Verjaagd uit de tuin van Eden

Aflevering 4: Het achterlaten van het lichaam

Zo-even zegden wij dat onze hersenen verbonden zijn met onze geest zoals ons lichaam verbonden is met onze ziel en dat die twee ook van elkaar ontkoppeld kunnen worden. Zo'n ontkoppeling gebeurt tijdens de slaap wanneer wij aan het dromen gaan: de geest zwerft uit, zoals een vleermuis vliegt hij doorheen het raam naar buiten in de duisternis waarvoor hem zijn blindheid behoedt maar een ingebouwd mechanisme behoedt de slaper er tevens voor dat, in de waan verkerend dat hij vliegen kon, hij zou neerstorten en te pletter vallen in de diepte: dat mechanisme ontkoppelt namelijk het lichaam van de ziel, zodat de ziel onbezorgd kan wegvliegen terwijl het lijf in verlamming achterblijft in bed. De verlamming van het lichaam lijkt ons lichaam in zijn mogelijkheden te beperken maar die disfunctie staat in functie van de verwezenlijking van een ongedroomde vrijheid die wij uit onszelf niet hadden.

In de tweede aanvulling bij het boekje met de titel Is er leven na de dood? werd dit thema reeds behandeld in het kader van de vraag naar de mogelijkheid van extra-zintuiglijke waarnemingen. Daar werd het teken gedefinieerd als datgene dat niet met zichzelf samenvalt maar teken is, wat wil zeggen dat het verwijst naar iets anders, naar een 'betekende': “Het betekende op zich is onwaarneembaar maar indien het niet bestond, dan bestond ook het teken niet. Het teken getuigt daarom van het bestaan van iets waar het naar verwijst, en geloven wij niet in datgene waar het teken naar verwijst, dan moeten wij consequent daarmee ook het bestaan van het teken verwerpen. Welnu, op deze voorwaardelijkheid berust onze hele werkelijkheid.”¹

Hiermee werd in wat andere bewoordingen het zopas aan bod gekomen verhaal van de sleutels al verteld: de sleutels zijn van stof maar de deuren die zij openen geven toegang tot een onstoffelijke kosmos en niemand kan tegenspreken dat op die manier de echtheid van het stoffelijke uitsluitend door de echtheid van het onstoffelijke wordt gegarandeerd. Het (stoffelijke) teken zou niet alleen geen reden van bestaan hebben indien het betekende alleen maar fictie was: het zou zonder meer helemaal niet kunnen bestaan. Maar we gaan hier niet in herhaling vallen.

(J.B., 12 november 2025)

Een Nobelprijswinnaar voor de Vrede over de gebeurlijke wieg van W.O.III

Oekraïne moet zich niet door Rusland, de EU of de VS in stukken laten trekken, zo oordeelt in een recent interview Nobelprijswinnaar voor de Vrede (1990) Michail Gorbatsjov, de laatste grote leider van de USSR die, na bijna een eeuw van communisme, democratie bracht in het land. (1)

Veel invloed heeft de man van glasnost en perestrojka in het huidige Rusland niet meer en dat is ook niet verwonderlijk: in 1991 was Gorbatsjov het doelwit van de latere president Poetin die toen een mislukte staatsgreep pleegde. (2)

Ofschoon het communisme werd opgedoekt, stamt Poetin vooralsnog uit een Marxistisch-Leninistisch nest: net zoals zijn vader was hij zelf werkzaam in de gevreesde geheime dienst van de Sovjets en zijn grootvader was een vertrouweling van zowel Lenin als Stalin - hij was meer bepaald de kok van Lenin en diens echtgenote en hij kookte ook voor Stalin. (2)

Gorbatsjov zou het wel eens bij het rechte eind kunnen hebben: de landen die zich in tweeën hebben laten splijten door de rivaliserende grootmachten die er hun oorlogen zijn gaan uitvechten, zijn straks niet meer te tellen en het bekendste voorbeeld is nu wel Korea, een land dat vele duizenden jaren lang één was, vreedzaam en hoog ontwikkeld, totdat het na W.O.II werd verdeeld in een communistisch noorden en een kapitalistisch zuiden. (3)

Zo ook ontstonden uit het Duitse Rijk de BRD of West-Duitsland en de DDR of Oost-Duitsland met daarin nog eens de enclave van het eveneens in twee gedeelde Berlijn. Het ijzeren gordijn deelde Europa op in het communistische oostblok en het kapitalistische westen en hield stand tot in mei 1989. (4)

In een bloedige oorlog (van 1957 tot 1975) met meer dan een miljoen doden en anderhalf miljoen gewonden werd Vietnam opgedeeld, waarbij in buurland Cambodja nog eens 600.000 slachtoffers vielen en 30.000 doden in buurland Laos (waar meer Amerikaanse bommen vielen dan in W.O.II op Duitsland en Japan samen). (5)

Divide et impera, zo formuleerde Julius Caesar het inmiddels meer dan tweeduizend jaar geleden: men kan een volk makkelijk overheersen als men onder de bevolking eerst verdeeldheid zaait. Het is een niet onwaar maar tevens een bijzonder lelijk principe en het wordt de hoogste tijd dat men het eindelijk doorziet en streng veroordeelt.

Paradoxaal genoeg blijkt het om meer redenen te verfoeien nationalisme hier dan toch van bijzonder nut te kunnen zijn want wat anders kan een land behoeden voor ontbinding dan het eenheidsgevoel onder alle landgenoten? Niet toevallig hebben nationalisten en volgens sommigen zelfs fascisten zich in die strijd gemengd: zij willen Oekraïne immers losmaken van Rusland. Edoch, zien zij dan niet over het hoofd dat ook het westen dat hen met de belofte van de vrijheid lokt, uiteindelijk niet veel meer te bieden heeft dan werkloosheid en daardoor ook ongeluk vanwege dat andere type van slavernij dat bij het kapitalisme past: de slavernij van het geld.

Met de verkiezingen voor de deur zien we ook in eigen land het nationalisme opnieuw de kop opsteken en ook hier geschiedt dat kennelijk vanuit een terecht verzet tegen de bemoeienissen van een Europese Unie die niet een unie is van volkeren maar van volksverlakkers-tafelschuimers, en is dat niet smeken om ontbinding? Want de geschiedenis herhaalt zich: landen verenigen zich tot grote machtsblokken; hun leiders onttrekken zich dan makkelijk aan het oog der burgers; zij gaan op den duur hun eigen gang, zij regeren niet langer doch zij parasiteren, zij kennen zichzelf riante vergoedingen toe, laten zich aanspreken met excellentie, maken zich onschendbaar. Maar mooie liedjes duren niet lang, reeds liggen derden op de loer om de prooi onderling te gaan verdelen.

(J.B., 9 maart 2014)

Verwijzingen:

(1) http://www.gorby.ru/en/presscenter/publication/show_29357/ ; http://m.apnews.com/ap/db_338513/contentdetail.htm?contentguid=fil7nd8O

(2) http://nl.wikipedia.org/wiki/Vladimir_Poetin ; http://en.wikipedia.org/wiki/Vladimir_Putin

(3) Zie het artikel Het onvoorspelbare kluizenaarskoninkrijk: http://www.bloggen.be/tisallemaiet/archief.php?ID=2193662

(4) http://nl.wikipedia.org/wiki/IJzeren_Gordijn

(5) http://nl.wikipedia.org/wiki/Cambodja ; http://nl.wikipedia.org/wiki/Vietnam ;

http://nl.wikipedia.org/wiki/Laos

Verjaagd uit de tuin van Eden

Aflevering 3: Door het oog van de naald

De lichamen van de woorden kunnen worden uitgewist, met een potloodgom als zij in potlood neergeschreven zijn, met vuur als zij op papier staan of zij verdwijnen zomaar van zodra zij uitgesproken werden. Hun zielen daarentegen kunnen nog een tijdlang blijven voortduren, volgens sommigen zelfs eeuwig, omdat de woordziel zijn betekenis is en betekenissen zijn niet onderhevig aan de stof omdat zij zelf niet stoffelijk van aard zijn.

Men zegt soms dat de wereld van betekenissen zich in onze hoofden afspeelt maar kijk, daar herhaalt zich het probleem want onze hersenen zijn slechts de lichamen van onze gedachten zoals krabbels op papier of klanken in de lucht de lichamen van onze woorden zijn.

Onze hersenen zijn met onze geest verbonden zoals ons lichaam verbonden is met onze ziel maar tegelijk kunnen die twee ook van elkaar ontkoppeld worden.

Libricide is een door dictators aangewende poging om gedachten te verbranden, een poging die tot mislukken is gedoemd zoals ook genocide, waarbij wordt gepoogd om mensen om te brengen: in de twee gevallen worden verkeerdelijk het stoffelijke met het geestelijke verwisseld. Het verbranden van boeken maakt ze beroemd en zelfs heilig en hetzelfde geldt voor het monddood maken en het verbranden van mensen die het verkiezen onrecht te ondergaan boven zich met boosdoeners te compromitteren.

Het meest gekende voorbeeld in de eigen culturele sfeer is dat van de mythologische Christus in wie de vertegenwoordiger van de wereldse machten zegt geen kwaad te zien, waarna deze laatste zijn handen wast in onschuld wanneer de valselijk beschuldigde gefolterd wordt en als een misdadiger omgebracht.

De geschiedenis van het mensdom laat zien dat Hij vele voorgangers en 'volgelingen' heeft - hier tussen aanhalingstekens geplaatst om te benadrukken dat zij hem niet zomaar nabootsen doch handelen vanuit een gelijkaardig inzicht. De meest bekenden onder hen zijn uiteraard politici zoals Patrice Lumumba, Nelson Mandela of Aleksej Navalny en hun gelijken, over wie de Roemeense filosoof Costica Bradatan een boek schreef. Als zelfs deze door hun moed uitmuntende personen al zo rap worden vergeten, kan men zich wel indenken dat over de ontelbare helden onder de 'gewone' stervelingen zelfs nooit zal worden bericht, tenminste als het al aan het licht komt wie zij waren want vaker blijft de ziel van mensen verborgen voor het groot publiek, wat overigens dikwijls een goede zaak is - zoals een overlever van de vernietigingskampen het uitdrukte: “Niet gezien is niet beschoten.” Men zoekt de publiciteit geenszins maar als het moet, gaat men er niet voor op de loop.

In de Christusfiguur toont zich expliciet hoe het ondergaan van onrecht en dood de voorkeur geniet boven het fysieke voortbestaan van zodra aan het verdere leven de ziel zou ontbreken. Bovendien blijken in het genoemde voorbeeld het lijden en de dood zelfs noodzakelijk voor het zogenaamde 'verrijzen', wat het voortbestaan is van ziel - niet slechts ondanks maar soms ook 'dankzij' de fysieke dood. Want de mythe van het christendom lijkt ons somtijds te confronteren met een heus dilemma: enerzijds de mogelijkheid van een stoffelijk bestaan waaraan de ziel ontbreekt en anderzijds deze van het offer van het materiële aan het geestelijke zoals aanwezig in het zinnebeeld van het vuur: de kaars die zich offert aan het licht teneinde eraan te kunnen participeren.

