NIJLEN

Onder het Ancien Régime maakten Bevel, Kessel en Nijlen deel uit van de zogenaamde Bijvang van Lier. Deze had een eigen schepenbank waarbij een veertigal andere hoven ten hoofde gingen.

De schepenbank van de Bijvang maakte gebruik van een eigen zegel. Het gaat om het wapen van de hertogen van Brabant dat niet gebruikt werd voor de borsthanger van de politie maar wel het

Politie embleem.

Ons politie-embleem bestond (in het kort) uit :

• een eiketak (symbool van de gerechtelijke macht-denk aan de druïden),

• een olijftak (symbool voor de administratieve macht), waarboven

• de koningskroon (dus onder gezag van de Koning), meegedragen door

• een opstaand zwaard (wat zowat symboliseert dat de implementatie van de regels, opgesteld door de gerechtelijke en de administratieve macht, "met het zwaard" (dus met geweld) konden worden opgelegd,

dat alles op een koningsblauwe achtergrond.

De discussie over de olijftak en de lauriertak, is mijn klein idee : als je de "tak" goed bekijkt dan zie je er ook "vruchtjes" (precies kleine kersen) aan hangen : een olijfboom heeft dergelijke vruchten, een laurier heeft echter opstaande vruchtentrosjes.

NIEL

Niel maakte deel uit van het Land van Mechelen en stond onder het gezag van de heren ervan. Tot in 1428 waren dit de Berthouts en hun afstammelingen.

Vanaf 1505 tot het midden van de 18^de eeuw was Niel achtereenvolgens in het bezit van een tiental verschillende families. Niel had reeds in de 14^de eeuw een eigen schepenbank, die op dat moment blijkbaar al een zegel bezigde met daarop het wapen van de Berthouts, toenmalige heren van het Land van Mechelen. Dit wapen was getopt met een letter N, vermoedelijk om het te onderscheiden van dat van de vele buurparochies die ook Betrhoutwapen voerden.

In goud 3 palen van keel. {het schild overtopt met een gotische letter N van goud}

MORTSEL

Mortsel voert nog steeds het wapen van de Berthouts dat haar in 1880 werd toegekend.

De geschiedenis van Mortsel is nauw verbonden met de vesting Cantincrode, die mogelijk al uit de 11de eeuw dateert. Op het einde van de 13de eeuw werd ze door Willem III Berthout, heer van Berchem en Ranst, uitgebouwd tot een machtige versterking.

De heren van Canticrode waren aanvankelijk geen heren van Mortsel. Dit veranderde toen Costen van Ranst in 1387 van hertogin Johanna van Brabant de volledige heerlijke macht over Edegem en Mortsel ontving in ruil voor de heerlijkheden Boechout en Hove. Edegem en Mortsel vormden voortaan samen de heerlijkheid Cantecroy.

In de 2de helft van de 15de eeuw gebruikten de schepenen van Mortsel en Edegem een zegel met een schild met 3 palen, getopt met een afbeelding van Sint-Benedictus, patroonheilige va Mortsel. Op grond daarvan werd in 1880 aan Mortsel een wapen toegekend van goud met 3 palen van keel, getopt met een Sint-Benedictus. Het gaat om een wapenschild van de Berthouts, de oudste heren van Canticrode, waarbij Sint-Benedictus diende om het wapen van Mortsel te onderscheiden van dat van andere gemeenten die eveneens het Berthoutwapen voerden.

In goud 3 palen van keel. Het schild overtopt met een Sint-Benedictus houdende een boek en een staf, alles van natuurlijke kleur.

MOL

Volgens een thans sterk betwiste traditie zou de Sint-Pietersabdij van Corbie in 774 Mol, Balen en Dessel hebben verworven door een schenking van haar abt Adalard, een volle neef van Pepijn de Korte.

Tot in 1248 behartigde een voogd ter plaatse de belangen van de abdij. Daarna ging de heerlijke macht van de Voogdij Mol-Balen-Dessel over op de hertog van Brabant die er  een schepenbank aanstelde.

In 1846 kreeg Mol een gemeentewapen dat het wapen zou zijn van de familie (de) Mol, pandheren van de Voogdij Mol-Dessel-Balen in 1626-1660. Op zegels van leden van deze Brusselse familieverschijnt al op het einde van de 13^de eeuw een wapen met 5 kruisgewijze geplaatste ruiten, vergezeld van een antal blokjes.

In 1930 kreeg Mol tevens de toelating een zegel te gebruiken dat een Sint-Pieter voorstelt en teruggaat op de zegels van de Voogdij Mol-Balen-Dessel, die mogelijk vanaf de 13^de eeuw en zeker vanaf de 15^de eeuw enkel deze patroonheilige van de abdij van Corbie vertoonden.

