S.O.E.

Onder impuls van Churchill werd in juli 1940 een nieuwe Britse geheime dienst opgericht: de Special Operations Executieve, beter bekend als de S.O.E. De Britse premier Winston Churchill verwoorde de doelstelling van de S.O.E. met de uitspraak  set Europe ablaze(zet Europa in vuur en vlam)

Vanaf mei 1941 worden in België toch geregeld S.O.E. operaties uitgevoerd. Op 13 mei werd de eerste Belgische agent, Emile Tromme, ten noorden van Vielsalm geparachuteerd. In 1941 stuurde de S.O.E. vooral individuele zending met sterk gelokaliseerde opdrachten naar België. De resultaten waren zeker niet groots. Churchill’s slagzin “set Europe ablaze” was nog verre van gerealiseerd! De geheime agenten moesten meestal van nul beginnen, ze werden opgeleid door mensen met veel goede wil maar zonder enige ervaring! Anderzijds werden er aanslagen en sabotagedaden uitgevoerd door weerstandsgroepen die geen contact hadden met Groot-Brittannië.

Één van de opdrachten van de S.O.E. agenten was het vormen van kleine groepjes, die moesten proberen Duitsers te ontvoeren of te doden.

Vanaf 1942 kregen de zendingen een realistischer karakter. Soms hadden de opdrachten een propaganda aspect. Dit was te wijten aan het feit dat in augustus 1941 de Political Warfare Executive (P.W.E.) van de S.O.E. werd afgesplitst. De P.W.E hing tegelijk af van het ministerie voor economische oorlogsvoering (ook verantwoordelijk voor de gehele S.O.E.), het Foreign Office (Political Intelligence Departement) en het ministerie voor informatie.

Die complexe situatie leidde onvermijdelijk tot wrijvingen, niet enkel tussen de Britse diensten, maar ook tussen hun Belgische collega’s van de staatsveiligheid, dit waren luitenant Floo voor S.O.E. en kapitein Aronstein voor P.W.E.

1942 was voor de S.O.E. in België een desastreus jaar. Verschillende agenten werden aangehouden. De Britse veiligheidsmaatregelen waren immers ver van toereikend. Gedurende het jaar 1942 kende de Belgische staatsveiligheid in Londen veel kopbrekens, dit leidde er toe dat eind ’42 de contacten met de onzekere agenten verbroken werden. Op het einde van 1942 werden de contacten, die eerder op het jaar verbroken waren, tussen de Belgische regering en de S.O.E. heraangeknoopt. Voortaan zou geen enkele operatie in België nog plaatsvinden zonder instemming van de Belgische regering en de Belgische staatsveiligheid in Londen, Voor( 1941- 1942 was dit zeker niet het geval.

Vanaf november hadden vrijwel alle zendingen een sabotage als een propaganda aspect. Het gaat hier enkel om S.O.E. of P.W.E. zendingen die samen met de staatsveiligheid werden voorbereid. Daarnaast werkte S.O.E. ook voor de 2^de directie van het ministerie van landsverdediging voor de zendingen naar het Geheim Leger.

Tussen juni 1940 en begin september ’44 stuurde Londen 278 agenten naar België, deze kunnen in vijf verschillende actieterreinen ingedeeld worden:

Van de 278 agenten werden er :

§ 270 geparachuteerd of via een luchtoperatie aan land gezet

§ 8 werden langs de zee of land geïnfiltreerd

§ 121 Agenten werden door de vijand aangehouden

§ 14 kwamen voor of tijdens de landing om het leven

§ 10 van hen werden bij hun landing door de Duitse Abwehr opgewacht

§ 17 agenten aanvaardden om onder Duitse controle uit te zenden

Veel van het S.O.E. werk blijft tot op heden nog steeds geheim!

De S.O.E. werd onmiddellijk na de oorlog ontbonden, dit op bevel van de toenmalige nieuwe eerste minister Clement Atlee.

Geheim Leger Lozer ‘44

Tijdens een van mijn vele wandeltochten kwam ik terecht op het kerkhof van Lozer in Oost-Vlaanderen. Daar vond ik het graf van enkele weerstanders van het schuiloord “Le Canard”.

Wie kan me eventueel meer informatie verstrekken over die weerstanders? U kunt me mailen op.

tfront@live.be of telefoneren naar 056329219.

Nationaal Museum van de Weerstand

Het Museum van de Weerstand herinnert de bezoeker aan een zeer zwarte periode uit onze geschiedenis. Via een schat aan authentieke documenten en foto's worden alle facetten van het verzet uit de doeken gedaan: de hulp aan werkweigeraars en joden, sabotagedaden, de maquis, het aanmaken van valse papieren, het oprichten van ontsnappingsnetwerken, de clandestiene pers, enzovoort. Ook het gewapend verzet, dat vanaf 1941 tot stand kwam, komt ruimschoots aan bod. Het museum beschikt over een pak wapens, zendapparatuur en ontvangers die de wereld van het verzet helemaal laten herleven. Het museum toont niet enkel historisch erfgoed, maar is tegelijkertijd een gedenkplaats voor de vrede. Het museum is de spreekbuis van een hele generatie verzetsstrijders. Het opzet is eenvoudig, maar zo oprecht: getuigen van de gruwel van de bezetting en waarschuwen voor het totalitarisme en het fascisme. Het museum is trouwens ondergebracht in het huis waar het verzet de 'Valse Le Soir' samenstelde, één van de meest bekende verzetsdaden in ons land. Er wordt ook aandacht besteedt aan het verzet in andere Europese landen.

Dit museum geeft de elden en hun heldendaden het respect dat ze verdienen, ook vandaag nog.
Het Nationaal Museum van de Weerstand bewaart de archieven van het Onafhankelijkheidsfront (sluikpers, politieke gevangenen, burgerlijke weerstand) en de archieven van Patriottische Milities, Gewapende Partizanen en Solidariteit. Het betreft erkenningsdossiers, schadevergoedingsdossiers, opeisingsdossiers en overvallendossiers, epuratiedossiers, verslagen van plaatselijke Onafhankelijkheidsfront-comités en sociale acties (bv. tegen het Franco-regime). Periode WOII tot heden.
open: Maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag 9 tot 12 en 13 tot 16 uur Andere dagen op afspraak voor groepengesloten: Woensdag, zaterdag, zon- en feestdagen.

