Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
12-03-2008
Op de feestdag van Sint-Gregorius - 't Vervolg
Die bladzijde schoonschrift werd toen omringd van verluchtschilderingen door een plaatselijke huisschilder gemaakt. Na de kampstrijd had de eerste in t schrijven de ere van zon prent in te vullen. Zij werd dan ingelijst en als prijs gegeven. De burgemeester en de pastoor waren in die tijd de juryleden.Daarna werd er dan om een prijs gespeeld en de spelen bestonden uit : eislaan, zaklopen, bollen enz. Dat men die prijswinnaars dan ook huldigde hoeft niet meer gezegd dacht ik. Hier werd pappenthee gedronken, elders at men dan weer mastellen met lekker bier, of men deed een wandeling naar een herberg waar een vaatje bier ten beste werd gegeven. In sommige dorpen was het schoollokaal mooi versierd met een lover van gekleurde papierenkransen, de lessenaars waren aan de kant geschoven, en men danste en zong er de ganse dag van :
De primus zal tracteeren
kom mijn liefke, kom, kom, kom,
De primus zal tracteren
kom mijn liefke kom,
Van den jambon, bon, bon,
van den jambon.
De rijmpjes: Sint Gregorke van plezier, wij drinken Leuvensch bier, waren geen louter woorden, terwijl er een vaatje Leuvensch bier in de school was aangebracht en elk om beurt zijn dorst mocht lessen. De glaasjes echter werden berekend naar ieders vermogen. Te leuven waar de Primus der Hogeschool zo plechtig gevierd werd, hadden de kinderen ook hun primus; deze werd ook ingehaald. Bekroont en vooropgegaan door een scholier die de lauwerkrans droeg, vergezeld door al de leerlingen die lauwertakken in de hand hielden, en riepen Vivat den primus ! ging de primus eerst naar de kerk en s namiddags naar den buiten waar gedanst en gezongen werd. Morgen breng ik het derde en laatste deel !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
12 Maart 2007 was andermaal een zeer mooie en zonnige lentedag waar het kwik om 16u31 zijn hoogste punt bereikt had en dat bedroeg toen 18° ! - 's Morgens om 7u27 schreef men toen 0,7° op als minimum temperatuur voor die dag. De warmste 12de maart sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1957 met 19,4° ! - De koudste 12de maart ooit kwam in 1847 voor met min 8,9° !
Morgen krijgen we het bezoek van Sint-Gregorius ! ! !
Sint-Gregorius was vroeger jaren een wat speciale dag waar u hierna in een apart hoofdstukje wat meer kunt over lezen en waar ik de komende twee dagen telkens het vervolg zal van brengen. Morgen is ook de dag waarna we een gans ander weertype moge verwachten en dat laat ik zoals gewoonlijk, u weer door een mooie weerspreuk vertellen :
" Is 't weer op Sint-Gregorius dol, dan kruipt de vos reeds uit zijn hol; Is 't schoon en zonder vlagen, hij schuilt nog veertien dagen. "
Met andere woorden, en zoals hoger al gezegd, na de dag van morgen krijgen of moge we een geheel ander weer verwachten ! Als u hier morgen weer terug bent, wel dan zal ik er ook weer zijn, tot dan ?
De H. Gregorius stichtte zeven kloosters en werd tot abt verheven. Na de dood van Pelagius II tot paus verkozen, ijverde Gregorius om het geloof alom te verspreiden. Hij zond de eerste geloofpredikers naar Engeland en werkte tot het herstellen van de kerkelijke tucht. In de tijd van Gregorius heerste er te Rome een pestziekte en om daaraan te verhelpen richtte hij een boetprocessie in met het beeld van Onze Lieve Vrouw de Mercede. Op de brug van de Tiber gekomen aan de Mole van Antonius, hoorde ze in de lucht het Regina Coeli zingen. De paus en volk vielen op hun knieën en zongen in verrukking het laatste gedeelte : Ora pro nobis Deum, alleluia. Net op dat ogenblik verscheen een Engel boven het kasteel en stak het uitgetogen zwaard terug in de schede. De pest hield zowaar op. Sinds dan noemen burcht en kasteel, S. Angelo. Om die reden wordt de H. Gregorius aanroepen tegen de pest, hoewel hij meer als patroon van de kerkzangers en schooljeugd vereerd wordt. Mede dank aan zijn machtig woord en invloed werden de kerkelijke diensten opgeluisterd door de zang die men de Gregoriaanse zang noemt. De heilige leerde hem zelfs aan de kinderen.