Elk woord is een stoffelijke sleutel die de toegang geeft naar zijn betekenis die geestelijk van aard is maar een grammaticaal betekenisvol geheel van woorden kan dat eveneens zijn en op die wijze toegang geven tot een poort waar men niet doorheen kan zonder de sleutel achter zich te laten. Daar wordt het stoffelijke voor het geestelijke verwisseld, het tijdelijke voor het eeuwige. Maar die weg blijkt allerminst een sinecure, getuige de parabel van de rijke jongeling.

(J.B., 12 november 2025)

Intussen 11 jaar geleden:

"Europa aan het spit":

https://www.bloggen.be/tisallemaiet/archief.php?ID=2482815

Europa aan het spit -

Een beknopt interview met Omsk van Togenbirger de Waelekens

- Europa wordt aangevallen en er is nauwelijks nieuws op radio en TV, er lijkt alleen nog ruimte voor komische films en amusement, de parlementairen houden zich bezig met perikelen rond familienamen en uiterst rechts wint alom de verkiezingen.

Omsk van Togenbirger, moeten wij ervoor vrezen straks massaal opgeroepen te worden om te gaan vechten aan het Oostfront of ligt het dieptepunt van de crisis achter ons en gaan wij een schitterende toekomst tegemoet?

OVT: - Europa wordt aangevallen, zo zegt u, maar dat is slechts de ene helft van het verhaal, de andere is minstens even belangrijk, want wie valt Europa aan?

- De Russen...

OVT: - Ha, misschien bent u toch wel een tikkeltje vergeetachtig, want wat brachten de martelaren van Wikileaks aan het licht? Weet u dat heus niet meer? De afluisterschandelen van de VS, die volgens de analyses van sommigen de EU wég willen. 

- Bedoelt u dan dat het de VS zijn die Europa aanvallen?

OVT: - Herinnert u zich dan niet die hetze rond de Euro? Sinds de opkomst van de Euro is de hele wereld gaan investeren in de Europese munt, uiteraard ten koste van de Amerikaanse dollar. Steekt de Eurozone de VS dan niet naar de kroon en kan de sterke economische afgang van de VS in de jongste jaren dan niet tenminste voor een deel worden toegeschreven aan de opkomst van Europa?

En dan rijst uiteraard de vraag: hoe krijgen de Amerikanen hun 'bondgenoot' weer klein, want bondgenoten kan men bezwaarlijk bombarderen, niet? Maar ze moeten zich wel haasten want zij willen beslist de vorming van een Europees leger voor zijn. En dan luidt het sinds Caesar: Divide et impera! Verdeel en heers!

- Hoe kunnen ze dat dan doen, op vreedzame wijze Europa verdelen?

OVT: - Iedereen weet dat het een koud kunstje is om Europa te verdelen, men hoeft slechts die partijen te steunen die de betutteling van de EU niet dulden, en zijn dat niet de nationalisten? Vlaams Blok, Wilders, Front National, om het nog maar te houden bij onze onmiddellijke omgeving. Wie kwamen in opstand in de Oekraïne? De nationalisten, inderdaad. En wie verleende hen onmiddellijk en kritiekloos steun? Was dat dan niet Amerika? De EU moet die zure pil maar slikken en zichzelf verloochenen onder Amerikaanse druk, want heeft Europa niet altijd het nationalisme veroordeeld, heel eenvoudig omdat de nationalisten het einde willen van die Europese constructie waarvan inderdaad gezegd kan worden dat ze voor een flink stuk enkel van papier is terwijl ze alsnog gedirigeerd wordt door een groep technocraten die de feitelijke machthebbers vertegenwoordigen?

Maar Europa mist vooralsnog een leger, Europa is immers geen constructie van het volk, Europa pluimt daarentegen het volk en het volk zou wel gek moeten wezen om ten bate van zijn uitzuigers naar het front te gaan vechten!

Dat weet de VS uiteraard heel goed en kijk eens wat ze bijvoorbeeld hier te lande doen: via minister De Krem, die hoopt op een hoge functie bij de NAVO, laten ze ons 40 straaljagers aankopen voor een bedrag van een slordige 5 miljard Euro of, als ik goed kan tellen, 500 Euro per Belg. De kranten blokken dat men nu reeds zeker is van de parlementaire goedkeuring van die aankoop. Met die straaljagers zullen binnenkort onze soldaten gaan bombarderen aan het nieuwe Oostfront en daar ook sneuvelen. Is het u niet opgevallen dat Obama ons met zijn plotseling bezoek aan het Amerikaanse kerkhof van Waregem in eigen persoon komt herinneren aan onze plichten? Want behalve aan de democratie zijn we het ook nog verplicht aan onze overzeese medestanders om tijdig onze defensie te activeren waar nodig.

- Maar hoe valt dat dan te rijmen: de VS willen Europa verdelen, zo zegt u, maar daarvan profiteert toch alleen maar Rusland?

OVT: - Het nationalisme heeft zijn aandeel gehad in het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 en vandaag zijn het nog steeds de nationalisten die erover waken dat de oostelijke, onafhankelijk geworden staten, niet weer door Rusland worden opgeslokt. Maar u gelooft toch niet dat ze dan wel onder het Europese juk zouden willen vallen? Wanneer zij bij Europa willen aanleunen, dan doen ze dat slechts zolang hun onafhankelijkheid daar baat bij vindt. Europa is tenslotte een democratie en te zijner tijd kunnen de nationalisten democratisch aan de macht komen om vervolgens aan Europa en daarmee ook aan de democratie het genadeschot te geven. En dat is misschien wel wat de VS zou verblijden, want het zou beslist de dood van de Euro zijn en daarmee ook de herrijzenis van de Amerikaanse dollar.

- Maar dan lijkt het er wel op dat wij, in Europa, te kiezen hebben tussen de pest en de cholera: ofwel het juk van het nationalisme en dus het einde van de democratie ofwel het juk van een vreemde grootmacht?

OVT: - Ook de verdediging van een eigen Europa blijkt geen oplossing aangezien, als puntje bij paaltje komt, de Europese volkeren Europa blijken te laken en het is de fout van corrupte politici dat wij Europa al evenzeer moeten schuwen als een externe bezetter. Maar ook het nationalisme lost niets op omdat het ons op wereldschaal economisch machteloos maakt, wij kunnen elk voor zich niet optornen tegen de grote machtsblokken, we zijn gedoemd om ons te verenigen.

En of wij echt zelf die keuze hebben, is dan nog zeer de vraag, want de feiten overstelpen ons met een snelheid die ons niet meer de tijd laat om nog na te denken en om dingen te gaan veranderen: voor wij het goed en wel beseffen, hangen we reeds te braden aan het spit.

(J.B., 24 maart 2014)

Verjaagd uit de tuin van Eden

Aflevering 2: Het paradijs achter slot en grendel

Woorden zijn sleutels en achter de sloten wordt hij gegijzeld: die wereld, totaal verschillend van deze waarin de sleutels thuis zijn en waar men ook niets dan sleutels vindt.

Men hoeft geen woordendeskundige te zijn om te kunnen begrijpen dat woorden een lichaam hebben maar ook een ziel en dat de twee elk in een heel ander oord verblijven. Als wij spreken, of eerder nog praten, geven we ons daarvan meestal geen rekenschap en zo komt het dat wij slechts de instrumenten van de taal zijn en niet haar gebruikers voor wie we ons uitgeven. Wij spreken de woorden niet om daarmee de vermeende eigen geest tot uitdrukking te brengen maar daarentegen ontlenen wij al wat geest aan ons is aan woorden die hun residentie hebben in de taal of in het Woord.

Om die reden ook is taal niet zomaar een voorwerp van cultuur, zoals men in een onschuldige arrogantie kon geloven, maar wel het vuur van elke vlam die zich alleen zelfstandig waant doch aan wie die waan vergeven wordt zolang een groei in het verschiet ligt en derhalve een mogelijkheid om klaarder te kunnen zien of om met andere ogen te kunnen kijken. Want er zijn ogen voor het licht van deze wereld maar er zijn ook ogen voor een ander licht, een licht dat schijnt in onze hoofden.

Het lichaam van de woorden staat zwart op wit voor u, lezer, en u kunt zien dat zijn ledematen vormen zijn of, als u ze luidop lezen kunt, ook klanken en, in braille, hobbeltjes, die geoefende vingertoppen lezen kunnen, of louter getallen uit het tweetallig stelsel, omgezet in elektrische impulsen.

Dat lichaam schoot warempel aan zijn doel voorbij als het op zichzelf stond zoals het lichaam van een mens die men niet kent maar die men wel bekijken kan: woorden in een vreemde taal zijn slechts geluiden, tekeningen, inktvlekken of cijfers, maar als wij ook weten dat het woorden zijn, begrijpen wij meteen dat deze bewegingen in de wereld van de vormen, in de wereld van de geluiden, in de wereld van de hobbeltjes, kortom in de wereld van de stof, zelf weliswaar gebeurlijk mooi maar verder onbelangrijk zouden zijn, ware het niet dat zij de kruiers waren van betekenissen, de dragers van wat men zin genoemd heeft.

Elk verwijzen zij immers naar iets waarvan zijzelf zich heel grondig onderscheiden omdat datgene waar zij naar verwijzen, zich in een totaal andere wereld bevindt: de inktkrabbels op papier, de geluiden die zich boven een achtergrond van lawaai verheffen en zo verder, blijken op een zo moeilijk te doorgronden wijze elk verbonden met een ziel tot welke wij de toegang verkrijgen als wij de taal in kwestie kennen die wij principieel van onze moeder moeten leren en die daarom ook onze moedertaal genoemd wordt.

Stoffelijke woorden zijn de lichamen van betekenissen of van geestelijke dingen, ja, van geesten: het zijn de sleutels waarmee de poorten opengaan die toegang verschaffen tot een plek waar andere dan de stoffelijk geachte dingen wonen. Toch zijn de twee verbonden met elkaar en wel zoals een lichaam met een ziel verbonden is.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 10 november 2025)

Verjaagd uit de tuin van Eden

Onlangs bracht een collega mij een tekst onder de aandacht van een zekere Peter J. Meyer over een al dan niet vermeende denkfout die gemaakt zou worden door wie geloven dat het bewustzijn een product is van de hersenwerking. In de tekst wordt de volgende redenering gemaakt:

De neurowetenschappelijke kennis over het brein hangt af van waarnemingen, enerzijds m.b.t. het brein en anderzijds m.b.t. metingen van breinactiviteit. Die waarnemingen en ook de theorievorming of het maken van een model naar aanleiding daarvan, zijn bewuste activiteiten, zo zegt hij. En dan vervolgt de auteur: als een filosoof vraagt naar het verband tussen bewustzijn en hersenwerking, dan vraagt hij eigenlijk naar het verband tussen bewustzijn en zijn model over de breinwerking. Maar omdat dat model een deel is van zijn bewustzijn, wil hij dus bewustzijn verklaren met een voortbrengsel van dat bewustzijn; hij wil dus het geheel verklaren middels een deel ervan, en dat is absurd, aldus de auteur. Hij gelooft derhalve met een redenering vanuit het ongewisse te bewijzen dat het onbewijsbaar is om het bewustzijn als een product van breinactiviteit te beschouwen. Tot daar de redenering van Peter J. Meyer.¹

Misschien is de auteur overijverig in zijn poging om het ongelijk van het materialisme aan te tonen want zijn redenering loopt in meer dan één zin spaak.