Van Lintstraat 14
1070 Anderlecht
Brussels Gewest
T +32 (0)2 552 40 41
F +32 (0)2 522 40 41

http://www.brusselsmuseum.be

The "Nationaal Museum van de Weerstand" (Museum for the Resistance) reminds the visitor of a very black period of our history. The museum guards numerous documents and archives regarding the organization of the Resistance movement and its actions during the two world wars, witnesses about the barbaric practices of the Nazism, the 18 days campaign, the prisoners of war, the food supply distribution, the collaborators, the repression by the Nazis, racism, the armed resistance, the civil disobedience, the escape routes, etc. etc.. The museum does not only expose the historical inheritance but is at the same time a place of remembrance as well that it radiates a message of peace in order to avoid that those black pages of our history will ever be repeated again.

MUSÉE NATIONAL DE LA RÉSISTANCE

·        Adresse :
Rue van Lint 14
1070 Bruxelles (ANDERLECHT)

En créant ce musée, ouvert à toutes les associations patriotiques sans distinction d'orientation politique, philosophique, religieuse ou autre, les résistants belges ont voulu laisser à la postérité des informations et des documents authentiques de l'occupation (1940-45). Le musée a pour vocation de perpétuer la mémoire de la résistance et de maintenir son esprit, ses valeurs de liberté et de démocratie, d'éveiller les consciences, développer l'esprit critique et d'acquérir un comportement engagé de citoyen responsable.

Nationaal Museum van de Weerstand

Roeselare GL    Politieke gevangenen

Lijst van de teruggekeerde en in gevangenschap overleden politieke gevangenen van het Geheim Leger.

                                              Zijn naar huis teruggekeerd:

Roger Bruwier:

(Geheim Leger) uit de Kattestraat 70. Hij wordt op 18 november 1943 aangehouden en naar Buchenwald gestuurd. Op 11 april 1945 bevrijden de Amerikanen het kamp.

Jules Cottyn:

(Geheim Leger) uit 't Hof van 't Henneken wordt op 18 november ? veroordeeld en naar een arbeidskamp gestuurd te Kabich Opglabich. Hij wordt er door de Amerikanen gered op 23 mei 1945.

Etienne Dachy :

(Geheim Leger) uit de Vijfwegenstraat verspreidt de "Vrije Belg". Hij wordt naar Buchenwald gestuurd en op 1 mei 1945 te Neufahrn bevrijd.

Cyriel Debusschere:

(Geheim Leger) uit de Statiedreef 43B wordt in juli 1943 aangehouden en wordt in mei 1945 te Rheinbach bevrijd.

Albert Deconinck:

(Geheim Leger) uit de Godshuislaan wordt op 18 november 1943 opgepakt. Hij komt in een werkkamp te Bochum terecht. De Amerikanen bevrijden hem op 11 april 1945.

André Dujardin:

(Geheim Leger) uit de Consciencestraat 16 komt in het Kommandolager van Neubrandenburg terecht. Hij wordt op 4 mei 1945 bevrijd.

Victor Dupon:

(Geheim Leger) uit de Bruanestraat 15 wordt naar Wernigerode gestuurd en in mei 1945 bevrijd.

Gustaaf Gouwy :

(Geheim Leger) uit de Bruggesteenweg 185 wordt bevrijd in mei 1945.

José Hollevoet:

(Geheim Leger) uit de Molenstraat wordt op 1 juli 1943 aangehouden en naar het concentratiekamp van Esterwegen, Börgermoor en Gross-Strelitz gestuurd. De Russen bevrijden hem op 22 april 1945 in Saksenhausen.

Marcel Lagae:

(Geheim Leger)  stichter van een tweede groep van het Geheim Leger te Roeselare. Hij wordt op 25 juni 1943 aangehouden. Hij komt in Gross-Rosen en in Dachau terecht, waar hij door de Amerikanen wordt bevrijd op 29 april 1945.

Willy Loonis:

(Geheim Leger) uit de Ooststraat wordt op 18 november 1943 opgepakt en naar Mauthausen gestuurd, waar hij ontsnapt en op zoek gaat naar de Amrikanen.

Fernand Pauwels:(Geheim Leger). Hij wordt op 25 juni 1925 aangehouden en komt in Gross-Rosen en Saksenhausen terecht, waar hij door de Russen wordt bevrijd op 29 april 1945.

Jozef Ramoudt:

(Geheim Leger) uit de Stokerijstraat wordt op 1 juli 1943 aangehouden. Hij komt in Bochum terecht, maar overleeft het kamp.

Jozef Reynaert:

(Geheim Leger) uit de Sint-Michielsstraat 28 wordt op 18 november 1943 aangehouden. Hij komt in Buchenwald terecht, waar hij op 11 april 1945 door de Amerikanen wordt bevrijd.

André Vanaudenaerde:

(Geheim Leger) uit de Molenstraat 45 wordt op 1 juli 1943 aangehouden. Op 1 mei 1945 wordt hij te Anham bevrijd.

Lucien Van Moerbeke:

(Geheim Leger) is reserveonderofficier bij het Belgische leger. Hij is de opvolger van M. Vanderhaeghe als leider van het Geheim Leger te Roeselare. Hij is tevens de verdeler van de "Vrije Belg", het blad dat tot de aanhouding van verscheidene verzetslieden zal leiden. Hij wordt in juli 1943 aangehouden in zijn woning op de hoek van de Noordstraat en de Kokelarestraat. Hij is op sterven na dood, wanneer hij door de Amerikanen in het kamp van Buchenwald wordt bevrijd op 11 april 1945.

Norbert Vandenbussche:

(Geheim Leger) uit de Vlamingstraat 15 wordt op 18 november ? veroordeeld. Hij wordt op 22 april 1945 te Henningsdorf bevrijd.

