Ik ben René Schupp, en gebruik soms ook wel de schuilnaam utopia.
Ik ben een man en woon in Kerkrade (Nederland) en mijn beroep is Gepensioneerd.
Ik ben geboren op 02/01/1941 en ben nu dus 83 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Schrijven. Lezen, Muziek, Tai Chi..
FILOSOFIE:
Bij het recht om te zeggen wat je denkt, hoort de plicht om te denken over wat je zegt.
Opgroeien in eenvoudige omgeving. Geen materiële rijkdom; wel grote sociale saamhorigheid. Burenhulp heel normaal. Er werd gelachen en gehuild; maar ook gezongen. Normen en waarden vanzelfsprekend.
De wijk was omgeven met weilanden, boomgaarden, akkers en korenvelden. In een weiland, langs een beukenhaag, bevond zich een drinkput voor het vee. Vaak liepen wij achter de koeien aan of omgekeerd. In de boomgaarden waren wij te vinden als het fruit rijp was. De boer zat dan ook vaker met de hooivork achter ons aan. Aardappelen rapen (zuumeren); traditie en een gunst. Als de boer de akker machinaal gerooid had mochten wij het land op; zakken vol. We koesteren onze herinneringen; ieder op eigen wijze. Wie herkent het niet; onze kinderjaren. Lekker ravotten, klimmen in de bomen, springen over een sloot, voetballen, dansen in de regen of rommelen met een stokje in een waterpoel.
KLEINE WERELD Wij leefden in een kleine wereld; iedereen kende elkaar. Lief en leed werd samen gedeeld. Door huwelijk, verhuizingen of anderszins zijn vele vrienden en vriendinnen aan het oog onttrokken. Desondanks maken zij een groot deel uit van belevingen op jeugdige leeftijd. Met weemoed denk ik terug aan die kleine wereld; intussen is er veel veranderd. Het was met name die oude vertrouwde omgeving die zo'n diepe indruk achterliet. Helaas; het gezellige straatbeeld met de sociale cultuur van weleer is niet meer. De ziel is verloren geraakt. Ach, wat woar ´t vruier sjun in ós kollenie...!
KOESTRAAT Door het centrum van de wijk liep de Koestraat; in de volksmond ´Kouwstats´. Dit was de naam van een eertijds nabij de hoek Koestraat en Erensteinerstraat gelegen hoeve, waarvan de naam op de hele buurtschap is overgegaan. De ingang van de hoeve lag aan de Erensteinerstaat. In 1771 komt de naam voor als 'Koyestaert' en in 1783 als 'Kuhstatz'. Op 12 december 1919 werd de naamgeving 'Koestraat'.
NASSAUTRAAT De straat is genoemd naar het huis van Oranje Nassau. Tijdens de bezetting had zij van 1942 tot 1944 de naam Sweelinckstraat. Na het kruispunt Koestraat en Erensteinerstraat ging de straat over in de een kort stuk Nassaustraat. Aan de linkerkant drie- en aan de rechterkant vijf huizen. In het tweede huis met nummer zes, woonde mijn Peettante Marie (H). Deze straat eindigde bij de weilanden waar de koeien stonden te grazen. Als de koeien het weiland hadden afgegraasd, werd door de boer de poort open gezet en de koeien via de Nassaustraat en Erensteinerstraat naar een lager gelegen weiland gedreven. Her en der verspreid lagen dan de koeienvlaaien. Tussen het weiland en een boomgaard liep een smal paadje. Verliefde stelletjes stonden vaak in het In het zogeheten ´Strontpaadje´ te scharrelen. Naamgeving: 28 juni 1922 (van verlenging: 28 april 1950).
ERENSTEINERVELD Het bouwrijp maken van het Erensteinerveld was een grote verstoring van onze leef en droomwereld. Bulldozers reden heen en weer om grond te verplaatsen. Het paadje werd de nieuwe Nassaustraat. Her en der verspreid lagen de betonnen rioleringsbuizen. Nadat wij aan deze nieuwe situatie gewend waren, bleek het toch een verruiming te zijn van onze speelwereld.
ERENSTEINERSTRAAT Genoemd naar het in de nabijheid gelegen kasteel Erenstein. Vóór 1363 is dit stein (versterkt stenen huis) in het bezit gekomen van de adellijke familie Van Ederen, die zich voortaan Van Ederenstein noemde. De naam ging over op het kasteel en werd verkort tot Erenstein. Van ca. 1900 tot 1975 werd het meestal Oud-Erenstein genoemd, waarbij het voorvoegsel Oud- diende ter betere onderscheiding van de hoeve Nieuw-Erenstein. Aan deze straat lag eertijds de boerderij Kouwsjtats (Koestraat). Naamgeving: de naam bestaat van oudsher.