In 1987 besliste  de gemeenteraad van Mol het historisch en heraldisch niet erg verantwoorde wapen  te vervangen  door het wapen dat teruggaat op de oude schepenzegels van de Voogdij Mol-Balen-Dessel, namelijk een sint-Pieter tussen 2 looftakken.

In keel een Sint-Pieter met nimbus, houdende in de rechterhand een sleutel en in de linkerhand een boek en begeleid van 2 looftakken, het geheel van goud.

MERKSEM

5 andere kleuren

MERKSEM

Met lazuur beladen met S.Bartholomeus van goud.

Eén van de 7 fusiegemeenten

MEERHOUT

Het domein Meerhout behoorde sinds de 8^ste eeuw toe aan de abdij van Sint-Truiden. In de 11^de eeuw verschijnen er de graven van Loon, die ook voogden waren van de Sint-Truiderabdij. Het grondgebied werd verdeeld  onder de familie van Wezemaal, de heer van Diest en de hertog van Brabant, die de hogere rechtspraak over heel  Meerhout bezat.

In 1398 kwamen de goederen van de van Wezemaals in het bezit van het huis van Diest door huwelijk.

Bij een (2^de) aanvraag in 1951 baseerde het gemeentebestuur zich op de 15^deeeuwse zegels van de schepenen van de heren van Diest te Meerhout. Deze zegels vertonen een schild met de 2 dwarsbalken van het huis van Diest, in de linkerbovenhoek vergezeld van een lelie.

Het wapen dat in 1952 werd toegekend is verkeerdelijk dat van de stad Diest, gebroken door een lelie van sabel in de linkerbovenhoek

Van zilver met 2 dwarsbalken van sabel, vergezeld in het linker schildhoofd van een lelie van dezelfde kleur.

Dit kenteken met, zo te zien, zelfgemaakt support lederke "zou" gedragen geweest zijn door de politiemensen van de hondenbrigade van de Politie van Mechelen.....

MECHELEN

In goud 3 palen van keel;

hartschild: in goud een adelaar van sabel.

Het schild getopt met een kroon van goud met 13 parels, waarvan 3 verheven, en gehouden door 2 griffoenen van goud, geklauwd en getongd van keel, het geel rustend op een lint van goud met de spreuk IN TROUWENS VAST in letters van sabel.

MECHELEN

Het schild wordt gehouden door 2 toegewende, omziende griffoenen. Er bestaan overigens tal van officieuze afbeeldingen van het wapen, met een lijn met wapenspreuk gewoonlijk in het Nederlands gesteld, namelijk In trouwen vast. Zij verwijst naar de trouw van de stad aan de wettelijke landsheer, aan wie ze de wapenvermeerdering van 1491 te danken had.

De basis van het huidige wapen van Mechelen is het stadszegel zoals het gebruikt werd vanaf 1491 tot op het einde van het Ancien Régime.

Omdat het grondgebied van de huidige stad tenminste een deel bestrijkt van de vroegere heerlijkheid Mechelen die in 1491 tot graafschap werd verheven, was het gerechtvaardigd om op het schild de gravenkroon van de oude Nederlanden te plaatsen, een open kroon met 13 parels, waarvan 3 verheven.

MECHELEN

Een zegel van Mechelen, 1268 & 1302, vertoont een schild met 3 palen, geplaatst voor een kromstaf.

De oudst bekende zegels van zaken, uit 1318-1442, vertonen een klein schild met 3 palen, geplaatst voor een kromstaf en gehouden door 2 geharnaste krijgslieden, gewapend met een lans.

Het schild met de 3 palen, is het wapenteken van de Berthouts die namens en sinds 1231 ook als vazal van de prinsbisschop van Luik - zie de kromstaf achter het schild - optraden als voogden van het Land van Mechelen.

Op 10.1.1491, verhief keizer Frederik II  stad en Land van Mechelen  tot graafschap en verleende hij enkel aan de stad, een wapenvermeerdering.

Aan het oorspronkelijke gouden schild met 3 palen werd een harschild toegevoegd dat de 2 buitense palen niet raakt. Het is van goud met een volledig zwarte éénkoppige adelaar  met gespreide vleugels. Dit is het wapen van de Roomse koningen.

MALLE

Malle was vermoedelijk een Frankische nederzetting die zich uitstrekte over het grondgebied van Oost-Malle, Westmalle en Zoersel. In 1194 werd Oostmalle een afzonderlijke parochie en vanaf 1233 kreeg het een eigen bestuur. Zoersel werd tussen 1252 en 1308 een afzonderlijke parochie, maar bleef tot onder het Franse bewind één geheel vormen met Westmalle.