Albert Vanneste:

(Geheim Leger)  medestichter van het Geheim Leger, uit de Landbouwstraat wordt op 6 juli 1943 aangehouden en naar Bochum gestuurd. Op Goede Vrijdag 1945 neemt hij de vlucht naar Volmarstein, de Amerikanen tegemoet.

                                 Zijn in Duitsland om het leven gekomen:

Roger Bruneel:

(Geheim Leger) wil naar Engeland via Spanje. Samen met François Doom wordt hij aan de Frans-Spaanse grens aangehouden. Hij komt om het leven op 13 december 1944 te Buchenwald-Lora.

Hilaire Cloet:

(Geheim Leger) uit de Zwarte Leeuwwegel 2 wordt op 18 november1943 aangehouden en naar Flossenburg gestuurd, waar hij vermoedelijk omgekomen is.

Adolf De Jaegere:

(Geheim Leger)  pelotonchef van het Geheim Leger groep Zarren en volksvertegenwoordiger van Roeselare, wordt op 4 januari 1944 aangehouden. Hij sterft te Gross-Rosen op 27 november 1944.

Gilbert Dewitte:

(Geheim Leger) uit de Noordstraat wordt op 18 november 1943 aangehouden. Hij wordt naar Gross-Rosen gestuurd, waar hij als vermist wordt opgegeven.

Jean Frère:

(Geheim Leger) is een beroepsmilitair uit de Doorgangstraat. Hij wordt op 9 juni 1942 aangehouden en komt niet meer terug van het kamp Sagan in Polen.

Omer Loncke:

(Geheim Leger), aangehouden in november 1943, overlijdt op 18 februari 1944 in het concentratiekamp van Buchenwald. Van dhr. Eduard De Meester kreeg ik meer gegevens over dhr.Loncke Omer Theophil: Volgens het Totenbuch van Buchenwald is hij namelijk overleden te Dora op 18.02.1944, hij  had er het gevangenenummer 13323

André Noseda:

(Geheim Leger) uit de Ooststraat wordt in juli 1943 aangehouden. De Duitsers brengen hem waarschijnlijk om te Cham.

Maurice Ramoudt:

(Geheim Leger) uit de O.L.Vrouwstraat 129 wordt op 1 juli ? aangehouden. Hij overlijdt op 6 april 1945 te Bochum.

Fritz Spriet:

(Geheim Leger) uit de Nijverheidsstraat wordt op 1 juli ? aangehouden. Hij sterft in het kamp van Gross-Rosen op 26 december 1944.

Adolf Vandamme:

(Geheim Leger) wordt op 1 juli 1943 aangehouden en naar Groos-Strelitz gestuurd. Hij is vermoedelijk gestorven in Gross-Rosen.

Marcel Vanderhaeghen:

(Geheim Leger) reserveofficier bij het Belgisch leger. Hij is de stichter van het Geheim Leger. Hij wordt op 24 augustus ? door de Duitsers aangehouden in zijn aan de Godshuislaan 55. Hij wordt op 15 juni 1944 te Wolfenbuttel onthoofd.

Michel Vansteenkiste:

(Geheim Leger) uit de Weststraat 21 verdwijnt in Blechhammer.

 Bron : Roeselare Bevrijd Van D-Day tot V-Day 1944-1945, Roeselare, 1994,

Gemeentelijke begraafplaats Obigies
Graven van oudweerstanders GL-AS

Roeselare GL    Politieke gevangenen

Lijst van de teruggekeerde en in gevangenschap overleden politieke gevangenen van het Geheim Leger.

                                              Zijn naar huis teruggekeerd:

Roger Bruwier:

(Geheim Leger) uit de Kattestraat 70. Hij wordt op 18 november 1943 aangehouden en naar Buchenwald gestuurd. Op 11 april 1945 bevrijden de Amerikanen het kamp.

Jules Cottyn:

(Geheim Leger) uit 't Hof van 't Henneken wordt op 18 november ? veroordeeld en naar een arbeidskamp gestuurd te Kabich Opglabich. Hij wordt er door de Amerikanen gered op 23 mei 1945.

Etienne Dachy :

(Geheim Leger) uit de Vijfwegenstraat verspreidt de "Vrije Belg". Hij wordt naar Buchenwald gestuurd en op 1 mei 1945 te Neufahrn bevrijd.

Cyriel Debusschere:

(Geheim Leger) uit de Statiedreef 43B wordt in juli 1943 aangehouden en wordt in mei 1945 te Rheinbach bevrijd.

Albert Deconinck:

(Geheim Leger) uit de Godshuislaan wordt op 18 november 1943 opgepakt. Hij komt in een werkkamp te Bochum terecht. De Amerikanen bevrijden hem op 11 april 1945.

André Dujardin:

(Geheim Leger) uit de Consciencestraat 16 komt in het Kommandolager van Neubrandenburg terecht. Hij wordt op 4 mei 1945 bevrijd.

Victor Dupon:

(Geheim Leger) uit de Bruanestraat 15 wordt naar Wernigerode gestuurd en in mei 1945 bevrijd.

Gustaaf Gouwy :

(Geheim Leger) uit de Bruggesteenweg 185 wordt bevrijd in mei 1945.

José Hollevoet:

(Geheim Leger) uit de Molenstraat wordt op 1 juli 1943 aangehouden en naar het concentratiekamp van Esterwegen, Börgermoor en Gross-Strelitz gestuurd. De Russen bevrijden hem op 22 april 1945 in Saksenhausen.

Marcel Lagae:

(Geheim Leger)  stichter van een tweede groep van het Geheim Leger te Roeselare. Hij wordt op 25 juni 1943 aangehouden. Hij komt in Gross-Rosen en in Dachau terecht, waar hij door de Amerikanen wordt bevrijd op 29 april 1945.

Willy Loonis:

(Geheim Leger) uit de Ooststraat wordt op 18 november 1943 opgepakt en naar Mauthausen gestuurd, waar hij ontsnapt en op zoek gaat naar de Amrikanen.