CLAUSSTRAAT Genoemd naar prins Claus, geboren in 1926 te Dötzingen (D) als jonkheer van Amsberg. Op 10 maart 1966 huwde hij te Amsterdam met prinses Beatrix. Van 1919 tot 1982 heette deze straat Prins Hendrikstraat. Naamgeving: 28 februari 1982.
Naburige straten, genoemd naar andere leden van het Koninklijk Huis zijn: Emmastraat, Prinses Beatrixstraat, Prinses Irenestraat, Prinses Margrietstraat, Prinses Marijkestraat, Julianastraat, Prins Bernhardstraat en Wilhelminastraat. Verder liggen nog in de buurt: Koningsweg, Koninginnestraat, Oranjeplein en Oranjestraat.
WIJKFEEST (1975) Drie weduwen die het langst in de Koestraat en omgeving woonden legden de eerste steen: 1921 Stichting van deze woonwijk, 1975 vernieuwing van deze woonwijk.
Met vaardige hand werd in 1975 de eerste steen gelegd van de nieuwbouw in de te renoveren wijk Koestraat, Nassaustraat. Erensteinerstraat, Emmastraat. Het ceremonieel werd verricht door de dames Hundscheidt-Schupp, Wienen-Stevens en Wnuck-van Ewijk. Zij waren het langst onafgebroken woonachtig in genoemde wijk.
In totaal werden ter plaatse 73 woningen gesloopt waarvoor 83 nieuwe woningwetwoningen in de plaats kwamen. De eerste steenlegging waarvoor alle betrokken bewoners waren uitgenodigd, vormde de eerste aanzet voor een wijkfeest dat in een feesttent werd gehouden om de bewoners bij de wijkvernieuwing te betrekken.
Ouderen leunden tegen deurposten of zaten op de stoep. Zij keken naar de gebeurtenissen die zich op straat afspeelde. Voetballende jeugd, touwtje springen of soms het passeren van een auto. Tafels werden buitengezet; er werd gekaart, gelachen en gezongen. Regelmatig klonk er muziek van accordeon, klarinet of trompet.
VERMAAK Veel luxe was er niet na de wederopbouw. Als men in het bezit was van een radio mocht men zich gelukkig prijzen. Massaal luisterde Nederland naar de hoorspelen van ´Familie Doorsnee´ en ´Paul Vlaanderen´, maar ook naar ´De Bonte Dinsdagavondtrein´ met het duo ´Snip en Snap.´ In een later stadium werd het televisie. Alras werden de avonden verstoord door vele buurtgenoten die kastje kwamen kijken. Elke avond de kamer vol mensen die niet uitgekeken raakten op het wonder van de techniek. Wat het programma ook bracht, alles was goed, als er maar beeld was.
BUURTVERENIGING Door het bestaan van een buurtvereniging werden vele leuke activiteiten gepleegd. Urenlange wandelingen in het voorjaar of de gezellige toneelavonden in het najaar. Actrices en acteurs waren er in de wijk genoeg te vinden. Hoofdacteur Wiel (K) senior scheef de stukken zelf. Opvallend in deze was dat hij in elk stuk kwam te overlijden. Echter in elk volgend stuk stond hij gezond en wel weer op de planken. Men noemde hem vanwege zijn charmante verschijning ook vaak 'Clark Cable'.
ENGEL Alweer speelde hij weer een van zijn beroemde sterfscènes. Via een luik in het plafond werd een levende engel Maria (D) aan een touw neergelaten. Nadat de engel enkele troostende woorden had uitgesproken werd zij weer omhoog getrokken. Met de bedoeling dat ze tenslotte via haar ellenbogen door het openstaande luik zou worden getild. Echter ondeugende jongens grepen verkeerd. Bewust of een ongelukje; wie zal het zeggen?
SINTERKLAAS Voor de goed heilig man stond de schoen met wortel klaar in de hoop op vervulling van onze bescheiden wensen. Angstig keek ik om mij heen toen de ´Sint´ met zijn ´Zwarte Pieten´ in de kamer verscheen. Toen een van de Pieten moeder in de zak wilde stoppen schreeuwde ik verschrikkelijk. In latere jaren herkende ik in de Sint de bekende mijnheer (S) uit de Prins Hendrikstraat.
JAARWISSELING Wie kijkt er niet gefascineerd naar de nachtelijke hemel als luide knallen een flonkerende zee van kleurrijke lichtjes aankondigen. Vuurwerk hoort bij Nieuwjaar als eieren bij Pasen. Vuurwerk zoals we het heden ten dage kennen was nog geen traditie. Wel hevige knallen met donderbussen. Stroopblikken met carbid; aan de onderzijde een gat geslagen. Carbid nat spugen, brandende lucifer aan het gat...Boem! De oliebollen smaakte heerlijk; maar het carbid stonk verschrikkelijk.
