen ( ) groot een gemeth 38 roeden, palende o. juffr. Vaerendonck, z. de erven Joos de Cauwer, w. en n. de verkoper. Deze halve hofstede werd verkocht voor 61 pond 10 schellingen groten courant geld en was in pacht gegeven aan Pieter de Cauwer (2) .
Hun kinderen geboren te Haasdonk:
1. Anna Catharina, geb. en ged. 12.05.1738 (ss: Egidius Achtergael en Anna van Hesse). 2. Petrus Domenicus, geb. 31.10.1739 en ged. 01.11 (ss: Petrus Domenicus Albrecht en Isabella Carolina Latteur). Stierf te Haasdonk 02.12.1739. 3. Joannes Franciscus, geb. 26.12.1740. 4. Joanna Maria, geb. 16.03.1743 en 17.03 gedoopt (ss: Adrianus Vercauteren en Barbarina Latteur). 5. Amelberga, geb. 19.05.1745 en 20.05 gedoopt (ss: Josephus Willant en Maria Smet). Overl. Haasdonk 10.06.1745 en er volgende dag begraven. 6. Bernardus Josephus, geb. 21.02.1746 en ged. 22.02 (ss: Josephus Bernardus De Cauwer en Elisabeth de Beul). Overl. Haasdonk 13.04.1746 en er de volgende dag begraven. 7. Petrus Joannes, geb. 30.03.1747 en ged. 31.03 (ss: Joannes Franciscus Latteur en Maria Smet).Overl. Elversele 08.09.1808. Huwde te Elversele 20.09.1773 Isabella Francisca DURINCK (Elversele 10.04.1751 - Elversele 29.09.1827) fa Christiaan en Maria Francisca Van Walle. Volgens Willy Durinck woonde het echtpaar in de Burggravijestraat te Elversele, waar volgende kinderen werden geboren (met als familienaam Nachtergael): 1. Josephus, geb. 04.02.1774 (ss: Josephus Nachtergael en Maria Francisca Van Walle). Overl. Elversele 13.03.1774. 2. Josephus, geb. 16.02.1775 (ss:Josephus Van Daele en Joanna Judoca Lateur). Overl. Elversele 23.02.1775. 3. Maria Amelberga, geb. 20.01.1776 (ss: Egidius Borms en Amelberga Durinck). Huwde te Elversele 03.02.1798 Pieter GOEMAN (Tielrode). 4. Anna Judoca, geb. 25.06.1778 (ss: Joannes Judocus Braem en Anna Isabella Christiaens). Huwde te Elversele 21.02.1800 Egidius Franciscus de BRUYN (ex Hamme). 5. Andreas, geb. 21.01.1782 (ss: Andreas Laureys en Catharina Nachtergael). Overl. Elversele 06.06.1783. 6. Ambrosius, geb. 30.11.1783 (ss: Egidius Nachtergael en Digna Pieternelle Dierick). 7. Joanna, geb. 19.02.1785 (ss: Joannes Baptist d'Hont en Joanna Maria Behiels). Overl. Elversele 10.04.1785. 8. Constantinus Fidelis, geb. 13.05.1786 (ss: Petrus De Grave en Francisca Schelfaut). Overl. Elversele 26.09.1787. 9. Joanna Petronilla, geb. 07.10.1788 (ss: Petrus Joannes Timmermans en Joanna Nachtergaele). Overl. Elversele 17.10.1794. 10. Joannes Franciscus, geb. 01.04.1791 (ss: Joannes Franciscus Calles en Caroline Nachtergael). Overl. Elversele 30.04.1791. 11. Maria Josepha, geb. 31.03.1792 (ss: Joannes van Bogaert en Maria Amelberga Nachtergael). Overl. Elversele 01.06.1793. 12. Joannes Baptist, geb. 24.07.1794 (ss: Jan Baptist Timmermans en Anna Judoca Nachtergael). Overl. Elversele 16.12.1794. 13. Maria Josepha, geb. 08.02.1798 (ss: en Amelberga Nachtergael.
8. Maria Catharina, geb. en ged. 25.11.1749 (ss: Josephus de Beul en Maria Catharina van Bogart). 9. Elisabeth Theresia, geb. 02.11.1751 en volgende dag gedoopt (ss: Joannes Baptista de Beul en Anna Theresia Latteur). Overl. Haasdonk 29.08.1758 en er de volgende dag begraven. 10. Amelberga Francisca, geb. en ged. 09.03.1753 (ss: Petrus de Cauwer en Amelberga Latteur). 11. Beatrix, geb. 30.04.1755 en ged. 01.05 (ss: Petrus Joannes Vallaert en Marianna van Roye). Overl. Haasdonk 11.10.1756 en er de volgende dag begraven. 12. Gillis Jacobus, geb. 28.04.1756 en ged. 29ste (ss: Joannes Franciscus ... en Anna Catharina Achtergael). Overl. Haasdonk 29.10.1835. Gehuwd te Nieuwkerken 02.10.1787 (tt: Petrus Joannes Nachtergael en Maria Anna van Heirevelt) met Isabella Theresia de VLEESCHAUWER (Sint-Gillis-Waas 30.05.1758 - Haasdonk 24.03.1821) fa Judocus en Maria Anna van Heirtvelde (nrs. 60 en 61). 13. Joanna Peternella, geb. en ged. 22.04.1760 (ss: Joannes Vallaert en Joanna Maria Achtergael). 14. Anna Carolina, geb. 12 of 13.03.1762 en gehuwd te Haasdonk 22.08.1780 met Petrus Joannes VAN GOETHEM, geb. Nieuwkerken 14.05.1754. Overl. 15.02.1810.