Het is een feit dat metingen sowieso bewust gebeuren. Een onderzoeker moet zich tevreden stellen met observaties, met metingen en het beschrijven daarvan. Hij verkrijgt dan een tekst die een afbeelding is in de wereld van de taal, een afbeelding van iets dat zich buiten de wereld van de taal bevindt. Maar het gelijkstellen van hersenwerking (“neural activity”) met een intelligibel model (“an intellectual model”) is geheel onterecht. Het laatste behoort tot de wereld van de woorden, het eerste echter niet. En dat maakt Meyers' conclusie uiteraard ongeldig.

Alles wat men m.b.t. het aangekaarte probleem (namelijk het verband tussen hersenwerking en bewustzijn) kan zeggen, is o.i. het volgende: wie het bewustzijn beschouwen als een product van de hersenactiviteit, maken geen onderscheid tussen de woordenwereld - of eerder nog: het bewustzijn - en wat daar buiten ligt - het object van bewustzijn. Zij nemen dan sowieso aan, ofwel dat alles in het bewustzijn ligt, ofwel dat alles buiten het bewustzijn ligt. Wie daarentegen aannemen dat dit niet het geval is, blijven zitten met het mysterie van de kloof tussen stof en geest. Bovendien is het verklaren van het geheel middels een deel - of dus het inductief redeneren - onoverkomelijk in de theorievorming, waarbij dan uiteraard altijd de voorlopigheid van de kennis verondersteld wordt.

In feite ligt de kern van de denkfout van Meyers in het verwarren van enerzijds het begrip “deel van het bewustzijn” met anderzijds het begrip “object van het bewustzijn”. De auteur immers acht het (brein)model een deel van het bewustzijn terwijl het geen deel ervan is maar een object ervan en dat maakt een wereld van verschil.

Het bewustzijn heeft namelijk geen delen, het is altijd één en hetzelfde. Alles wat 'in' het bewustzijn komt, is daarvan onderscheiden, het staat er tegenover, het is er object van en nooit is het gelijk daaraan.

Die waarheid toont meteen het wrede lot van de wereld dat het lot is van de mens: wij staan onherroepelijk buiten alles wat wij kennen, geloven, weten, waarnemen, zien. Het is het lot van de mens dat hij overal buiten staat en nimmer kan hopen dat daar ooit verandering in komt.

(J.B., 8 november 2025)

De demiurg in de Timaeus van Plato¹

Aflevering 2: Het levende heelal

Sinds de Verlichting zijn wij in het Westen opgegroeid met wat de Vlaamse auteur Ludo Noens in zijn jongste werk bestempelt als een “ontspoord wereldbeeld.”² Leerden wij immers niet op school dat wij levende wezens zijn (samen met de dieren en de planten die warempel totaal werden vergeten ware het niet dat wij ze nodig hebben om ons te voeden) in een wereld die voor de rest bestaat uit alleen maar dode stof? En werden wij niet zodanig gehersenspoeld dat wij niet meer zien dat de aarde een levend wezen is, uitgerust met talrijke organen, dooraderd met water en met in zich quasi alle elementen die voorkomen in het heelal; een wezen dat onophoudelijk gewassen voortbrengt en allerlei wonderbare wezentjes die elkaar aanvullen om het geheel in stand te houden?

Als men hoort spreken over een “levende aarde” of over “Gaia”, dan roept dat haatgevoelens op ingevolge een rampzalige indoctrinatie door een zichzelf elitair achtende doch ontaarde en moordende bende gedegenereerde lui, verslaafd aan ondingen zoals geld en macht en voortgebracht door een gesystematiseerde hebzucht die de schone aarde in de tang houdt.

Dankbaarheid en verwondering worden er gerekend tot de eigenschappen van “groenen en andere losers”, zo fel gehaat door wie uitpakken met fortuinen op de beurs en met raketten en ander vernietigend tuig: lui met een grote mond die kinderen ver van hun bed, doen creperen in werkkampen, in vergeten massafabrieken, en die jongvolwassenen die horen te studeren, naar het front sturen om daar onder de dekmantel van naastenliefde met de gift van hun leven de belangen van het gouden kalf te dienen dat zich verpersoonlijkt in de figuren aan de zogenaamde wereldtop: lui waarvan de grote mond echter niet vertelt dat zij op de loop gaan voor het geringste spoor van onheil, dat zij hun villa's omheinen met prikkeldraad uit angst voor de wraak van hun slaven, in residenties die vooralsnog niet zijn aangetast door de vervuiling en het vergif dat zij onophoudelijk spuien om hun potten mee te spekken.

Het is zo ver gekomen dat wij er niet langer aan twijfelen dat het waar is wat men ons leert: dat de aarde, dode stof is; het heelal een zwarte leegte; al wat is, een doelloze chaos. Misdadig is een dergelijke opvoeding maar zij is nodig om de grote leugen in stand te kunnen houden over de mens en zijn vrijheid, zijn zelfbeschikking en zijn recht om alles te doen wat hem zint.

Het is onmogelijk om de schoonheid van de schepping te negeren, zelfs als de natuur begraven wordt onder lawaaierige en gevaarlijke steden waar moord en doodslag dagelijkse kost zijn en kinderen omkomen door gekken in voertuigen, door drugs en luchtvervuiling: dan nog tracht met de moed der wanhoop de Schepper met een hemel in betoverende kleuren in een ongeëvenaard spektakel van licht en wolken de aandacht van het ondergaande mensdom te wekken maar Hij stuit op de blindheid en de doofheid waarmee men zichzelf heeft opgezadeld vanuit een waan van absolute vrijheid die immers aan verantwoording ontkomen wil.

Meer dan tweeduizend jaar moeten wij terug om de waarheid hieromtrent te kunnen achterhalen en dan nog dienen wij alle aandacht bij de zaak te houden want ook al kunnen wij lezen en verstaan: er gaapt nog altijd een diepe kloof tussen het verstandelijke begrijpen dat naar het artificiële begint te neigen en het weten dat zetelt in het hart waar men het ook vleselijk voelen kan als een zaak waarmee ons eigen leven is gemoeid.

Timaeus is een bescheiden man: hij acht zijn verklaringen niet absoluut waar doch waarschijnlijk maar hij komt er wel toe via verstandelijk overleg.³ Hij onderscheidt vooreerst “het altijd-zijnde, dat geen wording bezit” [het onveranderlijke, dat is, en dat dus intelligibel is] en “het altijd-wordende, dat nooit is.” [het veranderlijke]⁴ Het veranderlijke is het stoffelijke, het lichamelijke, het waarneembare. Het ontstaat en wat ontstaat, heeft altijd een oorzaak, een maker, die een vakman is. Maar om iets (stoffelijks) te maken dat ook nog schoon is, is een stabiel model vereist. “Nu is het natuurlijk voor eenieder duidelijk, dat Hij [de Schepper] het eeuwige in het oog hield. Want de Wereld is het schoonste der gewordene dingen, en haar Maker de beste der oorzaken.”⁵

Wat Plato hier zegt, is dat de veranderlijke Wereld, precies omdat hij zo schoon is, gemaakt is naar een onveranderlijk model, een geestelijk iets, een idee. Reeds hier wordt duidelijk wat Plato's 'ideeënwereld' eigenlijk is.

Omdat de Schepper Goed is, wilde Hij ook dat zijn schepping Hem zelf zou evenaren, dus ordende hij het stoffelijke zo schoon mogelijk, waartoe het nodig is dat het een verstandige ziel bezit. “Zo moet men dus, volgens de waarschijnlijkheidsredenering, zeggen dat deze wereld als een levend wezen, waarlijk met ziel en verstand begaafd, door de goddelijke voorzienigheid het aanzijn kreeg.”⁶

Timaeus legt uit waarom de wereld bolvormig is, waarom er vier elementen zijn, en waarom de wereld een cirkelvormige beweging maakt: al die eigenschappen staan in functie van de volmaaktheid van de wereld. De wereld moet geen voedsel vergaren en mist daarom ook geen armen of benen, hij is volmaakt zonder: “(...) De wereld voedt namelijk zichzelf door zichzelf te verteren. (…) Handen meende Hij haar niet te moeten aanpassen: die zouden overbodig zijn, daar ze toch niet konden gebruikt worden, noch om iets te grijpen, noch om iets af te weren.”⁷ En om het levend wezen dat de wereld is, helemaal volmaakt te doen zijn, gaf Hij haar ook een ziel, de wereldziel.

(J.B., 6 november 2025).

De demiurg in de Timaeus van Plato¹

Aflevering 1: Het tijdperk voor de laatste zondvloed

Plato's Timaeus, genaamd naar een van de drie gespreksgenoten van Socrates (naast Hermocrates en Critias) is een dialoog 'over de natuur', die wordt ingezet met een beknopte geschiedenis van Griekenland, die men zich herinnert tot aan de laatste zondvloed. Critias heeft het over een geschiedenis van 8000/9000 jaar voordien², toen het werelddeel Atlantis gelegen was voor 'de Zuilen van Herakles' en dat is de naam voor de 14 km brede zee-engte, de huidige Straat van Gibraltar, die de Middellandse Zee verbindt met de Atlantische Oceaan en die Europa scheidt van Afrika met, op het Europese continent, de rots van Gibraltar en, op het Afrikaanse, de berg Hacho.³ Atlantis heerste over Lybië tot Egypte en over Europa tot Tyrrhenië maar verzonk in een tijdspanne van amper één dag en nacht door aardbevingen en overstromingen naar de bodem van de zee. Critias: “(...) en op één rampspoedige dag en nacht verzwond gans uw militaire macht ineens onder de grond, terwijl het eiland Atlantis eveneens in zee verzwolgen werd en verdween. Daardoor komt het dat de oceaan daar ter plaatse nu⁴ nog onbevaarbaar en ondoorzoekbaar is: de modder, door het verzonken eiland gevormd, is, vlak onder de wateroppervlakte, een onoverkomelijk beletsel.”⁵ Critias geeft het woord aan Timaeus voor het behandelen van de kosmologie vanaf het ontstaan van de wereld tot aan het verschijnen van de mens.⁶

(Wordt vervolgd)

(J.B., 5 november 2025).