Het wapen van Westmalle gaat terug op schepenzegels uit 1710-1744 waarop het blazoen van de familie de Cottereau is afgebeeld. De familie de Cottereau behield de parochies Westmalle en Zoersel tot ze in 1702 verkocht werden aan Pieter Fariseau, heer van Steenokkerzeel.

Het wapen van Oostmalle, in hartschild geplaatst, gaat terug op een zegel uit 1738 met in het veld Sint-Laurentius, patroon van de parochie.

Gevierendeeld 1. en 4. in lazuur een keper van zilver, vergezeld van 3 stappende hanen van goud, gebekt, gekamd, gebaard en gepoot van keel, de bovenste 2 toegewend

2. en 3. in zilver 3 dwarsbalken van lazuur en een zoom van keel;

hartschild : in lazuur een Sint-Laurentius van natuurlijke kleur op een losse grasgrond.

LINT

Tot in de 19^de eeuw was Lint een gehucht van Kontich, waarmee het tot  in 1842 op kerkelijk vlak en tot 1869 op burgerlijk vlak één geheel vormde.

Het wapen dat in 1968 aan Lint werd toegekend, gaat terug op een tegenzegel van Frans Balthazar Franco y Feo, heer van Kontich. Het schild vertoont een kruis vergezeld van 4 lelies. Dit stemt overeen  met het 3^de kwartier van het familiewapen Franco Y Feo.

In goud een kruis van keel, vergezeld van 4 lelies van lazuur. {Het schild getopt met een helm van zilver, getralied en omboord van goud…enz }

LILLE

Dit wapen gaat terug op het GHEMEYNEN.SEGHEL.DES.DORPS.VAN.LILLE, zeker gebruikt in de periode 1638-1700. Hierop staat Sint-Pieter, patroon van de parochie, afgebeeld met één sleutel in de rechterhand.

In lazuur een Sint-Pieter houdende een sleutel in de rechterhand, van goud

LIER

Lier was vermoedelijk in de 13^de eeuw al een stad. Haar vrijheid werd in 1326 bevestigd en vastgelegd door hertog Jan III van Brabant.

Het zegel van de stad Lier uit 1355 vertoont in het midden van het veld een banier, beladen met 3 kepers en begeleid van 2 leeuwen, beide naar rechts gewend. In 1810 verleende keizer Napoleon I Bonaparte aan de stad haar wapen van zilver met de 3 rode kepers, vermeederd met een vrijkwartier namelijk een N van goud en een ster van zilver.

Het wapen  dat in 1819 onder het Hollands bewind aan Lier werd toegekend, vertoont hetzelfde schild , uiteraard zonder het Napoleontische vrijkwartier. Het wordt gehouden door 2 gouden omziende leeuwen en is getopt met de Nederlandse markiezenkroon. Dit wapen werd in 1838 bevestigd. In 1998, werd de markiezenkroon vervangen  door een zilvere stedenkroon met 5 torens.

In zilver 3 kepers van keel. Het schild getopt met een stedenkroon met 5 torens van zilver en gehouden door 2 omziende leeuwen van goud.

LAAKDAL

De nieuwe gemeente Laakdal koos na de fusie van 1977 voor een gedeeld wapen van 1. Eindhout, Varendonk en Veerle en 2. Vorst, zodat alle deelgemeenten aan bod komen.

Eindhout, Varendonk en Veerle maakten in de middeleeuwen deel uit van het Land van Geel. Van voor 1155 tot in 1366 was dit in handen van de tak van het huis Berthout die ook Duffel bezat. Hendrik Berthout, heer van Geel en Duffel, gebruikte omstreeks 1300 een ruiterzegel. Op het schild van de ruiter prijken de 3 palen van de Berthouts en een vrijkwartier van hermelijn.

Vorst kwam omstreeks 1400 in het bezit van de heren van Diest. Op zegels van de schepenbank uit 1694 en 1712 prijkt een schild met 2 dwarsbalken. Dit is het wapen van de oude heren van Diest, die in goud 2 dwarsbalken voerden. Het symboliseert Vorst in het huidige wapen van Laakdal.

Gedeeld 1. in goud 3 palen van keel met een vrijkwartier van hermelijn

2. in goud 2 dwarsbalken van sabel.

KONTICH

Voor 1238 was het grondgebied van Kontich, waartoe ook Lint behoorde, in handen geraakt van 2 verschillende heren, de hertogen van Brabant als heren van het Land van Rijen en de Berthouts als heren van het Land van Mechelen. Van het deel onder Mechelen zijn verscheidene schepenzegels bewaard waarop de 3 palen van het huis Berthout prijken. In 1464 verenigde Karel de Stoute de 2 heerlijkheden. In 1651 kocht don Francisco Lopez Franco y Feo, een Castillaans heer de heerlijkheid.

In de 18^de eeuw zegelde de schepenbank van Kontich met een deel van het vrij ingewikkeld familiewapen Franco y Feo.