BRANDWEER EN POLITIE Buiten de wijk woonde een sportieve politieagent. Als we in de staat aan het voetballen waren, trapte hij graag een balletje mee. Vaker riep hij: "Opzij...,opzij..., daar komt een politieagent." Hij had een oudere neef; die was werkzaam bij de Mijnpolitie. Echter deze was niet zo sportief, maar een echte bromsnor
BROMSNOR Met een aantal vrienden bevonden we ons in de boomgaarden van Roduc. Wij deden ons te goed aan het fruit toen oom agent met zijn fiets op het verharde grindpad voorbij kwam. Hij stapte af en beval ons uit de bomen te komen. Aangezien we niet snel genoeg waren, deed hij heel stoer met een hand op de heup. "Als jullie niet opschieten, schiet ik jullie een kogel in de kont." Een van de jongens begon hard te lachen en riep: " Dat kan helemaal niet, want in de patroontas zitten de boterhammen."
ZWAAILICHT De politie had nog geen zwaailicht nodig, verplaatste zich in het algemeen met de fiets. In ieder geval waren we hen meestal te snel af. De brandweer deed waarvoor ze waren, en dus haalde men de kat zelf uit de boom. Met andere woorden: Men keek de kat uit de boom. Commandant van de brandweer was tevens sportinstructeur. Als judoka zwarte band stond hij regelmatig op de mat. Van hem heb ik de eerste grepen geleerd.
WIJKELFTAL Vele goede voetballers waren er in de wijk te vinden. In diverse samenstellingen voetbalden wij tegen andere wijken. Een van onze trouwste supporters was Louki (H). Hij had vanaf zijn zesde jaar kinderverlamming en zat helaas in een rolstoel gekluisterd. Via een actie waarbij de krant was ingeschakeld, werd bij de winkeliers gecollecteerd. Zo konden wij Louki op korte termijn met een zwart-wit televisie blij maken!
WIJKKAPPER Kapper van Dijk woonde aan de Zonstraat; hij knipte en scheerde de hele wijk. Het was er altijd erg druk. De kapper was van alles op de hoogte wat er in de wijk gebeurde. Mensen liepen ook binnen als het knippen nog niet nodig was. Zo bleven ze op de hoogte van het laatste nieuws; het was een sociaal gebeuren.
KNIPBEURT Ik zat een keer op mijn beurt te wachten; acht mensen waren nog vóór mij. Geleidelijk aan werd het aantal vóór mij minder maar het aantal achter mij nam toe. Kort voordat het mijn beurt was, kwam vader binnen. Echter toen ik even later aan de beurt was, liet ik vader mijn plaats innemen. Uiteraard moest ik nu wederom wachten; ditmaal zes personen. Intussen ging het nieuws mijn linker oor in en rechts er weer uit.
VISBOER Elke donderdag had de visboer een vaste gewoonte om bij het einde van zijn route, café Rolduc te bezoeken. Het was algemeen bekend dat hij graag een borrel lustte. Voor de jeugd een ideale gelegenheid om een aantal visjes van zijn kar te pikken. Hij zal ze wel niet gemist hebben; keek dubbel als hij weer naar buiten kwam.
GROENTEBOER - SLAGER EN IJSCOMAN De groenteboer kwam langs met paard en wagen. De slager niet die had daar de slagersknecht voor, op de nóg meer bekende bakfiets. De slager zelf slachtte zelf en kocht daarom het levende vee zelf in. De ijscoman was niet weg te denken uit het straatbeeld. Klanten en klantjes genoeg; ondanks dat hij een sigaret in de mond had en geen tijd om de as tijdig af te tikken.
DUIVENSPORT Elke Zondags rond het middaguur moesten wij rustig zijn. Door de duivenliefhebbers werd de thuiskomst van de duiven afgewacht. Hier waren flinke bedragen op ingezet. Winnende duif die tussen losplaats en duivenhok de snelste tijd had afgelegd. Middels een zogeheten duivenklok werd de tijd gemeten. Voor de duivenmelker een kunst om de gemerkte ring van de duif tijdig te klokken.
Elke week stonden er een aantal ketels op het fornuis om de wasteil te vullen. Terwijl er een aantal meisjes uit de buurt op brei les kwamen kreeg ik een schoonmaakbeurt. Echter van de een op andere week wilde ik niet meer aangestaard worden en ging niet meer in mijn blootje...!
SPELEN Leuke spellen werden gespeeld; voetballen, bokspringen of tikkertje. De jongens organiseerden hardloopwedstrijden om het woningblok of hielden hoepelwedstrijden. We gebruikten hiervoor de velgen van oude fietswielen. Deze werden dan met een stok op gang gehouden. Dat was een hele kunst; je moest precies weten waar je zo'n velg raakte en hoe hard, om te zorgen dat je in een rechte lijn bleef.
BRAMEN PLUKKEN Vaak gingen we bramen plukken. De handen en armen vol schrammen en de gezichten zwart van het bramen eten. Maar we namen ook bussen vol bramen mee naar huis. Die werden dan eerst in zout water gelegd om te ontwormen. Daarna deed moeder ze op een bord waar ze suiker over strooide.