De Openbaring van Petrus, de demiurg en de dood

Men moet wel gek zijn om met de huidige Russische leiders te sympathiseren maar wanneer onze 'leiders' om de haverklap in de media verschijnen met boodschappen van: “Je moet beveiligen, je moet ze neerhalen, je moet verdediging voorzien, je moet dit, je moet dat”, dan bellen ze alleen maar uit dat zij hun niveau van competentie allang gepasseerd zijn: zij maken ons duidelijk dat ze niet weten wat ze moeten doen. Wat ze volgens velen zeker niet moeten doen, is aanblijven. Edoch, geven ze de fakkel door, of de bazooka, dan neemt een volgende lichting narren prompt hun plaats in en zo blijft het dweilen met alle kranen open, op het narrenschip, dat zo lek is als een zeef. En zo belanden wij van de regen in den drop. Want nu gaan ze ook nog uitleggen aan jan met de pet hoe hun gesofisticeerde wapens werken, waar zich de gevoelige locaties van defensie in ons land bevinden en op welke plek de kernkoppen staan opgesteld. Nog nooit had een vijand het zo makkelijk; de poorten van de hel staan nu wagenwijd open.

De Apocalyps of de Openbaring van Johannes is een wel gekende en ook erkende, allerlaatste Bijbeltekst, handelend over het Einde der Tijden, het Armageddon en het Laatste Oordeel. Maar er bestaat ook een Openbaring van Petrus en verder nog een Apocalyps van Petrus, zij het dat die laatste tekst (die handelt over de hel) apocrief is.

De Openbaring van Petrus, ook genaamd de Gnostische Openbaring van Petrus is pas gekend nadat in 1945 de Nag Hammadigeschriften werden gevonden. De tekst in Koptische vertaling naar een oorspronkelijke Egyptische tekst in het Grieks uit het jaar 200 bevat vijf delen: een visioen van Petrus, een monoloog van Jezus, een tweede en een derde visioen en een opdracht aan Petrus. In zijn monoloog zegt Jezus dat velen zich zullen afkeren van het ware geloof om de demiurg te volgen.

Het begrip demiurg komt uit Plato's Timaeus, die (naast de mythe van Atlantis) zijn natuurfilosofie weergeeft waarin de wiskunde het fundament vormt van het wereldsysteem. Demiurg betekent ambachtsman of bouwer die, in tegenstelling tot God die schept uit het niets, alles samenstelt uit bestaande elementen naar het beeld van ideeën, zoals ingenieurs die plannen maken en uitvoeren. De opvatting keert terug bij de rationalisten in de Verlichting maar krijgt het heden zwaar te verduren waar wijsgeren maar ook natuurkundigen wijzen op het illusoir karakter van die wiskundige basisstructuur die wel eens louter projectie zou kunnen zijn.

De demiurg heet ook Jaldabaoth of Jahweh en is alleen verantwoordelijk voor de schepping van de stoffelijke wereld, die een slechte nabootsing is van de ware werkelijkheid, het pleroma. Het is God, de schepper zelf, die de stoffelijke mens een goddelijke vonk inblaast, die dan in het lichaam gevangen zit. Wat suggereert dat voor de verlossing van de mens, de dood van zijn stoffelijke omhulsel een noodzaak is.

(J.B., Allerzielen 2025)

De tijd en het leven

De tijd gaat met alles aan de haal, met alles en met iedereen. Wat voorbij is, lijkt een droom te zijn geweest, er is geen mogelijkheid om het terug te halen. Het verlies duurt eeuwig en zo ook de pijn, het is de hel. Wie zeggen dat ze daarmee vrede nemen, liegen. Wij blijven terugverlangen naar wat niet meer is en ook nooit meer zal zijn. Het verlies gaat het verstand te boven.

Het leven probeert zich tegen de tijd te wapenen middels het moederschap: een levend wezen plaatst één van de eigen cellen centraal in haar lijf en geeft het de kracht, bezweert het om zichzelf na te bootsen. De moeder maakt in zich een kopie van zichzelf.

Als de kopie af is, splitst die zich van de moeder af waarmee ze was verbonden middels een darmpje, de navelstreng, waar doorheen hetzelfde bloed ging dat ook van de moeder is. 'De navel' komt van 'den af-val', meer bepaald het afvallen van de stam of de afstamming. De navelstreng wordt doorgeknipt, de kopie valt zonder zuurstof, hapt naar adem, voor de eerste keer, en schreeuwt zich de wereld naar binnen.

De moeder ziet zichzelf in 't klein, zij zal in de vorm van melk haar leven geven aan haar kleine zelf dat haar 'kind' genoemd wordt. De vleselijke verbinding van de navelstreng wordt dra vervangen door de minder stoffelijke band van eerst schreeuwen en gebaren maken en vervolgens heel geleidelijk woorden spreken, waarmee het kleine wezentje bij het grote om voedsel jankt: het kleine wil via het voedsel het grote van zijn kracht beroven, de moeder voert het kind, het kind eet letterlijk de moeder op.

En als de moeder oud wordt en uiteindelijk sterft, wordt de volwassen kannibaal herleid tot wees en moet hij toezien hoe de dood bezit neemt van wie hij zelf was en nooit meer zijn zal. Nooit meer, 'nevermore', 'The raven', Poe, de horror.

(J.B., 1 november 2025)

 Als in een wazige spiegel

Enkele bedenkingen bij de nieuwste publicatie van Ludo Noens¹

Aflevering 2: “Het caleidoscopisch wereldruim”

Wat betreft de kosmos, werd de theorie van de oerknal met het 13,8 miljard jaar oude universum afgeleid uit een aantal natuurkundige waarnemingen waarvan sommige nu binnen de fysica zelf tegengesproken worden² en hetzelfde probleem duikt op in de biologie inzake de evolutietheorie die zonder de aanname van doelgerichtheid spaak lijkt te gaan lopen.³

De weerstand tegen [aangetoond, zij het beperkt significante] buitenzintuiglijke waarneming is groot vanwege haar onverenigbaarheid met de methode van het reductionistisch fysicalisme (het microreductionisme) dat domineert omdat daarover een gevierde consensus bestaat.⁴ Het bewustzijn wordt er beschouwd als (bij)werking van neurologische processen maar een causaal verband tussen (zenuw)stof en geest (bewustzijn) blijft achterwege. Wat gedaan met bijvoorbeeld de vaststelling dat identieke tweelingen 'telepathisch' elkaars pijn en besognes blijken te kunnen kennen? “Wat niet meetbaar is, bestaat niet. Meten is weten. Maar is dat wel zo?” Sciëntisten, skeptici of vrijdenkers blijken er een fanatieke en dogmatische ideologie op na te houden.⁵

Noens heeft het dan over Technologische Singulariteit: de wereldwijde alleenheerschappij van de Artificiële Intelligentie met de fabricatie van kunstmatige superintelligente 'mensen' zonder (zelf)bewustzijn zoals beschreven door Raymond Kurzweil die dan zijn hoop stelt op de microreductionistische wetenschap om zijn leven eeuwig te kunnen rekken.⁶

In een bestek van amper enkele bladzijden geeft Ludo Noens een bijzonder verhelderend overzicht van de discussie rond de wezenlijke status van de werkelijkheid. Volgens Kant kunnen we de dingen alleen kennen zoals ze aan onze zintuigen en ons verstand (ge-/ver-vormd) verschijnen. In het subjectief idealisme van Berkeley zit de hele wereld in feite in de geest van God en om de theorie van het primordiaal bewustzijn te illustreren, geeft de auteur Schopenhauers formulering: “'Het ene oog dat kijkt door de ogen van alle levende wezens.'”

Bernardo Kastrup heeft het over een 'consistente collectieve droom'. Descartes' dualisme plaatste het denkende subject tegenover de buitenwereld waarbij de twee elkaar op een niet-oorzakelijke manier beïnvloeden.⁷ Maar fysicalisten en sceptici gaan die fundamentele discussie die nog altijd aan de gang is, uit de weg.⁸

Edoch, waar fysicalisten het bewustzijn beschouwen als een product van de stof (de hersenwerking), wint de jongste jaren het tegenovergestelde Berkeleyaanse (en door Aldous Huxley als 'Mind at Large' verwoorde) standpunt veld: de natuurlijke wereld als emanatie van het bewustzijn (- niet te verwarren met de Simulatie Hypothese), waarbij de schrijver de mysticus Claude de Saint-Martin aanhaalt (“'Verklaar de Natuur vanuit de mens, niet de mens vanuit de Natuur.'”⁹) en hij waarschuwt voor een paradigmaverschuiving.¹⁰

De metafysische opvattingen worden op hun kop gezet door nieuwe natuurkundige theorieën zoals de relativiteitstheorie en de kwantummechanica waaraan enkele volgende hoofdstukken worden gewijd.¹¹ Na een sublieme synthese van Schrödingers golffunctie, merkt de auteur op: “De mens is in staat dergelijke mathematische krachttoeren uit zijn mouw te schudden, maar geen mens op deze aardbol weet of begrijpt welke feitelijke, processen zich hierachter afspelen.”¹² De in het micro-universum regerende wetten verbazen ons en de objectieve waarneming ervan blijkt onmogelijk.

De fysicus J.S. Bell spreekt over de verstrengeling van alle dingen met onze wil en deze vaststelling koppelt Noens nu aan wat de Amerikaanse filosoof M. Grosso over levitatie schrijft: “'Diepe bewustzijnsveranderingen bij sommige mystici lijken soms een metamorfose van de fysische realiteit te kunnen uitlokken.'”¹³

Volgt een uiteenzetting over hoe de kwantumveldentheorie de speciale relativiteitstheorie benut en de basis legde voor de Deeltjesfysica.¹⁴ Die wijst erop dat de kosmos niet voortkomt uit het Niets maar uit een 'embryo', een onvast vacuüm dat 'donkere energie' herbergt waaruit de zwaartekracht voortkomt samen met de elektromagnetische kracht en de zwakke en sterke kernkracht.

Kwanta verschijnen en verdwijnen in een oogwenk, er is de onzekerheidsrelatie (van Heisenberg) tussen de impuls en de plaats van kwantum maar ook tussen energie en tijd, waardoor het gebeuren heel even aan de wet van behoud van energie en massa ontsnapt zodat daar kennelijk elementaire deeltjes het levenslicht zien.¹⁵ “De Vlaamse astronoom/scheikundige Gerard Bodifée spreekt in dit verband over 'de apriori onwaarschijnlijke geschiktheid van het heelal voor het bestaan van levende wezens (…).'”¹⁶

Intelligent Design, want toeval lijkt in deze context absurd, het ontstaan van bewust leven lijkt de bedoeling van bij het begin. En ook het 'multiversum' is een mogelijkheid: “tussen die eindeloos vertakkende of parallel ontstane universums met verschillende natuurwetten zal er altijd wel eentje zitten (het onze) met precies de vereiste op elkaar afgestemde natuurconstanten.”¹⁷ En volgens het 'participatief antropisch principe' van J.A. Wheeler is bewustzijn een noodzaak voor het bestaan van de kosmos.¹⁸

(Wordt vervolgd)

(J.B., 20 oktober 2025)

Als in een wazige spiegel

Enkele bedenkingen bij de nieuwste publicatie van Ludo Noens¹

Aflevering 1: Inleidend

“Het is vandaag al rationaliteit, imponerende/verslavende technologie en dwangmatig, vaak misleidend gecijfer (en overdadige weergave in percentage) wat de klok slaat. Toch zou men kunnen zeggen dat natuurwetenschap op zich - met respect voor specifieke ethische regels - een boeiend, creatief en - helaas zeker niet altijd - heilzaam menselijk avontuur is.”² Ziedaar de kenschetsende openingszin van de inleiding tot een boek dat de werkelijkheidswaarde van die imponerende onderzoeksresultaten in vraag stelt alsook die werkelijkheid zelf: “(...) 'wat we tegenwoordig voor kennis aanzien,' zo meende [de door Ludo Noens bewonderde grote wijsgeer 'Against Method'³] Feyerabend, 'kan in de nabije toekomst veranderen in een sprookje, terwijl een hoogst grappige mythe finaal zou kunnen omslaan in een hecht stukje wetenschap.'”⁴ Frappant citaat ook van de visionaire Jules Verne: “'Al wat een mens zich in zijn verbeelding kan voorstellen, kunnen andere mensen tot werkelijkheid maken.'”⁵ En dan de mysterieuze evangelische zin: “Nu zien wij als in een wazige spiegel, maar straks staan we oog in oog.”⁶

(Wordt vervolgd)

(J.B., 20 oktober 2025)

Neokolonialisme, geld, slavernij en oorlog

Aflevering 3: Burgeroorlogen en voorrechten

In een burgeroorlog gaat het vaak om het behoud van voorrechten.