Het huidige wapen van Kontich gaat terug op een zegel van de heer uit 1789 dat als schepenzegel werd gebruikt. Het daarop afgebeelde schild vertoont 4 palen en een hartschild dat doorsneden is. Langs boven prijkt een Latijns kruis, langs onder een leeuw. Dit doorsneden harstchild is het 1^ste kwartier van het familiewapen Franco y Feo.

De oorsprong van het schild met de 4 palen is niet bekend. Misschien is het een (foutieve) herinnering aan het wapen van Berthout.

In keel 4 palen van goud;

hartschild: doorsneden 1. in keel een Latijns kruis van zilver

2. in lazuur een leeuw van goud.

KASTERLEE

De gemeente opteerde na de fusie voor een combinatie van de wapenschilden van de 3 deelgemeenten namelijk gedeeld 1. Kasterelee 2. doorsneden a. Lichtaart en b. Tielen.

De zegels van de schepenbank vertonen een schild met een dubbele adelaar, geplaatst voor een gemijterd personage, waarschijnlijk St-Willibrord.

Waar de dubbele adelaar vandaan komt is niet bekend.

Op het wapen van Lichtaart prijkt de familie van de Werve. Karel Filips van de Werve verwierf Lichtaart door zijn huwlijk met Maria Anna de Pret in 1734. Hij werd verheven tot baron van Lichtaart en tot graaf van Vorselaar in 1768.

Sint-Margareta op een draak, patrones van de parochiekerk van Tielen, staat afgebeeld op schepenzegels uit 1775 en 1777.

Gedeeld 1. in goud een dubbele adelaar van sabel

II. Doorsneden a. gevierendeeld 1. en 4. in goud een gaande ever van sabel met slagtanden van zilver 2. en 3. in sabel 3 kepers van zilver

b. in lazuur een sint-Margareta van goud.

KAPELLEN

Aanvankelijk was het huidige Kapellen een deel van Ekeren. Rond 1250 werd op het gehucht Hoogenschot een kapel opgetrokken ten behoeve van de boeren die zich op de pas ontgonnen poldergronden hadden gevestigd. Deze kapel, toegewijd aan Sint-Jacob de Meerdere, werd omstreeks 1277 verheven tot afzonderlijke parochiekerk. De nieuwe entiteit, die in 1795 een zelfstandige gemeente werd, noemde men tot oi de 18^de eeuw Capelle in den Hoogenschot. De naam Kapellen raakte pas in de 19^de eeuw ingeburgerd.

Op institutioneel vlak behoorde Kapellen samen met Hoevenen en Brasschaat tot de heerlijkheid Ekeren, die sinds de 16^de eeuw deel uitmaakte van het graafschap en later hertogdom Hoogstraten.

De schepenbank van Kapellen had geen eigen zegel en gebruikte steeds het zegel van zaken van de schepenen van Ekeren. Daarop stond een sprekend embleem, namelijk een schild met 3 emmers of akers.

In 1963 werd aan Kapellen een wapen toegekend van lazuur met 3 emmers van goud. Om het te onderscheiden van het identieke wapen dat Ekeren reeds sinds de Hollandse tijd voerde, werd het geplaatst voor een gouden Sint-Jacob de Meerdere, patroon van de parochie. Als bijkomend attribuut draagt deze op de linkerhand een kapel, verwijzend naar Capelle in den Hoogenschot.

In lazuur 3 akers van goud. Het schild geplaatst voor een Sint-Jacob de Meerdere als pelgrim, houdend een kapel op de linkerhand, alles van goud.

KALMTHOUT

Kalmthout en Essen vormden eentijds één rechtsgebied. In 1299 schonk Jan II, hertog van Brabant, aan de abdij van Tongerloo de woeste gronden te Kamthout en Essen. Pas onder het Franse bewind werden Kalmthout en Essen zelfstandige gemeenten.

De schepenbank van Essen-Kalmthout voerde in de 15^de-18^de eeuw op haar zegel een kromstaf die verwees naar de abdij van Tongerloo, begeleid van 2 “elementen”. De conservator van het Antwerpse Rijksarchief, identificeerde ze in 1906 als 2 torens.

In het verzoek van de gemeente Kalmthout om een wapen te krijgen, is sprake van torens met 2 verdiepingen met een bol erbovenop. Het K.B. uit 1911 maakt er echter 3 verdiepingen van, de torens niet gekanteeld, geopend en verlicht, met een koepel bovenop de laatste verdieping.

In rood een gouden bisschopsstaf, paalswijze geplaatst met van weerskanten eenen toren met 3 verdiepingen, van hetzelfde metaal, de torens niet gekanteeld, geopend en verlicht, met bovenop de laatste verdieping een koepel, eveneens van goud.