’t Soete Land van Waas! Dat stukje Vlaanderen onder Zeeland, geprangd tussen Durme en Schelde. Achter de Scheldedijken de broekpolders, bezaaid met vijvers, poelen en weelen. Deze laatste gevoed door twissels een Bazelse benaming voor brede grachten. Op de bolle akkers, afgezoomd met knotwilgen en canada’s, groeit er nu vooral maïs voor het melkvee, maar eertijds was dat vlas, koren, tarwe, haver ... Smalle kasseiwegjes verbonden de stille dorpen gelegen rond een spitse kerktoren. Waar de wegen elkaar kruisten, een Mariabeeldje tegen een linde of eik. In dat Waasland woonde de helft van mijn voorouders, want mijn moeder, een van Acker zag het levenslicht in Haasdonk. Mijn voorzaten waren arbeiders, boerenknechten, keuter- en herenboeren, wevers, chirurgen, brouwers, vlastelers, klompenmakers … Zij bevolkten vooral het Zuiden van het Waasland: Haasdonk met er omheen Nieuwkerken, Beveren, Melsele, Kruibeke, Bazel, Rupelmonde en Temse. In deze prochies leefden mijn Wase Geslachten. Af en toe breng ik wat lokale geschiedenis, een brokje heemkunde of belicht een bepaalde familie uit mijn kwartierstaat.
Gebruikte afkortingen ss = peter en meter tt = getuigen bij huwelijk dr of fa = dochter van zn of fs = zoon van RABev = Rijksarchief Beveren GOA = Gemeente Oud Archief AOKLW = Annalen Oudheidkundige Kring Land van Waas
FAMILIEKUNDE of sibbenkunde, met een duur woord ook genealogie genoemd, is een hulpwetenschap van de geschiedenis. De beoefenaar ervan doet aan afstammingsonderzoek en gaat op zoek naar zijn voorouders. Vroeger uitsluitend beoefend door adel of burgerij, onderging de familiekunde in het interbellum een democratiseringsproces. Zij het In Vlaanderen iets later, vooral sinds de oprichting in 1964 van de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde. De amateur-genealogen zijn nu de voornaamste bezoekers van onze archieven. De resultaten van hun onderzoek worden vastgelegd in kwartierstaten, stambomen of genealogieën, stamreeksen en parenteelstaten.
Een KWARTIERSTAAT geeft een overzicht van alle voorouders van iemand, zowel in mannelijke als in vrouwelijke lijn. Het aantal personen verdubbelt dus per generatie. De persoon wiens kwartierstaat men maakt noemt men ook wel probant of kwartierdrager. Hij krijgt het cijfer 1. Zijn vader wordt nummer 2 en zijn moeder nummer 3. Grootouders langs vaderszijde 4 en 5, en die langs moederszijde 6 en 7. Zo verder verdubbelen voor de overgrootouders, betovergrootouders, enz… Een even cijfer geeft steeds een mannelijke voorouder. Een oneven een vrouwelijke voorouder, namelijk die van hun man + 1. In een kwartierstaat noemt men de voorouders “kwartieren“. Ondanks de verdubbeling kan men niet oneindig doorgaan. Vroeg of laat stuit men op dezelfde voorouder(s). Bv. bij huwelijk van neef of nicht. Men krijgt dan dezelfde kwartieren. Men spreekt dan van kwartierverlies of kwartierherhaling.
Een STAMBOOM daarentegen vertrekt van de oudstgekende voorvader of stamvader en schetst een overzicht van al zijn nakomelingen met hun echtgenoten. Soms gebeurt dit in de vorm van een boom. De stamvader staat dan vanonder aan de stam; zijn nazaten in takken, zijtakken, twijgen en vruchten. Een onpraktische vorm die in onbruik is geraakt. Huidige publicatievormen opteren voor een tekst, waarin elke generatie aangeduid wordt met romeinse cijfers of hoofdletters uit het alfabet. Bv. de stamvader is nr. I, zijn zoon II, zijn kleinzoon III, enz… Of A, B, C … Zijn er meerdere zonen met nakomelingschap wordt dit bv. II-a, II-b, II-c … Worden in een stamboom alle takken van de mannelijke nazaten weergegeven, dan spreekt men van een GENEALOGIE.
