Het gevaar van exclusie (van ongevaccineerden)
Lang geleden woedde er een epidemie veroorzaakt door insectenbeten en zij kreeg de naam Picpus, van pique puce, wat wil zeggen: vlobeet. De epidemie Picpus werd op wonderbaarlijke wijze genezen door een geestelijke die zich vestigde in een Parijs kwartier dat dan genoemd werd: rue de Picpus. (1) In die straat vestigde zich ook het moederhuis van de in 1800 gestichte Congregatio Sacrorum Cordium, de missionarissenorde van de zogenaamde picpuspaters. (2)
Nu werden zoals telkenjare ook in 1840 een reeks beroemdheden geboren, onder wie Willem van Oranje Nassau, Emile Zola, Peter Tsjaikovski, Alphonse Daudet, Claude Monet en Jozef De Veuster. (3) Deze laatste, beter bekend als de in 2009 heilig verklaarde picpuspater Damiaan, trok naar de leprakolonie op het eiland Molokaï. Deze geschiedenis wordt op uitnemende wijze verhaald in Molokaï: het eiland der verworpenen van Ludo Noens. (4)
Omdat zij besmettelijk zijn, worden lepralijders sinds oudsher verbannen en dit gebeurt genadeloos daar men vaak vanuit religieuze inspiratie de schuld voor ziekten aan de zondigheid der zieken zelf toeschrijft. Jozef De Veuster gaf aan de lepralijders de menselijke waardigheid terug die hen ontzegd werd krachtens hun verbanning: hij werd zelf leproos en stierf in 1889, het jaar waarin in Parijs de Eiffeltoren werd ingehuldigd die de andere wereldwonderen naar de kroon stak. Het overlijdensjaar van Damiaan van Molokaï was ook het jaar waarin de Moulin Rouge de deuren opende om ze 131 jaar later weer te moeten sluiten voor de 'picpus' die vooralsnog op een volgeling van de heilige Macharius wacht. Die man van duizend jaar geleden was een Armeense bisschop op de vlucht en wegens de verstoting van de vluchtelingen zou dat wachten wel nog heel lang kunnen duren. (5)
Een stigma of schandvlek wordt in het vlees van een veroordeelde gebrand (6) en in geval van lepra is die schandvlek van nature zichtbaar door de verminkingen die zij aanricht. (7) Waar een ziekte zich verbergt, kan een door anderen aangebracht stigma ze alsnog zichtbaar maken en verraadt zij als het ware het gevaar voor contaminatie. Het al dan niet vermeende gevaar, want waar van ziekte al helemaal geen sprake is, kan stigmatisering ervoor zorgen dat mensen verstoten worden alsof zij ziek en besmettelijk waren terwijl zij dat helemaal niet zijn. (7)
Zondaren zijn mensen die een taboe doorbroken hebben; zij pleegden heiligschennis. (8) In de oudheid werden zondaren ingegraven in een put, met het hoofd nog bovengronds om zo door willekeurige toeschouwers veroordeeld en gestenigd te worden. (9) In de middeleeuwen werden beschuldigden aan de schandpaal (de kaak) gebonden, voor iedereen te kijk gezet en met de vinger gewezen, ten prooi aan onbestraft geweld. (10) De gruwelijke praktijk werd herhaald in het nazitijdperk waar van de door het regime verstotenen werd geëist dat ze een specifiek kenteken droegen. De ster van David, de koning der joden, werd de openbaar te bespotten, verplicht op te spelden jodenster die herinnert aan het feest van Christus Koning; zij werd vanaf 23 november 1939 verplicht in Polen en in het ganse Duitse rijk vanaf de leeftijd van zes jaar op 19 september 1941.
Deze stigmatisering werd lange tijd voordien voorafgegaan door de beslissing van paus Innocentius III op het Vierde Lateraans Concilie in 1215, dat joden en Saracenen onderscheiden kledij moesten dragen, wat nadien talloze keren door pausen en koningen herbevestigd werd. Het Heilig Roomse Rijk verplichtte de jodenhoed en ook de Islamieten maakten gebruik van stigmatisering. De afschaffing van die discriminatie volgde pas in de Verlichting welke werd in gang gezet door de Franse Revolutie... om dan onder Hitler opnieuw op te duiken. (11)
Niet alleen joden werden gestigmatiseerd: homo's mochten niet in het openbaar verschijnen zonder roze driehoek; de rode driehoek was voor politieke gevangenen; de zwarte driehoek duidde asocialen aan van allerlei slag; de groene was voor criminelen, de blauwe voor immigranten, de bruine voor zigeuners, de paarse voor Jehova's getuigen, en zo waren er nog vele andere kentekens in voege, naast de nummers getatoeëerd in het vlees van de gevangenen in de concentratiekampen. (12)
Mensen lijden niet onder het alleen-zijn, soms zoeken zij het alleen-zijn op om zich niet alleen te voelen, zo legt Hannah Arendt uit in haar magistrate werk over het totalitarisme: de verlatenheid wordt pas gevoeld in het gezelschap van hen door wie men wordt verstoten. (13) Gettovorming kan door verdrukkers worden opgelegd zoals dat vandaag het geval is waar de verdrukker E.U. miljoenen vluchtelingen, kinderen incluis, in ingehuurde 'privaatgevangenissen' vast zet voor de duur van vele jaren. (14) Maar soms is gettovorming ook een natuurlijk sociaal afweermiddel dat beoogt de pijn van de verstoting enigszins te milderen.
(Wordt vervolgd)
(J.B., 4 augustus 2021)
Verwijzingen:
(1) https://nl.wikipedia.org/wiki/Picpus_(metrostation)
(2) https://nl.wikipedia.org/wiki/Congregatie_van_de_Heilige_Harten_van_Jezus_en_Maria
(3) https://nl.wikipedia.org/wiki/1840
(4) Zie: Noens, Ludo. Molokaï: het eiland der verworpenen, in: Portulaan, nr. 14, eerste kwartaal 1988.
Zie ook: https://nl.wikipedia.org/wiki/Pater_Damiaan
(5) https://nl.wikipedia.org/wiki/1889 ;
https://nl.wikipedia.org/wiki/Eiffeltoren ;
https://nl.wikipedia.org/wiki/Moulin_Rouge_(cabaret) ;
https://fr.wikipedia.org/wiki/Moulin-Rouge ;
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/05/12/moulin-rouge/ ;
https://nl.wikipedia.org/wiki/Macharius
(6) https://nl.wikipedia.org/wiki/Stigma_(schandvlek)
(7) https://nl.wikipedia.org/wiki/Lepra
(8) https://nl.wikipedia.org/wiki/Taboe
(9) https://nl.wikipedia.org/wiki/Steniging
(10) https://nl.wikipedia.org/wiki/Schandpaal
(11) https://nl.wikipedia.org/wiki/Jodenster ;
(12) https://nl.wikipedia.org/wiki/Merktekens_in_Duitse_concentratiekampen
(13) Zie: Hannah Arendt, Totalitarisme, Boom, Amsterdam, vijfde oplage 2021 (eerste druk 2014), in het Nederlands vertaald door Remi Peeters en Dirk De Schutter. Oorspronkelijk: Totalitarianism, deel III, alsook (in een appendix) een gedeeltelijk samengevat negende hoofdstuk uit deel II, getiteld: The Decline of the Nation-State and the End of the Rights of Man.
(14) Zie: J. Bauwens, Concentratiekamp Europa:
http://blogimages.bloggen.be/tisallemaiet/attach/93208113937.pdf
|