Ooit van de Islek gehoord? Wees gerust, het ligt niet aan het eind van de wereld, maar in de Duitse Eifel. Met natuurpracht en gastronomie als speerpunten is deze regio bovendien een ideale dichtbijbestemming. Dit groene hart van Europa met zijn rivieren, bossen, burchten en kastelen vormt een schitterend decor voor wandelingen en fietstochten. Islek is bovendien gastronomisch niet te versmaden. Arzfeld, Bitburg en Krautscheid zijn ook geknipt als uitvalsbasis voor excursies. Een kennismaking.
Waar wij een hotelletje hebben gevonden is in Karlshausen,vlak bij Daleiden
Het noemt Zur Karlshausener Muhle, een prachtig gelegen hotel restaurant
Aan de rand van de rivier De Irsen,en ook aan de rand van het immens groot en prachtig natuurgebied De Islek,en het gehucht noemt Falkenauel
Hier hebben we gelogeerd voor een meer dan schappelijke prijs met een rijk gevulde tafel.
Maar nu over naar de wandeling
De wandeling zelf is ongeveer 8 km en je doet er 2,5 a 3 uur over
Die begint bij het hotel en gaat links omhoog richting
Karlshausen.Men volgt de weg tot men aan de linkse kant van de weg een blauw bordje of geverft teken ziet met een witte 7 in.Dat is nu de wandeling die we gaan volgen.De rest kan je makkelijk op het kaartje volgen.
In het dorp Karlshausen is er mogelijkheid tot aankopen in een winkel,geld uit de muur en ook een cafeetje is er te vinden en dan ben je ook half weg
Ik wens iedereen een goed verblijf en een leuke wandeling in dit prachtig natuurgebied
Het adres van ons hotel is noemt Zur Karlshausener Muhle D-54673 Karlshausen
Afstand : 11.5 km Aard van de weg : Verhard,geschikt voor kinderwagens Bewegwijzering : Geen Parkeren : Aan de kerk of aan herberg - restaurant "De Horne" in de Brugstraat De wandeling :
Start deze wandeling bij herberg 'De Home' in de Brugstraat te Vechmaal . Aan de rotonde achter deze oude hoeve stap je rechts de Heurnestraat in. Links zie je hoge bomen en de eerste kasteelhoeve.
Na 500 m bereik je de splitsing van de Hekslaan (links) en de Langstraat (rechts).
Je wandelt rechtsaf tot aan het volgende kruispunt .
Hier ga je naar links (voorzichtig oversteken !) en je volgt de wegwijzers naar Tongeren en Borgloon.
Langs het macadam van deze Monnikenlaan kun je zo'n 300 m het voetpad volgen en daarna wordt het wel even uitkijken.
Na 1,7 km ligt links de prachtige Monnikenhoeve met een reusachtige inrijpoort.
Deze hoeve behoort tot Heks en ligt op een van de hoogste punten van de gemeente in de buurt van de Ster en Zalesberg (121 m).
Na een kijkje bij de poort stap je verder en na zo'n 1,4 km bereik je het kruispunt met een asfaltwegje. Recht voor je staat het kerkje van Bommershoven, een deelgemeente van Borgloon. Je draait hier links het asfalt van de Lod. Lavkistraat (met het bordje 'Vlaanderen fietsroute') in.
Even flink doorstappen nu langs deze unieke holle weg zoals je die alleen nog in Haspengouw aantreft.
Zo'n 3,8 km na de start bereik je het gemeentebordje van Heks. Rechts ligt een bos en achter je een fraai landschap met de spits van het kerkje van Bommershoven. Het gaat nu bergaf.
rechtdoor wandelen met het kasteel bos aan je linkerkant.
Voorbij het kruispunt van deze wegen zie je links de ingang naar het kasteel toe. De Hoogstraat is niet toegankelijk voor wandelaars. Ga verder tot aan het kruispunt en neem daar links de Hekslaan.
Na 400 m kom je aan de kerk met ernaast een gedenkplaat voor jeugdschrijver Lod. Lavki . Wandel tot aan de Molenstraat (rechts), met de kasteelmuur aan je linkerkant.
Om de voorgevel van het kasteel te bekijken moet je nog 200 m verder stappen.
Keer dan op je stappen terug, want je moet rechts de Molenstraat in (met een kapelletje op de hoek).
Daal met de weg mee en je komt na 6,8 km wandelen aan de Henestraat die Horpmaal en Heers verbindt. De weg naar Horpmaal is een holle weg die naar de tumulus of Romeinse grafueuvel van Home leidt. Jij draait echter met de macadamweg mee en kunt dan op een bank rechts even uitblazen.
Op stap maar weer, tussen velden, akkers en beemden in om dan opnieuw links af te draaien. Rechts van de weg (Heurnestraat) staat een bank onder een boom.
Volg je links de Heumestraat mee.
Recht voor je staat de prachtige Sint-Pieterskapel (zie kaderstukje) Van Vechmaal, met banken op het pleintje ervoor en een kwadraathoeve links.
Na een rustpauze volg je rechts het klinkerwegje en 200 m verder ga je weer rechtsaf. Links staat een van de mooiste kwadraathoeven
Draai links de Tongersestraat in. Langs dit macadamwegje zie je rechts een mooie hoeveschuur en weer een kwadraathoeve. Op het land achter de hoeve ligt het Zouwveld, waar in 1989 een badgebouw en een deel van een Romeinse villa werden blootgelegd. Wat verder zie je links beneden een kerkje en een voetbalveld. kom je aan een stukje kasseiweg. Steek voorzichtig de Sint-Martinusstraat over en stap rechtdoor. Rechts op de hoek van het kruispunt staat een hoger gelegen kapelletje. In de omgeving bevinden zich ook de gesloten turf- en mergelgroeven .
Daarna wandel je door een met bomen afgezoomde holle weg en 300 m verder draai je links Henisdael in.
