De handelingen waarop de kantklosslagen gebaseerd zijn -het kruisen en het draaien- gaan ervan uit dat steeds twee draden een paar vormen, in de praktijk komt het neer op de klosjes. Met het kruisen worden twee naast elkaar liggende paren verbonden door de rechter klos van het linker paar tussen de klossen van het rechter paar te leggen (afb. 13). Hierdoor ontstaan twee nieuwe paren! Om de kruising min of meer te verankeren worden de (nieuwe) paren gedraaid, d.w.z. de draden van elk paar worden verbonden door de rechter klos over de linker te leggen (afb. 14). Het draaien mag zo vaak herhaald worden als het patroon aangeeft, dit in tegenstelling tot het kruisen dat altijd een eenmalige handeling is. De basishandelingen zijn dus tegenstrijdig aan elkaar. Kort samengevat is het volgende van belang om te onthouden :
Kruisen : is een éénmalige handeling van links naar rechts, het verbindt 2 paren.
Draaien : is een herhaalbare handeling van rechts naar links, het verbind de draden van een paar.
Voor het uiteindelijke resultaat van de kantklosslagen is de volgorde van de basishandelingen niet van invloed. Het speelt echter wel een rol bij de werkbeschrivingen en soms ook bij de draadtekeningen. Er word dan ook onderscheid gemaakt : men spreekt daarbij van de open en gesloten methode. Bij de open methode is het draaien de eerste handeling, bij de gesloten methode het kruisen.
De patroontekening van kloskant wordt een kantbrief genoemd.
Er onderscheiden zich twee soorten kantbrieven.
De ene bestaat uit de hoofdlijnen van het kantmotief, de andere geeft door middel van symbolen het kantpatroon weer, waarbij ieder teken voor één of meer slagen of de plaats van een speld staat.
Bij de eerstgenoemde kantbrieven ontbreken de speldpunten zodat er veel vrijheid ontstaat en de garendikte wordt gekozen naar eigen idee. Dit geld ook voor de plaats van de spelden.
De eenvoudigste kantbrief is er een waarbij de hoofdlijnen van het kantmotief in de vorm van speldpunten is gegeven.
Bij het spoelen van garen op een klosje gaat men als volgt te werk :
- neem het klosje in de rechter hand - leg de draad vast bij middel van een knoopje - spoel het garen op de hals van het klosje, heen en weer gaand er steeds voor zorgend dezelfde spanning aan de draad te geven - vorm een verschuifbare knoop op de klos na het opspoelen. Zie fig. 2 en 3
b. Met de klossenwinder.
- begin het opspoelen met de hand zoals hiervoor beschreven - zet het spoelen verder met behulp van het molentje - vorm na het overspoelen een verschuifbare knoop op de klos.
Het maken van de verschuifbare knoop op de klos.
- span de draad over de linker wijsvinger en vorm een lus - steek de kop van de klos onder de draad en door de lus - trek het draadeinde aan zodat een verschuifbare knoop wordt gevormd. Zie fig. 3
De draden die in de lengterichting van het werk lopen.
Reizigers.
De draden die heen en weer door de hangende paren gaan.
Bij halve slag is er één reiziger; bij linnenslag en gewrongen slag zijn er 2 reizigers.
Als men aan het einde van een rij komt bij linnenwerk, moet men de reizigers 2 maal wringen voor men de speld steekt, bij halflinnenwerk slechts 1 maal, zo behoudt men dezelfde reizigers.
De randslag.
Om de buitenste zijde van het kantje te versterken en het inkrimpen en het rekken te voorkomen maakt men dikwijls aan de zijkanten een randslag. De randslag bestaat uit gewrongen slagen. Er zijn 2 soorten randslagen :
- speld na 4 draden : een gewrongen slag op het einde van een rij, speld na 4 draden (=2 paren), laat het buitenste paar liggen en klos een volgende rij met het tweede paar als reizigers. Gevolg : een verwisseling van paren ; het hangende paar wordt reiziger, de reizigers worden hangend paar.
- speld na 2 draden : op het einde van een gekloste rij de speld na 2 draden steken, die draden één of tweemaal wringen. Voor een versierde "tandjesrand" eeerst een gewrongen slag, dan speld na twee, dan opnieuw een gewrongen slag. Gevolg : hetzelfde paar reizigers keert terug.
