Schoolkinderen meer gepest

Benedict Vanclooster

Problemen bij kinderen als ADHD, angst- en depressieve gevoelens of agressieve neigingen, lijken steeds vaker voor te komen. Twee decennia geleden begon professor Bea Van den Bergh een onderzoek naar de gevolgen van angst en stress bij de moeder tijdens de zwangerschap: “Toen kon ik niet vermoeden dat zwangerschapsangst en -stress bij de moeder tot dergelijke gedragsstoornissen bij het kind kunnen leiden.” 
 
Sinds 1986 volgt professor Van den Bergh (Departement Psychologie) 86 moeders die voor de eerste keer zwanger werden. Aan de hand van vragenlijsten liet ze hun angst en stress tijdens de zwangerschap meten. De kinderen van hoog-angstige moeders vertoonden als foetus al een andere ontwikkeling dan die van laagangstige moeders: “In de moederbuik bewogen ze meer. En ook na de geboorte bleken ze actiever en verliep hun voeding- en slaappatroon minder regelmatig dan bij kinderen van laagangstige moeders.” 
Op latere leeftijd bleven de kinderen van hoogangstige moeders zich onderscheiden: “Ouders en leerkrachten constateerden bij een aantal van hen op acht- en veertien- en vijftienjarige leeftijd gedragsstoornissen. We legden alle kinderen ook neurocognitieve taken voor, waarbij ze bijvoorbeeld een aantal letter moesten terugvinden op een computerscherm.Kinderen van hoogangstige moeders reageerden impulsiever: ze werkten sneller, maar maakten ook meer fouten.” 
De kinderen van de hoogangstige moeders blijken het moeilijk te hebben om zichzelf te reguleren. “Kinderen met ADHD hebben nood aan een signaal van de leraar om hun aandacht opnieuw bij de les te krijgen”, illustreert Van den Bergh. “Hun problemen met zelfregulatie zijn vermoedelijk het gevolg van een subtiele wijziging in de foetale hersenontwikkeling. Hun aandachtsfunctie als dusdanig is niet verstoord. Kinderen met ADHD kunnen bij sociale activiteiten of tijdens een computerspel heel aandachtig zijn. Maar bij minder intense of voor hen minder interessante prikkels verslapt hun aandacht vlug.”

Preventie 
Tussen 8 en 24 weken zwangerschap komen de meeste neuronen in de hersenen tot ontwikkeling en nemen ze een bepaalde plaats en functie aan. “Alleen tijdens deze kritieke zwangerschapsweken heeft angst gevolgen voor het latere gedrag van het kind. We veronderstellen dat bij hoogangstige moeders hormonen vrijkomen. Bereiken die de foetus tijdens deze kritische ontwikkelingsfase, dan kunnen de hersenen negatief beïnvloed worden”, zegt Van den Bergh. 
Deze vermoedens toetsen aan de realiteit blijkt bij de mens niet eenvoudig. “Bij de adolescenten uit de proefgroep heeft drs. Maarten Mennes in het labo Kinderneurologie van professor Lagae de voorbije zomer event-related potentials gemeten met EEG, namelijk voor, tijdens en na de uitvoering van neurocognitieve taken. Uit een analyse van de hersenpotentialen die werden opgewekt in de verschillende hersenzones zullen eventuele verschillen moeten blijken tussen adolescenten van respectievelijk hoog- en laagangstige zwangere moeders.” 
Professor Van den Bergh hoopt niet dat haar onderzoek toekomstige moeders nog extra stress bezorgt: “Zwangerschapsangsten resulteren niet per definitie in kinderen met gedragsproblemen. Stress is op zich al een relatief begrip: de een verdraagt meer dan de ander. Ook de genetische aanleg en de opvoeding zullen mee bepalen welke, hoeveel en hoezeer gedragsstoornissen tot uiting zullen komen.”  
Voorkomen blijft de beste remedie: “Attente ouders die vroegtijdig opmerken dat hun kind zelfregulatieproblemen heeft, kunnen het extra ondersteunen om zo de zelfregulatie te bevorderen en de kans te verkleinen dat zich op latere leeftijd gedragsstoornissen voordoen.” 
Maar de beste oplossing is zwangere vrouwen zoveel mogelijk van stress te ontlasten: “Relaxatie- en cognitieve herstructureringstechnieken kunnen daarbij helpen. Stress is echter niet alleen een probleem van de zwangere vrouw en haar partner, maar van de hele maatschappij.” Professor Van den Bergh pleit dan ook voor preventiecampagnes en maatregelen van de overheid: “Uit bepaalde studies blijkt immers dat de impact van stress minstens even groot is als van roken tijdens de zwangerschap.”

http://www.kuleuven.be/ck/2005_06/02/ck17-02-stress.php 

Mijn kind in groep 1 en 2 / 3

Gids voor ouders

Zo leren ze

Co-auteurs: Annemarie van den Brink en Ed van Eeden

Mijn kind naar school is een serie uitgaven voor ouders met kinderen op de basisschool.

Mijn kind in groep 1-2 geeft antwoord op alle vragen van ouders over hun kind dat net naar de basisschool gaat. Het boek is bestemd voor ouders die meer willen weten dan zij kunnen vragen tijdens het zogenaamde 10 minutengesprek op school en voor wie de meest prangende vraag is: hoe gaat het eigenlijk met mijn kind op school?

