---------------------------Grenspalen op de grens tussen België en Nederland---------------------- ------------------------------------------------------------------Deel 1: van Grenspaal nr 1 tot aan Baarle
28-06-2007
Grenspaal nr 45
Met grenspaal 45 komen we aan de oever van de Maas. Deze bevindt zich op het raakpunt van drie gemeenten: Eysden (Nl), Moelingen en Lixhe (B).
Tot aan het plaatsje THORN loopt de grens ongeveer door het midden van de stroom, behalve dan langs het Belgische KANNE en rond het Nederlandse MAASTRICHT.
Van elke paal staan er hier twee exemplaren; één op elke oever. Voor alle duidelijkheid duiden we die op de Belgische oever aan met de letter B
⇔ Grenspaal 46B staat op een klein schiereilandje. In het Proces Verbaal van 1843 wordt geschreven over het 'Ile de Nivelle'; dit is de smalle strook land die ligt tussen de Maas en het Albertkanaal.
Grenspaal 48B was lange tijd verdwenen; waarschijnlijk van bij de kanalisering aldaar. Een Nederlands-Belgische grenscommissie heeft in oktober 2000 beslist om deze paal te herplaatsen. De paal staat nu op een eiland bij 'le Gué des Vaches' aan de grens met het Belgische Lanaye en het Nederlandse Eijsden. Eigenaardigheid: het jaartal ontbreekt. Bij de plaatsing bleek dat de firma die de grenspaal gemaakt heeft, er een foute datum had opgezet.
Grenspaal 48 staat in het natuurreservaat 'Eijsder Beemden'.
Na paal 48 maakt de grens nu een bocht langs Kanne en dan rond Maastricht. Het is hier een echt paradijs voor de liefhebber, want hier staan veel grenspalen. Rond Kanne staan 20 palen (sommige op enkele tientallen meters van elkaar) en rond Maastricht staan er 58.
Grenspaal 56 die kennelijk door een grondverschuiving van een helling is gegleden en nog slechts een 50 cm boven de grond uitsteekt.
Het kasteel van Neerkanne situeert zich op de noordwestelijke helling van de Beneden-Jekervallei. De oudste vermelding van een adellijke burcht op deze plaats dateert van 1316 toen Ronald d'Agimont heer van Neerkanne was. Dit kasteel werd in 1465 door aanhangers van de Luikse prins-bisschop in brand gestoken. In 1632 werd het ingepalmd door de soldaten van Hendrik van Nassau en in 1669 een tweede maal door de Luikenaars geplunderd en beschadigd. Het mergelzandstenen hoofdgebouw verwierf zijn classicistisch uitzicht omstreeks 1700 toen het in opdracht van generaal Daniël Wolff de Dopff, gouverneur van Maastricht, ingrijpend verbouwd werd. Enkel de hoge terrasmuur met de twee halfronde bastions herinneren nog aan het oudere hellingskasteel dat een meer strategisch karakter had. Vlak voor het kasteel lag een rozentuin. Op het lagere, ommuurde terrasniveau (nu een weiland) situeerde zich een geometrische Franse tuin met omhaagde perkjes en een fontein. De grote vijver aan de overijde van de straat is in oppervlakte gevoelig gereduceerd. Het bospark, aangelegd in 1705 op de steile dalhelling achter het kasteel, had aanvankelijk een stervormig padenpatroon.
De grens loopt langs de muur en verder rond de boomgaarden van het kasteel. Grenspaal nr 68 De weg is Belgisch; het kasteel ligt op Nederlands grondgebied.
Grenspaal nr 69 staat aan de Belgische ingang ( de achteringang) van het kasteel Neercanne. Komt ge met de auto, moet ge langs de Nederlandse kant om het kasteel te bezoeken.
Het grillige verloop van de grens rond Maastricht heeft te maken met het bereik dat de kanonnen van Maastricht hadden. Men schoot (in 1830) met kanonnen vanaf de bastions richting Belgie. De schootafstand van die kannonen was 2400 meter, en bij de inslag van de kogel werd een grenspaal geplaatst, vandaar ook de zigzag van de grens-bepaling, omdat de bastions ook in zigzag vorm waren gebouwd.
Grenspalen 102 en 103 staan aan weerszijden van de Brusselseweg (...la grande route de Maestricht, à Maeseyk.) in Smeermaas. Nr 103 staat bij de uitstalling van een bloemenzaak.
Grenspaal 106 is de laatste van de reeks rond Maastricht. Deze foto is wel al enkele jaren oud. Ik weet niet of het er ter plaatse nu nog zo gesteld is.
Grenspaal 85, niet door de bevoegde instanties, maar door voetbalsupporters oranje geschilderd.
