Bij mijn bezoek aan de verschillende families werd mij steeds dezelfde vraag gesteld: “Wordt Blyweert geschreven met ij of y ?”.

In Frankrijk komt vandaag enkel de schrijfwijze Blyweert voor. Het zijn allen afstammelingen van uitwijkelingen uit Steendorp in de tweede helft van de 19^e eeuw.

In Vlaanderen, Brussel en Wallonië vinden we vandaag nog drie schrijfwijzen: Blijweert, Blyweert en Bleyweert.

Hoe is dit verschil te verklaren. 

Eenduidige regels wat betreft de schrijfwijze van de familienamen zijn er pas sinds de Franse bezetting van de Nederlanden.

De Franse “Code Civil” werd afgekondigd op 21 maart 1804.  Vanaf 1807 wordt de “Code Civil” de “Code Napoléon”. 

Deze bepaalt dat wat betreft de familienaam “il est défendu de le céder ou d’y faire le moindre changement, à moins d’avoir obtenu l’autorisation spéciale du chef de l’Etat, par exemple en raison de sa consonance ridicule ou des confusions déshonorantes auxquelles il prête”.

De wettelijke schrijfwijze van de familienaam is sindsdien deze die te vinden is in de geboorteakte. In de eerste jaren na de invoering van de Burgerlijk Stand wordt tegen deze regel nog veel gezondigd.  Laten zullen ambtenaren nog regelmatig voor misverstanden en vergissingen zorgen.

De invoering van de Burgerlijke Stand en de bepalingen van de “Code Napoléon” m.b.t. de “patronymes” verklaren de nog bestaande schrijfwijzen.  Bij de eerste geboorteaangiften na de invoering van de nieuwe richtlijnen noteerde de ambtenaar van de Burgerlijke stand nu eens de pasgeborene als Blyweert, dan eens als Blijweert en in de streek van Wachtebeke-Zelzate als Bleyweert.  Soms gebeurde dit op basis van de schrijfwijze die door de aangever werd medegedeeld verwijzend naar de notatie in de parochieregisters, soms op initiatief van de ambtenaar. In de Franse tijd en in de periode na de scheiding van Vlaanderen en Nederland : "La Belgique sera latine ou elle ne sera pas", wordt onder invloed van de verfransing de IJ nogal eens vervangen door de Y.

Sinds deze eerste geboorteaangiften zou de schrijfwijze van de familienaam bij de afstammelingen onveranderd moeten zijn doorgegeven, dus dezelfde als deze van vader, grootvader, overgrootvader, enz.

MET  HOEVELEN  ZIJN  WE?

     Visualisering spreiding
     Blyweert





Op 31.12.1997 woonden er in Vlaanderen, Wallonië en Brussel samen:

59 dragers van de familienaam BLIJWEERT, 189 van de familienaam
BLYWEERT en 26 van de familienaam BLEYWEERT.  Samen waren we dus

met 274. Allen zijn afstammelingen van het echtpaar Michiel Blijweert

 (+ Kruibeke 28 maart 1612) x Mertine Fermaijs (Vermuys) (+ Kruibeke oktober 1595).

Michiel Blijweert is onze stamvader.

(Bron: RR 1998).

Per provincie bekeken (de drie schrijfwijzen samen) leefden er per 21.12.1997
101 in de provincie Antwerpen, 70  in de provincie Brabant (Hoofdstedelijk gebied: 24, Vlaams Brabant: 44 en Waals-Brabant: 2), 65  in de provincie Oost-Vlaanderen,  18  in Limburg, 10  in West-Vlaanderen, 7  Henegouwen, 2  in Luik, en 1  in Namen.

De grootste concentratie met de schrijfwijze Blijweert woonde in het arrondissement Sint-Niklaas  (19),  Blyweert in het arrondissement Antwerpen (66) en Bleyweert in het arrondissement Maaseik (8).

Meest voorkomend per gemeente: Blijweert in Temse (10), Blyweert in Antwerpen (23) en Bleyweert in Tongeren (5).

De spreiding voor de schrijfwijze Blyweert is gevisualiseerd in het bovenstaande kaartje.