Fernand Pauwels:(Geheim Leger). Hij wordt op 25 juni 1925 aangehouden en komt in Gross-Rosen en Saksenhausen terecht, waar hij door de Russen wordt bevrijd op 29 april 1945.

Jozef Ramoudt:

(Geheim Leger) uit de Stokerijstraat wordt op 1 juli 1943 aangehouden. Hij komt in Bochum terecht, maar overleeft het kamp.

Jozef Reynaert:

(Geheim Leger) uit de Sint-Michielsstraat 28 wordt op 18 november 1943 aangehouden. Hij komt in Buchenwald terecht, waar hij op 11 april 1945 door de Amerikanen wordt bevrijd.

André Vanaudenaerde:

(Geheim Leger) uit de Molenstraat 45 wordt op 1 juli 1943 aangehouden. Op 1 mei 1945 wordt hij te Anham bevrijd.

Lucien Van Moerbeke:

(Geheim Leger) is reserveonderofficier bij het Belgische leger. Hij is de opvolger van M. Vanderhaeghe als leider van het Geheim Leger te Roeselare. Hij is tevens de verdeler van de "Vrije Belg", het blad dat tot de aanhouding van verscheidene verzetslieden zal leiden. Hij wordt in juli 1943 aangehouden in zijn woning op de hoek van de Noordstraat en de Kokelarestraat. Hij is op sterven na dood, wanneer hij door de Amerikanen in het kamp van Buchenwald wordt bevrijd op 11 april 1945.

Norbert Vandenbussche:

(Geheim Leger) uit de Vlamingstraat 15 wordt op 18 november ? veroordeeld. Hij wordt op 22 april 1945 te Henningsdorf bevrijd.

Albert Vanneste:

(Geheim Leger)  medestichter van het Geheim Leger, uit de Landbouwstraat wordt op 6 juli 1943 aangehouden en naar Bochum gestuurd. Op Goede Vrijdag 1945 neemt hij de vlucht naar Volmarstein, de Amerikanen tegemoet.

                                 Zijn in Duitsland om het leven gekomen:

Roger Bruneel:

(Geheim Leger) wil naar Engeland via Spanje. Samen met François Doom wordt hij aan de Frans-Spaanse grens aangehouden. Hij komt om het leven op 13 december 1944 te Buchenwald-Lora.

Hilaire Cloet:

(Geheim Leger) uit de Zwarte Leeuwwegel 2 wordt op 18 november1943 aangehouden en naar Flossenburg gestuurd, waar hij vermoedelijk omgekomen is.

Adolf De Jaegere:

(Geheim Leger)  pelotonchef van het Geheim Leger groep Zarren en volksvertegenwoordiger van Roeselare, wordt op 4 januari 1944 aangehouden. Hij sterft te Gross-Rosen op 27 november 1944.

Gilbert Dewitte:

(Geheim Leger) uit de Noordstraat wordt op 18 november 1943 aangehouden. Hij wordt naar Gross-Rosen gestuurd, waar hij als vermist wordt opgegeven.

Jean Frère:

(Geheim Leger) is een beroepsmilitair uit de Doorgangstraat. Hij wordt op 9 juni 1942 aangehouden en komt niet meer terug van het kamp Sagan in Polen.

Omer Loncke:

(Geheim Leger), aangehouden in november 1943, overlijdt op 18 februari 1944 in het concentratiekamp van Buchenwald.

André Noseda:

(Geheim Leger) uit de Ooststraat wordt in juli 1943 aangehouden. De Duitsers brengen hem waarschijnlijk om te Cham.

Maurice Ramoudt:

(Geheim Leger) uit de O.L.Vrouwstraat 129 wordt op 1 juli ? aangehouden. Hij overlijdt op 6 april 1945 te Bochum.

Fritz Spriet:

(Geheim Leger) uit de Nijverheidsstraat wordt op 1 juli ? aangehouden. Hij sterft in het kamp van Gross-Rosen op 26 december 1944.

Adolf Vandamme:

(Geheim Leger) wordt op 1 juli 1943 aangehouden en naar Groos-Strelitz gestuurd. Hij is vermoedelijk gestorven in Gross-Rosen.

Marcel Vanderhaeghen:

(Geheim Leger) reserveofficier bij het Belgisch leger. Hij is de stichter van het Geheim Leger. Hij wordt op 24 augustus ? door de Duitsers aangehouden in zijn aan de Godshuislaan 55. Hij wordt op 15 juni 1944 te Wolfenbuttel onthoofd.

Michel Vansteenkiste:

(Geheim Leger) uit de Weststraat 21 verdwijnt in Blechhammer.

 Bron : Roeselare Bevrijd Van D-Day tot V-Day 1944-1945, Roeselare, 1994,

Groepen voor de voor de bevrijding in Zuid-West-Vlaanderen;

Welke waren de  verschillende groepen aanwezig voor de bevrijding in Zuid-West-Vlaanderen?

·      Moeskroen (schuilnaam Souchet): stond onder de leiding van commandant Labize

·      Menen (schuilnaam Le Corbeau): stond onder de leiding van commandant Verkinderen die in mei 1942 Staf Vanslambrouck, werkzaam in het stadhuis van Menen, en Maurice Dupont opvolgde.

·       Lauwe (schuilnaam Macareux): de groep stond eerst onder het bevel van Vaneeckhoutte. Hij was bij de stichting in 1941 betrokken en bleef deze positie behouden tot 1943 . Daarna stond deze groep onder leiding van Antione Cosyns, die op zijn beurt op 2 september 1944 vervangen werd door commandant Fieuws.

·       Kortrijk (schuilnaam Pseudo-Macareux): deze groep stond onder het bevel van commandant Joseph Lagae.

·       Kortrijk-Zwevegem en omliggende: dit was de groep onder bevel van Léon Tieleman, de opvolger van Gustave Naessens, die in juli 1942 gearresteerd was.