BOOMGAARDEN Tegen de tijd dat fruit rijp was waren we vaker in boomgaarden te vinden. Het fruit was lekker en zo zorgden we voor de conditie van de boer. Tegen de spoordijk groeide een aantal wilde appelbomen; de appels waren gratis maar smaakten erg wrang.
SCHRIKDRAAD Uren lang konden we spelen in een bos of op de straat. We pikten suikerbieten van het land. Ook waren we vaker te vinden in de belt of plukte varens in een bos. Bij kasteel Erenstein gingen we stekelbaarsjes of kikkers vangen. Bij het spel wie het verste kon plassen, plaste we tegen een draad. Dat was wel even schrikken.
KENTEKENS Met een stel vrienden zat ik op een bank aan de voet van de Wijngracht. Af en toe kwam ons vanuit de tunnel een auto tegemoet. We deden het spel van autoherkenning. Hilmar (C) bleek al gauw de kampioen van het stel; reeds vanuit de verte kon hij merk en type benoemen.
VAN MIJ Na een tijdje begon het spel te vervelen en zochten we een nieuwe uitdaging en speelde het spel: ´Ze is van mij´. Ieder kreeg een nummer en daarmee correspondeerde de meisjes of vrouwen die aan onze bank voorbijkwamen. Toen ik aan de beurt was kwam vanuit het Stift een oude non aangelopen. Zij liep helemaal krom; een wandelstok hield haar op de been. Ik was meteen genezen…!!!
FIETSEN / BROMFIETS In onze eenvoudige arbeiderswijk waren wij (nog) niet in het bezit van een fiets of een bromfiets. In de regel werd op zondagmiddag een fiets gehuurd bij een fietsenhandelaar. Wij maakten tochtjes naar de Brunssummerheide of Valkenburg.
Ook kon het gebeuren dat wij de fiets op eenvoudige wijze ombouwden tot de bromfiets van de dag. Een plastic spatel of bierviltje werd met een aantal wasknijpers aan het frame bevestigd. De spaken van het ronddraaiende wiel zorgden voor een klepperend geluid. Bij stilstand werd het bromgeluid serieus nagebootst; brum, brum, brum......
De meisjes speelden hun typische spellen met pop en kinderwagen, touwspringen of hinkelen. Maar verstoppertje speelden wij gezellig samen: "10, 20, 30, ......100, wie niet weg is, is gezien!"
LIESJE (H) Vaker ging ik met haar wandelen of nam haar mee achter op de fiets en zong: “Mijn achterband is wel wat zacht, maar spring maar achterop…!" Zo fietste ik een keer met haar naar de kermis in Eygelshoven. Met enorme vaart reden we de steile helling naar beneden. Daarna in de geheimzinnige rups. De tweede keer was gratis, omdat ik de pluim van het koord had getrokken. Daarna een lekker ijsje en weer terug naar huis. Echter nu was het een behoorlijke klim naar boven.
FILMKUS Liesje had een film gezien met Dean Martin in de hoofdrol. Zij was helemaal in de ban van die filmkus. Zij wilde deze kus met mij oefenen; echter door de lichte buiging kwamen wij bijna ten val. Gelukkig hield ik haar stevig vast. Helaas wilde die filmkus toch maar niet lukken; elke keer als wij het over wilde doen, schoten wij in de lach! Wij zijn elkaar uit het oog verloren. Na vele omzwervingen enkele jaren geleden teruggekeerd naar Kerkrade; tijdens een trieste samenkomst hebben wij elkaar weer ontmoet. Vanaf dat moment zijn contacten weer opgebouwd.
VAYA CON DIOS Bijpraten of herinneringen ophalen. Jeugdherinneringen maar ook diepgaande gesprekken; veel is boven komen drijven. Wij namen elkaar in vertrouwen; haar persoonlijk levensboek is in mijn bezit. Liesje is enkele jaren geleden helaas overleden. Moge deze laatste reis haar de rust geven waarnaar ze zo lang op zoek was.
GERTIE (K) Zij had kort blond haar en was met haar zwarte lakschoentjes en witte sokjes een lieve verschijning. Van haar heb ik het allereerste kusje gehad. Af en toe kwamen we elkaar tegen in de winkel of op een terras. Uiteraard veel lachen bij het ophalen van onze herinneringen. Helaas op vrijdag 16 augustus 2013 op indrukwekkende wijze afscheid genomen van Gertie. Aanwezigheid van familie, vrienden en bekenden. Ieder voor zich met eigen herinneringen. Moge het kaarsje voor haar blijven branden.