In een staat heerst vrede totdat er ruzie is en die ontstaat door de band omdat een zekere groep zich benadeeld weet tegenover een andere. Want meestal is het zo dat de goederen in een samenleving ongelijk verdeeld zijn, waarbij de sterkste groep meer rechten geniet dan de zwakkere en dat kan de meerderheid zijn (zoals in een democratie waar de politiek nog wat in de pap te brokken heeft) maar het kan ook de meest kapitaalkrachtige groep zijn (namelijk waar de economie de politiek domineert, zoals dat vandaag gangbaar is).

Gewoonlijk worden de sterkeren mettertijd nog sterker en de zwakkeren nog zwakker en dan heeft men het over de spreekwoordelijke groter wordende kloof tussen rijk en arm. Die kloof kan groter worden omdat de sterkeren sterker worden en dat doen zij doordat zij hun voorsprong op de zwakkeren in wetten vastleggen. In een (neo-)liberale samenleving bestaat dat systeem heel openlijk in het bankwezen, waar de bezittende klasse haar eigendommen, haar geld, zonder inspanningen te leveren kan laten renderen door het tegen rente uit te lenen aan wie tekorten lijden. Dat systeem, dat eigenlijk een systeem is van voorrechten, beantwoordt aan het zogenaamde Mattheüs-effect: “Aan wie heeft, zal nog meer gegeven worden en hij zal teveel hebben, maar aan wie niet heeft, zal ook het weinige dat hij nog heeft, ontnomen worden.”¹

Omdat eigendommen rechten zijn, bestaat dit effect niet alleen inzake het financiële: het geldt zonder meer alom in het juridische gebied en daarbij gaat het om de juridische verankering van voorrechten of dus om het legitimeren van het recht van de sterkste, het wettigen van de wet van de jungle, het wettigen van de wetteloosheid en is dat niet de perversiteit ten top gedreven? Toch is uitgerekend die perversie het oogmerk van het neoliberalisme. De rijken willen slapend nog rijker worden en zij willen zich ervan verzekeren dat hun slaap door niemand meer kan worden verstoord. Ja, zij willen zelfs dat de armen erover waken dat dit niet gebeurt.

Twee groepen staan tegenover elkaar: de werkenden (die arm blijven) en de rijken (die de armen voor zich laten werken) en dat heet polarisatie. Als de kloof onhoudbaar groot wordt, breekt protest uit: de armen komen op voor hun rechten, of dus tegen de voorrechten van de rijken en de rijken onderdrukken het protest om de eigen voorrechten te beschermen.

Een historisch voorbeeld dat zich momenteel zal herhalen, is de Amerikaanse Burgeroorlog die woedde van 1861 tot 1865 en die aan 700.000 burgers het leven kostte (met daar bovenop nog eens bijna evenveel gewonden). Toentertijd hadden de rijken hun rijkdom aan de slavernij te danken. Een deel van het volk (grosso modo de noordelijke staten van de V.S.) begon het onmenselijke daarvan in te zien en nam het op voor de slaven maar de rijken (in de zuidelijke staten) stelden hun veto; zij wilden hun rijkdom en derhalve hun voorrechten niet prijsgeven.

De liberalen van vandaag noemen 'vrijheid' wat in feite voorrechten zijn en zij hebben het over 'orde' waar zij dit aperte onrecht onaangetast willen houden. Degenen die opkomen voor de rechten van de onderdrukten en die in politieke taal 'links' worden genoemd, zijn zij die zich van het onrecht bewust worden, zij die wakker worden (vandaar de benaming 'awakening' of 'woke'). Maar de greep van de machthebbers op het door hen uitgebuite volk is dermate groot dat zij middels de media die zij bezitten, iedereen kunnen laten geloven dat de politieke linkerzijde staat voor ordeverstoring en terreur. Waar de armen op straat komen om ook voor zich het recht op voedsel, onderdak en onderwijs op te eisen, worden zij door de uitbuiters in maatpak die de cinema beheersen, afgeschilderd als criminelen die de maatschappij belagen en de algemene welvaart. Gewis, een grote burgeroorlog, maar deze keer wereldwijd, staat voor de deur.

(J.B., 19 oktober 2025)

Neokolonialisme, geld, slavernij en oorlog

Aflevering 2: Columbus, Bolívar, Marx en Trump

Vrede wordt niet bekomen middels wapens, zoals de huidige machthebbers in de V.S. dat door de wereld willen bevestigd zien: wapens kunnen hooguit met repressie het geweld institutionaliseren en dan gaat de oorlog zich nestelen in het leven van alledag. Wat wapens bewerkstelligen, is repressie, onderwerping, afpersing, chantage, slavernij. Met het buskruit heeft Europa sinds Christoffel Columbus in 1492 en ook nog gewapend met behulp van een pauselijk verzoekschrift tot onderwerping (het 'requierimento') het Amerikaanse continent aangevallen, de autochtone bevolking aldaar uitgemoord (al stierf een groot deel ingevolge pandemieën veroorzaakt door Europese microben), de grond in beslag genomen en er naderhand plantages opgericht voor de teelt van vooral thee, suikerriet en katoen. Teneinde die plantages te kunnen runnen, werd gedurende drie eeuwen het Afrikaanse continent leeggeroofd van zwarten die gelijk sardientjes in blik in het ruim van grote zeilschepen over de Atlantische Oceaan naar Noord-Amerika werden gebracht om daar de rest van hun (korte) leven in slavernij door te brengen en aldus de Europese grootgrondbezitters en beleggers rijk te maken. Ook Midden- en Zuid-Amerika deelden in dat lot en wanneer daar nu nog Spaans en Portugees de voertaal zijn, is dat omdat de genoemde mogendheden het zuidelijke stuk van dat werelddeel koloniseerden.

Tot de Latijns-Amerikaanse landen die aldus tot de slavernij veroordeeld werden, behoorde de Republica Bolivariana Venezuela, zo genoemd naar 'El Libertador' ('De Bevrijder') Simón Bolívar die naast Venezuela (in 1813) in het Amazonegebied in de daarop volgende jaren ook Panama, Colombia, Ecuador, Peru en het naar hem genoemde Bolivia bevrijdde van de Spaanse conquistadores. Het is niet verwonderlijk dat deze slaven naderhand de ideologie van hun overheersers niet deelden maar daarentegen de socialistische opvattingen meer genegen waren en meer bepaald die van Karl Marx die in 1818 het levenslicht zag en dus in de nadagen van de Franse Revolutie uit 1789. De bloedige Amerikaanse Burgeroorlog die woedde van 1861 tot 1865 ontstond n.a.v. de afschaffing van de slavernij tussen de voorstanders daarvan (in het Noorden van de V.S.) en de tegenstanders (in het Zuiden) - Das Kapital zou verschijnen in 1867; het Communistisch Manifest was er al sinds 1845.

En ook vandaag nog wordt door de Venezolanen en door al de andere bewoners van die regio uiteraard heel terecht absoluut geen heil verwacht van de V.S. die middels een lange muur van deze armen illegalen maken en derhalve nieuwe slaven want wie over de muur klauteren, komen weliswaar in de V.S. terecht maar zij missen papieren en derhalve rechten terwijl zij zoals iedereen moeten eten, wat erop uitdraait dat zij tegen een hongerloon door rijke opportunisten worden uitgebuit. Deze miskende vorm van kolonisering resulteert in het succes van het socialisme in de betrokken regio en vanzelfsprekend is dat een doorn in het oog van de V.S.: zij willen hun slaven blijven uitbuiten want uiteindelijk danken ze aan hen hun rijkdom, daar alle rijkdom ten langen leste alleen uit arbeid kan voortkomen.

Dictator Trump beschuldigt de Venezolaanse regering die zich wil onttrekken aan zijn dictatuur, van dictatuur; hij wil ze omverwerpen en pleegt daartoe terreurdaden. Dat hij gesteund wordt door het volk (die immers zijn kiezers zijn) is alleen mogelijk dankzij de algehele onwetendheid, wellicht het grootste kwaad in de geschiedenis van het mensdom.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 18 oktober 2025)

Neokolonialisme, geld, slavernij en oorlog

Aflevering 1: De bagatellisering van het leven

Iets bagatelliseren betekent het zodanig voorstellen alsof het onbeduidend, onbelangrijk is; het geringschatten, minimaliseren, kleiner maken dan het is en dan wel zo klein mogelijk, wat in feite betekent dat, als men dat maar even zou kunnen, men het zou vernietigen of doden. Omdat nu het leven uiteraard het allerbelangrijkste is van al het denkbare, zonder hetwelke helemaal niets kan bestaan, is de bagatellisering van het leven een bijzonder ernstige zaak, een zaak die aandacht verdient omdat zij onafgebroken, zij het vaak op zeer verborgen wijzen, aan de orde van de dag is.

Het leven bagatelliseren kan gebeuren door het als een futiliteit voor te stellen maar vaker voltrekt zich dat kwaad door futiliteiten belangrijk te gaan achten. Een bijzonder geval daarvan bestaat daar waar onbelangrijke zaken weliswaar op zichzelf onbelangrijk zijn maar tevens de mogelijkheidsvoorwaarden vormen voor het allerbelangrijkste en zo bijvoorbeeld is de dode stof op zich weliswaar onbelangrijk maar het leven is daaruit opgebouwd en dat wil zeggen dat de dode stof alsnog van levensbelang is voor het leven. En een sprekend voorbeeld (uit onze economie) is uiteraard het geld dat op zich niets betekent terwijl het in het spel van chantage, dat de wereld is, het verschil kan maken tussen leven en dood.

