Demonstraties van de kantclub Etterjefke tijdens de zomermaanden.
Tijdens de voorbije maanden hebben leden van onze kant club weer veel gaan demonstreren, o.a. tijdens de braderij in de O.L.Vrouwstraat, bij Uit in Mechelen in de Hallestraat, in het Molenijzer in Putte, bij de Botermolen in Keerbergen en op de dag Uit zonder Uitlaat in Mechelen. Het was weer een groot succes! Velen waren geïnterresseerd in ons werk en wilden wel eens de basisslagen uit proberen.
Gedurende enkele maanden hadden wij een Indische leerling. Zij was voor enkele tijd in België en in contact gekomen met iemand van onze kantclub. Zij wilde absoluut en zo vlug mogelijk de basisslagen van het kantklossen leren. Dat ging haar goed af en het was spijtig dat ze niet langer kon blijven. Ze kende niemand in haar thuisland die er zich mee bezig hield. Maar via internet zijn er tegenwoordig mogelijkheden genoeg...
Lang geleden vertrokken vanuit onze streken missionarissen en kloosterzusters naar verre streken om de mensen te bekeren, maar ook om hun een beroep te leren zodat ze in hun onderhoud konden voorzien. In Indië waren o.a. de Congregatie der Dochters van het Kruis en de Franciscanessen Missionarissen van Maria werkzaam. Zij leerden de meisjes en vrouwen naaien, borduren, breien en.. kantklossen! Helaas verleden tijd, er is nu niets meer van over gebleven.
In de Beiaardschool
In Indiê: Franciskanessen, missionarissen van Maria, rond 1960
Verleden zondag werd de plechtige misviering in de St.Gummaruskerk te Lier uitgezonden op TV. De gerestaureerde kerk kon die dag ook bezocht worden. Ze is prachtig! In de kooromgang was een tentoonstelling van kerkschatten en kant was er ook te bewonderen. Zelfs Mechelse! Om jaloers op te worden. Lier pakt uit, en terecht, met zijn Lierse kant. Waar is er in Mechelen nog Mechelse kant te zien?... Dankzij de toeristische dienst, kunnen wij met onze kantclub, nog een poging doen om aan de Toeristen en de Mechelaars (!) te laten zien dat er in onze stad nog Mechelse kant gemaakt wordt.
Mechelse kant ijsgrond: 2e helft 18e eeuw
Oud Vlaamse kloskant: 2de helft 17 e eeuw
type Milanese kant: 17e eeuw
kleed van O.L.Vrouw: met kloskant in gouddraad 19e 20e eeuw
gekloste linten met naaldkant , laatste kwart 17e eeuw.
Vrijwilligers aan de slag met de kostuums van 't Arsenaal.
Eind 2015 sloegen Musea & Erfgoed Mechelen, Het Firmament en 't Arsenaal de handen in elkaar voor een nieuw inventarisatieproject. Aan het project ging een vorming vooraf om de vrijwilligers in te wijden in het hoe en waarom van inventariseren. Daarna gingen ze aan de slag. Ze inventariseerden, fotografeerden en labelden alle kostuums van het theatergezelschap. Omwille van praktische redenen werden de kostuums eerst tijdelijk overgebracht naar het Hof van Busleyden, daarna werd in 't Arsenaal verder gewerkt. Doel van de inventaris was een zicht krijgen op de collectie in functie van mogelijk hergebruik en uitleen aan andere gezelschappen. Een geslaagde samenwerking, die afgerond werd met een tentoonstelling tijdens de Erfgoeddag en een receptie met schepen van cultuur Bjorn Siffer.
Naar jaarlijkse gewoonte waren tussen 10 en 18u, in Mechelen weer vele locaties open voor het publiek. In het hof van Busleyden waren verschillende deelnemende groepen bijeen gebracht. En traditiegetrouw was ook de kantclub Etterjefke daar aanwezig. Het thema van de erfgoeddag dit jaar wass "Zorg". Zorgen dat ons erfgoed voor de komende generaties bewaard blijft en de kennis doorgeven, is heel belangrijk. Mechelse kant staat en blijft aan de top in de wereld van de kant!
Op 23 maart werd het nieuwe logo voor het Museum Hof van Busleyden onthuld tijdens de kunst- en antiekbeurs Eurantica in de Nekkerhal in Mechelen. Samuel Mareel vertelde die dag ook wat meer over de inhoud van het nieuwe museum en de openingsexpo Roep om Rechtvaardigheid.
Erfgoedcel Mechelen en Stedelijke musea Mechelen gaan als één gloednieuwe dienst, Musea & Erfgoed Mechelen, door het leven gaan.