240.en 241. NACHTERGAEL Gillis fs Anthonius en Maria LESPESSE, geb. ca 1685 en overl. te Haasdonk 01.04.1775. Trouwde 1° Temse 19.10.1704 IVENS Cornelia fa Judocus en Elisabeth SCHOEBEEK, geb. ca 1658 en overl. Haasdonk 12.01.1742; trouwde 2° Temse 15.11.1742 SMET Maria, geb. ca 1708 en overl.Temse 17.01.1793. Volgens de parochieregisters van Haasdonk was Gillis geboren in Beveren in partibus montium hanoniae. Betreft het hier Bever (Biévène) op de taalgrens tussen Lessinnes en Edingen, thans provincie Waals-Brabant? Niet onwaarschijnlijk vermits in het nabijgelegen Hove (Hoves) ook Nachtergaels hebben gewoond. Borgbrieven te Temse van 05.05.1705 en 31.01.1713 op naam van Gillis Nachtegael en Gillis Achtergael: bestemming niet vermeld (3) . In de periode 1713 - 1723 pachtte Gillis Nachtegael te Temse van Pieter van de Velde (de helft?) van een hofstede, 132 roeden, kaartnr. 1791, gelegen in de Desteldonck-wijck in de haegh straet (4). Het landboek van Haasdonk - vernieuwd in 1735 - vermeldt voor Gillis Nachtegael o.m.: 13 gemeten 220 roeden (1735), 17 gemeten 95 roeden (1737), enz geslonken tot 3 gemeten 262 roeden in 1769 (5) .Bij overlijden van zijn eerste vrouw in 1742 was het echtpaar eigenaar van volgend onroerend goed gelegen te Haasdonk: - een behuysde hofstede met een grote schuur en voorhof, kaartnr. 1319, ca 70 roeden groot, gelegen in het wijcxken aen het vossekot; - een stuck lants ( ) in de westackers, groot 2 gemeten, belast met cooren renten palende o. Pieter Vermeulen, z. de Weynstraete, w. Joos de Cauwer en n. het echtpaar zelf; - een stuck lants groot ontrent de 4 gemeten palende o. jonker Rombaut en de hoirs griffier Wouman, z. het voorgaande stuk, w. Gillis de Beul en n. Andries Spiersens; - een partycken lants in de Weynstraet, o. de hoirs Sr. Adriaen Vaerendonck, z. Joos de Cauwer, w. Gillis de Beul en n. de voormelde hofstede. Op 03.03.1742 werden deze bezittingen in twee kavels gedeeld: kavel A viel op Gillis en kavel B op zijn twee kinderen (6). Op 10.01.1770 verkocht Gillis Nachtergael zijn helft van de hofstede aan Carolus Adrianus Schuddinck voor 550 gulden courant. De andere helft was toen al in handen van ene Pieter Buyle (cfr. hierboven).
1. Jan, geb. 07.07.1705 (ss: Joannes Smet en Margareta Ivens). Overl. Haasdonk 26.09.1746. 2. Joseph, geb. 05.02.1708 (ss: Joannes Baptista Brijs en Joanna Maria Ivens). Overl. Nieuwkerken 27.11.1786. Huwde te Haasdonk 13.01.1738 (tt: Cornelius Lemmens en Egidius Achtergael) Joanna Judoca LATTEUR (Nieuwkerken 12.02.1722 - 09.02.1795) fa Jan Franciscus en (Jo)anna Petronella van H(E)SSCHE (nrs. 120 en 121).
(1) RABev, GOA Haasdonk, nr. 77, f° 10v. Een bunder = 3 gemeten = 900 roeden = 1,3368 ha. (2) id., nr. 651, f° 218v t.m. 219v. (3) A. MARIS in Vlaamse Stam, jaar 1970, p. 310 e.v. (4) R. COLAES, Landelijk Temse 1670 - 1815, Temse 1986, p. 72, nr. 215. (5) RABev, GOA Haasdonk nr. 77, f° 100v en 101r. (6) id. nr. 651, f° 243r t.m. 245v.