Eerst moet het leven gebagatelliseerd worden vooraleer men ermee kan gaan spelen want dat is wat potentaten beogen die gedreven worden door aanzien, macht en geld. Zij hebben soldaten nodig die voor hen de moordklus zullen opknappen want wie andermans goed wil inpalmen, kan rekenen op verzet en de onderdrukking daarvan vergt geweld en aan geweld maken potentaten de eigen handen niet vuil.

Soldaten zijn, precies zoals burgers, mensen van wie de menselijkheid ondergeschikt gemaakt werd aan hun bruikbaarheid: zogenaamde illegalen of sans-papiers krijgen voedsel noch onderdak omdat zij in de rekenkunde van dictatoriale staten niet bestaan, hun mens-zijn is immers voorwaardelijk, het volgt op hun burgerschap en er zijn warempel filosofische theorieën die de stelling verdedigen dat het mens-zijn pas ontstaat dankzij het samenleven in staatsvorm en dus niet vooraleer men burger is.

Waar het soldaten betreft gaat men nog een stapje verder en in feite is elke burger een slapende soldaat die kan opgeroepen worden van zodra het de heersers zint - komt hij niet opdagen naar het front om daar zijn leven in de waagschaal te gooien, dan krijgt hij wegens desertie de onmiddellijke dood met de kogel. Er is inderdaad een wet die gewetensbezwaarden spaart maar die bestaat alleen in vredestijd waar ze niet benut hoeft te worden: haar opheffing is een kwestie van luttele minuten, zoals ook de herinvoering van de legerdienst.

Burgers, soldaten, slaven. Slaven zijn meestal buitgemaakte soldaten van de vijand die niet gedood worden omdat zij voor de eigen kar gespannen meer opbrengen: zij leven derhalve onder voortdurende dooddreiging en voeren daarom zoals willoze wezens de bevelen uit van wie hen in de tang houden. Een variant van soldaten en slaven zijn arbeiders, die immers geduld worden omdat zij renderen, of beter gezegd: zolang zij renderen - getuige de actuele pensioenkwesties.

Honderden jaren aan een stuk heeft het Noorden het Zuiden geplunderd op vlak van grondstoffen en slaven en zoals historisch onderzoek het zonder tegenstand heeft bevestigd, is dat het geval kunnen zijn door de uitvinding van het buskruit of dus door wapenbezit, dat afdreiging mogelijk maakt: “Uw geld of uw leven!” Er zijn allerlei ontwikkelingen geweest om het tij te keren maar na de bloedige burgeroorlogen en de zogenaamde afschaffing van de slavernij is zij herboren in allerlei minder grijpbare vormen en in de eerste plaats als de loonslavernij.

Tegelijk blijft zij echter als rauwe slavernij bestaan in de derde en in de vierde wereld: men neemt aan (onder politieke druk en propaganda) dat het kolonialisme behoort tot een ver verleden maar zonder slag of stoot werd het gewoon getransformeerd in het neokolonialisme en kennen we vandaag een wereld waarin bijvoorbeeld Europa volkomen gekoloniseerd werd door de V.S., met opnieuw de wapenstok, momenteel het kernwapen getransporteerd door de snelst denkbare raket, als het actuele buskruit. De bewegingen én de schijnbewegingen die zich momenteel voordoen tussen de grootmachten hebben iets dat de spot drijft met de horror in de cinema van pakweg Alfred Hitchcock of Roman Polanski.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 18 oktober 2025)

Wat heeft Trump te zoeken in Venezuela?

Het is geen geheim: evenmin als de LGBTQ-perikelen, de Verenigde Naties en de Wereld Gezondheids Organisatie, deelt het regime van Donald Trump de wereldwijde klimaatbezorgdheid. Venezuela behoort tot de in 1813-1820 door Simon Bolivar uit de greep van de slavendrijvende Spanjaarden (onder koning Jozef Bonaparte) bevrijde gebieden in de Selva (dat is het Amazonegebied of het Regenwoud). Deze zogenaamde 'longen van de aarde' worden bedreigd door de houtkap ten voordele van soja- en palmoliegewin, de klimaatverandering, de dammen voor waterkrachtcentrales aldaar en de illegale winning van goud middels sterk vervuilend kwik. De Venezolaanse regering Maduro zou wel het leger inzetten om illegale, vervuilende mijnbouw (goudwinning) te bestrijden¹ doch geeft uiteindelijk de voorrang aan industrieel gewin ten koste van de natuur. Maar dat is wat ook de regering Trump doet en ongetwijfeld azen de V.S. op het goud van het Amazonegebied en laat de fatale ontbossing hen koud. Zij kunnen Maduro niet verwijten dat hij niet milieubewust handelt omdat ze dat zelf ook allerminst doen en vandaar richten ze hun pijlen op de drugshandel. Als Trump erin slaagt om via die weg zijn militaire aanval op het Amazonegebied te legitimeren, zal hij het inpalmen en zal zijn kassa gewis weer rinkelen.

(J.B., 18 oktober 2025)

Communisten, fascisten, nationalisten en Huzaren

Het is een bekend gegeven dat ook in de jongste jaren de communisten aan zekere Europese politici financiële en andere voordelen hebben bezorgd in ruil voor electorale en andere invloed in de continentale politiek en paradoxaal genoeg is vooral extreemrechts betrokken geweest in zekere onfrisse praktijken. Die vormen van corruptie zijn overigens niet alleen in Europa aan de orde, in de V.S. leidden deze verholen omkopingstactieken tot wat het Mccarthyisme heet, genoemd naar de republikeinse politicus uit Wisconsin Joseph Mccarthy, senator van 1947 tot 1957: het is de systematische verdachtmaking zonder bewijs van mensen met al dan niet vermeend communistische sympathieën. McCarthy had zijn succes te danken aan het proces tegen de voor spionage (onterecht?) veroordeelde Amerikaanse politicus Alger Hiss dat in 1950 plaatsvond.

Maar niet alleen communisten pogen politici om te kopen, ook fascisten doen dat en om het bij een enkel voorbeeld te houden: in onze contreien kennen wij uit de naziperiode het schandaal van VNV-leider Staf Declercq over wie in de jaren tachtig de onderzoeksjournalist Maurice De Wilde aan het licht bracht dat hij en zijn partijgenoten forse sommen ontvingen van de propagandamachine van de NSDAP van Adolf Hitler.

In de Tweede Wereldoorlog bevochten de communisten onder Stalin aan de kant van de V.S. en de overige geallieerden het naziregime van Hitler en zijn Japanse nationalistische bondgenoot. En vandaag veranderen de V.S. maar ook Europa om de haverklap van bondgenoten: het wordt niet langer weggemoffeld dat partijen er helemaal niet meer toe doen nu de politiek geregeerd wordt door de economie en alleen geld nog van tel is: Trump regelt zijn zaakjes zo dat hij zoveel mogelijk oorlogstuig kan slijten en dat doen overigens de Belgische wapenhandelaars van FN Herstal (Fabrique Nationale de Herstal) eveneens. Wie de politiek wil begrijpen, moet de geldstromen kennen en hetzelfde geldt trouwens ook (cf. o.m. Willy Claes) voor het begrip van de religie.

Waar de fascisten aan zet zijn, vormen de antifascisten ('antifa') een terreur-organisatie en waar de communisten de macht hebben, zijn de fascisten ('fa'?) terroristen. Het volstaat dat de dictatuur van Trump en zijn media de antifascisten enkele keren als criminelen afschilderen opdat de hele wereld bij het horen van de naam 'antifa' aan terreur zou denken en zo bestaat het dat op een nationale betoging in Brussel tegen de grote pensioenroof met 80.000 demonstranten, vijf personen een ruit ingooien opdat de kranten van de huidige extreemrechtse (quasi-fascistische) regering zouden suggereren dat nog maar eens de communisten onze hoofdstad vernield hebben.¹ Bijna gelijktijdig echter met de identificatie van communisme met antifascisme en terrorisme moeten ook de fascisten (bijvoorbeeld de Venezolanen in de logica van Trump maar ook de Oekraïners in de optiek van Poetin) als terroristen of als nazi's worden gebrandmerkt (en dan hebben we het nog niet gehad over Marxisten). Uiteindelijk moeten dan de Huzaren opgetrommeld worden om duizelingwekkende stukjes op te voeren die al die tegenspraken met elkaar moeten kunnen doen harmoniëren. 'Huzaar' betekent 'piraat' en dat begrip is verwant aan het begrip 'spion': concepten die alles te maken hebben met bedrog, wantrouwen, en verdachtmakingen en die thuis horen in 1984 dat intussen al 41 jaar achter de rug ligt: de wereld rond heeft de aldaar afgeschilderde dystopie geleid tot historische massaslachtingen.

(J.B., 16 oktober 2025)

De oude dag: worden de pensioenen onbetaalbaar?

(JB, Unamuno, potlood op papier)

Aflevering 7: Zo vernielt de rechtse politiek de samenleving

Er wordt jacht gemaakt op zieken.“Ze maken van artsen controleurs en van patiënten verdachten. (…) Vandenbroucke wil een kliklijn (…). Ons land telt een half miljoen langdurig zieken, dubbel zoveel als in 2010. (…) Langer werken, hogere werkdruk, superflexibiliteit... (…) Ze zijn opgewerkt. (...) De zieke moet zich aanpassen aan het werk - zelfs als dat werk de oorzaak van de ziekte is.”¹ Er is voldoende controle maar “de regering wil daar nog een laag bovenop doen: sancties, kliklijnen, financiële boetes voor ziekenfondsen die te weinig zieken activeren, controle op het voorschrijfgedrag van artsen. De boodschap is duidelijk: we vertrouwen u niet!”² Onderzoek bewijst dat dit averechts werkt maar de minister heeft daar geen oren naar. “'De maatregelen van de regering-De Wever zullen het probleem van langdurige ziekte nog verergeren'”, aldus arbeidssocioloog Maarten Hermans.³

Ook de werklozen moeten worden gestraft. Vanaf 2026 wordt werkloosheid beperkt tot twee jaar en samenwonenden verliezen dan ook nog het leefloon. De helft van de werklozen leeft in armoede. Onwil? “We hebben vandaag 330.000 werklozen. En er zijn 150.000 vaste arbeidsplaatsen vacant en 20.000 interim jobs. Dus, missen we 160.000 jobs.”⁴ Inzake discriminatie (van allochtonen, mensen met een beperking, ouderen en... langdurig werklozen) weigert men de onderzoeksresultaten bekend te maken.⁵ 180.000 'langdurige werklozen' zullen worden uitgesloten. Maar langdurige werkloosheid' betekent niet dat men niet werkt: om uit die categorie te ontsnappen moet men “12 maanden voltijds werken binnen de laatste 18 maanden. Dat lukt voor veel mensen niet door de superflexibiliteit en de wildgroei van de scharrelbanen en interimjobs. Ze werken, maar ze werken onvoldoende lang in een stabiele baan.”⁶ De aangekondigde maatregelen leiden niet tot meer werk maar tot armoede en psychisch lijden. De bedoeling? “[werklozen] worden gedwongen eender welke job te accepteren.”⁷ “De aanval op de werkloosheid zal leiden tot een verdere afbraak van de arbeidsvoorwaarden van de werkende klasse als geheel.”⁸

Alles moet sneller, flexibeler en goedkoper maar als we ons niet verzetten, gaan we Duitsland achterna: “'Zestien miljoen Duitsers hebben uitzicht op een wettelijk pensioen van minder dan 1200 euro per maand. Verdien je in Duitsland vandaag minder dan 17 euro per uur, dan val je onder deze grens van 1200 euro pensioen, zelfs na 45 jaar fulltime werk.”⁹ In het derde deel van het boek legt Kim De Witte ook uit hoe het anders kan.