In de Duikalmanak noemt men deze feestdag de Sint Gregorisdag : Scholiers- en primusdag en vroeger was het op deze dag in menig dorp prijsuitdeling. Reeds van vóór 8 uur s morgens waren de leerlingen toen op hun paasbeste gekleed en al in de school aanwezig. Stoetsgewijs gingen ze dan naar de kerk. Wie de eerste was van de catechismuslessen droeg zijn prijs, een kerkboek, aan een lint om de hals. Na de mis gingen ze terug naar school waar de prijskamp van schoon schrijven begon. De meester of de lerares dicteerde het wel gekende gedicht dat luidde als volgt : Die die schroomen voor hun meesters berispingen en kijven, die zullen wel leeren spellen, lezen en schrijven, maer leert hier ook en wilt onthouden t gebruik van wel uw pen te houden. A.E.I.O.U.Y. 1,2,3,4,5,6,7,8,9,0. Hier mag u het jaartal 1807 opplakken ! Morgen breng ik het vervolg van dit "verhaal "
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
11 Maart 2007 was een prachtige zonnige lentedag met een maximum temperatuur van 16,2° die om 15u49 waargenomen werd. - 's Nachts om 4u29 schreef men toen 4,8° op als minimum temperatuur ! De warmste 11de maart sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1957 met 19,5° ! - De koudste 11de maart ooit kwam in 1847 voor met min 11,2° !
Kent maart een kwade start begin dan nooit te wanhopen want dat is nergens voor nodig, en waarom dat nergens voor nodig is laat ik u door de volgende weerspreuk vertellen :
" Als maart komt kwaad, schoon weer op 't laatst te wachten staat. "
Terwijl ik nu toch wat plaats en tijd heb wil ik graag nog wat vertellen over mijn oude vriendin Wantje. Wie Wantje wilde geloven wel die handelde heel verstandig met bij 't uitgaan het volgende rijmpje te prevelen :
" Maarte, maarte, goede maarte, speelt toch vandage in mijn kaarte, regen niet en hagel niet, ge deedt mij anders veel verdriet. "
Wantje dat mens, zwoer bij hoog en laag dat dit raar gebedeken haar altijd geholpen had, als ze met haar staatsiemuts op , ergens ging achter waren, of als ze met hare zwartzijden kapmantel op koffievisite ging. Ook tegen de hagel wist ze een beste middel. in de dagen dat de kruidjes-roer-mij-niet in bloei stonden, ging ze er een hele boel plukken en legde ze te drogen tussen de bladen van haar lijvig gebedenboek. Kwam de speelzieke maand aan de beurt, dan trok ze eentje van die " olle kamillen " zoals Reuter zou zeggen, uit hun hoekje, legde ze op de vensterbank en murmelde :
" Kruideken, kruideken-roer-mij-niet waarvan de hagel verschiet... "
en de koude pillen bleven uit ! zo verzekerde de goede oude vrouw. Waar is de tijd dat Wantje er nog was !!! Morgen kijk ik uit naar de komst van Sint-Gregorius die op 12 maart op bezoek komt, en dan vertel ik er u weer alles over. Bedankt omdat u vandaag hier was, hopelijk vond u wat aangenaam ? Ik ben er morgen weer, en ik hoop u ook ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
10 Maart 2007 was een zonnige, zeg maar mooie lentedag. Om 14u14 werd die dag 13,2° waargenomen als maximum temperatuur. 's Morgens om 5u48 schreef men toen 0,8° op als minimum temperatuur wat wel naar de frisse kant was. De warmste 10de maart sinds de waarnemungen van Ukkel in 1833 was deze van 1880 met 18,8° ! - De koudste 10de maart ooit kwam in 1931 voor met min 9,4° !
Morgen is het de feestdag van de HH Veertig Martelaren.
Morgen is het weer een dag om in de gaten te houden want het is een lotsdag waar vermoedelijk het heilig getal veertig wel een doorslaggevende rol in speelt ? En wat hebben de weerspreuken ons voor die dag te vertellen ?
" Als vorst de Veertig Martelaren brachten, dan houden zij die veertig nachten. "
Nog een andere weerspreuk vertelt ons dan weer dit :
" Zo het de Veertig Martelaars vindt, blijft veertig dagen weer en wind. "
Verder, zo het regent in de nacht van de feestdag der Veertig Martelaren, dan volgt een niet al te vruchtbaar jaar. Weg met die regen, en weg met vorst is de boodschap. Ik ga aan het menu voor morgen werken en wat ik wil serveren is mij momenteel ook nog onbekend, dat zien we morgen dan wel weer, tot dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
9 Maart 2007 was een bewolkte dag met een bui ! De maximum temperatuur werd om 11u11 waargenomen en die bedroeg 9,1°. Om iets na middernacht, om precies te zijn om 0u22 schreef men 5,8° op als minimum temperatuur voor deze dag. De warmste 9de maart sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1977 met 18,8°. - De koudste 9de maart ooit kwam in 1931 voor met min 7,9° !