In een PARENTEELSTAAT noteert men van een stamvader of ander ouderpaar alle nakomelingen, zowel in de mannelijke als in de vrouwelijke lijn.
Een STAMREEKS geeft een overzicht van de mannelijke voorouders in rechte lijn, vertrekkend van de stamvader of van één der afstammelingen.
Met een FAMILIEGESCHIEDENIS poogt de genealoog de saaie opsomming van namen en data te vermijden. Zijn voorouders worden mensen van vlees en bloed. Hij situeert ze in het tijdskader en het milieu waarin ze leefden. Dit bij middel van foto’s, gegevens omtrent hun bezittingen, persoonsbeschrijvingen, beroepen, geschiedkundige feiten, kaarten, dorpsgebeurtenissen, bidprentjes, enz …
Beveren: Hof ter Welle Barbierbeek (Foto Sir Andro) Hoeve in Kruibeke Kerk van Haasdonk Beveren: Hof ter Saksen (Foto Sir Andro) Bazel: Polderkapelletje Kerk van Bazel Haasdonk: Westcademolen Kerk van Temse (Foto Sir Andro)
Kerktoren Tielrode In dorpskern Elvcrsele Temse: Huis De Klokke
Welke taak kan grootser en edeler zijn, dan het leven van zovele doden, de herinnering aan zovele vergetenen, en het licht van velerlei wat in het duister verscholen bleef,terug te geven.
H. de Sosa
WASE GESLACHTEN
07-07-2007
Een Haasdonks Jaargetijdenboek van 1439
Prudent Janssens c.s.s.r. noteerde uit het Jaargetijdenboek van Haasdonk van 1439 (1) alle familienamen, die volgens hem van het grootste belang (zijn) voor de genealogie - niet alleen omdat ze dateren van voor het ontstaan van de parochieregisters - maar omdat ze door hun oorspronkelijke filiaties en aangegeven verwantschappen heel wat aanknopingspunten bieden voor de stamboomkunde. Het boek 20 op 28 cm groot, beslaat 37 folios op perkament. Er zijn geen data van overlijden vermeld. Ook weten we niet hoe de jaargetijde betaald werd. Contant of bij middel van een eeuwigdurende rente in geld of rogge? Hierna volgen voor de eerste helft van 1439 de door Janssens opgetekende namen (van welgestelde boeren, grondbezitters, gegoede burgers?) in rangorde volgens de maanden van de feest- en heiligendagen. Getoetst aan de Wase Hoofdcijnsboeken kan de familiekundige er heel wat uithalen.
Januari
Sigerus van Gheetsam - Walter van Raemdonc - Luuc Weyns Claeyssoens - Walter Hanghebake - Willem der Pape - Lysbeth van der Donc Pauwels - Adelice Tuurs - Michiel van Bolcele - Petrus Loets en vrouw Ghertrudis - Andries de Wolke - Nicholaus van Kerrebeke - Walter Bertens sone - Jacob Thonys soens en Ghertrudis syn wyf en Bastiaen syn wyf - Joes Vyt van Beveren (castelanus) - Walter zoon van Walter Temaene (Temmermans?) - Pieter de Bat en joncvrou Amelbergha syn wyf - Walter de Moest - Walter van Ghetsom en Margriet syn wyf - Eligius van Ghetsem en Margriet en Ingelbert zoon van Inghelbert van Gheetsem.