ZONE III

De Zone III van het Leger van België, het latere Geheim Leger, bestond al vanaf 1943 uit de provincies West- en Oost-Vlaanderen. Op 15 december 1940 onderzochten Claser, Franckx en Van Puymbroeck de samenstelling van een kleine staf die het Belgisch Legioen in Oost- en West-Vlaanderen zou oprichten. Ze maakten lijsten op van gekende figuren die hiervoor aangesproken konden worden en ze zouden die gaan bezoeken in Gent, Oostende, Oudenaarde, Brugge en Kortrijk. Maar ondertussen waren hier en daar al kernen van een geheime organisatie te bespeuren.     Op suggestie van Van Puymbroeck aanvaarde Franckx in het begin van 1942 de leiding over Zone III. De leiding van Zone III werd ontmanteld toen de Gestapo op 15 maart 1943 onder andere Franckx en Van Puymbroeck oppakte. De leiding over Zone III was nu in handen van majoor August Haus. Ondertussen had het toenmalige Belgisch Legioen, nu onder de naam het Leger van België (AB), al vaste voet gekregen. In West-Vlaanderen waren er al talrijke kernen aanwezig, ze waren verspreid in de streek van Brugge-Oostende, Moeskroen, Menen, Ieper en Kortrijk. 

Eind 1943 kreeg de Belgische weerstand op voorstel van de Belgische diensten in Londen (GB) een nieuwe structuur. De Zone III bleef geografisch dezelfde van het AB, maar het echelon provincie werd afgeschaft. De Zone werd wel nog eens verdeeld in tien sectoren, namelijk

1.     Gent,

2.     Eeklo,

3.     St-Niklaas,

4.     Aalst,

5.     Oudenaarde-Ronse,

6.     Brugge,

7.     Waregem,

8.     Ieper,

9.     Veurne  

10. Kortrijk.

Deze sectoren werden nog eens onderverdeeld in 14 schuiloorden.

ZONES   GL - AS

Op 1 juni 1944 kregen de troepen van het Leger van België, op bevel van de Belgische regering in Londen, de naam Geheim Leger (GL) Armee Secrete (AS). Eindelijk kon nu tot de actie overgegaan worden. Bovendien was de definitieve territoriale organisatie van België al een feit onder het AB. Het land werd ingedeeld in vijf zones en bestonden uit volgende gebieden:

Zone I:   Henegouwen met het gebied tussen Samber en Maas

Zone II:  de provincies Antwerpen en Limburg

Zone III:  de provincies Oost-en West-Vlaanderen

Zone IV:  Brabant plus een deel van de provincie Luik op de linkeroever van de   Maas en een deel van de provincie Namen ten noorden van de lijn Samber-Maas

Ontstaan van het Geheimleger

Het verzet wordt opgericht nadat beroeps- en reservemilitairen, bij wie de capitulatie van 28 mei 1940 zeer hard  is aangekomen, zich gaan hergroeperen.Uit deze kernen zal  Het Geheim Leger, de grootste militaire verzetsorganisatie van het land met circa 54.000 erkende leden, ontstaan .

Deze verzetsgroepering bestaat vooral uit achtergebleven en oud-beroepsmilitairen en miliciens. Oorspronkelijk aan het begin van de oorlog, is het doel van deze groepering om een militair bestuur op te richten en koning Leopold III, grotere bevoegdheden toe te kennen bij een Duitse terugtrekking. Voor vele militairen ligt de oorzaak van de Belgische nederlaag in het beleid van vooroorlogse politiekers. De militairen zijn aanhangers voor een sterke uitvoerende macht in handen van de koning. Tijdens de eerste maanden van de bezetting blijken de Duitsers overal de militaire zege binnen te halen. Velen denken dat vredesonderhandelingen niet meer veraf zijn en dat deze ertoe gaan leiden dat Duitsland zijn troepen uit België zal terugtrekken. Uit angst dat separatistische en/of extreem-linkse groeperingen dit machtsvacuüm zouden kunnen benutten, treffen de militairen maatregelen. Al in de zomer van 1940 vormen zich onder leiding van reserve-kolonel Robert Lenz en commandant Charles Claser embryo's van verzetsgroepen. In die sfeer ontstaat het Belgisch Legioen, La Phalange en Het Heropgericht Leger. In  de perioden juni - juli 1941 fusioneren deze drie paramilitaire groeperingen tot Het Legioen van België of het Belgisch Legioen.

Vanaf juni 1941 beginnen de oorlogskansen te keren in het voordeel van de geallieerden. Groot-Brittannië zet de strijd ondanks alles stoutmoedig verder en kan daarbij van in de loop van 1941 op de steun van de USSR en de VS rekenen. Een Duitse overwinning is dus niet meer zo vanzelfsprekend. De politieke ambities van de groep verzeilen daarmede op de achtergrond en hun militaire karakter word nu significanter. Om de Duitsers om de tuin te leiden blijft deze eerste doelstelling echter wel in de statuten staan. Deze organisatie wil door het plegen van sabotage een ondergrondse strijd tegen de bezetter voeren en een leger op richten dat de geallieerden bij de bevrijding van het grondgebied zal bijstaan. Bovendien moet zij de nationale instellingen vrijwaren en instaan voor de ordehandhaving na de bevrijding.

Eind 1941 is het Legioen uitgegroeid tot een goed gestructureerde beweging met een actieterrein over gans België. De Belgische regering in ballingschap in Groot-Brittannië wantrouwt het Legioen vanwege haar oorspronkelijke politieke doel. Het sterk royalisme van Claser en zijn afkeer voor politici roepen dat wantrouwen op.

Men  stuurt Claser naar Londen om het misverstand recht te zetten. Het Legioen heeft immers dringend erkenning, richtlijnen, en vooral geld en wapens nodig. Op 17 maart 1942 vertrekt hij met agent Philippe de Liederkerkenaar naar Groot-Brittannië. Claser draagt tijdens zijn afwezigheid de leiding van het Legioen over aan Charles Vander Putten.