Morgen zeggen en schrijven we 9 maart en bekend is het feit dat we van 7 tot 14 maart met veel buien geplaagd kunnen worden. Morgen is het ook de feestdag van Sinte-Franciska en die is vooral in het Gentse goed bekend waar men dan zegt :
" Ciska, Ciska, schiet' er uit, en schudt al dienen brol niet uit. "
Met wat we gisteren zagen over die maartse buien, stel ik heden de vraag of we er dan wel goed aan doen om Sinte-Franciska te vragen van te stoppen met " dienen brol " zoals men dat in het Gentse noemt ? Morgen kijk ik vooruit naar de HH. Veertig Martelaren en ik kan u nu al verklappen dat dit weer een lotsdag is. Wilt u straks voor geen verrassingen komen te staan raad ik u aan van hier morgen zeker te komen lezen ! ! ! Tot dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
8 Maart 2007 was een mooie zonnige dag met een maximum temperatuur van 14,1° die om 13u58 waargenomen werd. - 's Nachts om 3u57 noteerde men toen de minimum temperatuur en die liet 2,4° opschrijven. De warmste 8ste maart sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1950 met 16,5°. - De koudste 8ste februari ooit kwam in 1845 voor met min 8,3° !
Het aantal buien in maart staat met deze van de overige elf maanden gelijk zegt maar en een weerspreuk vertelt ons dat zo :
" In maart zijn er 99 buien of bijzen. "
En of we het willen of niet, we moeten ze aanvaarden zegt de volgende weerspreuk :
" Maartse bijzen moeten rijzen, al kwamen ze in april. "
Klagen moge we daar zeker niet over doen hoor want .......
" Vele maartse buien, brengen een schone zomer. "
En de landman, wel die zegt :
" Maartse buien die beduiden dat de lente aan komt kruien. "
Laat komen die maartse buien, met de weet van deze weerspreuken zijn het onze beste vrienden ! Ja toch ? Morgen kijken we uit naar de komst van Sinte-Francisca die ons overmorgen komt bezoeken en welk geschenk zij voor ons in petto heeft, wel dat leest u morgen wel ! Wees dus morgen op de afspraak, tot dan !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
7 Maart 2007 was een bewolkte dag waar er af en toe een lichte bui uit de hemel viel ! Om 14u45 werd de maximum temperatuur waargenomen en die bedroeg 12,5°. - 's Morgens om 7u20 noteerde men toen 8,7° als minimum temperatuur voor die dag ! De warmste 7de maart sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1977 met 18° ! - De koudste 7de maart ooit kwam in 1971 voor met min 10,4° !!!
Gisteren kwamen weerspreuken ons vertellen dat we rond deze tijd erg voorzichtig moeten zijn met het uitlaten van kledij, en terecht trouwens. Vandaag komt er ons een weerspreuk waarschuwen dat maart als moordend bekend staat voor het vee ! Met betrekking daarop hoort men vooral in de Kempen 't volgende :
" Maart, pakt ze met de staart; April, pakt ze met de bil; In mei, zet men ze in de wei. "
Deze spreuk heeft vooral betrekking op de lammetjes, eens door maart en april, is er voor deze lieve beestjes niets meer te vrezen ! Morgen hoop ik samen met u de weerspreuken in verband met de buien eens te bekijken. Ik zal er morgen zeker zijn, u komt toch ook ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
6 Maart 2007 was een bewolkte, winderige dag waar het kwik om 9u51 zijn hoogste punt al bereikt had en dat liet 11° opschrijven. - In de vroege morgen, om precies te zijn om 5u17 noteerde men toen de minimum temperatuur van die dag en die bedroeg 8,3° ! De warmste 6de maart sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1989 met 19,5°. - De koudste 6de maart ooit kwam in 1845 voor met min 11,3° !