Op 11.03.2002 waren er nog 265: BLIJWEERT (56), BLYWEERT (183) en
BLEYWEERT (26).  Een vermindering van 9 op nog geen vijf jaar tijd.

(Bron: Sopres).

Eind 2005 woonden er 4 personen met de familienaam BLIJWEERT in Australië.

Eveneens in 2005 droegen 67 inwoners van Frankrijk de naam BLYWEERT.

Wereldwijd zijn we dus nog met ongeveer 336 naamdragers (drie schrijfwijzen).

Zoals de meeste familienamen verdwijnt ook de onze in snel tempo uit de bevolkingsregisters.
Over een tweetal eeuwen zal hij er niet meer in voorkomen.

Een verklaring voor het dalen van het aantal dragers van weinig voorkomende familienamen ligt voor de hand.  Bij elke groep van honderd dragers van een familienaam zijn er 50% meisjes die de naam niet overdragen.  Van de 50 jongens zullen er 5%  jongman blijven.  De 45 resterende jongens zullen een relatie aangaan maar ongeveer 25 % ervan  zal kinderloos blijven.  Er blijven aldus nog 34 naamdragers over.  20% van de relaties zullen slechts één kind hebben.  Van deze 9 kinderen zullen er 4 meisjes zijn die de naam niet verder zetten.  Na één generatie blijven er van de 100 naamdragers nog 30 over.

    




      Visualisering spreiding
      Blijweert.

     Visualisering spreiding
     Bleyweert

  

      Kaart van Zeeland van Christiaan Sgrooten
      omstreeks 1592.
      Bewaard in de Biblioteca Nacional te Madrid.




Het oudste document dat ik heb gevonden waarin onze familienaam voorkomt is een baljuwsrekening van 1374 (onder de vierschaar van Vracene), bewaard in het Stadsarchief te Gent. Het gaat om ene Jan Blideweert.

Mogelijke verklaringen:

1. Dr. Frans Debrabandere, Verklarend woordenboek van de Familienamen in
    België en Noord-Frankrijk, Gemeentekrediet Brussel, 1993, blz. 153.

    "Blyweert, Bl(e)ijweert, Bleyweert: BN (= bijnaam) voor een blije, vrolijke
    waard, lustige waard". 

    Gelijkluidende verklaring vinden we bij A. Maris (Wissekerke december
    1981, 6de jaargang, nr. 4, blz. 266.

    "Blideweert is een vervorming van de persoonsnaam Blitbert, waarvan de
    volkse humor eens Blideweert maakte, d.i. de blijdewaard of blijde
    herbergiersbaas.  De aldus vervormde persoonsnaam werd familienaam."

2. Een tweede verklaring (die door Dr. De Brabandere wordt verworpen)
    vewijst naar een aardrijkskundige oorsprong.

    Jozef Van Overstraeten.  Wat betekent mijn familienaam? (XLI VTB 1954).
    Jozef Van Overstraeten geeft twee mogelijke verklaringen met een
    voorkeur voor de aardrijkskundige.

    "Blijweert, Blyweert: pln. (= plaatsnaam) op -weert = laagliggend land enz.
    Of minder waarschijnlijk op -weert = waard, heer des huizes, enz.

    Johan Winkler.  De Nederlandsche Geslachtsnamen in oorsprong.
    Geschiedenis en betekenis, Regio Boek, Neeryen, 1885, geeft onder de titel
    "Algemeen Aardrijkskundige Geslachtsnamen", volgende verklaring:

    "Oort en weert, weide, veen en heide, bosch en loo, hout en woud, roode
    marsch en geest, donk en horst vormen eene andere groep van algemeen-
    aardrijkskundige namen, die grootendeels talrijk voorkomen in allerlei
    geslachtsnamen."

    "Zie hier eenige voorbeelden: Van Oort en Van Oorde, Op den Oort,
    Bredenoort, Hagoort, Kraayenoord, Schilperoort; Van de Weert, Blyweert,
    Duyvewaerdt en Flikweert; Lagerwey en Klaverweyden met Van der Weide,
    Van de Wey, Verwei, Verwey, enz.

