De enclaves van Baarle.

In 1843 kon de Nederlands-Belgische grenscommissie voor het gebied tussen grenspaal 214 en 215 geen duidelijke grenslijn bepalen. Dit is een afstand van zo’n 50 km. In plaats daarvan werd een overeenkomst gemaakt waarbij van 5732 percelen de afzonderlijke nationaliteit werd vastgesteld.

Een beetje geschiedenis.

In 1198 stond Godfried II van Schoten, Heer van Breda, dit gebied af aan Hertog Hendrik I van Brabant, die het hem als leengoed direct weer teruggaf. Daarmee voorkwam hij een oorlog met Graaf Dirk VII van Holland. Als dank kreeg Godfried uitgestrekte bossen, heidevelden en vennen bij zijn leengoed, waardoor Baarle onder Breda ontstond. De Hertog hield zelf alle bewoonde cijnsgoederen van Baarle: Baarle van de Hertog, ofwel Baarle-Hertog.

Tot het leen van Breda behoren vanaf dat moment de gronden in Baarle die nog niet ontgonnen zijn: het latere Baarle-Nassau.

De opdracht van de lokale overheden was er voor te zorgen dat de rechten en de plichten van de inwoners van Baarle-Hertog en van Baarle-Nassau volledig gelijk waren.

De Vrede van Münster in 1648 betekende de splitsing van het Hertogdom Brabant. Voor het eerst golden er verschillende wetten binnen Baarle en werd het op termijn moeilijker om de gelijkheid van de twee bevolkingsgroepen te garanderen.

Na een mislukte poging om de enclaves militair te annexeren (in 1648) werd getracht om via juridische spitsvondigheten zeggenschap te krijgen over de Hertogse enclaves. Er ontstond een machtsstrijd tussen de Rooms-Katholieke pastoor en de Hervormde Schout, die onrechtstreeks draaide rond het voortbestaan van de Hertogse enclaves.

wordt vervolgd.

De wederzijdse betwisting van een groot aanrtal percelen grond en het ontbreken van een degelijke registratie leidde tot een groot aantal rechtszaken tussen de beide gemeenten en steeds vaker werden de hogere overheden geconfronteerd met Baarlese ruzies. Na de mislukte militaire en juridische pogingen in de 17de en de 18de eeuw werd voor het eerst geprobeerd om door middel van diplomatiek overleg tot een oplossing te komen voor de grensproblemen. Vaak lag de traagwerkende bureaucratie aan de basis van vele mislukkingen. Zo had men b.v. ooit tien jaar nodig enkel om onderhandelaars aan te stellen. Bovendien stonden België en Nederland vanaf het begin erg vijandig tegenover mekaar. Geen van beide landen wou zijn stukje Baarle afgeven.

In Baarle werd door de steeds groter wordende verschillen tussen de Belgische en Nederlandse wetgeving het dagelijkse leven erg gecompliceerd. Omdat de hogere overheden niet tot een akkoord kwamen, moest voor meer en meer problemen een praktrtische oplossing gezocht worden.

Pas op 27 februari 1967 werd een Belgisch-Nederlande commissie ingesteld die daar verandering in moest brengen. Het duurde tot 22 december 1972 alvorens de opdracht duidelijk omschreven was volgens de enclave-situatie.

Op 26 april 1974 is dan op het stadhuis van Turnhout door Nederland en België een verdrag tot definitieve grensvaststelling tussen de palen 214 en 215 gesloten.

'De ‘Paal van Baal’   
Op 4 april 1976 werd als herinnering aan de ondertekening van het verdrag van 1974 en op initiatief van de plaatselijke VVV, een grenspaal geplaatst in het plantsoentje voor de St. Remegiuskerk van Baarle-Hertog, precies tussen Gp214 en Gp215 en niet juist op een grens. Op de voorkant van deze paal staat een dubbele nummering 214-215 en op de achterkant ‘Anno 1198’, ter herinnering aan het jaar waarin de grondslag voor de dubbele nationaliteit van de twee dorpen werd gelegd. Op de zijkanten staat de Nederlandse en de Belgische leeuw.
Het is dus geen echte grenspaal, maar een goed geslaagde imitatie.
 
Bij de definitieve grensvaststelling van 26 april 1974 bleek achteraf nog één gebiedje vergeten, namelijk een stukje veld onder Ulicoten.  Deze laatste grondbetwisting tussen de gemeenten werd in 1995 aan België toegewezen en werd aldus de 22ste enclave van Baarle-Hertog.  Tevens werden toen de gemeentegrenzen ook officiëel tot staatsgrens verheven.

 
Tekst op de gedenkplaat die door de ANWB bij de paal geplaatst werd:
                           De grenspaal.                        
In 1198 werd de overeenkomst gesloten die de oorsprong is van het ontstaan van het enclavegebied.  Na de grensovereenkomst tussen België en Nederland in 1843 heeft het tot 26 april 1974 geduurd voor de Nederlands-Belgische grens in het puzzelgebied tussen de grenspaal nr 214 en 215 officiëel werd vastgelegd.  Als herinnering aan deze mijlpaal in de geschiedenis van de beide Baarle's is op 4 april 1976 deze getrouwe copie van een grenspaal met twee nummers en de 2 nationale leeuwen onthuld.  De gedenkplaat werd gemaakt bij gieterij Melis in Tilburg en staat precies midden de 2 officiële grenspalen als symbool voor de Baarlese puzzel van grenzen.

Belgische leeuw

Nederlandse leeuw

De tocht langs de grenspalen op de Belgische-Nederlandse grens gaat verder op

http://blog.seniorennet.be/grenspalen2

Daar starten we aan GRENSPAAL NR 218,
en gaan tot aan de Schelde.