Je komt aan je linkerkant voorbij de kasteelhoeve Hinnisdael met een merkwaardige inrijpoort. In de weide rechts bevindt zich de bron van de Molen- of Herkebeek.
Op het einde van de weg sla je links de Vechmaallaan in. Rechts zie je weer een kwadraathoeve en na 300 m dwars je wederom de Sint-Martinusstraat en je stapt rechtdoor opnieuw de Brugstraat in. Als je zin hebt in een ommetje, kun je rechts de Sint-Martinusstraat nemen. Aan de kerk van Vechmaal neem je links de Peuskensstraat en vervolgens links de Suskensstraat tot aan de Brugstraat. Onderweg kom je voorbij het parochiaal ontmoetingscentrum, een café met de naam van zijn voetbalploeg, de gemeenteschool en de neoclassicistische Sint-Martinuskerk (1840) met de calvarie errond.
Op de hoek van de Brugstraat staan wegwijzers naar herberg 'De Horne' en de Sint-Pieterskapel. Bij je startplaats kun je terecht voor een natje en een droogje. Dat kan een streekbiertje zijn of een stuk Heerse Tattepoem of dikke appeltaart (tarte-aux-pommes), boerengebak gevuld met moes van appelen uit de eigen boomgaarden waaraan rozebotteljam werd toegevoegd.
WEETJES
op de E40 Brussel-Luik neem je uitrit 29 (Waremme) en dan linksaf de weg Oreye- Tongeren (N69); voorbij Oreye linksaf naar Heks en Vechmaal. In Vechmaal aan het eerste kruispunt linksaf naar Sint- Pieterskapel Heurne en herberg 'De Home'. De Walen noemen dit hoekje 'Au passage du Jourdin', naar het bijbelverhaal over de Jordaan, daar er een beekje voor het hoevetje stroomt. De naam Home is wellicht afgeleid van het Germaanse 'hore' (modder) en werd al in archieven uit 1175 aangetroffen. Vanaf 1657 kwam de samenstelling Hom Sint-Peter voor. De naam is tevens afkomstig van de voormalige heerlijkheid Home. Op het grondgebied van Vechmaal bestonden de heerlijkheden Vechmaal, Home en Hinnisdael, die Dionijs van Hinnisdael tussen 1610 en 1616 allemaal in zijn bezit kreeg.
2 Het Monnikenhof of Munckhofin Maaslandse renaissancestijl, een boerderij van zo'n 100 ha groot, werd op het einde van de 12de eeuw gebouwd door de monniken van Graethem voor de cisterciënzerabdij van Villers. De kwadraathoeve werd in 1582 eigendom van het Sint- Lambertuskapittel van Luik (zie beeld op het dak van de stallingen bij de grote inrijpoort). Tijdens de Franse Omwenteling besloeg het goed nog 169 ha, maar daarna werd het zoals de meeste kerkgoederen door de staat verkocht.
3 Achter deze vierkantshoeve, het Manshovenhof, ligt het gelijknamige bos. De hoeve staat op een hoger gelegen plateau bij de Sint-Servaas- berg (90-110 m) op het grondgebied van Borgloon, hoewel de hoeve is georiënteerd naar Heks.
4 De eerste steen van de huidige kerk van Onze-Lieve-Vrouw Ten- hemelopneming werd in juni 1850 gelegd door pastoor Dirix. De kerk werd ingewijd door Mgr. Van Bommel, bisschop van Luik. De vroegere kerk dateerde wellicht reeds van voor 1666 en was toegewijd aan de heilige Aldegonde met de heilige Barbara als patrones. Bezienswaardig zijn: het kerkmeubilair met een preekstoel in Luikse rococo en op het kerkhof een grafkruis uit 1654.
5 Aan het voormalige gemeentehuis naast de kerk werd in 1967 door de Vlaamse Toeristenbond een gedenkplaat onthuld voor Lod. Lavki (pseudoniem van Ludovic Van Winkel). Deze priester-schrijver (1893 Heks-1954 Hasselt) schreef een vijftigtal avontuurlijke jeugdromans. 6 Het kasteel van Heks, een van de mooiste stijlkastelen van België, werd in 1770 gebouwd als zomerverblijf en jachtslot voor een van de laatste prins-bisschoppen van Luik, de kunstzinnige graaf Karel von Velbrück. Het U-vormige, classicistische kasteel met rococodecorum werd opgetrokken in rode baksteen met raamlijsten in kalksteen. Het sobere gebouw heeft als enige versiering een driehoekig fronton met jachtgodin Diana in reliëf. Het kasteel, nu eigendom van gravin d'Ursel, ligt verscholen in het groen van een Engels park en is omringd door een Franse tuin met een vermaarde rozentuin, dit alles omgeven door loofbossen. Sinds 1948 zijn het kasteel met het smaakvolle interieur, de parken, tuinen en bossen beschermd als monument én als landschap. Het kasteel zelfis normaal niet toegankelijk, maar in de zomer worden enkele open-tuindagen georganiseerd. De boerderij bij het kasteel dien- deals decor Voor de film' Adriaan Brouwer'.
7 Deze eerder vervallen hoeve was vroeger eigendom van de patriciërs- familie Bossch (zie wapenschild boven de inrijpoort). De witte hoeve Berloz uit 1743 heeft een bijbehorend kasteeltje en een park. In dit domein werd in 1970 een deel van de film 'Monsieur Hawarden' van de Vlaamse regisseur Harry Kümel opgenomen.
De abdij hoeve laat je achter je liggen, terwijl je ook de vroegere pastorij aan je linkerhand voorbijwandelt.
Trek in de Trapstraat naar 'boven', in de richting van de velden. Na een 400 m kom je op een kruispunt waar je rechts niet naast een huis kunt kijken waartegen een kruisbeeld is aangebracht. Neem echter links.
Deze weg van bijna 1 km lengte leidt je door het Strik- en Kruisveld, vroeger eigendom van de priorij. Links heb je een mooi vergezicht op onder andere Bogaarden en Heikruis.