    Op 23 juni 2000 vroeg ik aan Prof. Dr. F. De Brabandere of volgende
    argumenten niet pleitten voor de aardrijkskundige verklaring van Blyweert:

    - Een waard is een braakliggend, buitendijks stuk land langs onze grote
      rivieren (vgl. uiterwaard).  In sommige geslachtsnamen is dit tot weerd of
      weert verbasterd.

    - "Verschillende dezer namen komen weer voor in combinatie met een
      mansnaam, terwijl enkele ontleend zijn aan plaatsnamen. 
      De waard-namen zijn... Blijweert..."
      (Huizinga, Encyclopedie van namen, blz. 120).

    - Op de kaart van Christiaan Sgrooten, van omstreeks 1592, zien we een
      inham die zich uitstrekt tot voorbij Axel, genaamd Blijde.  De "Blijde"
      is niet meer terug te vinden op jongere kaarten.  Wel vinden we
      vandaag nog de vermelding "beoesten blijde, oostenblije of oostenblye

   - De oudste documenten die we konden raadplegen (Baljuwsrekeningen van
     1374, en 1376) situeren Jan Blideweert onder de Vierschaar van Vracene en
     Johannes Blidewaerdt in de prochie van Sint-Egidius (Sint-Gillis-Waas).

   - Het feit dat Vracene en Sint-Gillis toch wel kort bij de "blijde" zijn gelegen.

   - De naam Blideweert, Blijweert zou dan betekenen "afkomstig van ergens
     aan de blijde".

Het antwoord van Prof. Dr. F. De Brabandere luidde: "… Ik blijf evenwel bij de
verklaring 'blijde waard'. Zover ik weet hebt U geen plaatsnaam 'blijdewaard'
gevonden. Bovendien komt de familienaam altijd zonder voorzetsel 'van' voor
en dat zou toch wel erg vreemd zijn als het om een plaatsnaam ging. Een
familienaam < pln. zou 'Van Blijweert' zijn".

Dit wapen werd aangevraagd door Paul A. Blyweert en door het Heraldisch College goedgekeurd op 27 mei 2005 onder het nummer 318. Het wapen mag gevoerd worden door alle naamdragende nakomelingen (Blijweert - Blyweert - Bleyweert) van het echtpaar Michiel Blijweert (+ Kruibeke 28 maart 1612) en Mertine Fermaijs (+ Kruibeke oktober 1595).

Beschrijving: in zilver onder een liggend merkteken van keel een raap van natuurlijke kleur.

Wapenspreuk:  BLIDE  ENDE  ONVERDRUCT  in letters van keel op een lint van zilver.

Motivatie: 

a. de kleuren: de kleuren zijn overgenomen van het wapen van Kruibeke, woonplaats
                     van de stamvader.

b. de figuren: de raap verwijst naar het Land van Waas; het merkteken (sibbeteken) is
                     dit van stamvader Michiel Blijweert.

c. de wapenspreuk:  BLIDE verwijst naar de betekenis van de familienaam; 
                               ONVERDRUCT verwijst naar het verlangen van generaties
                               Vlamingen en cleine luden naar vrijheid en rechtvaardigheid.

In de komende weken worden volgende onderwerpen toegevoegd:

   
Wat schrijft de pers over ons ?

Hoeve "De Molenberg" te Kruibeke.

 Familienieuws.

 Onze "pioniers" versterken de forten in de 18e eeuw.

Judocus Blyweert, 25 jaar burgemeester van Kruibeke in de 18e eeuw.

In de nevels van de tijd .


Alle ideeën zijn welkom.

Vragen beantwoorden we graag.

 Redenen te over om regelmatig eens te komen kijken naar onze webstek.

     LAAT  OOK  EENS  JE  MENING  HOREN  IN  ONS  GASTENBOEK.

Né à Maubeuge (FR) le 29 septembre 2013: Elena Demory, fille de Cassandre Chantal Reine Blyweert et Jean-Pierre Demory; petite-fille de Véronique Chantal Reine Blyweert et de Jean Marc Passera; arrière-petite fille de François Blyweert (+) et de Antoinette Thiebaux.