Een rond kussen voor kant met afgeknoopte draden, een houten ondergrond gevuld met zeegras of hooi, en overtrokken met linnen. De vulling moet zo hard mogelijk zijn (spelden moeten er blijven in recht staan).
Een vierkant kussen voor kant met doorlopende draden, met laadjes voor het opbergen van de afgewerkte kant en de klossen, ook met een verlengstuk dat boven of onder aan het kussen kan worden aangebracht (volgens de vordering van het werk).
In de praktijk wordt het ronde kussen het meest gebruikt, daar het zowel voor kant met doorlopende draden als voor kant met afgeknoopte draden gebruikt kan worden.
Naast de klassieke kantkussens kan men op andere materialen (zoals piepschuim of isolatiemateriaal) werken, die men kan aanpassen aan de vorm of afmetingen van het werk.
Kantklossen.
Gedraaide stokjes (meestal in hout), met een gedeelte om het garen op te winden, en een gedeelte om in de hand te nemen (bobijn en handvat).
Garen.
De meest klassieke kantgarens bestaan uit vlasdraad (stevig en duurzaam) of katoen (voelt zachter en soepeler aan, en wordt veel gebruikt voor fijnere kantsoorten). Daarnaast kunnen ook wol, kunstvezels, ijzer-, goud- of zilverdraden gebruikt worden.
Spelden.
Kantklosspelden mogen niet aan oxydatie onderhevig zijn, daarom gebruikt men spelden uit koper of roestvrij staal. Lange spelden voor kant met doorlopende draden, korte spelden voor kant met afgeknoopte draden. De dikte van de spelden hangt af van de dikte van de draad.
Patroon.
Een prikking of een tekening
Een prikking wordt gemaakt op een karton waarin gaatjes worden geprikt, of op een papier waarop puntjes worden aangeduid, altijd in funktie van een bepaald nummer van kantgaren. Een tekening geeft alleen de omtreklijnen aan en wordt meest gebruikt voor moderne kant; men kan de speldegaatjes zelf kiezen in funktie van de dikte van de draad.
Nuttig om bij de hand te hebben bij het klossen.
- speldenkussentje : men kan de speldjes gemakkelijker opnemen van een kussentje dan uit een doosje. - prikker : een soort prikpen om patronen te prikken. - haakpen : voor aanhakingen in kant met afgeknoopte draden. - klossewinder : een toestel om kantgaren op klosjes te spoelen. - een handdoek om het werk af te dekken en te beschermen. - toile ciré : om de klossen beter te laten glijden; vroeger was de toile ciré zwart, nu gebruikt men doorschijnende plastiek. - gekleurde kleeffolie : om over het patroon te plakken, zodat het wit minder hard word voor de ogen. - schaartje : om geknoopte draad door te knippen, het werk te beëindigen en het werk te zuiveren.
Volwerk is het gesloten deel van de kant datgewoonlijk het motief voorstelt. Het wordt geklost in linnen-, halflinnen-, of gewrongen slag.
Grondwerk is het open of luchtiger deel van het werk dat de motieven onderling verbindt. Het grondwerk wordt gemaakt uit tralies, vlechtenof vullingen.
Alle draden worden bovenaan het werk vastgemaakt en geheel het werk doorzowel voor het "volwerk" als voor het "grondwerk" gebruikt. Men klost altijd van boven naar onder.
Kant met afgeknoopte draden.
De motieven worden afzonderlijk geklost. Telkens worden de draden geknoopt en afgeknipt. De reeds gekloste delen worden door middel van een haakpen aanelkaar gehaakt.
Kant is een opengewerkt weefsel, een soort fijn vlechtwerk, dat op zichzelf kan bestaan, zonder de hulp van een onderlaag, als het ware "in de lucht" vervaardigd met een naald of klossen.
Soorten kant :
- Naaldkant : wordt op een papier vervaardigd met naald en draad (het papier wordt als het werk beeindigd is, verwijderd).
- Kloskant : wordt op een kussen gemaakt met behulp van klossen en spelden. Deze kant wordt ook speldewerkkant genoemd.
Alle kantsoorten behoren tot één van deze twee groepen, er bestaan echter ook gemengde kantsoorten. Als een werkstuk zowel naaldkant als kloskant bevat binnen hetzelfde geheel spreken we van een gemengde kant.
Andere soorten weefsels zoals frivolité, macramé, filet, open haakwerk worden normalerwijze niet als kant beschouwd, evenmin als Liers borduurwerk.
