|
Sint Ambrosius
Patroon van de bijenhouders of imkers
Ambrosius van Milaan.
Over Ambrosius, vermoedelijk in 339 geboren in Trier als zoon van de Romeinse prefect in Gallië, vertelt de legende dat een bijenzwerm zijn gezicht en mond bedekte toe hij in de wieg lag, zonder dat hij daar schade van ondervond.
Als jongeman kreeg hij een uitstekende opleiding in Rome, waar het gezin naartoe trok na de dood van de vader. Al op dertigjarige leeftijd werd Ambrosius gouverneur van de provincies Aemilia en Liguria met als standplaats Milaan.
Toen daar in 374 de bisschopszetel vacant werd, koos het volk hem nadat in de vergadering een kind iets geroepen had dat verstaan werd als "Ambrosius als bisschop ". Zelf nog catechumeen en niet gedoopt, verzette hij zich tegen de keuze, maar gaf tenslotte toe.
Tijdens zijn episcopaat bestreed Ambrosius het arianisme, kwam op tegen de inmenging van de staat in kerkelijke aangelegenheden en stond bekend als een bijzonder begenadigd spreker, waardoor hij vele heidenen voor het geloof wist te winnen.
Een van de bekendsten onder hen, de latere H. Augustinus van Hippo, werd door hem persoonlijk gedoopt. Daarnaast dichtte hij talrijke hymnen en schreef belangrijke werken waardoor hij tot een van de vier westerse kerkvaders wordt gerekend.
Hij overleed in 397 in Milaan. |
Zijn attribuut: de bijenkorf
Door het verhaal van de bijenzwerm - waarschijnlijk ontstaan ter verklaring van zijn naam: ambrozijn - en omdat hij " honingzoet kon spreken" kreeg de H. Ambrosius als bekendste attribuut een bijenkorf.
Andere attributen zijn: een gesel, een kind in de wieg, een kerkmodel, een keizersfiguur aan de voeten of beenderen.
Ook voorstellingen als als kerkleraar komen voor.
Het attribuut van de bijenkorf was er de aanleiding toe dat de H. Ambrosius patroon werd van de imkers. Vele gilden van bijenhouders in zowel nederland als Vlaanderen dragen vandaag nog zijn naam.
Enkele voorbeelden uit Noord-Brabant: Venlo, Boxtel, Moergestel, Tilburg en Oisterwijk.
In Baarle-Hertog waar de sint-Ambrosiusgilde al voor 1623 bestond, droeg men zijn beeld jaarlijks rond in de processie.
In Overpelt ( Belgisch Limburg.) wordt hij nog steeds herdacht door de " Pelter Biehalle " de gilde van de bieboeren. en de naam van de plaatselijke imkersvereniging.
In Hofstade, waar hij sinds 1760 schutspatroon van de bijengilde is, stond vroeger een Sint-Ambrooskapel.
Opvallend is dat de heilige in onze streken nauwelijks concurrentie heeft van andere patronen van bijenhouders. Als een gilde haar naam koppelde aan een schutsheilige, was het bijna zonder uitzondering die van Ambrosius, zoals nog enkele voorbeelden uit de provincie Oost-Vlaanderen bewijzen: Aalst, Evergem, Smetlede.
Als gevolg van zijn patronaat van de bijenhouders werd hij een schutsheilige van waskaarsenmakers en honingkoekbakkers. Het attribuut van de bijen maakte dat hij soms fungeerde als schutspatroon van de schoolmeesters, door associatie met de vlijtige bijen.
Dat was zo in Antwerpen, waar de gilde der schoolmeesters in de Onze-Lieve-Vrouwekerk een altaar had, toegewijd aan de H.H.. Ambrosius en Cassianus. Door die associatie werd hij ook een beschermheilige van de huisvrouwen. Zijn patronaat van politie en veiligheidspersoneel dankt hij aan een verhaal: tijdens een muiterij van soldaten die de stadswallen moesten verdedigen, zette hij zijn eigen personeel in. Een variant daarop luidt dat hij zijn persoonlijke dienaars de opdracht gaf de stadspoorten te bewaken om de eigenlijke poortwachters de gelegenheid te geven de mis bij te wonen.
Zeldzamer is dat sommige weversgilden in de provincie Oost-Vlaanderen de H. Ambrosius als beschermer kozen, bijvoorbeeld de wolwevers van Aalst of de linnenwevers van Gent.
Hij werd ook aangeroepen tegen spreeuwenplagen en tenslotte is hij een schutspatroon van de bisschoppen.
Zijn feestdag is 7 december.
Andere schutspatronen.
Dat ook de H. Joannes Chrysostomos een schutspatroon van de imkers is, gaat net als bij de H. Ambrosius terug op het attribuut van de bijenkorf: het verwijst naar zijn bijzonder redenaarstalent, vandaar trouwens zijn bijnaam Chrysostomos of Gulden Mond.
Hetzelfde attribuut én dezelfde verklaring vinden we bij de H. Bernardus van Clairvaux.
Hij werd wegens zijn welsprekendheid doctor mellifluus ( honingvloeiende leraar ) genoemd en heeft soms een bijenkorf als attribuut.
De H. Valentinus van Terni is een patroon van de bijenhouders omdat hij een beschermheilige van verliefden en verloofden is en men dat associeerde met de zoete periode van de wittebroodsweken, vandaar het Engelse " honeymoon ".
Waskaarsenmakers.
kaars gemaakt van pure bijenwas.
Naast de H. Ambrosius van Milaan, door de associatie van bijen met was, kozen de makers van waskaarsen- een luxeproduct vergeleken met andere kaarsen- de volgende schutspatronen: de H.H. Bernardus van Clairvaux wegens zijn bijnaam.Cosmas en Damianus, Genoveva van Parijs omdat zij een kaars als attribuut heeft, en Jacobus Maior.
In Gent had de gilde van de waslichtmakers de H. Nicolaas van Myra als schutspatroon. In Brugge de H. Amandus van Gent, die ook patroon van de kaarsenmakers was; de kaarsen bij zijn graf in Elnon werden 's avonds door de koster uitgeblazen, maar gingen vanzelf weer aan.
De kaarsenmakers ( keersgieters) vormden een aparte gilde. Hun schutspatronen zijn de H.H.Joannes Evangelist wegens de overeenkomst in het gebruik tussen kaarsen en olie, waarin hij werd gemarteld. Maurus van Subiaco en Nicolaas van Myra. In Gent kozen de kaarsenmakers heel andere schutspatronen: de Drie Koningen, waarschijnlijk wegens het gebruik om op Driekoningen drie kaarsen te laten branden, en de H. Maria Magdalena.
|