(J.B., 15 oktober 2025)

De oude dag: worden de pensioenen onbetaalbaar?

(JB, Jozef M., pasteltekening)

Aflevering 6: De pensioenen zijn wél betaalbaar

De pensioenen worden onbetaalbaar geacht met twee drogredenen: het probleem van de vergrijzing en dat van de begroting. Men herhaalt alsmaar dat het aantal actieven vergeleken bij de niet actieven kleiner wordt maar dat argument snijdt geen hout: niet actieven vervullen essentiële taken in de samenleving en zij tellen naast gepensioneerden bijvoorbeeld ook kinderen, jongeren, studenten, vrijwillig niet-actieven, werklozen en zieken. “Het opmerkelijk is: de verhouding, de ratio, tussen al die niet-actieven samen versus de actieven gaat in de toekomst nauwelijks veranderen.”¹ Bovendien stijgt de productiviteit alsmaar. De doemscenario's zijn onterecht en vormen een alibi om te kunnen snoeien.

Het budgettaire argument is even vals. Een berekening toont dat de stijging van de pensioenlast over 25 jaar 0,08 procent van het bbp per jaar zal zijn. Vergelijk bijvoorbeeld met “de bankencrisis van 2008 die de sociale uitgaven van de overheid in één jaar met 3 procent van het bbp deed stijgen, dankzij de graaicultuur van de financiële wereld.”² “In de komende tien jaar wil de regering bijna dubbel zoveel meer uitgeven aan oorlogsmateriaal als de meeruitgaven voor onze pensioenen in de komende 50 jaar.”³ Dat alles afgezien van de gigantische pensioenroof. Werkgevers weigeren steeds vaker om dat derde deel van ons loon dat we afdragen voor het pensioen, door te storten naar de sociale zekerheid en dat met de medewerking van de regering. Onder meer door vrijstellingen van bijdragen voor topverdieners, zogezegd om het land voor hen aantrekkelijker te maken. De vraag is waarom de regering de vergrijzing onbetaalbaar wil maken.⁴

(J.B., 14 oktober 2025)>

De oude dag: worden de pensioenen onbetaalbaar?

(JB, Zuster Emmanuelle, potlood op papier)

Aflevering 5: De gepensioneerden betalen de bommen

Volgens Francken “staat de sociale zekerheid te vet” en ook Rutte wil dat sociaal geld naar bewapening gaat, dus vooral pensioengeld. Feit is dat in België het pensioen gemiddeld 415 euro lager is dan in de ons omringende landen en de argumenten die de regering aanbrengt om dat goed te praten (de schuld wordt gegeven aan de slachtoffers), kloppen niet. Het zijn mensen met royale pensioenen die deze leugens verspreiden, en mensen met 'graaipensioenen' zoals, naast alle parlementsleden, Siegfried Bracke (met maandelijks 3000 euro extra) en Herman De Croo (met 5000 euro extra): die illegale pensioengelden bovenop het maximumbedrag (8.129 euro) kwamen pas in 2023 aan het licht. Durf je dat te zeggen? Dat is dan laster en eerroof en ze spannen een zaak tegen je aan! Die verliezen ze dan wel maar terugvorderingen worden 'juridisch te lastig' genoemd, en dat terwijl de laatste vijf jaar van 130.000 werkmensen pensioengelden ter waarde van 300 miljoen euro teruggevorderd werden. Alle voorrechten blijven onaangetast. En de door Trump afgedwongen bewapening, die veel meer kost, is wél betaalbaar. Kim De Witte: “Als je vrede wil, bereid dan oorlog voor, vertelt Bart De Wever aan onze kinderen op Karrewiet. Dat was de leuze waarmee het Romeinse rijk zich voorbereidde om (…) Europa en Noord-Afrika te veroveren. Bewapenen voor vrede? De geschiedenis heeft het tegenovergestelde ten overvloede bewezen. (…) Bewapening brengt oorlog dichterbij.” Zoals ook voor W.O.II het geval was, moet ook nu de arbeidersbeweging de sterkste vredeskracht tegen militarisering zijn.¹

(J.B., 14 oktober 2025)

De oude dag: worden de pensioenen onbetaalbaar?

(JB, Pierre De Geyter, potlood op papier)

Aflevering 4: Vervalsing van gegevens

“70 is het nieuwe 50”, aldus het Internationaal Muntfonds in haar rapport van april van dit jaar en de auteur repliceert: “De bubbel waarin veel beleidsmakers leven [want wie heeft een job zoals de hunne?] is zo groot dat de eigen werkelijkheid hen als de enige werkelijkheid verschijnt.” De pensioenleeftijd wordt gekoppeld aan de levensverwachting, maar “het is de bevolking die ouder wordt” - het gemiddelde dus, onder meer door de daling van de kindersterfte - “en niet de mens.” Het feit dat ons lichaam rond 65 jaar fors aftakelt, bleef ongewijzigd. “Twee, wij zijn niet gelijk voor de dood.” Mannen uit de hogere inkomensklasse leven 9,3 jaar langer en blijven 25 jaar (!) langer gezond dan de armen. “En drie, op een bepaald moment zegt ieders lichaam 'Stop!'” Het aantal langdurig zieken is verdubbeld vergeleken bij 2010: een gevolg van te lang werken. Er is gewoon geen respect voor werkmensen.¹

(J.B., 13 oktober 2025)

De droeve boodschap

Na Zelensky verkondigt nu ook Trump voor de hele wereld, de Tv-kijkende kinderen incluis, dat vrede bereikt wordt dankzij de wapens en voor de slechte verstaander voegt hij daar aan toe dat de V.S. beschikken over de beste (de meest dodelijke) wapens.

De wapenhandel is de meest winstgevende aller tijden, de V.S. zijn wereldleiders op dat vlak en zij leveren aan Israël, aan Oekraïne en aan alle regimes die aan hun kant staan - die met andere woorden hun waarheid verdedigen.

Edoch, gesteld dat de bewering van Trump, dat vrede bekomen wordt met wapens, waar is, dan moet hieruit een bijzonder onthutsende conclusie getrokken worden want dan zijn al degenen die pleiten voor ontwapening, oorlogsstokers.

In de eerste plaats krijgt aldus de katholieke kerk de volle lading, al moet hier volledigheidshalve worden aan toegevoegd dat als de recente verklaringen van gewezen NAVO-baas Willy Claes ernstig mogen genomen worden, de onlangs heilig verklaarde paus aan dit verwijt ontsnapt en wel omdat hij (volgens Claes) een wapenhandelaar was, hij zou gezorgd hebben voor de bewapening van het regime van Mobutu.

Alle gekheid op een stokje, maar de droeve boodschap is dat in de huidige heruitgave van het nazisme de zelfverklaarde verkondigers van de blijde boodschap andermaal niet thuis geven: de duivel verkondigt nu openlijk wereldwijd de boodschap dat de weg naar vrede via de wapens gaat - de wapens, uiteraard bij hem te bekomen. Maar de droeve boodschap in dezer is ongetwijfeld dat zoals gewoonlijk als hij spreken moet, de paus zwijgt als een graf.

(J.B., 14 oktober 2025)

Over feiten en feiten

Vruchteloos tracht men oplossingen te vinden,

maar er komen steeds nieuwe problemen bij.

In juni 2020, ter gelegenheid van de beginfase van de coronapandemie, legde de toenmalige prins en huidige koning Charles van Engeland samen met Klaus Schwab (professor en stichter van het World Economic Forum) een plan op tafel dat laatstgenoemde al sinds 1971 koesterde, een plan om de wereld te verbeteren, een project voor een bezitsloos bestaan zonder privacy. Volgens de Deense politica Ida Auken dé utopie van de machthebbers, gekenschetst door het motto: “Welcome To 2030: I Own Nothing, Have No Privacy And Life Has Never Been Better”.¹ De prins toonde zich daarmee een groot voortrekker van de reguliere geneeskunde die in het kader van dat plan met zijn mondiale vaccinatiecampagnes een belangrijke functie had.² Verbazingwekkend was dan ook het bericht dat toen in de loop van 2024 bekend werd dat Charles aan kanker leed, hij de supervisie over zijn gezondheid in handen bleek te hebben gelegd van een homeopaat.³ Immers, de homeopathie wordt beschouwd als pseudowetenschappelijk daar zij steunt op negentiende-eeuwse beginselen die inmiddels zijn ontkracht.⁴

Dit historisch voorbeeld m.b.t. een ongetwijfeld bijzonder goed gedocumenteerd persoon ondersteunt de stelling dat de reguliere geneeskunde die in onze contreien de enige is die aanspraak kan maken op wetenschappelijkheid en daarom ook de wetenschappelijkheid als zodanig, niet zo vast in haar schoenen staat als men ons wil laten geloven - waarmee meteen gezegd is dat ook wetenschappelijkheid een geloofszaak blijkt te zijn.

Dat iets waar is, moet men ook kunnen aantonen - zo wil het de redelijkheid - maar iets aantonen of bewijzen bestaat erin dat men het zodanig plaatst in een context van zaken die reeds bewezen zijn, dat het aannemelijk wordt dat het eruit volgt. Die definitie komt van Aristoteles⁵ en houdt voor de goede verstaander in dat waar wij inzake bewijzen denken aan wiskundige striktheid, er in feite een 'kunst' in het spel is, meer bepaald de kunst om de dingen zodanig te plaatsen dat het aannemelijk wordt dat, dat het lijkt alsof. Het aannemelijk maken van dingen is niet een vaststelling van feiten, het is een interpreteren van dingen met het oog op het scheppen van (nieuwe) feiten.

(J.B., 13 oktober 2025)

De oude dag: worden de pensioenen onbetaalbaar?

