Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
26-10-2005
Pauze
Windstil voor de storm wat de weerspreuken betreft, maar....deze pauze duurt maar heel even want a.s. vrijdag al komen de apostelen Simon en Judas er al aan ! Nadien zal het weerspreuken "stormen" zijn. Van deze adempauze maak ik graag gebruik om u nog een erg mooie spreuk mee te geven, heel toepasselijk voor deze tijd van 't jaar :
" Verdwijnt de boer van de akker, worden jager en hond wakker ! "
Vervolg van maandag l.l., Zo komen we dan aan bij de "zweren" en "bloedzweren"(ontstekingen). Alle soorten zweren weet men toen aan vuil bloed. Dit ongezond bloed kon men zuiveren door solferbloem (poeder van gewassen zwavel) in te nemen met wat stroop. Was de zweer nog niet rijp dan moest men die laten aanrijpen of aanwakkeren en dat ging steeds gepaard met zeer warme kompressen, gemaakt van gekookt lijnzaad. Zoniet gekookte prei of preiblad geschroeid tussen de gloeiende stooftang, samen met zoete boter(ongezouten boter). Voor huidaandoeningen waren er uiteraard ook weer middeltjes. Voor "Roos" bijvoorbeeld, dat was een met koorts gepaard gaande huidaandoening rond een wonde of haarziekte met schilfertjes op de hoofdhuid. Als talisman droeg men dan op zak, in een doek gewikkeld, een pinnemol, dat was een groot insect dat eruit zag als een zeer forse krekel met krachtige voorpoten : de veenmol ! Morgen vertellen we nog wat verder.
Deze heiligen werden door de schoenmakers tot patroon gekozen om twee redenen. Uit adele Romeinsche ouders geboren, kwamen zij te Soissons het geloof verkondigen. Om des te gemakkelijker met de volksklas in betrekking te komen, leerden zij den schoenmakersstiel en wisten zich vele klanten te verschaffen, aan welke zij het waar geloof mededeelden. Om hun geloof voor het gerecht gebracht, werden ze met schoenmakerselsen de nagels van handen en voeten afgepeld en het vel van den rug in riemen gesneden, dan in het water geworpen, in een ketel met gesmolten lood gedompeld en eindelijk het hoofd afgehouwen.
Hoe het er vroeger op deze dag aan toe ging : Te Diest placht een schoenmakersjongen in bisschopsgewaad, aan een venster tentoon te staan; hij moest daar gedurende een gansche uur onbeweeglijk staan, als ging hij leersnijden. Te Mechelen gingen de leergasten al zingende een feestdag wenschen bij de bazen. Een hunner was in bisschop gekleed. Te Peer gaat men op den vooravond en ook op den dag zelf al zingende rond :
"Sinte Corspyn wanie zal 't zijn ? 't avond in den maneschijn; als de klein kinders slapen zijn. De hond zal zingen, de kat zal springen en Toonken mijn zoonke zal speelman zijn. "
Voor vandaag geen specifieken weerspreuken, die krijgen we morgen dan weer wel. Zo is het misschien "het" moment om vandaag aan de Aartsengel Raphaël wat te vragen ? Een "neen" heb je al, en een "ja" kunt ge krijgen, wie weet.
" Engelbewaarder sta ons bij, en tover de winter rap voorbij."
Een valling, ge had er in soorten. Een snotvalling, ne zware kou, ne kou op de borst, ne kou in de kop. Men had er honderden huismiddeltjes tegen. Voor ernstige gevallen legde moeder kompressen van lijnzaadpap, (in 't dialect "loiëzemèèlpap). Ook graat papier(bruin papier) bestreken met een vetkaarsje en dat bestrooid met nootmuskaat, moest de borst en rug bedekken. Een middel tegen koorts was de koorts afbinden met een draadje rond de pols ofwel een beeweg gaan doen naar een kapelleke tegen de koorts. Klieren waren dan weer het gevolg van slapte en daar lag de oplossing direct voor de hand, veel straf voedsel gebruiken. Volgende woensdag vertel ik nog iets over "zweren" want morgen komt Crispinus op bezoek en daar valt ook weer 't een en 't ander over te zeggen.
Vandaag vereren men den Aartsengel Raphaël. Om zijne beschermende handeling tegenover den jeugdigen Tobias, wordt hij aanroepen door de reizigers.
"Raphaël, Raphaël, reizigers moeten U als beschermer en bijstand groeten; Visschers en blinden, betrouwen met recht, ook op Uw hulpe, als zij doen wat Gij zegt."