MARJAN (W) Zij had al op jonge leeftijd prachtige welvingen. Regelmatig daagde zij uit; rende dan giechelend weg om zich te verstoppen achter een boom of in een portiek. Zij liep expres niet hard genoeg; ze wilde zó graag vastgepakt worden. Dat was doodeng en griezelig, maar ook heel opwindend. Heb haar nooit meer ontmoet; heb wel vernomen dat ze sterk aan de drank was en op vrij jonge leeftijd is overleden.
MARIEKE (Z) Zij woonde in het nieuwe gedeelte van de Nassaustraat. Zij was lid van de turnvereniging; regelmatig vertoonde zij haar kunstjes. Evenwichtsoefeningen, balancerend op linker of rechterbeen. Alom genoot zij grote bewondering. Ik vond haar heel leuk; ze had lang haar, gevlochten in een lange vlecht. Vaak stoeien en ravotten in de speeltuin. Haar vader keek glimlachend toe terwijl hij rustig zijn pijp rookte. Ik was een jaar of veertien; zij ongeveer twaalf jaar. In de vroege vijftiger jaren emigreerde zij met haar ouders naar Australië. Paletboxen bij de voordeur met hun nieuwe adres in rode letters: FORT WILLIAM QUEENSLAND-AUSTRALIA. Hun vertrek naar die verre wereld heeft diepe indruk op mij gemaakt.
ANNIE (S) Ruim 25 jaar hebben wij naast elkaar gewoond. In haar ouderlijk gezin was Annie de jongste; in ons gezin ik de oudste. Vandaar een sterke broederlijke zorg voor Annie. Wij groeiden op in de Koestraat; een eenvoudige omgeving. Geen materiële rijkdom; wel grote sociale saamhorigheid. Er werd gelachen en gehuild, maar ook gezongen. Normen en waarden vanzelfsprekend.
IN MEMORIAM Ruim 38 jaar ben ik uit Kerkrade weggeweest; werkomstandigheden de oorzaak. Onze contacten werden minder; maar elke verjaardag hingen wij aan de telefoon. Bijpraten of herinneringen ophalen. Annie was mijn hartsvriendin. Veel hebben wij met elkaar gedeeld; als kleuter, als tiener, maar ook als volwassene. Vaak namen wij elkaar in vertrouwen; soms met een lach, soms met een traan. Bij haar overlijden (2006) heb ik op verzoek van familie stil gestaan bij onze vriendschap middels ´IN MEMORIAM´.
INTERNE HUWELIJKEN Toen de meisjes uit de buurt verkering kregen met jongens uit andere wijken of dorpen werden deze als indringers beschouwd. Wij voelden dan ook weemoed als weer een meisje definitief vertrok. Maar de natuur doet zijn werk; als jongens uit de buurt elders verkering kregen was het precies hetzelfde. Echter veel jongens en meisjes binnen de wijk konden het goed met elkaar vinden. Het is dus niet zó verwonderlijk, dat er diverse huwelijken binnen de gemeenschap plaatsvonden.
Liggend in een weiland tussen paardenbloemen en de koeienvlaaien. Kauwend op een grassprietje of zoekend naar een klavertje vier, dromen over de toekomst. Met volle gloed glansden de korenvelden in het gouden zonlicht.
BLOEDNEUS Het was een prachtige zomerse dag. Met een aantal vriendjes was ik in het stadspark aan het spelen. Omdat het zo warm was hadden wij onze bovenkleding uitgedaan. Tijdens een stoeipartij liep Jan (K) een bloedneus op. Stoer smeerde Jan enkele bloedvegen op zijn borst. Terwijl ik met een stokje steekbewegingen maakte begon Jan vreselijk te schreeuwen. Op het fietspad reed een man voorbij; ontdaan smeet deze zijn fiets neer en kwam in paniek aanlopen.
FIETSEN Op een andere keer hadden wij fietsen gehuurd voor een uitstapje. Vanuit de verte kwam ons een verliefd wandelend stel tegemoet. Vlug werden enkele fietsen over elkaar gelegd. Jan (K) en Jan (B) gingen er kreunend naast liggen. De anderen zwaaiden om hulp. De man kwam toesnellen en riep: "Ik ben EHBO'er!" Hierop grepen wij snel onze fietsen, de man hevig scheldend achterlatend.
KOPJE ONDER Wederom hadden wij fietsen gehuurd voor een trip naar Valkenburg. In het Geuldal werd gepauzeerd. Terwijl ik in de Geul ging zwemmen, zaten Jan (K) en Laurens (D) aan de oever om een boterham te eten. Het was erg prettig om met de waterstroom mee te drijven. Maar even later stroomopwaarts viel erg tegen. Nadat ik zo een tijdje met het water geworsteld had, wilde ik terug naar de kant. Ik werd echter door de stroom gegrepen en ging kopje onder.