(JB Pasteltekening, Bejaarde vrouw)

Aflevering 3: De alternatieve werkelijkheid die vrouwen uitsluit

Het kernkabinet van de regering De Wever telt geen enkele vrouw en die genderongelijkheid weerspiegelt zich ook in het pensioenstelsel dat zij voorstaan: vrouwen leveren gemiddeld een kwart van hun pensioen in omdat zij als moeders met onbezoldigde huishoudelijke taken achterop geraken: “ze betalen hun zwangerschap cash.”¹ De kostwinner voor een gezin met 45 jaar een vaste baan en een vast loon bestaat niet meer, drie op vier 65-plussers komen daar niet aan toe, bij de vrouwen vier op vijf. De regering negeert de realiteit om te kunnen snoeien.² “'Zie je een verpleegster van 67 nog mensen optillen'”, zo blokte onlangs een krant.³

De malus treft de helft van de vrouwen, de NVA noemt dat onzin en zegt daarmee alleen de profiteurs te treffen.⁴ Kim De Witte: “'Alternatieve feiten', noemt Ico Maly dat. Ico Maly is professor aan de Universiteit van Tilburg. Hij beschrijft hoe we in een tijdperk leven waarbij de feiten steeds minder van belang zijn. Er wordt een alternatieve werkelijkheid gecreëerd. De NVA is heer en meester op dat vlak.”⁵

Ook de afschaffing van het overlevingspensioen treft vooral vrouwen, het is “de afschaffing van de gezinsdimensie van het pensioen.”⁶ De zorg wordt afgebouwd vanuit een onmenselijke kijk op de samenleving en de pensioenhervorming maakt nu ook de ouderen tot slachtoffer. ⁷

(Wordt vervolgd)

(J.B., 12 oktober 2025)

De oude dag: worden de pensioenen onbetaalbaar?

(JB, Arlette M., pasteltekening)

Aflevering 2: De pensioendiefstal

Dat aan verworven rechten niet wordt geraakt, is een tweede leugen. Kim De Witte doctoreerde op het thema 'recht op pensioen' en het besluit luidt: “Pensioen is niet meer, zoals vroeger, een gunst of vrijgevigheid: het is nu een tegenprestatie voor arbeid.”¹

Vroeger was er voor de ouderen het familiale vangnet of de godshuizen en soms een aalmoes van de werkgever: liefdadigheid dus, geen recht. De arbeiders zelf maakten soms een kas voor hulp aan zieken en ouderen maar dat geleek op een vakbond en die werd door de werkgevers verboden. In de crisis eind negentiende eeuw voerde Bismarck in Duitsland een beschermingssysteem in bij arbeidsongeval, ziekte en ouderdom en dat was in feite uitgesteld loon maar het werd voorgesteld als een gedeeltelijke werkgeverstegemoetkoming om te verhinderen dat het gebruikt werd om stakingen te financieren. Het systeem was zo dat het verdeeldheid zaaide onder de werknemers.

Een kwarteeuw later was België aan de beurt met de ASLK waar elkeen spaarde voor zijn eigen pensioentje. In de crisis van de jaren 1930 devalueerde echter de inhoud van de kas.² Na W.O.II kwam dan de sociale zekerheid, dit keer gefinancierd uit bijdragen van de werkenden ('repartitiestelsel' in plaats van elk zijn spaarpotje) aan wie de belofte dat in de toekomst ook hun pensioen zou betaald worden door de dan werkenden.

Ten tijde van de babyboomers werden grote overschotten van 30 miljard frank opgebouwd. Echter, in 1995 stal de regering Dehaene dit geld (omgerekend naar nu: 2 miljard euro) om daarmee putten te dempen in zijn begroting. Hetzelfde gebeurt vandaag.³

De regering De Wever pleegt pensioendiefstal. Het gebeurde ook elders en in Spanje en in Servië werden de regeringen voor de rechter gedaagd en kregen hun slachtoffers gelijk. In België vernietigde het Grondwettelijk Hof de vervanging van het overlevingspensioen door een tijdelijke uitkering maar de regering De Wever wil dat onrecht opnieuw invoeren alsook de malus, wat diefstal is. Wie begint te werken onder zekere beloften m.b.t. zijn pensioen, moet er kunnen op rekenen dat die nagekomen worden.⁴

(Wordt vervolgd)

(J.B., 11 oktober 2025)

De oude dag: worden de pensioenen onbetaalbaar?

[Oude man (Jan Bauwens, pasteltekening, vrij naar Rembrandt)]

Ik weet niet of het u kan troosten, zo zegde hij,

maar gij weet toch dat de doden hun voortbestaan

aan het verdriet te danken hebben?

Aflevering 1: De eerste leugen

“De leugen is eindeloos”, aldus de openingszin op de achterflap van Kim De Witte's boek, Werk, zwijg en sterf. Het pensioengevecht van de eeuw.¹ De auteur is jurist, economist en politicus en publiceerde eerder over het onderwerp. In twaalf hoofdstukken analyseert hij het bedrog waarmee men dit land probeert te veranderen in een werkkamp dat aan niemand nog ademruimte laat en dat de ouderen middels overwerk een snelle dood bezorgt. “Gepensioneerden hebben geen waarde meer op de arbeidsmarkt, maar o zo veel waarde voor onze samenleving”², zo schrijft hij in zijn dankwoord maar hij waarschuwt: “De regering wil iedereen verdelen om onze pensioenen af te breken, oud tegen jong, ziek tegen gezond, werkloos tegen werkend. We gaan dat niet laten passeren.”³ De auteur spreekt over een “doolhof van bedrog”⁴ en over het te heroveren recht op pensioen.⁵

Vergeleken bij Jaap Kruithofs werk over het Neoliberalisme is dit boekje uiteraard slechts een pamflet (met bovendien elf coauteurs) maar het is goed leesbaar, overzichtelijk en actueel. De eerste zes hoofdstukken beschrijven elk een leugen van politici over de oude dag, te beginnen met het fabeltje dat we het pensioen van onze kinderen moeten redden. Langer werken voor minder pensioen “omdat we vinden dat onze kinderen en kleinkinderen ook een pensioen verdienen”, aldus de redenering van Jambon.⁶ De idee komt van de werkgevers, het VBO, en de grotevermogensbeheerders.

Er komt een pensioenmalus: wie niet tot 67 jaar kan werken, riskeert een vierde van zijn pensioen te verliezen.”⁷ Weinigen zullen nog met vervroegd pensioen kunnen gaan. En “het overlevingspensioen wordt vervangen door een overgangsuitkering van maximum twee jaar.”⁸

De politici vinden dat er geen zware beroepen zijn, alleen zwakke lichamen. Bij tijdelijke werkloosheid wordt het pensioen berekend op een beperkt minimumloon. En het minimumpensioen wordt afgeschaft, men denkt aan privatisering.⁹ Ook de ambtenaren leveren fiks in. Wat de regering een reddingsoperatie noemt, is sociale afbraak.¹⁰

Men houdt er helemaal geen rekening mee dat acht op de tien mensen zeggen dat ze (wegens gezondheid, familiale omstandigheden...) niet kùnnen werken tot 67.¹¹ De malus wordt redelijk genoemd maar de cijfers bewijzen dat hij oneerlijk is¹² en dat heel veel mensen er niet kunnen aan ontsnappen, onder meer de helft van de vrouwen (die ook onbetaalde huishoudelijke taken hebben) en wie het ongeluk hebben ziek te vallen.¹³

Men spreekt gewis over de avond van het leven

maar eigenlijk is de oude dag

de ochtend van de dood.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 11 oktober 2025)

De rede verliest terrein

Aflevering 5: Meten met mate

Enerzijds is het te betreuren dat de rede terrein verliest, anderzijds lijkt het een goede zaak dat zij aan banden wordt gelegd. Dat redelijkheid ontbreekt in een betoog van een premier die retor is, valt uiteraard te betreuren want het is het ene of het andere: men mag de rede laken maar niet als men ze zelf aanwendt en men beweert ze te verdedigen want dan eet men van twee walletjes. Eenzijdige argumenten, het weglaten van gegevens of het niet laten luiden van àlle klokken resulteren in een inconsistent of leugenachtig betoog.

Een tekort aan redelijkheid geeft ruimte aan angst, hebzucht en nog andere ondeugden, waardoor de rede als een deugd verschijnt. Maar een overmaat aan rationaliteit kan de rede verstikken en in haar tegendeel doen overgaan en zo bijvoorbeeld vergt een op winst gerichte economie een hoge mate aan intellect en aan rationaliteit maar zij is op de keper beschouwd onredelijk want suïcidaal.

Zo wordt waanzin allerminst gekenmerkt door een tekort aan rede maar wel door het onvermogen om zich van het labyrint van de rede te bevrijden. En in dat geval is de rede niet langer een instrument van mensen maar, haast andersom, worden mensen door de rede gedomineerd.

Zo staan de wetten in dienst van het gemeenschapsleven en waar zij niet naar de geest maar naar de letter worden gevolgd, leiden zij tot absurditeiten. Voor een rood licht dat op rood blijft hangen door een of ander technisch defect kan men niet blijven wachten tot men honderd wordt. Een economie (en economie betekent huishoudkunde) die principieel een evenwichtige verdeling van de goederen beoogt in functie van het best mogelijke leven, verdient die naam niet langer waar zij het leven onmogelijk maakt. Vaklui zijn hun gewicht in goud waard maar vakidioten worden geschuwd, zij kunnen de grenzen van hun bezigheid niet in kaart brengen en zij vergaan erin. Winst is een zeer positief klinkende term maar waar winst zich beperkt tot het financiële, is niet langer sprake van bezit of van rijkdom maar van een curieuze bezetenheid en van een reële armoede. Waar men de werkweek almaar wil verkorten ten bate van de vrije tijd, gaat op den duur verveling optreden, wat dan zelfs spontaan aanleiding zal geven tot een herwaardering van de arbeid.

Het is derhalve niet de rede als zodanig die moet worden nagestreefd, zij moet niet met een hoofdletter worden geschreven als een onaantastbare heiligheid waaraan elkeen altijd voorrang moet verlenen. Redelijkheid is de naam die wordt gegeven aan matigheid en dus aan het meten maar ook het meten moet met mate gebeuren, men meet de dingen af met het oog op wat men ermee kan doen. Eenmaal de meting achter de rug, heeft men een idee waarmee men verder kan en dan houdt men met meten op, men heeft dan immers een idee van hoe mateloos men kan zijn zonder dat het echt schadelijk wordt.

Want de mateloosheid of de redeloosheid, of beter nog: de bevrijding van de enge rede, is wat de dichters nastreven en de schilders, de componisten en de muzikanten in de fanfare. Redelijkheid en mateloosheid wisselen elkander af zoals de dag en de nacht dat doen, de zomer en de winter; ze vullen ook elkander aan zoals de geslachten alsook de levende wezens in het algemeen: het afval van de planten (zoals de zuurstof die zij uitstoten en de woekeringen aan de gewassen) zijn de levensadem en het voedsel van de dieren en het afval van de dieren (zoals koolstofdioxide en mest) wordt door de planten opgenomen.

Sommigen durven te beweren dat de oorlog een goede zaak is omdat zij de vrede mogelijk maakt maar die stellingname is bijzonder wankel en hetzelfde geldt voor wie denken dat bewapening een must is om zich te vrijwaren van geweld. Dat zijn overtuigingen die hun overleving danken aan het negeren van wezenlijke aspecten van de werkelijkheid zoals de schaarste en de kwetsbaarheid van alle dingen. Vandaag bestaan er wapens die, als zij worden ingezet, er zullen voor zorgen dat het zal zijn alsof het onvolprezen paradijs dat onze aarde is, er nooit geweest was.

(J.B., 10 oktober 2025)