't Vervolg van gisteren : Tegen betaling was het mogelijk om den beeweg door iemand anders te laten doen. Zoniet kon de kwaal ook afgelezen worden, liefst door een pater die gepaste gebedsformules uitsprak, anders door een algemeen erkende aflezer(soort gebedsgenezer), die mysterieuze bezweringsformulens uitsprak. In uiterste nood werd beroep gedaan op een wonderdoktoor(een kwakzalver), maar die was soms duurder dan een gewone dokter. In ieder geval moest er eerst een diagnose van de kwaal vastgesteld worden. Dat deed de omgeving van de zieke zelf. Daarvoor gebruikte men een gamma van soms schilderachtige namen, met toevoeging van aard en oorsprong en zelfs de aan te raden remmeedes(behandelingen) 't Vervolg lees u morgen weer op dit blog.
Nu oktober bijna op zijn einde loopt, wil ik nog eens een eerder gegeven weerspreuk herhalen :
" Is oktober warm en fijn, dan zal het een scherpe winter zijn. Maar is het nat en koel, dat is van een zachte winter 't voorgevoel. "
Iedereen weet hoe oktober was, dan heeft iedereen meteen een idee van wat ons straks te wachten staat. Persoonlijk ga ik voor een eerder zachte winter, en jij ?
Tot het begin van vorige eeuw liep men niet zo vlug naar een arts voor ziekten en aandoeningen. Hoewel de dokters van toen slechts éénmaal per jaar hun rekening opmaakten voor raadplegingen en geneesmiddelen, waren ze nog altijd een aderlating voor de geldbeugel. Er waren immers nog zoveel andere manieren om zich te behelpen. Eerstens de gekende volksremedies. De hulp van hierboven werd dikwijls ingeroepen door een "vadrons" (Onze Vader) te bidden, zoniet een bepaalde litanie of een krachtig gebed van Keizer Karel. Natuurlijk was het altijd goed om beeweegen te gaan(bedevaard). Vroeger offerde men een afbeelding in was van het zieke lichaamsdeel. Er waren ook speciale heiligdommen voor welbepaalde aandoeningen. Een kapel tegen de stuipen, tegen de koorts, tegen de hoofdpijn en ga zo maar verder, je vond ze overal. "vervolgt morgen op dit blog"
Wist u dat er 3 soorten weerspreuken zijn die betrekking hebben op de kalender? 1. Diegene die slaan op het jaar en de maanden; dat zijn klimatologische spreuken die gebasseerd zijn op waarnemingen! B.V. December koud en in sneeuwgewaad, een jaar vol vruchtbaarheid verraadt. 2. Spreuken en rijmpjes welke betrekking hebben op de dagen en vooral op de lotsdagen, welke doorslaggevend zijn B.V. Als Sint-Medard zijn sluizen openzet, dan regent het zes weken lang. 3. Uitdrukkingen bekend onder de naam boerenwijsheid. Zij hebben betrekking op natuureigenschappen. B.V. Sint Fabiaan en Sint Sebastiaan laten het sap in de bomen gaan. Swatje de weerman brengt ze allemaal ! ! !
Vandaag is het de beurt aan de H. Ursula, dochter van een Engelschen koning, verliet haar vaderland, met een groot getal maagden, om in Bretagne te landen. Door een tempeest werden ze op de Noordkust geworpen en zij kwam met hare gezellinnen in de omstreek van Keulen, waar zij in de handen der Hunnen vielen en ter dood gebracht werden. Te Brugge in S. Janshospitaal wordt zij aanroepen tegen de hoofdpijn, alsook om een zaligen dood te sterven. Te Tongeren wordt ze gediend tegen de ontijdige waterloozing der kinderen. Zij wordt afgebeeld met gerimpeld voorhoofd en schreiende oogen, daarom aanroepen haar de moeders tegen den overschreeuw.
Met geheele benden trekken zij, vroeger als gewoonte, met de kroone op het hoofd, al zingende naar school. 't Is dat zij preusch zijn, natuurlijk hunne eigene kroon boven wiens gelijke verkiezende. Den zaterdag voornoene hoort ge geenen anderen zang als den eentonigen zang der kinderen : "Sinxenbruid de leegaard uit, had je wel eerder opgestaan, ge gingt wat vroeger naar de schole kunnen gaan. Je hebt de kroone gestolen, te Veurne in de schole Dat men een Awoe ! geve voor dezen die te late komen."