Musea & Erfgoed Mechelen combineert een museumwerking (onderzoek, verzamelen, beheren, ontsluiten) met een erfgoedwerking (erfgoedbeleid, netwerking, ondersteuning, kennis- en expertise opbouw en –deling, vrijwilligerswerking). Een eerste grote uitdaging voor de dienst is de uitbouw van het Hof van Busleyden als Bourgondisch stadspaleis en participatief hedendaags stadsmuseum. Het museum moet een ontmoetingsplek voor Mechelaars en toeristen, erfgoed- en andere culturele spelers, onderzoekers, kunstenaars en verenigingen worden.
Stand van het Museum Hof van Busleyden: foto's H. Vermeir
Schilderij van Willem Geets (1838-1919) Poppenspel aan het hof van Margaretha van Oostenrijk
Het Hof van Busleyden is één van de prachtige gebouwen in Mechelen daterend uit het begin van de zestiende eeuw. Hiëronymus van Busleyden, lid van de Grote Raad, een humanist en goede vriend van Erasmus, laat dit renaissance paleis voor hem ontwerpen door de bekende architect Keldermans. Van 1619 tot de Eerste Wereldoorlog doet het gebouw dienst als Berg van Barmhartigheid: armen kunnen er geld lenen zonder rente. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt het gebouw volledig vernield, alleen de muren staan nog recht. Tijdens de jaren dertig van de vorige eeuw wordt het gerestaureerd en krijgt het de functie van stadsmuseum. Momenteel wordt het Hof van Busleyden verbouwd tot een eigentijds museum voor stad Mechelen dat in 2018 zal opengaan. Ondertussen is het wel periodiek open voor tijdelijke tentoonstellingen; de tuin is wel steeds vrij te bezoeken.
Nog tot 31 oktober kan je in het Timmermans-Opsomer-Huis te Lier deze kanttentoonstelling gaan bekijken. Leden en studenten van de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten uit Turnhout, de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten uit Lier en de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten uit Antwerpen, stellen er hun werk tentoon.
Wie denkt aan traditionele werken, zal misschien teleurgesteld zijn, maar wie gaat voor moderniteit en originaliteit zal er zeker zijn gading vinden.
Naast de tijdelijke tentoonstelling PI-KANT, is het museum zelf ook de moeite waard. Het is een waar eerbetoon aan Lierse schrijvers, beeldhouwers en andere kunstenaars.
In het najaar van 2014 startten de vrijwilligers van de Musea & Erfgoed Mechelen met het registreren van meer dan 3.000 poppen die door de jaren heen te zien waren in figurentheater De Maan. Dit project kadert binnen de samenwerking tussen Musea & Erfgoed Mechelen en Het Firmament om Mechelse gezelschappen te ondersteunen in de zorg voor archieven en collecties.
De Mechelse Brusselpoort (huidige kantoorruimte van Het Firmament). fungeert als depotruimte voor de poppencollectie van het Mechelse figurentheater DE MAAN en de collectie uit de vroegere figurentheaterwerking van Het Firmament, met deelcollecties Jef Contryn,Theater Taptoe, voorlopers DE MAAN en Het Firmament.
Nu, 14 september 2016, zijn Mechelse vrijwilligsters, al bijna twee jaar bezig met het inventariseren. Vandaag hebben ze de 2222ste pop gefotografeerd en beschreven voor het nageslacht. Maker van de poppen en scénograaf Paul Contryn is blij dat zijn werk goed bewaard blijft.
Op zondag 11 september trokken 22 Schuttersgilden uit Vlaanderen, Duitsland en Nederland, prachtig uitgedost, door Mechelen. Na de optocht werden op het podium op de Grote Markt gedanst en vendelzwaaien en trommelen gedemonstreerd.
In de voorhal van het stadhuis werden gildebreuken en documenten van de Kolveniersgilde tentoongesteld. En wij, van de kantclub Etterjefke, mochten weer eens demonstreren hoe de Mechelse ijsgrond en het "Etterjefke" gemaakt worden.
Na het klokkenwerpen werden door de schepen van cultuur, de bronzen klokjes aan de winnaars uitgedeeld.
Een van mijn favoriete bezigheden is rondneuzen op rommelmarkten. Dikwijls heb ik er schatten ontdekt: waardeloos voor wie ze wegdoet, fantastisch voor wie ze vindt….
Zo kon ik onlangs weer mijn reeks boeken over Mechelen aanvullen. Dat boeiend fotoboek: ”Mechelen, over mensen en dingen, van Marcel Kocken (J.Stevens – Mechelen 1983), deed mij mijn jeugdjaren weer herbeleven. Al die oude foto’s over personen, feesten, oorlogen en rampen, handel en nijverheid, gebouwen en pleinen van ongeveer 1900 tot 1958 zijn uit de verzameling van Marcel Kocken en fotograaf Louis Van Zeil.