Rechts probeert het kerkje van Pepingen op te vallen.
Beneden gekomen laat je de 'staande wippen' (2) rechts liggen, tenzij er een wedstrijd bezig is, want dan moet je toch even pauzeren.
Draai dan links naast de muurkapel mee tot op de bredere betonweg: Hoesnaeke heet het hier. Houd links aan tot je zowat 500 m verder nogmaals links een weg vindt die zich 1,2 km door het Pajottenlandse landschap wil kronkelen. Niet alleen mode- en publiciteitsfotografen, maar ook filmploegen hebben hier al menig beeldje geschoten met de imposante en beschermde abdij gebouwen op de achtergrond.
Aan de monumentale maar toch enigszins vervallen boerderij 'Hof ter Kammen' betreed je een grotere weg op het grondgebied van Bogaarden. Ook hier weer naar links, de driesprong voorbij (Kriekelaerestraat), tot je even voorbij de bibliotheek aan je rechterhand een asfaltWeg naar beneden ziet slingeren.
Daal deze Terheugenstraat zo'n 400 m af tot aan een brugje over een niet zo proper beekje en trek nu links weer de glooiende velden in. Meteen ben je halfweg de wandeling.
Na 1 km bereik je door een mooie dreef het kasteel 'Den Dael' (3) dat rond 1650 in Franse stijl werd opgetrokken. Het is omringd door een park met vijvers - uitgewerkt door Le Notre die ook de hovingen van Versailies ontWierp - maar daar merk je hier niet zoveel van.
Terug naar links om 400 m verder een scherpe bocht te maken naar én in de Daelestraat. Die volg je 1 km, tot ze ornhoogkruipt naar een kruispunt.
Ga rechtdoor de Dorekensstraat in. Links in de verte oogt het Terloo-torentje (4) vrediger. Zo'n 600 m verder, op de driesprong, volg je de Hoevestraat die je vrij snel de kerk van Beert openbaart.
Net voor de eerste boerderij links ('De Eik') trekt een bonkige kasseiweg, naast een vijver en tussen de stallingen van het hof, naar het hoogste punt van deze tocht.
Je neemt daar de Kattenholstraat (5), tot je na 300 m naar links zwenkt in de richting van de huizengroep, in de volksmond nogal hautain 'Klein Brussel' (6) gedoopt.
Je wagen vind je van hieruit zeker terug.
Als je het geluk hebt om de abdijkerk (7) open te vinden, wat nietvanzelfsprekend is op een weekdag, ga dan zeker binnen. En een blik door de toegangspoort van de abdij hoeve (8), nog iets verderop in deze doodlopende straat, mag je zeker niet missen.
Het hofbeweken is een moeilijker aangelegenheid.
WEETJES
1 Bellingen bereik je best via de steenweg Halle- Ninove. Even voor het
dorpscentrum van Pepingen (als je uit Halle komt) of erna (als Ninove je vertrekpunt was) staan twee wegwijzers onder elkaar: Hondzocht Bellingen. Terwijl de 'hond' er 2 km over doet om zijn Bellingse bestem- ming te halen, sta jij al na 1,5 km aan de kerk.
2 In de buurt die Wanake wordt genoemd, stond ooit het kasteel van Engelbert van Edingen. Na een geschil met de graaf van Henegouwen kwam hij zich hier op het einde van de 12de eeuw vestigen om, indien nodig, vlug naar het naburige en veiliger Brabant te kunnen overwippen. Engelbert en zijn vrouw werden overigens in Bellingen begraven. 3 Het kasteel 'Den Oael' was ooit de heerlijkheid 'Ledale' en bezat een eigen meier, schepenen en schandpaal. Van de 17 de tot het begin van deze eeuw was het kasteel eigendom van de uit Gent afkomstige familie van Hoobrouck de te Walle. Deze familie leverde niet alleen vele Bellingse burgemeesters af, maar bezat tevens het grootste deel van de gronden van deze gemeente en van Bogaarden.
4 Terloo, een vroegere kasteelhoeve die nu als dorpsschool en klooster dienst doet, bestond reeds in de 13de eeuw als heerlijkheid. Vermoe- delijk was het door een slotgracht omwald en via een dreefverbonden met het kasteel van 'Den OaeI'.
5 Kattenhol, ook Kartenhof genoemd, is het hoogste punt van de gemeente Beert. Tot in 1940 stond hier nog een windmolen van waarop je volgens sommige bronnen vijftien kerktorens kon aanschouwen. Volgens professor Lindemans betekent de naam zoveel als 'gronduitholling bevestigd met paal- en rijswerk'. Op Kattenhol zouden twee secundaire Romeinse heirbanen elkaar hebben ontmoet: enerzijds de verbinding Beert-Saintes-Rebecq en anderzijds de lijn St.-Pieters- Leeuw-Beert-Kester waar aansluiting werd gemaakt met de grotere Bavai-Asse-route.
6 Met de spotnaam Klein Brussel wordt een groep armelijke huizen aangeduid die vroeger Alvereie heette. Alvereie is een Romaans woord dat zijn wortels heeft in albaretum, wat abelenbos betekent.
7 De laat-gotische Onze-Lieve-Vrouwkerk (1619-1623) bevat een
oudere sacristie: de voormalige grafkapel van de Heren van Edingen. Aan de noordkant heeft deze kerk geen vensters, daar tegen deze blinde muur het klooster was aangebouwd. Het ruime koor bewijst dat het klooster ooit dichtbevolkt was. Het meubilair is overwegend classicistisch, terwijl de kansel in rococostijl is. Er hangen ook twee schilderijen van de Antwerpenaar Hubertus Sporckmans die tot de school van Rubens behoorde. Wapenborden en grafzerken - zowel binnen als buiten - verwijzen steeds naar de abdij of naar de bewoners van de omliggende heerlijkheden.