Op 18 juli 1942 arriveert hij in Londen, waar hij wordt ontvangen door de SOE (Special Operations Executive) en de Belgische Tweede sectie van het Ministerie van Landsverdediging. Pas drie dagen later hoort de Belgische Staatsveiligheid van zijn aankomst, nochtans moeten zij eerst de aangekomen Belgen ondervragen! Het wantrouwen dat de regering in ballingschap al tegenover Claser koestert, wordt daardoor nog versterkt. SOE en de Tweede Sectie hebben intussen besloten om Claser een militaire opdracht te geven. Deze opdracht maakt deel uit van het plan "Action", een groot geallieerd plan. Claser belooft dat hij  alle politieke intenties zal opgeven. Ze beloven het Legioen een marconist, om zo in directe verbinding met Londen te staan. Op 8 augustus 1942 vertrekt Claser terug naar België, maar dat doet hij zonder nog eens met de Staatsveiligheid te praten. Dat zet kwaad bloed en leidt tot het ontslag van chef Bernard van de Tweede Sectie. De Belgische regering verklaart dat ze geen opdracht gegeven heeft aan Claser en in oktober 1942 krijgen de inlichtingendiensten het bevel om het contact met Claser te verbreken.

Intussen heeft men in de nacht van 27 op 28 augustus 1942 operatie Sprinbock uitgevoerd, die voor de radioverbinding tussen Claser en SOE moet zorgen. De agenten zijn Jean Sterckmans en Nestor Bodson. Beiden vallen echter in de handen van de Geheime Feld Polizei (GFP), die via de Abwehr op de hoogte  gesteld is van de dropping. De twee agenten worden onder een valse naam opgesloten en vervolgens naar Duitsland overgebracht. De Duitsers noemen deze operatie Pilgerchor. Op 29 augustus 1942 komt Claser terug in België aan. Hij heeft vermoedelijk nooit geweten waarom de beloofde marconist uit Londen niet is komen opdagen.

Ondanks de  dommige  en onzinnige Londense campagne tegen zijn persoon, kan hij toch mensen uit het Belgisch Legioen en de Nationale Koningsgezinde Beweging (NKB) rekruteren voor de concretisering van het plan Actie. Daartoe richt hij het Belgisch Vrijkorps voor Militaire Actie op. Uit veiligheidsredenen en omdat Bastin waarschijnlijk tegen de uitvoering van het plan gekant is, word het Vrijkorps gescheiden van Het Legioen.

Omdat hij toch erkenning wilt van Londen, besluit hij om met zijn adjunct Defroyennes terug naar Londen te trekken, dat gebeurt op 2 november 1942. Het Vrijkorps komt onder het bevel van kolonel Siron en Het Legioen staat ondertussen onder de aanvoering van kolonel Bastin. Op 6 november 1942, bij het overschrijden van de demarcatielijn in Frankrijk, worden ze aangehouden. Beiden worden  onder hun schuilnamen Van den Hende (Claser) en Raoul Devergnies (Defroyennes) opgesloten in de gevangenis van Dôle.

Intussen voert de nieuwe bevelhebber, kolonel Bastin, belangrijke veranderingen door in het Legioen. Een van die wijzigingen is decentralisatie. De paramilitaire groepering verandert van naam. Om het louter militaire karakter te benadrukken noemt men het nu” Het Leger van België”. In tegenstelling tot Claser wordt  Bastin wel  gehoord en aanvaard  in Londen. Hij krijgt  zelfs een militaire opdracht. Voortaan beschouwd de Belgische regering in Londen hem als leider van de Belgische clandestiene troepen, dit mede door tussenkomst van Jean del Marmol en François de Kinder, de schoonbroer van eerste minister Hubert Pierlot. Pierlot erkent op 30 december 1942 kolonel Bastin als de enige bevelhebber van het militaire verzet in België. Het Belgisch Legioen word dus zoals gezegd omgedoopt in "Leger van België".

In overleg met de geallieerden wordt door de regering van Londen een militair reglement opgesteld waarin de richtlijnen voor de organisatie en het actieplan van het Leger van  België uiteengezet worden. Dit reglement is door de geparachuteerde agent (reservekapitein) Adelin Marissal in de vorm van een brochure "Het paard van Troje" in de zomer op 3 juli 1943  aan Bastin overhandigd.

Het Belgische grondgebied word in vijf zones ingedeeld en die worden op hun beurt in sectoren en vervolgens schuiloorden opgesplitst. De organisatie van de activiteiten word eveneens in afzonderlijke diensten ondergebracht: een inlichtingen, een sabotage- en een gezondheidsdienst.

Het Geheim Leger moet een drievoudige opdracht te vervullen:

1. het uitvoeren van een vooraf opgesteld militair sabotageplan om de vijand te beletten efficiënt de geallieerde landing tegen te gaan.
2. het organiseren van een algemene guerrilla om onrust te zaaien onder de Duitse troepen 
3. het verlenen van hulp aan de oprukkende geallieerde legers door bijvoorbeeld te verhinderen dat belangrijke installaties (havens, bruggen,...) worden vernield.

Via een gemeenschappelijke vriend geraakt een leider van het Vrijkorps, Stiers, in contact met Abwehr-topagent Prospère Dezitter en zijn minnares Florentine Giralt. De leden van de V-groep geven zich uit als Britse agenten en slagen erin om het vertrouwen te winnen van de leiding van het Vrijkorps. Een belangrijk element daarbij is de zogezegde ontsnapping van Claser en Defroyennes. De Abwehr laat het Vrijkorps geloven dat Claser en Defroyennes in Groot-Brittannië zijn gearriveerd, maar in werkelijkheid zullen beiden creperen in het kamp van Groß-Rosen. Claser zal op 12 december 1944 in het concentratiekamp Gross-Rosen overlijden .

De  geplande valstrik  werkt er worden heel wat (historici spreken van minstens 137 mensen) aanvoerders van het Vrijkorps en Het Leger van België gearresteerd. De Abwehr heeft immers de ledenlijsten van het Vrijkorps in handen gekregen. Van de gearresteerden zullen er veel omkomen in Duitse kampen.