Ontwikkeling:
De serie is geschreven door experts en ontwikkeld door een educatieve uitgeverij. Om een juiste toets met de praktijk te waarborgen hebben de auteurs uitgebreid gesproken met leerkrachten, schooldirecteuren, ouders en andere deskundigen. Educatieve uitgeverij ThiemeMeulenhoff is bij uitstek deskundig op het gebied van het basisonderwijs en weet precies welke stappen en stapjes leerlingen maken in hun ontwikkeling.

Opzet:
De uitgaven geven ouders niet alleen inzicht in wat hun kinderen leren op school, maar ook hoe zij zich op school ontwikkelen op sociaal en emotioneel gebied. Op deze manier worden ouders geholpen om te begrijpen wat het kind op school meemaakt. Daardoor draagt de reeks eraan bij om het kind zowel optimaal te laten slagen op school als in zijn of haar ontwikkeling als mens.

In de eerste hoofdstukken wordt het kind stap-voor-stap door het schooljaar heen gevolgd. In een aparte rubriek krijgen ouders antwoord op de meest gestelde vragen van ouders aan leerkrachten, en in aanvullende hoofdstukken volgt actuele informatie over specifieke thema's. Daarnaast leren ouders hoe zij hun kind optimaal kunnen begeleiden. Schrijfpagina's bieden ouders de mogelijkheid een dagboek over de ontwikkeling van hun kind bij te houden.

Yos Lotens

Kinderen ontwikkelen al stoeiend hun motoriek en doen tegelijkertijd ervaringen op in de omgang met anderen. Ze leren hun emoties te beteugelen, vertrouwen te schenken en anderen te vertrouwen. 'Alleen zonder pijn is het fijn' is een inzicht dat elk kind zich direct eigen maakt.

Stoeispelen zijn een verrijking van het bewegingsonderwijs binnen alle schoolmuren. Stoeien is een intensieve manier van bewegen die veel vraagt van de concentratie en de motorische coördinatie. Door het directe lichamelijke contact doet het bovendien een groot beroep op het verantwoordelijkheidsgevoel van en de samenwerking tussen de spelers.

Aan de andere kant vereist het weinig specifieke technische vaardigheden; iedereen is in staat om op zijn eigen niveau en op zijn eigen manier te stoeien. Stoeien is verbonden aan speljudo en kan worden gezien als voorbereidend judo.

Stoeispelen blijken niet alleen enthousiasmerend te werken, maar ook de motorische vaardigheid te verbeteren, verloren (geestelijk) evenwicht weer terug te vinden en het geloof in eigen kunnen te vergroten.

Opvoeden door stoeien behandelt uitgebreid de pedagogische mogelijkheden die het stoeispel biedt en de voorwaarden waaronder men het kan spelen. Tevens bevat het boek een groot aantal in de praktijk uitvoerig getoetste spel- en lessuggesties.

P.F.A. de Nijs, F. Verheij e.a. (red.)

Pervasieve ontwikkelingsstoornissen, ook wel autismespectrumstoornissen genoemd, hebben invloed op het sociale contact, de taal, de motoriek en het cognitief functioneren.

Omdat bij PDD - Pervasive Developmental Disorders sprake is van een levenslange handicap, zijn de uitingsvormen en de implicaties van de aandoening in elke levensfase anders. Een kleuter, een basisschoolkind, een adolescent of een volwassene met autisme zijn in vele opzichten verschillend. Elke levensfase vergt speciale aanpassingen en vaardigheden van patiënten, ouders, docenten, begeleiders, artsen, psychologen en orthopedagogen.

Dit boek wil deze mensen inspireren om vanuit een breed perspectief naar mensen met een pervasieve ontwikkelingsstoornis te kijken.

Op basis van een levensverhaal plaatst het eerste deel PDD in longitudinaal perspectief, dus doorheen de levensloop. Er gaat ook aandacht naar de ouders.

Het tweede deel belicht de diagnostiek van de pervasieve stoornissen. Achtereenvolgens komen de verschillende theorieën over het denken van mensen met PDD, de vroegdiagnostiek, het brede arsenaal aan diagnostische instrumenten, het onderzoeken van spraak en taal en de beleving van de diagnose door de ouders aan bod.

Uit de Inhoud:
Levensverhaal - PDD in het jonge leven - Seksuele ontwikkeling op basisschoolleeftijd - Adolescent en zijn milieus - Een leven lang ouderen - Over diagnostiek - Geen verklarende psychologische theorie - Vroege detectie - Breed meetinstrumentarium - Interactie, communicatie en taal-/spraakstoornissen - Over behandeling - Blijde boodschap voor de ouders - Sociale vaardigheidstrainingen - Picture Exchange Communication System - Medicatie - Behandelingsstrategieën bij boosheid - PDD in het regulier onderwijs - Wie past zich aan? - Woondroom.

De auteur:
Pieter de Nijs en Fop Verheij zijn kinder- en jeugdpsychiater in het Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam. Izak Gelderblom is kinder- en jeugdpsychiater in RMPI in Barendrecht. Jackeline Vlutters is GZ-psycholoog van het SARR Expertise Centrum Autisme Zuid Holland Zuid in Rotterdam.

Uitgeverij Maklu