Een gewricht is een beweeglijke verbinding tussen
botstukken. Afhankelijk van de soort beweging die gemaakt moet worden,
zijn er verschillende soorten gewrichten. Zo zijn er bijvoorbeeld
ronde- of kogelgewrichten zoals de heup en scharniergewrichten zoals de
elleboog.
Een gewricht wordt in de regel gevormd door twee botstukken waarvan de
uiteinden zijn bekleed met kraakbeen. Dit kraakbeen is glad elastisch
weefsel. Samen met het vocht (dat in het gewricht wordt aangemaakt) kan
hierdoor een soepele beweging gemaakt worden en tevens worden schokken
opvangen.
Elk gewricht is rondom omgeven door een stevige gewrichtskapsel met
daarin een ruimte met vocht. Het kapsel houdt de botten bij elkaar en
is aan de binnenzijde bekleed met een slijmvlieslaag (de Synoviale
laag). Deze maakt het smeermiddel voor het kraakbeen aan. Het
gewrichtssmeer bekleedt de gewrichtsvlakken met een dunne film waardoor
de gewrichtsvlakken steeds van elkaar gescheiden blijven, waardoor
schokken worden opgevangen en wrijving tot een minimum wordt beperkt.
Omdat kraakbeen zijn voeding krijgt uit de gewrichtsvloeistof en niet
van bloedvaten is het nogal kwetsbaar. Gedurende het hele leven breekt
het lichaam oud kraakbeen af en maakt het nieuw kraakbeen aan. De
normale kraakbeendikte bij een volwassene in de heup en knie is
ongeveer 5 mm. Wanneer het kraakbeen beschadigt, kan de soepele werking
van het gewricht op den duur verloren gaan.
In het kapsel zitten veel bloedvaten om de slijmvlieslaag te voeden.
Verder zitten er in het kapsel veel zenuwtjes met daaraan kleine
sensors (metertjes) om spanning op het gewricht en de botten te meten.
Doordat deze sensors weer via het zenuwstelsel zijn verbonden met de
spieren kan het gewricht worden beschermd tegen abnormale bewegingen.
Samen met de spieren zorgt dit voor de actieve stabilisatie van het
gewricht. Daarbij is het belangrijk dat de spieren goed ontwikkeld
zijn. De spieren zijn ook nodig voor de beweging van het gewricht.
Het gewrichtskapsel wordt verstevigd door banden die de botten stevig
aan elkaar verbinden. De banden zijn belangrijk voor de stabiliteit van
een gewricht. Dit is wel een passieve stabiliteit dus kwetsbaar bij een
abrupte en grote abnormale belasting. Ook in de banden zitten sensors
die reageren op uitrekking en dan direct de spieren aansturen om tegen
te spannen. Bekende voorbeelden van banden zijn de enkelbanden en de
kruisbanden van de knie.