PANIEK Allerlei beelden gingen door mij heen; toen ik boven kwam schreeuwde ik om hulp. Weer ging ik kopje onder; wat een paniek. Ik dacht dat mijn longen zouden barsten. Toen ik weer boven kwam zag ik in een flits tegen de oever een boom. Terwijl ik weer schreeuwde, greep ik mij vast aan een laaghangende tak. Door het gewicht boog de tak door, maar ik bleef vasthouden en schreeuwde nogmaals om hulp. De twee aan de kant hadden inmiddels ontdekt dat het ernst was en trokken mij aan de kant. Wat een opluchting.
ZWEMBAD Het gemeentelijk zwembad was gelegen in de Anstelvallei; in de volksmond zwembad Erenstein. In beginsel waren de openingstijden voor dames en heren gescheiden. Een uitvloeisel van Katholieke structuren. In een later stadium werd gemengd zwemmen toegestaan. Steeds druk bezocht; enerzijds om lekker te zonnen, anderzijds om leden van het andere geslacht in hun badpakken te aanschouwen. Geleidelijk aan werden de badpakken steeds kleiner; de pijn aan de ogen steeds groter. De tijd van koketteren en bruin bakken, springen van de duikplank en het nuttigen van meegebrachte boterhammen, ligt ver achter ons. In 1999 werd het zwembad gesloten.
Op zes of zevenjarige leeftijd stond ik aan de rand van het pierenbadje. Met de handjes stoer in de zij vroeg ik aan een oudere jongen of ik hier kon duiken. Uiteraard werd mij dit ten strengste afgeraden.
Strenge witte winters; bevroren ramen, ijspegels aan de dakspanten, maar ook koude lakens. Stoeien in de sneeuw; schaatsen op de vijvers in de omgeving. Sleeën op de omliggende hellingen; sneeuwbalgevechten en wat dies meer zij…
SNEEUWPRET Na schooltijd genoten wij door met onze sleeën van de hellingen af te dalen. In de buurt was een zeer steile helling. Aan het einde van de helling, kon men evenwijdig aan de spoordijk, nog een tiental meters door sleeën, tot aan de tramtunnel. De afdaling was een sensatie, maar de klim naar boven.
WEILAND Om deze reden waren wij toch vaker te vinden op de kleinere helling van boer (B). In dit weiland was een prachtige glooiing die doorliep tot aan de rand van het stadspark. Het was er altijd erg druk en een heel gezellige sfeer. Zelfs de oudere jeugd en ouders waren er te vinden.
AUTOBUS In de Erensteinerstraat woonde familie (G). Door een ernstig mijnongeval was de vader invalide. Zij hadden een groot gezin: de smid had voor hen een speciale slee gemaakt. Met acht personen kon men hierop plaats nemen; wij noemden deze slee dan ook de 'autobus'.
ROMANTIEK Als de maan aan de hemel stond en de sterren flonkerden; vrienden en vriendinnen samen op één slee. Knus tegen elkaar; vlinders in de buik. Eerste kusjes; het waren spannende ervaringen.
SCHAATSEN Op de bevroren vijvers van Rolduc konden de schaatsers hun beste beentje voorzetten. Echter velen waren niet in het bezit van deze luxe. Desondanks was het steeds erg druk en werden schaatsbewegingen vlijtig geoefend. Vallen kon men ook zonder schaatsen!
FORNUIS Het fornuis vond ik in de winter een uitdaging; op de gloeiende platen liet ik sneeuwballen dansen. Het schouwspel leek veel op de stervende zwaan...!
Volksfeest met vermakelijkheden voor jong en oud; pleinen ingericht met attracties. Feestvierende mensen komende van heinde en verre. Schiettent, reuzenrad, carrousel, rups, botsauto´s; maar ook suikerspin of andere lekkernijen. Touwtjes trekkraam; frutseltje of grote beer.
KOFFIE EN GEBAK Kermis in het centrum van Kerkrade; vervolgens in omliggende plaatsen. Gebruikelijk dat men op de koffie en borrel ging bij de familie waar op dat moment kermis was. In de wijk waren diverse grote gezinnen. Als er kermis was of iemand de communie deed, werden de broden en vlaaien thuis voorbereid en op grote houten platen naar de bakkerij gebracht om af te bakken. Dit was wel zo voordelig.
CARROUSEL De meisjes zaten in de kettingcarrousel in de stoeltjes voor de jongens. Tijdens het draaien van de molen, werden de stoeltjes van de meisjes van achter vastgepakt en met een voet met kracht naar voren geschoten. Het geschreeuw van de dames was niet van de lucht.
BOTSAUTO Stoer tegen elkaar knallen; aan de zijkant stonden meisjes vol bewondering toe te kijken en wachtte op een uitnodiging om mee te mogen rijden. Een oudere blonde jongen reed quasi nonchalant over de baan; een been bengelend buitenboord. Hij gedroeg zich alsof hij al jaren het rijbewijs had. Manoeuvreerde van links naar rechts en wist meestal een botsing te ontwijken; in ieder geval had hij succes bij de meisjes. Met een aantal vrienden wisten we hem echter diverse malen klem te rijden. Met een rood hoofd van kwaadheid stapte hij uiteindelijk uit.