In het "Bestek en voorwaarden" dat in 1843 aan de inschrijvers werd verstrekt staat vermeld dat de palen in een grijze kleur dienen te worden geverfd, die overeenkomt met de kleur van arduinsteen. Het volgnummer en het jaartal moesten zwart geschilderd worden.
In de loop der jaren dat de grenspalen in weer en wind langs de grens gestaan hebben, zijn ze al eens opnieuw geverfd. Hierdoor zijn per gemeente diverse kleurafwijkingen ontstaan. Naast verschillende nuances grijs zien we ook diverse soorten wit en zilverkleurige palen. Vooral in Zeeuws-Vlaanderen. Daar waren in de jaren '80 de palen 287 t/m 303 en 334 t/m 369 zo donker blauw/groen, dat men vanop afstand de zwart geverfde cijfers niet kon lezen. Op het gebied van de gemeente Ijzendijke (nrs 324 t/m 333), waren ze zelfs roze. Intussen zijn die palen herschilderd in wit.
We zijn terug bij de Maas aanbeland en van hier (paal nr 107) tot aan het plaatsje Thorn (paal nr 126) staan er weer twee exemplaren van elk nummer; dus één op de Belgische en één op de Nederlandse oever.
Grenspaal 115
Grenspaal 116B
Grenspaal 119B
Grenspaal 121B in de wei bij de koeien
(deze afbeeldingen komen uit de collectie van Eef Berns)
Door de aannemer die in Stokkem en Meeswijk een nieuwe dijk aangelegd heeft, was deze grenspaal destijds verwijderd.
Op 16 december 2003 werd hij teruggeplaatst, maar vermits de dijk verplaatst was, kon dit niet meer op dezelfde plaats. De grenspaal staat nu 11 meter verder dan oorspronkelijk, maar wel in de lijn van zijn vroegere standplaats en van de paal 115 aan de Nederlandse zijde.
De bovenste foto is nog van toen de paal op zijn oorspronkelijke plaats stond. Hieronder de teruggeplaatste paal. (foto van Peter Dirven)
Grenspaal nr 124 staat langs de Maas op de grens van de gemeenten Stevensweert (NL) en Kessenich (B). Grenspaal nr 124 langs Nederlandse zijde van de Maas. (deze foto is van BeeldbankVenW.nl, Rijkswaterstaat en Copyright - mag enkel overgenomen worden mits deze bronvermelding)
Grenspaal nr 124b langs Belgische zijde van de Maas staat langs de éné kant aan de Maas en langs de andere kant aan de grintplassen.
Op deze plaats ter hoogte van de twee palen was er vroeger een veerpont voor auto's. Bij de paal 124b staat nog een eenzaam huis (te zien op de foto vanaf Nederlandse zijde met het kanon), dat vroeger een herberg was die leefde van het pendelverkeer.
Grenspaal Nr 125 aan de Nederlandse oever van de Maas bij Stevensweert is een mysterie. Hij bestond niet! Deze grenspaal werd nooit geplaatst; zijn Belgische tweelingbroer wel. Waarom weten we niet. Hij staat ook niet genoemd in het Proces Verbaal van 1843.
Article Quarante_neuvième. Limite à travers le territoire de la commune de Stevensweert.
La limite continuant à descendre le thalweg de la Meuse, laisse, à la Belgique, la presqu'ile nommée le Koelegrintsteen, sur laquelle il sera planté une borne (n0. 125) et arrive vis_à_vis la presqu'ile dite le Koelegrint à un point situé à soixante aunes (métres) de distance en amont de la séparation des parcelles 6 et 2 section A de Stevensweert. C'est là que la Meuse cesse de former limite entre les deux Etats. A ce point, et à la dite distance, sur la parcelle 6, il sera planté une borne et une autre vis_àvis, sur la rive droite de la Meuse (n0. 126.)
Na 161 jaar is hij alsnog geplaatst. De rijksgrenscommissie Limburg, die de wettelijke taak heeft om de rijksgrenspalen in stand te houden, had al langer de wens om grenspaal nr 125 (N) te kunnen plaatsen en in 2004 was daar budjet voor. Op 4 november 2004 werd de nieuwe grenspaal nr. 125, dus na 161 jaar, alsnog geplaatst, precies aan de overkant van grenspaal 125B, in het bijzijn van de schepen van de gemeente Kinrooi (B) en de wethouder van Maasbracht (N).
Grenspaal 125B
Grenspaal 126, waarvan wel sprake in het Proces Verbaal.
Het grillige verloop van de grens rond Maastricht heeft te maken met het bereik dat de kanonnen van Maastricht hadden.
Grenspaal nr 89
Grenspaal 85, niet door de bevoegde instanties, maar door voetbalsupporters oranje geschilderd.
Grenspaal 287
Grenspaal 107B)
(foto van Peter Dirven)
Grenspaal 125B
Grenspaal 126, waarvan wel sprake in het Proces Verbaal.