8 De abdij hoeve die samen met de omgeving in 1982 werd beschermd,
was een gedeelte van het klooster dat heel zijn eigendom met hoge muren liet omgeven. De schuur en de stallingen zijn bijna intact gebleven, net als de toegangspoort waarboven het wapen van Cantimpret prijkt. Het geheel is nu eigendom van de niet-onbemiddelde familie De Clerck, die in februari 1992 in het nieuws kwam door de ontVoering van (klein)zoon Anthony.
Wist u dat de Vlaamse volksheld Jan Breydel eigenlijk Van Bellinghen heette? En dat de prachtige abdijhoeve in het Pajotse dorpje Bellingen eigendom is van textielbaron Jan De Clerck?
Met de rug naar de kerk gericht vertrekken we naar rechts en volgen de Vollezelestraat en dit 328 meter tot aan een Twee-sprong links die we in slaan , dit is de Hazelaarswijk. We wandelen nu rechtdoor en dit 209 meter , tot aan een T-splitsing waar we rechts af slaan en wandelen verder de Frankrijkstraat door om na 287 meter links te volgen.Deze weg volgen we 468 meter tot aan een T-splitsing met de Viergatenstraat die we links in slaan.
We volgen de Viergatenstraat 109 meter tot aan de eerste Twee-sprong rechts , daar slaan we in en volgen nu de Schavolliestraat 1019 meter tot aan een T-splitsing , waar we links van ons een kapel waarnemen. We slaan aan de T-splitsing links in en wandelen nu in de Bontestraat , deze straat blijven we volgen over een afstand van 1181 meter tot aan een Twee-sprong links , onderweg komen we nog een kapel aan de rechter zijde tegen.
We blijven de Bontestraat verder volgen en wandelen over de Hollandse Beek heen , na 676 meter komen we aan een kruising met rechts van ons een kapel . Na de kruising wandelen we rechtdoor en volgen nu de Hollandstraat 1023 meter tot aan een Twee-sprong rechts , maar blijven links de Hollandstraat volgen en dit tot aan een T-splitsing na 757 meter.
Aan de T-splitsing staan we in de Peverstraat , we slaan deze straat rechts in en volgen 120 meter tot aan de volgende T-splitsing , waar we in de Goteringenstraatstraat staan die we links in slaan.We volgen deze straat over een afstand van 215 meter tot aan de eerste Twee-sprong links , deze weg slaan we in en volgen 149 meter tot aan een Twee-sprong , die we links in slaan.
Deze straat heet terug de Frankrijkstaat en volgen deze nu tot aan de eerste kruising en dit over een afstand van 1184 meter , waar we rechts de Kasteelstraat in slaan . Na 80 meter slaan we links tussen de huizen een pas geasvalteerde voetweg in om over een afstand van 582 meter in de Pastoriestraat uit te komen , waar we links na enkele meters aan ons vertrekpunt terug uit komen
Deze parochiekerk werd in 1858 opgetrokken in neogotische stijl. Bezienswaardig zijn het met snijwerk versierde altaar, de glasramen, de monumentale kruisweg in 1867 geleverd door de Ninoofse beeldhouwer Jacobs, de schilderijen van E. Van Hove en de prachtige schilderijen van kunstschilder P. De Clercq, daterend van 1860.
Kasteel Van Heetvelde
Kasteel in Brabantse renaissancestijl dat in de volksmond "Het Waterkasteel" genoemd wordt. Het gaat in feite om een oudere waterburcht die in de 17de eeuw gedeeltelijk werd heropgebouwd door Pieter Collins, heer Van Heetvelde. Het kasteel bestaat uit een vierkante donjon (woontoren), een ronde toren, een kapel en een ronde verdedigingstoren aan de westkant. Dit kasteel is niet te bezichtigen.
Vertrek : Aan de voorkant van de basiliek Met de rug naar de ingang van de kerk vertrek je links Afstand : 9 km De weg : Goed begaanbare zand- en asfaltwegen Bewegwijzering : onvoldoende Parking : Achter de basiliek aan het voetbalveld
Bezienswaardigheden Scherpenheuvel
HET ONTSTAAN
Magische Boom
Scherpenheuvel is de meest bezochte bedevaartplaats van België. De oorsprong verdwijnt in de donkere middeleeuwen. Tussen Zichem en Diest op de heuveltop stond een heilige eik in kruisvorm. Een vrome man gaf aan deze eik een christelijke betekenis door er een Mariabeeldje aan te hangen. Vele mensen kwamen hier bidden. De toeloop van het volk begon zeer groot te worden, toen een herder zijn schapen kwam hoeden op de heuvel en het beeldje op de grond zag liggen; wellicht had de wind het van de stam gerukt. Hij nam het op en wilde het mee naar huis nemen, en zie, een ongekende kracht hield de man ter plaatse, juist alsof hij aan de grond genageld was. Door schrik bevangen, begon de schaapherder te bidden, doch het lukte hem niet één voet te verzetten. Ongerust over het wegblijven van zijn knecht, trok de schapenboer erop uit en vond de knaap met het beeldje in de hand op de Scherpe-Heuvel. "Ik wilde", zo sprak de jongen gans terneergeslagenn "het beeldje naar huis brengen om het daar te vereren." "Laat ons liever dat beeld op zijn oude paats terugzetten", sprak de boer en hij plaatste het terug op het kleine voetstuk; onmiddellijk kon de knecht opnieuw vrij bewegen. Tot daar de legende.....
Rond het midden van de zestiende eeuw pelgrimeren de inwoners van het Brabantse Zichem naar de Scherpenheuvel. Het is een wat geïsoleerde heuvel die zich op 3 km van het stadje bevindt. Boven op de heuvel staat een oude eik en daaraan hangt een eenvoudig Mariabeeld. De Zichemnaren wenden zich vooral tot de Madonna om genezing van koortsen af te smeken.
Godfried van Thienwinckel, die in Zichem opgroeide en er ruim een kwarteeuw pastoor was, verklaart dat zijn ouders op de Scherpenheuvel om genezing gingen bidden toen hij als kind erg ziek was.Aan hun gebed schrijft hij zijn voorspoedige genezing toe. Anderen leggen gelijkluidende getuigenissen af. Zo tekent zich een beeld af van een sacrale plaats met een erg lokale achterban.