SCHEEPSGONDEL Steeds weer een uitdaging; in heen en weer gaande bewegingen de hemel tegemoet. In bovenwaartse richting rechtop staand; achterwaarts door de knieën. Totdat men op eigen kracht het tentdoek raakte en de gondel door bedienend personeel werd afgeremd middels een hefboom. Uiteraard niet geschikt als men te veel gegeten of gedronken had
RUPSBAAN Voor heel veel kinderen en volwassenen de favoriete attractie. De golvende bewegingen die je vlinders in de buik bezorgen, de spanning om de kwast te vangen voor een extra gratis rit. Hoogtepunt voor verliefde stelletjes, wanneer plotseling de kap over de wagentjes gaat. Het ideale moment om die lang gedroomde zoen te geven.
SCHIETTENT Schieten op de witte aaneengeregen staafjes; om uiteindelijk een papieren roos te vergaren. Maar ook schieten op het midden van de schietschijf; voor een rechtstreekse flitsfoto.
Ook wel ´Vastenavond´ genoemd, is van oorsprong een Katholiek feest, dat ook heidense wortels heeft en gevierd wordt in de drie dagen voorafgaand aan Aswoensdag. Volgens de traditie duurt het feest van zondag tot dinsdagavond. Om middernacht vangt de vastentijd aan van 40 dagen tot Pasen.
VOLKSFEEST Wat Vastenavond is, valt aan buitenstaanders nog wel uit te leggen. Maar het gevoel van Vastenavond, dat is een heel ander verhaal. Het laat zich moeilijk in woorden vangen, is alleen te bevatten voor wie zich eraan over geeft, erdoor mee laat zuigen. En dan voldoen woorden maar matig. Vastenavond is een feest waarvan je alleen volop kunt genieten als je alle zintuigen het hunne geeft. Om te ervaren wat carnaval is, moet je het horen, zien, ruiken, voelen en proeven.
OPTOCHTEN Maandelijkse voorbereidingen voor de grote optochten, waarbij stadsprinsen vanuit hun versierde wagens met het snoepgoed of anderszins strooien. Eveneens een schouwspel de kinderen die er achter aan lopen om met rijk gevulde buit thuis te komen. Groepen of individuele personen nemen de politiek of plaatselijke aangelegenheden op de korrel. Uiteraard gaan er ook groepen of individuele personen mee; zo maar voor de gijn. Onze wijkkapper was eveneens toneelkapper; heel wat creaties heeft hij onder handen genomen. Zo ook met carnaval; het was dan een drukte van jewelste. Onder zijn vaardige handen veranderde hij de dagelijkse gezichten in clowns, cowboys, indianen, en wat dies meer zij.
KLONE KONKOER KIRCHROA Elke stad met zijn eigen traditie; Venlo de 'Boerenbroeloft´, en Kerkrade zijn eigen ´Klone konkoer´. Aanvankelijk uitsluitend klonen, die onder begeleiding van accordeon en schellenboom van kroeg tot kroeg trokken. Vanaf de vroege ochtend tot in de late avond. In latere jaren, een bonte mengeling van feestende mensen, die van heinde en verre de markt bezoeken. Enorme decibels vanaf het muzikantenpodium en een hossende menigte.
ASWOENSDAG En dan is er, onherroepelijk de dag waarop het allemaal voorbij is. Tijd om de confetti uit de kraag te kloppen en de draad van het alledaagse weer op te pakken. Een mooie Vastenavond heeft net als een haring, een kop en een staart. En als het op is, dan is het op.
ASKRUISJE Zoals niet iedereen de essentie van Vastenavond begrijpt, zo zal ook de essentie van het askruisje velen ontgaan. Dat is van alle tijden. Als kind vroeg je niet naar het hoe en waarom. Het ritueel hoorde er gewoon bij. Als we vroeger het askruisje stiekem weg stonden te poetsen, gingen de ouderen naar de kroeg voor het traditionele haring happen. Zij die nog geen kruisje hadden werden door de kastelein bij wijze van grap van een askruisje voorzien. In de loop der jaren heb ik mij in vele uitmonsteringen uitgedost: "ALAAF… ALAAF… ALAAF…!"
Men moet de feesten vieren zoals ze vallen, een bekende uitspraak. In iedere wijk, dorp, stad of familie is wel elke dag een reden om iets te vieren. Of dit nou een verjaardag, naamdag, of een jubileum is, maakt niks uit. Naast de algemene feesten nemen in het Kerkelijk jaar, een aantal gebeurtenissen een belangrijke plaats in.