Het Vrijkorps is opgerold, maar het Leger van België blijft bestaan. Na de aanhouding van kolonel Bastin op 24 november 1943 (hij overlijdt op 1 december in Gross-Rosen) neemt  kolonel Ivan Gérard tijdelijk zijn functie over, dit gebeurt met de instemming van de Belgische regering in ballingschap. Wanneer ook hij naar Groot-Brittannië dient uit te wijken, wordt het bevel van het Geheim Leger door luitenant-generaal Jules Pire waargenomen.

Kolonel Ivan Gérard vertrekt in februari 1944 naar Londen. Het Leger van België (voordien Belgisch Legioen) krijgt nu op 1 juni 1944 haar definitieve benaming het "Geheim Leger".

Intussen word de groep vrijwilligers die "iets willen doen" tegen de bezetter steeds groter. Zij wachten niet op de bevelen uit Londen, maar zijn al bezig met het verzamelen van inlichtingen, het vormen van comités om droppings te ontvangen, sabotage te plegen of werkweigeraars, joden en andere voortvluchtigen te herbergen.De belangrijkste acties van het Geheim Leger (en zijn voorgangers) vinden plaats na juni 1944,na de landing van de geallieerde strijdkrachten in Normandië. Op dat moment verstoort het Geheim Leger, met intussen 54.000 leden, het treinverkeer, de bruggen en communicatielijnen van de bezetter.

De klompen van Salomon. Op 8 juni 1944 zend de BBC de langverwachte boodschap "Le roi Salomon a mis ses gros sabots" (koning Salomon heeft zijn grote klompen aangetrokken) uit. Meteen treed de eerste fase van het actieplan in werking, nl. de sabotage. Tussen 8 juni en de bevrijding blazen de leden van het Geheim Leger meer dan honderd bruggen op, vernielen of beschadigen 285 locomotieven en 1.365 goederenwagons en laten 116 treinen ontsporen. Talrijke communicatie- middelen worden buiten werking gesteld. Wegens gebrek aan explosieven is het evenwel niet mogelijk de Duitse troepenverplaatsingen volledig te blokkeren.
Vooral in zone III (Oost- en West-Vlaanderen) is het gebrek aan wapens en explosieven een cruciaal probleem. Parachutage is de enige manier om de zone van deze essentiële middelen te voorzien.

Na verschillende mislukkingen is er vanuit Londen een nieuwe coördinator gezonden. Albert Mélot (schuilnaam Martin) ,een advocaat uit Namen, is twee maand voordien op 9 april 1944 gedropt geweest. Hij heeft de opdracht om de acties tussen het Geheim Leger en de geallieerde troepen te coördineren. Martin word echter tijdens een vergadering op 12 juni 1944 door de Gestapo aangehouden en in Gent gevangen gezet. Onmiddellijk beveelt Pierlot het Geheim Leger van de sector Gent om de bevrijding van Martin te organiseren. Het ontsnappingsplan wordt minutieus voorbereid en op 15 juli 1944 is het zover. Nadat ze constateren dat Martin elke dag voor ondervraging van de gevangenis "De Nieuwe Wandeling" naar het hoofdkwartier van de Geheime Feldpolizei (GFP) op de Kouter gevoerd wordt, beslissen de leiders van de sector Gent om Martin tijdens deze transfer te bevrijden.

De operatie word voorbereid door Jozef Speeckaert, hij is luitenant bij de staf van zone III. Wanneer de Duitse auto de Papegaaistraat inrijdt, springt een lid van het Geheim Leger uit een zijstraat en duwt een stootkar vlak voor de wielen van de GFP waardoor de weg geblokkeerd word. Wanneer de Duitsers de man beginnen uit te schelden, komt een schutter van het Geheim Leger te voorschijn, maar zijn pistool blokkeert. Een tweede schutter springt op en dood de chauffeur en zijn begeleider. Martin word uit de auto gehaald. De twee GFP-mannen die hem bewaken, durven niet bewegen. Met deze actie bewijst de sector Gent over veel moed en wilskracht te beschikken, maar de stunt van de Papegaaistraat heeft enorme gevolgen en dit niet alleen voor het Gentse verzet, maar voor heel de zone III. De Duitsers zijn woedend en hun vergeldingsmaatregelen afschuwelijk. Martins ouders en één zuster overlijden in de concentratiekampen. Ook in de rangen van het Gentse verzet slaan de Duitsers hard terug. De netten die al een tijdje gespannen waren, worden nu definitief dicht gehaald en de vangst is gigantisch. Maar de aanhouding van meer dan 50 verzetslui, waaronder Speeckaert, de organisator van operatie, heeft nauwelijks gevolgen voor de werking van de zone tijdens de bevrijding.

September’44

De boodschap "La jonquille jaune est en fleur" (de gele narcis staat in bloei) luidt op 1 september 1944 in heel België de guerrillafase in. Alle leden worden per schuiloord gemobiliseerd. Door de snelle opmars van de geallieerde troepen blijven de militaire acties tijdens de bevrijding beperkt, tenzij in de Ardennen waar er nog gevochten wordt. Het Geheim Leger neemt vele Duitse soldaten gevangen en bemoeilijkt hun aftocht. Het Geheim Leger loodst de Britse pantsertroepen zonder moeilijkheden over de brug van Boom en zorgt ervoor dat de haveninstallaties van Antwerpen ongeschonden in handen van de geallieerden vallen. Ook via verkennings- en infanterieopdrachten bieden zij tijdens en na de bevrijding hulp aan de geallieerde troepen.

De Demobilisatie van het Geheim Leger komt er al in oktober 1944. Op 15 oktober 1944 worden, met uitzondering van ongeveer 7000 man, alle leden van het Geheim Leger gedemobiliseerd.

Na de oorlog worden 54.311 (ander bronnen vermelden 54.314) onder hen als gewapende weerstander erkend het Geheim Leger is daarmee de grootste gewapende verzetsorganisatie van België. Meer dan 4000 van haar leden bekochten hun inzet met het leven.