In die periode maakt Zichem deel uit van de baronie Diest, een betrekkelijk groot leen dat eigendom is van Willem de Zwijger, prins van Oranje. Die band met de leider van de opstand komt het stadje duur te staan. (meer, zie geschiedenis Zichem) .
Alle uitingen van katholicisme worden met harde hand onderdrukt. Zo moet ook het beeldje in de eik eraan geloven. Op een dag is het verdwenen, zonder dat iemand precies weet wat er mee gebeurd is. Het herstel van het Habsburgse gezag in 1583 doet de rust niet weerkeren. De voortdurend heen en weer trekkende legers maken de streek nog lang onveilig. Bovendien slaan de garnizoenen van Diest en Zichem meer dan eens aan het muiten.
In al die verwarring duurt het tot 1587 vooraleer vrome inwoners van Zichem een nieuwe Madonna in de eik plaatsen. Agnes Frederix, een kosteres uit Diest, heeft het beeldje geschonken. Later is wel eens beweerd dat het oorspronkelijke beeld op die manier naar zijn standplaats is teruggekeerd. Dat is erg onwaarschijnlijk. Geen enkele tijdgenoot komt met die bewering voor de dag. Nochtans zou iemand als pastoor Van Thienwinckel het oude Madonnabeeld beslist hebben herkend en zou hij er alle belang bij hebben gehad om dat kenbaar te maken. Het nieuwe beeld wordt immers het voorwerp van een snel aanzwellende devotie.
Basiliek Aanvankelijk was Scherpenheuvel slechts een gehucht van de aloude Brabantse stad Zichem, maar kreeg in 1605 stadsrechten en stadsgrachten en werd zo een zelfstandige stad. Samen met deze stadsrechten kreeg Scherpenheuvel ook zijn specifieke grondplan in de vorm van een zevenpuntige ster met als centrum de basiliek. Dit wijst op het grote belang van de symboliek, waarmee uitdrukking wordt gegeven aan de zeven vreugden en de zeven smarten van Maria.
Met de bouw van deze prachtige barokbasiliek werd in 1609 begonnen onder impuls van de aartshertogen Albrecht en Isabella, volgens plan van de hofarchitect Wenceslas Cobergher. Het gebouw werd voltrokken in 1627, Cobergher liet zich waarschijnlijk inspireren door de Italiaanse barok en wellicht door de Dom van Firenze van architect Brunelleschi die 200 jaar daarvoor gebouwd was om het Pantheon uit het oude Rome te evenaren.
Cobergher kreeg de hulp van de gebroeders Nole, die lid waren van de Sint-Lukasgilde van Antwerpen en die de beeldhouwwerken van de engelen, profeten en evangelisten vervaardigden die het interieur van de kerk sieren. Theodoor van Loon verfraaide de kerk met zijn ingetogen barokschilderijen van mariale taferelen, die in de kranskapellen en boven het altaar hangen.
De koepel is belegd met lood tegen insijpelend water en versierd met 298 zevenpuntige vergulde sterren. Opmerkelijk aan deze koepel is het feit dat er geen lichtopeningen zijn.
De zijkapellen die rond de koepel tot op halve hoogte gebouwd zijn, werden opgetrokken in ijzerzandsteen die in het naburige Langdorp ontgonnen werd.
De vierkante toren, achteraan de koepel, werd opgetrokken in zandsteen en telt vier verdiepingen die een beiaard met 49 klokken huisvest.
Aansluitend op deze toren vinden we de gerestaureerde barokgang, deze gang is een overblijfsel van het Oratorianenklooster dat in 1624 werd gebouw, maar ging grotendeels verloren tijdens woelige de Franse Revolutie.
In de omgeving van de basiliek worden sinds honderden jaren kleine kramen uitgebaat door inwoners van Scherpenheuvel, die objecten van devotie, snoep en prullaria verkopen aan de talrijke bezoekers die jaarlijks weer een bezoekje brengen.
Waterput In de onmiddelijke omgeving van de basiliek kunnen we de waterput bezichtigen. Deze waterput, 42 meter diep, diende vroeger voor de watervoorziening van de bevolking. De put dateert uit 1632 en is grotendeels opgetrokken uit de typische ijzerzandsteen van de streek. Het gebouwtje waar de put zich in bevindt, dateert van 1871-1872. Mariahal
Omdat de capaciteit van de kerk te klein was, werd begin jaren zeventig besloten tot de bouw van een grote hal voor eucharistievieringen, die vooral in de meimaand honderden mensen kan herbergen. De hal werd in 1972 afgewerkt en heeft een capaciteit van 2000 zitplaatsen. Oratorianenklooster & college
De Oratorianen werden in 1574 te Rome gesticht door de H. Philippus Nerius. In 1624 wordt het Oratorium opgericht door aartsbisschop Jacobus Boonen, de eerste overste is pastoor Brouckaert. Rond dezelfde periode begint men ook te bouwen aan het klooster, hetzelfde jaar nog wordt het Oratorium bekrachtigd door Paus Urbanus VIII.
De Oratorianen richtten te Scherpenheuvel in 1656 een Latijns college voor humaniorastudenten op. Dit college was op de plaats waar nu het onthaalcentrum De Pelgrim is gevestigd.
De Barokgang die de laatste jaren gerestaureerd werd, heeft zijn oorsprong in 1660, toen er een verbinding gemaakt werd tussen het klooster en de sacristie van de Basiliek.
In de periode van de Franse Revolutie (1797-1798) werden de vijf laatste paters uit Scherpenheuvel verjaagd , Proost Van Bael kon ontsnappen, de vier overigen werden naar Cayenne in Frans Guyana gedeporteerd, waar zij stierven. De gebouwen ondergingen hetzelfde droeve lot en werden bijna volledig verwoest. Huis Aartshertogen (Gulden Vlies)
'Het Gulden Vlies' werd omstreeks 1600 gebouwd als een afspanning, het is één van de oudste huizen van Scherpenheuvel en werd gebouwd in de Renaissance-stijl, dit in tegenstelling tot de de Basiliek, die opgetrokken werd in de nieuwere Barokstijl.