SCHEIDSLIJN Ondanks een formele scheidslijn tussen Kerk en Staat, hadden beide instituten een dominante positie binnen de samenleving. Met name het Katholieke Zuiden stond erg onder invloed van Kerk en Katholieke Volkspartij (KVP). Het gezin werd gezien als de hoeksteen van de samenleving; normen en waarden werden opgelegd. Alles wat er buiten viel was een ´Heiden´ of een ´Rooie Rakker´. Decennia lang stond het dogma van hel en vagevuur centraal.
PASEN Pasen is het belangrijkste christelijk feest in het liturgische jaar aan het eind van de Goede Week. Christenen vieren deze dag vanuit hun geloof dat Jezus is opgestaan uit de dood; de derde dag na Zijn kruisiging. In de loop der jaren zijn er veel non-religieuze culturele dingen erbij gekomen, waardoor het een belangrijk feest voor de wereld is geworden. Pasen valt altijd de eerste zondag na de volle maand na 21 maart. Andere christelijke feestdagen zoals Vastenavond, Aswoensdag, Hemelvaart en Pinksteren zijn allemaal vaste dagen voor of na Pasen.
KINDERCOMMUNIE Een van de mooiste tradities in ons leven is de kindercommunie. Na wekenlange voorbereiding uiteindelijk de dag waarnaar men als kind had uitgekeken. In de beleving van de communicanten de mooiste dag van het leven. Onder begeleiding van muziek in processie vanaf het schoolplein naar de kerk. Jongens in blauw matrozenpakjes met korte broek; de meisjes in prachtige witte jukjes. Met een bloemenkrans of strik in het haar; ze leken wel op engeltjes. Thuis werd feest gevierd; koffietafel met diverse soorten vlaaien.
Meestal waren de vlaaien thuis voorbereid en op houten draagvlonders naar de bakkerij gebracht om af te bakken. Dat was wel zo voordelig. Uiteraard was bij dit belangrijke feest de familie uitgenodigd; communicanten kregen aandacht en ontvingen bescheiden geschenken. Het spaarvarken werd geleidelijk aan gevuld. Terwijl familie na de koffietafel aan de borrel zat in afwachting van het koud buffet; speelden communicanten hun spel op straat.
SACRAMENTSDAG Het rooms-katholieke hoogfeest dat de tegenwoordigheid van Christus in de eucharistie centraal stelt. In de meeste katholieke landen wordt het gevierd op de tweede donderdag na Pinksteren. Op deze dag gaat de processie uit waarbij de pastoor het Allerheiligste Sacrament in een gouden monstrans door de straten van de parochie draagt. Aan weerszijde van de ruim drie kilometer lange route waren betonnen houders gedropt. Enkele uren voor de processie werden deze houders door padvinderij en overige vrijwilligers van vlag en wimpels voorzien. Het uiteindelijke doel van de route was de abdij van Rolduc waar in de openlucht een eucharistieviering plaatsvond.
RUSTPUNTEN Tussentijds werd op een aantal rustpunten een gebed uitgesproken; al met al een gebeuren van ruim drie uur. Velen werden behoorlijk misselijk omdat men nuchter ter communie diende te gaan. Op diverse plaatsen waren prachtige versieringen op het wegdek aangebracht. Historische tekeningen met inkleuring van bloemen en koffiegrond. De pastoor liep met een geheven Monstrans onder een hemel welke door vier mannen gedragen werd. Als de stoet passeerde knielden de toeschouwers. Van de prachtige kunstwerken bleef niet veel meer over; pastoor en zijn gevolg waren er dwars over heen geschuifeld; eeuwig zonde.
KERSTMIS Voor de een is het genieten van samenzijn met familie, vrienden of bekenden. Voor de ander is het een tijd van bezinning, al dan niet vanuit spirituele of religieuze levensovertuiging. Elk jaar wéér nieuwe voornemens en onze beste wensen. Elk jaar wéér symbool voor Licht in de duisternis. Metafoor; diepere betekenis dan de Kerstboom of Arrenslee. Geboorte van het Kind; schitterend moment; teken van een nieuw begin.
Tijdens onze kinderjaren werd onze fantasie gestimuleerd. Spelenderwijs vertrouwd geraakt met het verschil tussen goed en kwaad. Het is geen toeval dat legenden en verhalen uit de overlevering tot onze verbeelding spreken. Vaak zogeheten ijkpunten over de wijze over hoe we in het leven staan. Moge het Licht van Kerstmis reflecteren in ons hart en de weg wijzen naar een betere wereld.
BEZINNING Kerstmis Samen vieren Elk jaar opnieuw Gloria in Excelsis Deo Engelenzang
Donkere dagen, lange nachten. Tijd van geven en verwachten. Tijd van kaarslicht en van mensen. Die elkaar het allerbeste wensen.
Vreugdevolle dagen; Zingeving, Spiritueel. Geloof, Hoop en Liefde; Universeel. Utopia; Droom en Ideaal. Vrede op Aarde voor Allemaal.
Ik ben René Schupp, en gebruik soms ook wel de schuilnaam utopia.
