Jongens en Wetenschap
Inhoud blog
  • Jongerendagen
  • De Wetenschappelijke Methode
  • Terrorisme en Toerisme
  • Cursus
  • Hopen en Ondernemen
    Zoeken in blog

    Beoordeel dit blog
      Zeer goed
      Goed
      Voldoende
      Nog wat bijwerken
      Nog veel werk aan
     
    Wonder en is geen wonder
    24-05-2005
    Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Schoon

    Soms vragen anderstaligen me wel eens of Vlaams hetzelfde is als Nederlands, of iets anders in die strekking. Als de vraag van Engelstaligen komt, kan ik de vergelijking maken met Engels Engels en Amerikaans Engels : het is dezelfde taal, maar sommige woorden zullen hier gebruikelijk zijn, en daar niet, en sommige woorden zullen in een andere betekenis gebruikt worden. Franstaligen zijn meestal niet voldoende vertrouwd met Canadees Frans om het begrijpelijk te maken.  En als ze me dan vragen naar een voorbeeld, dan grijp ik meestal terug naar “goesting” en “schoon”.

    Goesting is een woord dat in Nederland zelfs nauwelijks bekend is. Het is zinnelijker dan het Nederlandse “trek” – een woord dat in deze betekenis zelden door Belgen zal gebruikt worden.  Misschien komt het doordat “goesting” wel eens een Spaanse erfenis zou kunnen zijn : het Spaanse “gusto” leunt in zijn betekenis veel nauwer aan bij het Vlaamse “goesting” dan bij het Franse “gout” bijvoorbeeld. Het woord is dan ook pas gebruikelijk geworden na de afsplitsing in de XVI° en XVII° eeuw. En misschien was goesting gewoon te zinnelijk voor het overwegend calvinistische Nederland.

    Het moeten niet altijd oceanen zijn om voor verschillen binnen een taal te zorgen, rijksgrenzen kunnen het ook. En in dit geval is het ook niet moeilijk om een geloofwaardige verklaring in de geschiedenis te vinden.

    Met “schoon” is het niet zo gemakkelijk. Iedereen zal wel weten dat het woord in Nederland gebruikt wordt voor “proper, net”, en dat Nederlanders het eerder over “mooi” zullen hebben. Al is het weer een beetje zoals met “trek” en “goesting” : “schoon” is (weer eens) zinnelijker, van mooi zal je wel trek krijgen, maar van schoon krijg je goesting.

    Maar met “schoon” ligt het toch even anders : ook in Nederland wordt het in het woord “schoonheid” gebruikt in de “Belgische” betekenis, en bij “schoonheidsproducten” denkt ook een Nederlander niet in de eerste plaats aan zeep of detergent.  Maar bij “schoonmaakproducten” zal ook een Belg wel denken aan zeep en detergent. Want bij “schoonmaken” en de woorden die daarvan zijn afgeleid weet ook een Belg dat het gaat om de “Nederlandse” betekenis van “schoon”.

    Waar en hoe is dat verschil ontstaan, en hoe heeft het zich ontwikkeld ? Dit is natuurlijk voer voor taalkundigen, maar het is een goed voorbeeld om te zien hoe taalkunde werkt – of zelfs hoe wetenschap in het algemeen te werk gaat.

    Wij hebben om te beginnen een waarneming, een vaststelling : “schoon” betekent niet hetzelfde in Nederland als in België. Wij hebben die waarneming zo nauwkeurig mogelijk gedaan (de betekenisverschillen tussen schoon in “schoonheid” en “schoonmaken”). Nu moeten we de waarneming nog bevestigen. In de wetenschap hebben we daarvoor laboratorium­proeven, en de taalkunde gaan we zoeken in teksten.

    Zo kunnen wij vinden dat ook Nederlandse dichters “schoon” wel eens gebruiken in de “Belgisch” betekenis. Als Bertus Aafjes zijn vertaling van het zonnelied begint met “Schoon vlamt gij op…” dan denkt hij niet aan “proper”. Bertus Aafjes zitten we in het midden van de XX° eeuw, maar dichterlijk taalgebruik is nu eenmaal niet hetzelfde als de dagelijks taalgebruik.

    Van “algemeen Nederlands” kan men spreken vanaf de “Statenbijbel” uit de eerste helft van de XVII° eeuw. In deze officiële vertaling is gewestelijk taalgebruik vermeden, en is er gestreefd naar consequente spelling en verbuiging. Maar in hoeverre het bijbels taalgebruik model mag staan voor het algemeen taalgebruik is ook niet zeker.

    Is dit nu om er schoon uw goesting van te krijgen, of krijg je net als ik ook goesting om andere schone voorbeelden te zoeken ?

    Ik hoop het laatste.

    eric l - 16 mei 2005



    Geef hier uw reactie door
    Uw naam *
    Uw e-mail *
    URL
    Titel *
    Reactie *
      Persoonlijke gegevens onthouden?
    (* = verplicht!)
    Reacties op bericht (0)

    Archief per week
  • 22/08-28/08 2005
  • 01/08-07/08 2005
  • 25/07-31/07 2005
  • 18/07-24/07 2005
  • 04/07-10/07 2005
  • 27/06-03/07 2005
  • 20/06-26/06 2005
  • 13/06-19/06 2005
  • 06/06-12/06 2005
  • 30/05-05/06 2005
  • 23/05-29/05 2005

    E-mail mij

    Druk op onderstaande knop om mij te e-mailen.


    Gastenboek

    Druk op onderstaande knop om een berichtje achter te laten in mijn gastenboek


    Blog als favoriet !

    Klik hier
    om dit blog bij uw favorieten te plaatsen!


    Blog tegen de regels? Meld het ons!
    Gratis blog op http://blog.seniorennet.be - SeniorenNet Blogs, eenvoudig, gratis en snel jouw eigen blog!