Februari
Gilly de Ysere - Boudewyn Dnerg (?) - Gisela vrouw van Boudewyn Dnerg (?) - Adelise van Donc - Ghertrud Smeeds en haer moeder Clementia, en haer kinderen Johanne en Amelbergha - Pieter Laet en vrouw Ghertrudis - Nicolaus Ronnoldsoon Clompe - Mathias Scoemakers en vrouw Elysabeth - Willem Kemel - Gillis van Boegaerde - Michiel Oedacker - Jan de Streep - Clementia van Perre en zoon Walter - Boudewyn van Brande - Segher Vergouwen en vrouw Beatrys - Mathias Costere - Jan Raes heysoete - J(ud)oca van Ende - Adam van den Berghe en Willem zyn broeder - Jan van Raemdonc - Jan van Roden - Thomas de Splenter - Jan van den Berghe en Anthonis zyn broeder - Nicolaus Temmermans (Carpentarius) - Walter de Wintmolen - Jan zoon van Colinus Kemele - Pieter Gruwel en vrouw Katherine - Beatrys Matthias Vergouwen dochter - Amelberga Hildegeers.
Maart
Petrus Joh(anne)s Verlysbettes zone - Symoen Sankel en vrouw Adelise - Liese Hildegheers - Jan zoon van Adelise en zoon Jan - Walter Raeywaerts - Anthonys Adeliseszone en vrouw Kateline en zonen - Anthon en André van Ghetsam - Jan van Ghetsem en Andreas - Gillis van den Berghe (en) Mergriet syn wyf - Willem van Nuenhuus - Jan de Karrenbeke en vrouw Agnes - Elisabeth van Donc - Willem van Scoenbroec - Walter Permentier - Willem de Porio (de Pomario? van Bogaerde?).
April
Jan de Hutsere de scoene en zyn vrouw Margaretha - Jan van de Perre zoon van Luux - Amelberga Smeds dochter van Luux - Amelberga van Gheetsom Gillis Meyers wyf - Arnold van Gheetsom en zoon Jan - Amelberga van de Velde - Jan Weyn en vrouw Catherine - Peeter de Laet - Nicolaus van Scoenbroec en Jacop - Willem de Rike - Jan Segherszone en dochter Gher(tr)udis - Jan de Ravens - Willem Steps - Gillis van der Stelt, Katheline zyn wyf - Pieter en Gillis van Ghetsom - Mattheus Coel en Elisa zyn wyf.
Mei
Anthon van Mortere - Walter van Mortere - Segher van Mortere - Catheline van Mortere - Walter van Perre en Kateline zyn wyf - Willem van Perre en Elisabeth zyn wyf - Willem de Laet - Boudewyn van Pudenbruke - Willem, Jan, Elisabeth, Adelise: kinderen van Rumoldi du Pré (van de Perre?) - Jan s Rycken Boudens sone - Rumoldus van Perre en Margaretha zyn vrouw en Katheline moeder van zyn vrouw -Willem, vader van voorseide Rumoldus van Perre - Jan de Kever, Gertrud zyn wyf -Elisabeth vrouw van Walter Romels - Willem de Moest en Misoete zyn wyf - Elysabet van Bolsele - Willem van Gheetsaem - Boudewyn Leekelaert - Mabelie van Heynric en zonen Lieven, Jan en dochter Elysabeth - Gillis de Costere (Custos) en zoon? Isabella en vrouw Katherina - Feyliciaen van Ende.
Juni
Walter van Nuenhuus en vrouw Judoca - Clementie zyn dochter - Robbert van (der) Borch - Jacob de Peridoe (?) - Pieter van der Gauwen, Julia wyf van der Gouwen Pieterszoon - Jan van Boghaerde en Elysabeth - Nicolaus van Scoenbrouck - Kateline weduwe Jans Stuers - Pieter de Gruwe en Amelberga zyn wyf - Jan de Laet - Thomaes van Eken - Jan van Donc en vrouw Agnes.
(1) JANSSENS, Pr., Familienamen uit Haasdonkse archivalia. In Mededelingen Bibliotheca Wasiana dl. 18 (1956). Foto: Detail miniatuur van Rogier van der Weyden.