Deze afspanning of herberg zorgde voor en tijdens de bouw van de Basiliek voor onderdak aan de talrijke medewerkers zoals steenhouwers, schilders enz.
De Aartshertogen Albrecht en Isabella zouden bij hun bezoeken aan Scherpenheuvel gelogeerd hebben in dit prachtige huis.
Ook talrijke gewone bedevaarders die reeds van voor de bouw van de Basiliek naar Scherpenheuvel afzakten hebben decennia lang onderdak gevonden in 'Het Gulden Vlies', één van de talrijke afspanningen die Scherpenheuvel sinds het begin van de 17de eeuw rijk was en die door de eeuwen heen honderdduizenden pelgrims te slapen gelegd hebben.
Volgens bepaalde bronnen zou er vroeger zelfs een onderaardse verbinding gelopen hebben tussen de Basiliek en 'Het Gulden Vlies'.
Onthaalcentrum 'De Pelgrim'
De plaats waar nu 'De Pelgrim' gevestigd is, aan het Isabellaplein, heeft sinds eeuwen een opvoedkundige betekenis gehad.
In 1656 openden de Oratorianen op deze plaats hun Latijns College voor humaniorastudenten.
Na de Franse Revolutie (1797-1798) verdwenen de Oratorianen uit Scherpenheuvel, waarna de Zusters van Liefde deze gebouwen bewoonde tot in 1830.
In 1830 kocht pastoor Lambertz van Tildonk het college en de herberg de 'de Drie Snoeken', waarna de Zusters Ursulinen het gebouw betrokken en er een kostschool openden, het 'Pensionaat der Ursulinen'. Tot 1950 werden alle vakken hier nog in het Frans onderwezen en voor de Tweede Wereldoorlog had men heel wat Engelse, Schotse en Zwitserse leerlingen, zij gingen enkel in de grote vakantie naar huis.
Na de jaren vijftig werd de naam veranderd naar Sinte-Lutgardisluceum, waarna in de jaren 1990 de activiteiten van de school traag maar zeker volledig tot een einde kwamen.
Monografie van Scherpenheuvel
Scherpenheuvel ligt op 50°53° Noorderbreedte en op 4°51' Oosterlengte van Greenwich.
Het grenst: ten Noorden aan Messelbroek en Zichem, ten Oosten aan Kaggevinne en Assent, ten Zuiden aan Kaggevinne, Bekkevoort en Onze-Lieve-Vrouw Tielt, ten Westen aan Rillaar en Messelbroek. Het behoort tot de provincie Vlaams-Brabant, administratief en gerechterlijk arrondissement Leuven, gerechterlijk kanton Diest.
Het is gelegen in het Noorden van het Hageland met een oppervlakte van 682 ha.
De Basiliek ligt op 61 m. boven de zeespiegel.
Het hoogste punt van Scherpenheuvel ligt op de Eggersberg, 77m.
Het laagste punt bij de grens met Rillaar, 25 m.
Het waterpeil van het grondwater ligt op ± 9 m. diep.
Aard van de weg : langs de demer onverhard ,maar meestal goed begaanbaar
Vertrekplaats : aan de kerk van zichem
St.-Eustachiuskerk van Zichem
Zoals de meeste kerken in de Demerstreek is de Sint-Eustachiuskerk van Zichem opgetrokken uit ijzerzandsteen. Dit vroeg-gotische gebouw heeft enkele laat-gotische delen en een ietwat merkwaardig interieur: blinde nissen en kapiteelloze zuilen. Vooraan in het koor, in het midden, pronkt het prachtstuk van de kerk: het oudste glasraam van België. Achter de kerk staan de kruisbeelden voor Zuster Valentina, Zuster Monica en Zuster Hyancinta. Deze drie nonnen speelden een belangrijke rol in het Zichems onderwijs en in het leven van Ernest Claes. Zuster Hyacinta heeft dan ook model gestaan voor "Moeder Cent" in het oeuvre van Claes.
Het is een aangename wandeling die gaat vanuit het dorp van Zichem
Langs de Maagdentoren,daar waar de witte van zichem de held van vlaanderen
Speelde, langs de oude trambedding richting Scherpenheuvel ,terug naar de lager
Gelegen beemden en vijversom tenslotte langs de oevers van de demer
Terug richting Zichem te wandelen
Zichem dankt zijn bekendheid in Vlaanderen aan de nog altijd populaire schrijver Ernest Claes, die in vele romans zijn geboortestreek heeft beschreven. Het hoevetje waar "Nest" op 24 oktober 1885 het levenslicht zag, is nu ingericht als stedelijk museum met een authentiek 19de-eeuws interieur. Het museum en het omliggende landschap zijn erkend als beschermd gebouw en gebied. Al de uitgaven en vertalingen van de werken van Claes vindt u er terug. Zijn meest gerenommeerd boek is ongetwijfeld "De Witte". Het werd gepubliceerd in verschillende talen en haalde tweemaal het witte doek. Vele herinneringen huizen in dit kleine Kempense boerderijtje waarin zich het jeugdleven van de schrijver heeft afgespeeld.