Vroeger hoorde men in Mechelen waar ik geboren ben al eens 't volgende zeggen : " Meert zal heur meê nemen, voor meert nen stoel zetten. " Daar hebt ge die stoel weer ! Vermoedelijk waren die uitspraken wel de rechtstreekse aanleiding waaruit de volgende apologische spreuk ontstaan is :
"Kom ik door maartje, zo leef ik nog een jaartje. "
Ook mijne goeie vriend klein Warreke zei dat en de vent, wel hij stierf op de 1ste april. De maan in maart brengt " kwaai weer " mee, zo beweren men toch en in verband daarmee ken ik een anekdote die ik u zeker niet wil onthouden. In Loenhout was het dat er twee wijvekes naast elkander woonde bij zoverre dat tussen het bed van de ene en dat van de andere enkel een "half steense muureke" stond. De 31ste maart, om middernacht, klopte de ene op de muur en riep tot de andere : " We zijn de meert al weer eens door ! " - En ze waren alle twee nog in de meertse maan. Wat er ook moge van zijn, sla de volgende spreuk zeker niet in de wind :
" Die zich zelve bemint, wachte zich voor maartse zon en aprilse wind. "
En in West Vlaanderen wel daar zegt men ' t vlolgende :
" Dat 't alle weêr is dat 't wilt, ontkleed u niet voor half maarte of april. "
Men wil ons alleen duidelijk maken dat het lichaam stilletjes moet gewennen aan de vernieuwde warmte. Opgepast dus, geen ongewenste verkoudheden opdoen !!!! Of doe ook niet zoals de Jan :
" Is er 't were niet de tijd is er, zei Jan en hij ging te Pasen met zijn witte broek door de sneeuw. "
Morgen ben ik er weer, u komt toch ook ? En wat er dan op 't menu staat, laat dat nog eens een verrassing zijn !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
5 Maart 2007 was een dag met even wat zon maar ook met de eerste maartse buien. De maximum temperatuur werd die dag 's nachts om 0u19 waargenomen en die bedroeg 12,9° ! - Om 11u58 op de middag dus, noteerde men toen de minimum temperatuur van die dag en die liet 6,3° opschrijven. De warmste 5de maart ssinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1948 met 18,1°. - De koudste 5de maart ooit kwam in 1845 voor met min 9,5° !
Dat de maartse buien geweldig kunnen zijn, getuigen de drie volgende weerspreuken die vooral weer in het Gentse erg goed gekend zijn.
" Al op Sint-Adriaan en laat de hagel gien gesken staan. "
De regenbuien zijn echte stortvlagen, getuige is de volgende weerspreuk :
" Regen op Sint-Adriaan en laat niets meer druuge staan. "
En.....is het morgen een koude dag met vorst dan :
" Vorst op Sint-Adriaan, ghiel de maand mee 't goe were gedaan. "
Duimen voor een aangename dag is voor morgen de enige goede boodschap die ik u vandaag kan meegeven ! ! ! Morgen ga ik het over de maartse maan hebben, en nog heel eventjes over die fameuze stoel weet je wel ! Tot morgen dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
4 Maart 2007 was een tamelijke zonnige dag wel met een lichte bui maar met een gunstige temperatuur voor de tijd van 't jaar. Om 13u55 noteerde men toen 14,1° als maximum temperatuur. 's Morgens om 6u47 schreef men 3,7° op als minimum temperatuur. De warmste 4de maart sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1997 met 17° ! - De koudste 4de maart ooit kwam in 1890 voor met min 10,9° !
Maart welke meestal bar en woest is, is erg gevaarlijk voor zwakken en ouderlingen. Vooral oude mensen moeten in het voorjaar hun overmoed beteugelen. Ze voelen zich dan wel eens jonger dan ze werkelijk zijn, en begaan in die stemming onvoorzichtigheden welke soms noodlottig aflopen. Ook de weerspreuk die ik vandaag voor u meebracht, brengt ons een verwittigende boodschap en die luidt als volgt :
" Voor oude lieden heeft de meert kwaad haar in hare steert. "
Of nog ietsje anders gezegd maar met net dezelfde betekenis :
" Voor oude mensen heeft de maart venijn in haar staart. "
Ook in Frankrijk kent men dat gevaar en daar zegt een weerspreuk het als volgt :
" En mars vieillard, le froid évite, le mort te guette, ta vie s' éfritte. "
Daarom dat de ouderlingen in het land van Waas op de vooravond van maart aan de achterdeur een stoel plaatsten, maar dat vertelde ik u al op 28 februari dacht ik. In Merchtem, dat is in Vlaams-Brabant en vlak in mijn buurt, daar pleegde men 't volgende te zeggen : " Welkom mieet, mou trekt maa nie mee me a stieet. Blijkbaar zat de schrik voor maart er vroeger wel diep in ! Morgen is het uitkijken naar Sint-Adrianus en het geschenk dat deze brave man voor ons gaat meebrengen ! Hij komt ons op 5 maart bezoeken en ik zou zeggen, begin al maar wat schrik te krijgen !!! Morgen vertel ik er alles over. Tot dan ?