Tussen de vele foto’s ontdekte ik twee Mechelse kantwerksters.
De eerste foto situeert M. Kocken ergens in het Mechelse Begijnhof. Er staat geen datum bij, maar het was toen zeker in moeilijke omstandigheden hard werken om het dagelijks brood…
De tweede foto is een prentkaart uitgegeven in de reeks “Villes en pleurs” – Paris. De tekening is van R. Lesieur, mij onbekend. Waarschijnlijk is het een fransman. De tekst is duidelijk en wie goed kijkt ziet aan de rand rechts in het midden van de foto, de kantwerkster over haar kussen gebogen.
De wereld van Jef Rottiers, rondom de tuin der lusten.
Jef Rottiers werd in Mechelen geboren op 27 augustus 1904 en overleed in Mechelen op 22 april 1985
Bij het uitbreken van W.O. I vluchtten zijn ouders met hem naar Noord-Ierland. Na de oorlog keerden ze terug en volgde Jef de opleiding tot onderwijzer aan de Normaalschool in Mechelen. Hij werd onderwijzer in O.L.V. Waver en volgde in de Beiaardschool de opleiding tot beiaardier.
In 1938 won hij een tweede prijs met zijn beiaardcompositie “Preludium in F”, hij schreef hoorspelen voor de Belgische radio-omroep, werd schatbewaarder van de Beiaardschool, gaf pianolessen, publiceerde het standaardwerk “ Beiaarden in België” (1952), was een tiental jaren beiaardier van Meise, won verscheidene prijzen voor zijn composities, was mede-stichter van de Oudleerlingenbond van de Beiaardschool en jarenlang docent in de Beiaardschool.
Hij was ook een begenadigd tekenaar en schilder. De tentoonstelling “De wereld van Jef Rottiers, rondom de tuin der lusten” getuigt hiervan.
Tekeningen en schilderijen van hem zijn nog t/m 18 december 2016 te bewonderen in het “Museum Klok & Peel te Asten in Nederland.
links: Scenes uit opera's van Wagner
rechts: Spreekwoorden (versie 1), periode 1960 - 1980
De tuin der lusten, naar Jeroen Bosch, periode 1960 - 1980
uit het standaardwerk: Beiaarden in Belgiê, 1952
ontwerp van Martine Bruggeman, naar de tekening van beiaardier Jef Rottiers
Jacqueline Van Craenenbroeck uit Mechelen: een grote dame in de kantwereld!
Geboren te Zaventem op 25 februari 1935, overleden te Aarschot op 13 april 2016.
Zij leerde kantklossen in de S.T.I.M. te Mechelen bij Mieke Dupont en Nieke Vermant, en in ’t Spinneke te Boortmeerbeek bij Sonja Van Oosterwijck. Nadat ze de techniek onder de knie had begon ze zelf te ontwerpen. Ze nam deel aan de kantwedstrijd van het Folklorefestival in 1985 en won de tweede prijs met het werk “Zonder grenzen”. Daarna tekende ze cartons van enkele historische gebouwen van Mechelen en werkte in 1988 er vier uit in kloskant: het Hof van Busleyden, de Refugie van Sint-Truiden, de Sint-Romboutstoren en Margaretha van Oostenrijk. Het vijfde carton haar eigen “Zicht op Mechelen” werkte ze uit in naaldkant. Deze techniek leerde ze bij Irma Boone in Zele en Rosa De Wachter in Mechelen. Het Unicef-embleem werd door haar uitgewerkt in 1989. In mei 2000 kreeg ze t.g.v. 1200 jaar Zele de 1ste prijs bij de Internationale Wedstrijd voor Kunstnaaldkant van de gemeente. Ze ontving nog een eerste prijs in maart 2003 van “Jeu de dames” in de categorie kant, te Wavre. Ze blonk uit zowel in naaldkant als in kloskant. Na lange tijd in Mechelen gewoond te hebben, verhuisde ze naar Muizen. Haar laatste jaren bracht zij door in het WZC Oase te Arschot.
Mechelen in naaldkant
St. Romboutstoren en Margaretha van Oostenrijk, toen nog op de Grote Markt.
Volgens Wikepedia zijn “rituelen” een opeenvolging van handelingen in een bepaalde volgorde en op een welbepaalde plaats. Ook de kantwerksters hadden hun rituelen en gebruiken. Ze zongen samen liederen tijdens het kantklossen en hielden jaarlijks processies en misvieringen ter ere van hun patroonheiligen. In het leven van de kantwerksters nu, is hier niets meer van terug te vinden, spijtig…
Maar geschiedschrijvers en folkloristen die de waarde hiervan konden inschatten, hebben ze genoteerd en zo zijn ze bewaard voor het nageslacht. Dank zij hen hebben wij een idee van de gebruiken en rituelen bij de Mechelse kantwerksters. Voor Mechelen zijn dat:
- Herman Baccaert (Mechelen 1883 – 1921): letterkundige, folklorist, kunstcriticus en Vlaams voorman. Van hem verscheen in 1911 bij de Nederlandse Boekhandel – Antwerpen: “Aan den Waterkant”, een verhaal uit het leven der speldenwerksters. En in 1912 publiceerde hij zijn “Handleiding tot de Kantkennis” uitgegeven door Verbeke-Loys &Co, Brugge. Het was het eerste boek over kant in het Nederlands en werd bekroond door de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde.