Locatie : Ernest Claesstraat 152, Zichem Openingsuren : Juli en augustus: dinsdag t.e.m. vrijdag: van 13 tot 17 uur zon- en feestdagen: van 13 tot 18 uur
Marktplein van Zichem Zichem was tijdens de middeleeuwen met zijn lakennijverheid een bloeiend stadje. Ook in de 21ste eeuw blijft het bezoekers lokken. Zowel de fervente toerist als cultuurliefhebbers komen aan hun trekken: het aangename dorpsplein met kiosk, diverse restaurantjes, gezellige caféetjes en verschillende bezienswaardigheden liggen op een boogscheut van elkaar. Drie monumenten sieren het plein. Eén met taferelen uit het boek "De Witte", een beeld van Ernest Claes met zijn romanheld op de schouders (opgericht ter ere van de 100ste verjaardag van de schrijver) en het "Oorlogsmonument". Op de markt staat de afspanning "Het Witte Paard". Dat is het oudste huis (1617) van Zichem, dat fungeerde als tolhuis voor het scheepvaartverkeer op de Demer. 200 meter verder kijkt u tegen het 17de - eeuws Oranjekasteel aan. Filip-Willem van Oranje, heer van Zichem, liet dit bouwen op de plaats waar vroeger een waterburcht stond. Deze werd in de 16de eeuw verwoest. Als u de markt afwandelt richting Diest, ziet u op 800 meter "Hoeve Craenenburgh" (17de eeuw), een typisch voorbeeld van een Brabantse hoeve.
De Maagdentoren De Maagdentoren ligt naast de Demer, op wandelafstand van het centrum van Zichem. De "donjon" of middeleeuwse woontoren werd op het einde van de 14de eeuw gebouwd door Reinier II Van Schoonvorst. Het bouwwerk heeft een buitendiameter van 14.80 meter, een muurdikte van 4.10 meter en telt 4 niveau's. Volgens de legende, waaraan de toren zijn naam dankt, werd Rosita, dochter van de Heer van Zichem, verliefd op een eenvoudige soldaat. Dit zinde haar vader niet en hij sloot haar op in de toren samen met twee nonnen. Omdat dochterlief haar trouwplannen weigerde te wijzigen, liet haar vader de drie dames aan elkaar vastbinden en in de Demer gooien. Uit berouw doolde de man 's nachts rond de toren en hoorde voortdurend het geween van zijn dochter. Hierdoor werd hij krankzinnig. De vzw "Red de Maagdentoren" zoekt samen met Erfgoed Vlaanderen en stad Scherpenheuvel-Zichem naar een nieuwe toekomst voor de toren.
Bezienswaardigheden Zichem
Sint-Eustachiuskerk
De oudste vermelding van Zichem dateert van 1134: Sichene. De kerk van Zichem is toegewijd aan Sint- Eustachius en gezellen.
Volgens een akte van 1134 was Meinardus pastoor van Zichem. Er was dus al vroeg een kerkgemeenschap in Zichem. Het huidige kerkgebouwdateert uit de 14de, 15de en 16de eeuw. De kerk werd voltooid in 1557.
Het gebouw is opgetrokken in de typische demergotiek, gebruikmakend van ijzerzandsteen die plaatselijk ontgonnen werd.
Pronkstuk van de kerk is het glasraam, midden vooraan in het koor. Dit glasraam is het oudste van ons land, doch slechts gedeeltelijk oorspronkelijk. Het stelt Christus aan het kruis voor en onderaan vindt men het wapenschild van de schenker, Reinier van Schoonvorst, die het in 1387 in het koor deed plaatsen.
Watermolen
Het huidig gebouw dateert uit 1771 en onderging regelmatig wijzigingen. De 'Grote' molen werd enkele jaren geleden grondig gerestaureerd door de huidige eigenaars.
De molen werd vooral beroemd als decor voor de verfilmingen van 'De Witte', het bekende boek van Ernest Claes. Dit gebeurde reeds in 1934 door Jan Verheyden met Jefke Bruyninckx in de hoofdrol. Later, in 1979, nog eens door Robbe De Hert met Erik Clerckx in de hoofdrol.
De borden aan de muur herinneren nog aan de 'Stuw Zichem'.
Marktplein
Op en langs het marktplein van Zichem vinden we nog enkele prachtige gebouwen en monumenten:
Afspanning Het Witte Paard: dit is het oudste huis van Zichem, daterend uit 1617. In de voorgevel zijn nog enkele kanonsballen te zien, waarschijnlijk achterblijvers uit de woelige Spaanse periode. Dit was een 'tolhuis', waar de tol geïnd werd van de boten die op de Demer voeren.
Monument '100 jaar Ernest Claes', uitgevoerd door de kunstenaar T. Frantzen. Dit monument werd ingehuldigd in 1985 naar aanleiding van de geboorte van Ernest Claes, 100 jaar eerder. Het monument beeldt de schrijver uit die zijn romanheld 'de Witte' op de schouders draagt.
Het 'Wittemonument' werd geschonken door de VTB in 1964 ter gelegenheid van de 100ste uitgave van het boek 'De Witte', geschreven door E. Claes. Er worden 7 taferelen uit het Witte-verhaal afgebeeld. Beeldhouwer van dienst was Dhr. Poels uit Borgerhout
De eerste vermelding van de Buulmolen dateert van 1362: Walterus Smeyers de pecio terre... molendinum de bule. In juli 1744 brandde de molen af, maar hij werd in het najaar en de winter heropgebouwd. In 1936 moest hij plaats maken voor de aanleg van het Albertkanaal. Hij werd gedemonteerd en overgebracht naar het Noordkasteel (Antwerpen). Toen de haven uitbreidde werd hij verplaatst naar de nabijheid van de Hogere Zeevaartschool, waar hij stond te verkommeren tot hij in 1986 werd gedemonteerd. In 1991 werd de stad Antwerpen bereid gevonden, om de molen af te staan aan de gemeente Olen. Aanleiding was de viering 1000 jaar Olen in 1994. De viering was een succes, maar de molen stond er niet! De heropbouw en de maalvaardige restauratie gebeurde pas in 2002-2003 en de feestelijke inhuldiging gebeurde op 1 augustus 2003.
Bij de start is het even opletten, we moeten de drukke "Industrielaan" over.
We gaan even naar links om de eerste straat rechts in te draaien.
De onbewaakte overweg over - nog steeds in gebruik voor industrieel vervoer over het spoor - en we kunnen al een kijkje gaan nemen op het "Sluizencomplex Olen" van het Albertkanaal.