Geboren te Maubeuge (Fr) op 29 september 2013: Elena Demory, dochter van Cassandre Chantal Reine Blyweert en Jean-Pierre Demory; kleindochter van Véronique Chantal Reine Blyweert en Jean Marc Passera; achterkleindochter van François Blyweert (+) en Antoinette Thiebaux.

(Branche Française - Franse tak)

Geboorte op 18 juli 2013 te Eeklo: Charles Verbeke zoon van Kevin Verbeke en Eveline Leona Edwina Blijweert; kleinzoon van Johan Antoon Blijweert en Carina Maria Augusta Van Moerkerke; achterkleinzoon van Edwin Julius Blijweert en Odila Henriette Borghgraaf.

(Tak: Steendorp)

Op woensdag 24 april 2013 was ik aanwezig op de ontroerende afscheidplechtigheid van August De Staelen weduwnaar van Eliza Huberta (Bertha) Blyweert. Zo'n afscheid wenst zich zonder twijfel elke vader en grootvader. Uit de herinneringstoespraken sprak een grote liefde voor de overleden papa, schoonpapa, oom en opa.
                                                             

Dochter Martine schetste kort de levensloop van haar papa. Hieronder de volledige tekst.

"Liefste vader,

Ik zou hier eigenlijk iets willen vertellen over jou maar ik vraag me af of jij dat eigenlijk wel zo leuk vindt. Tenslotte was je een man van weinig woorden en je deelde niet altijd mee aan anderen hoe jij de dingen beleefde. Maar in de voorbije maanden zei je vaker tegen mij: 'Als je denkt dat iets goed is, doe dan maar'. Ik vertrouw er dan nu ook op dat jij me de toelating geeft om aan jou, in het bijzijn van onze familie en vrienden en al de mensen hier aanwezig, te vertellen hoe ik kijk naar jou en jouw levenspad.

Ik begin bij het begin.
19 februari 1921. Het kleine arbeiderscafeetje vlak bij de Steendorpse steenbakkerij moet die dag gesloten zijn geweest want jij kwam als 4de telg van de familie De Staelen-De Winter op de wereld. Heb ik het goed dat het daar best vaak wel gezellig was? Arbeiders die moe van het werken hun pintje kwamen drinken en hun praatje kwamen doen en af en toe ook een beetje ambiance maakten. Jij bekeek het met je kinderoogjes en speelde ondertussen met bierviltjes en kroonkurken. Jullie hadden het niet zo breed maar er was ook geen armoede. Pette Roos deelde van het weinige dat ze zelf had want een arme stakker met honger kon ze niet zien.
Alles ging goed tot 3 jaar later het noodlot toe sloeg. Jouw onbezorgde kinderleven werd plots ernstig verstoord. Eerst stierf jouw grote broer Jan en enkele maanden later overkwam jou dat vreselijke ongeval. Je leefde nog maar je verloor je beentje. Vanaf dan zou lopen, springen en spelen nooit meer vanzelfsprekend zijn. Je moet heel bang geweest zijn van al die dokters en van het ziekenhuis. De pijn was hevig. Bovendien woog het verdriet en de schuldvraag van je ouders op je kleine schoudertjes. Het werd een pijn die jij altijd hebt blijven meedragen. Maar je nam als kleine kleuter al een moedig besluit. Je negeerde gewoon het feit dat je nu verder moest met één been. Je speelde en leefde verder zoals ieder ander kind. Na school was jij het die de andere jongens uitdaagde tot een loopwedstrijdje dat je dan, steunend op je krukjes, bijna altijd won. Je was een pienter kind en je werkte hard op school. Je was een primus. Nonkel Posquin bezorgde jou je eerste prothese en daar bleef jij hem heel dankbaar voor. Je ging ook een jaartje in zijn gezin wonen om Frans te leren. Al weer iets waarin jij je onderscheidde van je vriendjes. Toen je groter werd ontstond er discussie over je beroepskeuze. Jij wou studeren op het jongenscollege of elektricien worden maar je ouders wilden je beschermen en stuurden jou goedbedoelend naar een school voor kinderen met een handicap, zoals dat toen heette. Daar zou je de 'kleermakersstiel' leren. Je bent uiteindelijk wel kleermaker geworden maar niet op die school. Want je ging in hongerstaking tot ze je van die school kwamen halen. Dat was zo jouw manier om aan je ouders te tonen dat je niet 'anders' wou zijn en ook niet 'anders' was. Je leek ook doordrongen van het feit dat je, om te zijn zoals ieder ander, je dan wel beter en zelfs de beste moest zijn in vele dingen.
Alles wat ik je ooit zag doen en realiseren, deed je met nauwkeurigheid en perfectionisme.