De Weerstand

In de eerste maanden van de bezetting  is de attitude van de Duitsers correct. Maar  te gevolge de aanhoudende Britse weerstand, de aanval op de Sovjet-Unie (22 juni 1941), de intrede van de Verenigde Staten in de oorlog (7 december 1941)en het toenemend voedseltekort plus het missen van de vrijheid en de verplichte tewerkstelling in Duitsland vanaf 1942, doen  de Belgisch weerstand groeien.

De voornaamste acties van het verzet zal bestaan uit:

-Inlichtingen doorspelen aan Groot-Brittannië. De voornaamste inlichtingennetten zijn:

1. "Cleveland" of "Clarence" van Walthère Dewé,
2. "Zero" van Fernand Kerkhofs,
3. "Luc" van Georges Leclercq,
4. "Sabot" van P. Bouriez, "Mill" van Adrien Marquet

-Het helpen onderduiken en vluchten van neergeschoten geallieerde piloten , navigators  en andere bemanningsleden(ca. 1600!)

-Het doden van collaborateurs  met als bedoeling er voor te zorgen dat de Duitse bezetter ten gevolge van die terreur steeds minder steun zal krijgen.

-Het verzorgen van een clandestiene pers als tegenhanger van de Duitse propaganda en om het moreel van de bevolking op tebeuren. Er verschijnen 650 verschillende bladen, het hoogtepunt is de uitgave van een valse "Le Soir" op 9 november 1943.

-Het saboteren van Duitse aanvoerlijnen voor en na de landing in Normandië. Deze activiteit wordt veel uitgevoerd door de groep "G" van de ingenieursfaculteit van de ULB.

-Het doorknippen van telefoonverbindingen en de elektriciteitstoevoer onderbreken.

- Tijdens de bevrijding vechten tegen de Duitse achterhoedes en het eventueel  leiden van geallieerde eenheden  zoals bv. de verovering van de zo goed als volledig intacte haven van Antwerpen.

Gewapend verzet

Het gewapend verzet zal 140.000 erkende ledentellen. De wettelijk erkende gewapende verzetsformaties zijn :

• -De Partizanen
• - De Patriotische Milities
• - Het Geheim Leger
• - Het bevrijdingsleger
• - De Belgische Nationale Beweging
• - De Witte Brigade
• -Fidelio (van Marcel Louette)
• - De Nationale Koninklijke Beweging
• - De Belgische Militaire Weerstands-organisatie
• - Groep G
• - "Les Insoumis"
• - Groep Nola
• - Service D
• - "Les Affranchis"
• - L 100.

Onder die 15 gewapende verzetsgroepen zijn de belangrijkste: de "Witte Brigade" van Marcel Louette, het "Front de l'Indépendence" waarbij de communistische partij zich als groep aansluit, en het "Geheim Leger" dat al in juni 1940 door reservekolonel Robert Lentz en door commandant Charles Claser is opgericht.

In totaal gaan 16.200 personen de talloze verzetsacties met hun leven bekopen.

In vergelijking met Nederland is de weerstand in België tegen de extreem rechtse Nieuwe Orde veel krachtiger. Het Belgische verzet lijdt  dan ook veel zwaardere verliezen dan het Nederlandse , maar het draagt bij tot de redding van meer dan de helft van de joodse bevolking, tegenover slechts 20% in Nederland. De verklaring kan liggen in het feit dat Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog ongemoeid werd gelaten en waardoor de Nederlanders geen ervaring hebben om weerwerk te bieden tegen een bezetter. Daarnaast heeft de Duitse bezetter in Nederland een burgerlijk bestuur ingesteld in België is militair bestuur aan de macht.

Voorwoord

Het Geheimleger heeft een rijke geschiedenis. Mijn speciale aandacht voor deze blog in opbouw gaat vooral uit naar het gebeuren in Zone III, maar ook de andere zones kunnen eventueel aan bod komen. Mijn voorkeur voor zone III komt voort uit het feit dat mijn grootvader Urbain Vanfleteren (Menen) en mij overgrootvader Gustave Bostoen (Halewijn Halluin) deel uitmaakten van het Geheimleger te Menen.

Zoals iedereen weet is geschiedenis geen exacte wetenschap dus geen enkel historische gebeuren kan volledig zijn. Veel, teveel gewezen weerstanders hebben hun weten en ondervindingen in hun graf meegenomen! Het Geheim Leger had daarbij ook niet het monopolie van het verzet, ook veel andere vormen van weerstand en organisaties hadden een belangrijk aandeel! Het was echter wel de enige gewapende weerstandsorganisatie die tijdens de Tweede Wereldoorlog  afhing van het Belgische Ministerie van Landsverdediging te Londen en zodanig deel uitmaakte van het Belgisch Leger in zijn geheel.

Beweren dat het Verzet alleen de oorlog won is al evenzeer grotesk als het negeren van zijn invloed. België werd bevrijd door onze Geallieerden, door Britten, Amerikanen, Canadezen en Polen, hierbij werden ze vaak bijgestaan door de acties van de Weerstand, en niet omgekeerd ! Jammerlijk is het imago van de weerstand wat aangetast geweest door de weerstanders van het laatste moment en dan vooral in de repressie periode! Gelukkig waren meer andere die het goed meenden en bijgevolg moeten we hen hiervoor eeuwig dankbaar zijn en ook de duizenden doden die vielen voor onze vrijheid blijven herdenken!

Indien er mensen zijn die info of foto’s hebben over het Geheimleger en die die willen delen, of die zelf een artikel willen schrijven voor dit blog kunnen me contacteren via tfront@live.be  of telefonisch 056329219.

Ook foto’s van voorwerpen die u nog liggen hebt uit die periode kunnen gebruikt worden, vb documenten, oude wapens, insignes, uniformen ,zenders, hoofddeksels enz…….. Weet u monumenten staan geef da een seintje aub .....bedankt!

Uiteraard wordt bij de info, de foto of artikel de naam van de eigenaar of schrijver vermeld. De Blog staat open voor iedereen die wil meewerken, met nadruk op IEDEREEN. Uiteraard moet de info historisch correct zijn

Philippe Delameilleure