Het Albertkanaal werd gegraven in de periode 1930-39. Het werd in 1940 in gebruik genomen, maar door de Tweede Wereldoorlog werd de eigenlijke exploitatie verschoven naar 1946. Het verbindt Antwerpen met Luik en is 129,5 km lang. Tussen Luik en Antwerpen is er een hoogteverschil van 56 m. Dit verval wordt overbrugd door zes sluizen: vijf met een hoogteverschil van 10 m (Genk, Diepenbeek, Hasselt, Kwaadmechelen en Olen) en één in Wijnegem met een verval van 5,45 m. In de dertiger jaren van de vorige eeuw, duurde het 7 dagen om van Antwerpen naar Luik te varen, momenteel ca. 18 uur. Een schip kan via dit kanaal van Antwerpen tot aan de Zwarte Zee varen. De indrukwekkende sluisdeuren worden hydraulisch bediend. Vroeger gebeurde dat mechanisch, met behulp van tandwielen. De opening van de sluizen gebeurde in 1938. De grote sluis (200 x 24 m) kan schepen met een gezamenlijke tonnenmaat tot 12 000 ton versassen. Per etmaal passeren er gemiddeld 120 schepen de sluizen
Wanneer we uitgekeken zijn, zetten we onze tocht verder over het sas en dan onmiddellijk rechts. Hier zien we de woningen staan - met verzorgde voortuintjes - van het personeel dat instaat voor de goede werking van de sluizen.
Een honderdtal meter voorbij de huizen kunnen we links de "Sluizenweg" in.
Recht voor ons zien we één van de vier bunkers die in de Tweede Wereldoorlog moesten zorgen voor de bescherming van de drukke vaarweg.
Sommige van deze bunkers hebben nu een andere bestemming: het zijn nl. tehuizen geworden voor de "Olense vleermuizen". Door sommige gaten dicht te metselen wordt de tocht geweerd uit de bunker en wordt er voor een constante temperatuur gezorgd. Deze temperatuur en een vochtig klimaat zijn uitermate geschikt voor de vleermuizen.
Na enkele meter gaan we links in, juist voor een waterloop. We wandelen nu achter de huizen van het saspersoneel, de waterloop aan onze rechterzijde.
Wanneer het pad uitloopt op een kasseiweg, gaan we naar rechts de onverharde weg in.
Langs deze weg loopt een beek. Het niveau van deze beek wordt zodanig geregeld dat de omgeving van het kanaal steeds vochtig genoeg blijft zodat er geen breuken in de dijken ontstaan.
Op het einde loopt de onverharde weg uit op een asfaltbaan "Vennestraat", die we links opdraaien.
Aan de rechterzijde van de weg kunnen we nog een mooie veldkapel opmerken.
De weg neemt ter hoogte van een elektriciteitscabine een bocht naar links om uit te komen op een T-kruispunt.
Aan dit kruispunt wandelen we naar links Dikberd in. We stappen nu door een rustig industriepark Dikberd en de hondenschool Sint-Bavo. Daarachter, liggen een paar voetbalvelden. Hier werd ooit topvoetbal gespeeld. De damesploeg van Herentals werd er drie keer landskampioen. Voorbij een manège lopen we onder een hoogspanningslijn door. De verharde weg gaat terug over in een onverharde bosweg, die we rechts inslaan.
We krijgen een mooi zicht op de brug met grote bogen. Deze brug overspant het Albertkanaal zonder een steunplaats. De vroegere brug is ingestort omwille van grondverzakkingen
Enkele honderden meter verder komen we aan een zeer drukke weg. Hier gaan we links de brug op, gebruik makende van het veilige voetpad.
Over de brug zien we links de gebouwen van de "Smeerpijp". De pijp ligt in het Albertkanaal en is gebouwd om vervuild water te vervoeren richting Antwerpen, wegens technische
problemen is deze pijp nooit hiervoor gebruikt geweest. Vandaag wordt de pijp gebruikt om drinkwater te transporteren.
Achter een groene afsluiting van deze gebouwen kiezen we links terug voor een rustiger weg: een smal "mooie" voetpad tussen de draad en de houtkant.
Na een honderdtal meter komen we op een onvervalste Vlaamse kasseiweg, die we ten einde wandelen - op de hoek staat een oud molenhuis, want lang geleden stond ook hier een molen - en komen zo aan de "Industrielaan", die we recht oversteken (gebruik bij voorkeur de veiligere oversteekplaats aan de verkeerslichten).
Nu lopen we letterlijk in het "Paradijs", eerst een betonweg, later overgaand in een onverharde weg.
We stappen door een drinkwaterwinningsgebied van PIDPA (de watervoorziening voor een groot gedeelte van de provincie Antwerpen).
Wanneer we de onverharde weg over driehonderd meter hebben gevolgd kunnen we links "De Rijtestraat" in. Onze wandeling kronkelt nu tussen de weiden en we krijgen een prachtig zicht op de molen.
Enkele tientallen meter vooraleer de onverharde weg overgaat in een asfaltbaan kunnen we links een veldpad in.
Dit pad slingert door de weiden.
Wanneer we over een mooi bruggetje moeten, bereiken we snel ons einddoel: de in 2003, in opdracht van de gemeente Olen, gerestaureerde Buulmolen.
Bezichtiging van de molen:
Je kan de molen elke laatste zondag van de maand bezoeken van 13.00 tot 18.00 uur in de zomermaanden of van 13.00 tot 17.00 uur in de wintermaanden. Indien er voldoende wind staat om te malen, zal de molenaar ook op andere zondagen aanwezig zijn.
Je kan eventueel ook op andere dagen de molen bezoeken. Je maakt gewoon een afspraak met onze molenaar.
Het bezoek aan de molen is gratis. Indien je echter een afspraak maakt om de molen te bezoeken, dan vraagt onze vrijwilliger-molenaar een verplaatsingsvergoeding van 5 euro.