De oorlog zorgde er voor dat je noodgedwongen thuis moest werken. Maar dit werd de aanzet tot een zelfstandige zaak van maatkleding. Je kreeg van de vader een professionele naaimachine en de zaken draaiden goed. Je koos voor de beste stoffen en je werkte al je creaties tot in de puntjes af. Je naaide ook voor mensen met lichamelijke beperkingen. Je maakte er een punt van dat ook zij netjes en mooi gekleed konden gaan zondat hun beperking minder opvallend werd. Reeds als kind was ik daar zo fier op.
En ik denk dat bijna iedereen die me kent me wel al eens trots heeft horen vertellen dat jij een meester kleermaker was.

Ons moeke leerde je kennen in je eigen zaak. Zij had panden gebreid voor een vest en jij moest er mouwen aan toevoegen in stof en alles in elkaar zetten. Dit verhaal van jullie ontmoeting is zo typerend voor jullie. Ze is gekomen en ze is gebleven en jullie hebben de volgende 64 jaar samen geleefd en gewerkt. Een vaak goedgesmeerde, soms wat krakende maar nooit wankelende tandem.

Jullie kregen drie kinderen. Je was blij met ons en toch vroeg je je vaak af of het wel verantwoord was om kinderen op deze harde wereld te zetten. Je kon het moeilijk verdragen dat ieder mens, ieder kind ook zijn portie van pijn en verdriet zou krijgen. Het besef dat je ons op de wereld hebt gezet en dat je er ons eens allleen op achter zou moeten laten woog op je tot het laatste moment. Het verlies van een kind droeg je moedig maar liet een zwaar litteken na. Al zei je het nooit met veel woorden vake, ik weet en ik heb heel goed gevoeld dat je veel van ons hield. Bij de geboorte van je kleinkinderen hield de zelfde verantwoordelijkheidsvraag je ook weer bezig maar we hebben allemaal gezien hoe je hen allemaal in je hart sloot en ik ben eindeloos dankbaar om de mooie band die je met onze kinderen hebt opgebouwd.

Lieve vader, er is nog zo veel meer dat ik over jou kan vertellen maar ik ga het voorlopig hier bij laten. Ik denk dat jij het nu ook langzamerhand al genoeg vindt al zie ik ook je glimlach om mij gebabbel tegenover jouw zwijgzaamheid. We zijn verschillend wij twee maar toch ook verbonden."

                                                      
                                                              

Op 31 juli 2012 overleed te Lint, Elisabetha Albertina Michiels dochter van Jan Michiels en Maria Virginia Vermeylen en weduwe van dokter Jozef Blyweert. Zij werd geboren te Steenokkerzeel op 26 november 1918 en huwde er op 8 augustus 1942 met Jozef Blyweert, zoon van Joannes Blyweert en kleinzoon van Pieter Blyweert.

De uitvaartliturgie ging door op 4 augustus in de parochiekerk O.L.V. Geboorte te Lint.

Onze innige deelneming aan de talrijke kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen van Elisabeth.

(Tak Steendorp-Dworp-Huizingen-Lint).

Van woensdag 6.6 tot vrijdag 8.6.2012 ontving ik bezoek van Chad Vinck en zijn echtgenote Carolyne uit Phoenix (Arizona-USA). 

Hij is een afstammeling van het echtpaar Petrus Vinck x Maria Christina Blyweert.