- Jozef Van Balberghe: (Mechelen 1913 – 2000)schrijver over Mechelse geschiedenis en folklore. Zijn studie: “Kant: vervaardiging, nijverheid, soorten en motieven, benamingen” 1957, werd samengesteld naar het “Kantwoordenboek” van zijn vader, Emile J.O. Van Balberghe ( - 1941)
Zo weten we onder meer, dat de mechelse kantwerksters de H. Catharina als hun patroonheilige vereerden, van haar vinden we veel afbeeldingen in de Begijnhofkerk en in de St. Katelijnekerk.
Begijnhofkerk: nieuw beeld van de H. Catharina door R. Rosseel (Ndl), wordt na de restauratie van de kerk in de nis boven de ingang van de kerk geplaatst.
Begijnhofkerk: beeld van Sint Catharina in het hoogkoor rechts, toegeschreven aan J. van der Steen (1633-1723).
St Katelijnekerk: nis met neogotisch beeld van de H. Catharina boven de ingang.
St. Katelijnekerk: anoniem beeld van de H. Catharina in de middenbeuk; met haar symbolen: de kroon der heiligen, de palmtak der martelaren en een deel van het wiel.
Mechelen heeft er weer een aantal stadsambassadeurs bij.
Het zijn mensen uit o.a.de Horeca, museummedewerkers, taxichauffeurs en schippers die de ambassadeursdagen volgden. Sinds de start van het project in 2014 werden in totaal reeds 96 toeristische medewerkers opgeleid.
De officiële benoeming van de stadsambassadeurs had donderdagavond, 14 januari, plaats. De uitreiking van de eretekens gebeurde door schepen van Toerisme Björn Siffer.
36 deelnemers volgden voor het eerst een ambassadeursdag en ontvingen een bronzen pin. Daarnaast waren er drie die al vier of meer modules volgden. Zij ontvingen een zilveren pin, die dit jaar voor het eerst werd uitgereikt. Ik was een van hen en voelde mij zeer vereerd!..
Op 8 januari hielden we onze nieuwjaarsreceptie. Zoals gewoonlijk waren al onze "weldoeners" en leden van onze kantclub met hun partner uitgenodigd. Het was gezellig en buitenstaanders waren vol lof over de mooie kanten die er gemaakt worden. In een kleine toespraak dankte ik iedereen voor de steun aan en voor de samenwerking binnen onze groep. Ik maakte van de gelegenheid gebruik om aan de aanwezigen mijn beslissing om als voorzitster van de kantclub te stoppen, bekend te maken. Na meer dan 15 jaar de verantwoordelijkheid te hebben gedragen, vind ik dit een wijze en aanvaardbare beslissing. Tijd om de fakkel door te geven aan jongeren. Mijn beslissing zal zeker veranderingen binnen het bestuur meebrengen. Maar de opvolging is verzekerd en ik hoop dat ook zij op veel hulp van buitenaf kunnen rekenen.
In de Beiaardschool
In Indiê: Franciskanessen, missionarissen van Maria, rond 1960
Congregatie der Dochters van het Kruis - Luik
Mechelse kant ijsgrond: 2e helft 18e eeuw
Oud Vlaamse kloskant: 2de helft 17 e eeuw
type Milanese kant: 17e eeuw
kleed van O.L.Vrouw: met kloskant in gouddraad 19e 20e eeuw
gekloste linten met naaldkant , laatste kwart 17e eeuw.
Molenijzer Putte 2016
Mechelen in naaldkant
St. Romboutstoren en Margaretha van Oostenrijk, toen nog op de Grote Markt.
Begijnhofkerk: nieuw beeld van de H. Catharina door R. Rosseel (Ndl), wordt na de restauratie van de kerk in de nis boven de ingang van de kerk geplaatst.
Begijnhofkerk: beeld van Sint Catharina in het hoogkoor rechts, toegeschreven aan J. van der Steen (1633-1723).
St Katelijnekerk: nis met neogotisch beeld van de H. Catharina boven de ingang.
St. Katelijnekerk: 
De genodigden komen toe.
Kantwerksters aan het werk
Gelukwensen van en aan Jo Haazen.