In september 1865 vertrokken een 40 tal families uit Steendorp (toen Bazel) naar Lot (toen Dworp) om er te gaan werken in de uitbreidende textielfabriek Scheppers. Daaronder de familie Vinck en verschillende families Blyweert.

De familie van Dominicus Vinck (met o.a. zoon Petrus) evenals de familie van Eustache Louis Blyweert (met dochter Maria Christina) trokken verder naar Roubaix (FR).

Daar huwde Petrus Vinck op 10 november 1883 met Maria Christina Blyweert. Het echtpaar emigreerde op het einde van de eeuw naar Amerika met hun zoon Augustin Louis Vinck (° Roubaix 17 september 1876).

Maria Christina Blyweert overleed op 26 december 1919 in North Andover (MA-USA).

Na het overlijden van zijn echtgenote keerde Petrus Vinck terug naar Vlaanderen en overleed te Gent op 25 april 1925 in het tehuis voor de armen van de "Petites Soeurs des Pauvres" in de Maagdenstraat.

Stamboom: Petrus Vinck x Maria Christina Blyweert - Augustin Louis Vinck Sr.  x Katherine Feger - Louis Austin Vinck Jr x Lois E. Croyle - Paul Croyle-Vinck x Vicki Lee Callin - Chad Patrick Vinck x Carolyne Jean Baxter.

Donderdag 7 juni 2012. Van links naar rechts: Paul Blyweert (gastheer), Scott Matthew Vasko, Lori Nicole Sliz, Carlyne Jean Baxter-Vinck en Chad Patrick Vinck. Scott en Lori, vrienden van Chad en Carolyne zijn, op huwelijksreis, Chad bezoekt de stad waar zijn over-over grootvader is overleden. Scott heeft Tsechische roots, Lori Schotse roots, Carolyne Engelse en Chad Vlaamse. Een bont gezelschap met op de achtergrond de torens van Gent.

Chad Vinck en Carolyne Baxter Vinck voor de ingang van het voormalige klooster van de "Petites Soeurs des Pauvres" in de Maagdestraat te Gent.  Hier overleed de over-over grootvader van Chad, Petrus Vinck.

Carolyne Jean Baxter-Vinck en Chad Patrick Vinck op de Sint-Michielsbrug te Gent op donderdag 7 juni 2012.

Bij Karel Demeestere en de Gentse Neuzen.

Bij ons thuis.

Vertrek uit de Voskenslaan.

Perron 9: wachten op trein naar Brussel. 

Op 4 mei 2012 overleed te Gent Anna Bertha Dora Blyweert, dochter van Isidorus en Maria Thielemans, kleindochter van Joseph Blyweert en Prudence Windey.  Zij werd geboren te Willebroek op 13 juni 1939 en huwde er op 23 juli 1960 met Albert Anna Tierens.  Zij woonden te Heusden-Destelbergen, Neerheide 62.  De uitvaart greep plaats in de Heilig Kruiskerk te Heusden op 11 mei 2012.

Onze innige deelneming aan Albert en aan de familie.

(Tak Steendorp-Willebroek).

Op 10 maart 2012 huwden te Boom Antoine Thérèse Serverius, zanger Tony Servi, zoon van Joseph Petronella Serverius en Philoméne Léonie Rens en Anita Leopoldine Blyweert dochter van Aloise Blyweert en Jeanine Rachel Boddaer, kleindochter van Eduardus Blyweert en Julia Cole.

Hartelijke gelukwensen aan de pasgehuwden.

(Tak Burcht)

Amper een paar weken na het overlijden van Gilbert Isidoor Bleyweert overleed in het AZ Sint-Lucas te Gent zijn echtgenote Mireille Pauline Louis Van Hecke, dochter van Guillaume Van Hecke en Marie Désiré Godefroot.

Zij werd geboren te Zelzate op 8 augustus 1937 en overleed te Gent op 12 maart 2012.

Ik was vandaag, vrijdag 16 maart 2012, aanwezig op de afscheidsdienst in het funerarium Verhoeven op de Oostkade te Zelzate. 

Nadien volgde een laatste groet op de gemeentelijke begraafplaats.